Transcript көшіріп алу

Оңтүстік Қазақстан облысы
Төлеби ауданы
“Алтынбастау” ауылы
“Алтынбастау” негізгі орта мектебі
Тарих пәнінің мұғалімі
Қабылбекова Жанар Ермаханқызы
“Қазақ елі – мәңгілік ел”
атты интелектуальді шоу
5-9 сыныптар
Тарих пәнінің мұғалімі:
Қабылбекова Ж
Тарих әлемі
10
20
Қазақ елі
мәңгілік ел
10
20
10
10
Қазақ
хандары және
билері
Ежелгі
түркілер
30
40
50
30
30
40
50
30
20
30
40
50
30
20
30
40
50
30
10
Тарих сөзі қандай мағынаны
білдіреді ?
Тарих сөзін алғаш қолданған арабтар. “Тарих” сөзі - “зерттеу” ,
“оқиғалар жайлы әңгіме ” деген мағынаны білдіреді. Тарих –адамзат
қоғамының өткенін жан –жақты зерттейтін ғылым саласы.
20
Тарих атасы деп кімдерді атаймыз.
Неліктен?
Геродот жазба тарихтың негізін салушы б.э.б.
484-425 ж өмір сүрген грек тарихшысы
жиһангезі Герадот ол алғаш “Тарих” атты
еңбек, Батыс әліміне “тарихтың атасы “ деген
атпен белгілі. Ал Шығыста тарихтың атасы деп
Сыма Цзяньді атайды. Ол б.э.б 145-86 ж өмір
сүрген 130 тараудан тұратын тарихи жазбаларды
қалдырды.
30
Нумизматика дегеніміз не?
Тиындар.
“құйма” ақша мөрлер құжаттар арқылы тиын соғу , ақша
айналымы тарихын зерттейтін көмекші тарихи пән.
40
Жалпы Қазақстан тарихы қандай
бөлімдерден тұрады.
1.
2.
3.
4.
4- бөлімнен тұрады.
Ежелгі Қазақстан тарихы.
Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы . VІ-XII аралығы.
Жаңа замандағы Қазақстан тарихы. XVIIІ-XIX ғ. аралығы
Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы. ХХ ғасыр басынан
бастап бүгінгі күнге дейін
50
Тарихи дерек көздері нешеге
бөлінеді?
5-ке бөлінеді
1. Ауызша деректерге – тарихи аңыздар, шежірелер,
ертегі, жыр- эпостар.
2. Жазбаша – патшалар мен әкімдердің заңдары,
мемлекеттік құжаттар.
3. Архоелогиялық деректерге - ежелгі адамның қолымен
жасалған заттар.
4. Этнографиялық - халықтың шығу тегін , ру –тайпасын
зерттейді.
5. Антропологиялық - адам қаңқасын зерттеу арқылы
адамның дене бітімін , сипатын анықтайтын тарихтың
бір саласы.
30
Гералдика дегеніміз не?
Елтаңба тану ғылымы, елтаңбалаларды арнайы деректеме
ретінде зерттейтін қосалқы тарих пәні
10
“Қазақ” атауы қандай мағынаны
білдіреді?
Бостандық сүйгіш, ержүрек, еркін адамдар, дегенді
білдіреді.
20
“Алаш” атауының мағынасы
Ежелгі қазақ тайпаларының алғашқы одағы “қазақ”
атауының көне баламасы.
30
Қазақ халқының қалыптасуына негіз болған
тайпаларды ата ?
Сақ, ғұн, ежелгі түркі тайпалары
40
Қазақстан Тәуелсіздігін қай жылы
алды?
1991жылы. Астананың белгісі - өмір ағашы Бәйтерек
Бабаларымыздың “Ер төстік” ертегісі арқылы асыл
арманды білдіріп сан ұрпақты ұлы мұратқа тербеткен.
50
Елбасымыз астана таңдауда таңдауы неліктен
Астанаға түсті.
Өткенге көз жүгіртсек, Ұлытау өте қасиетті жер. Ұлытау
деп аталуының өзіндік тарихы бар. Шығыста-Берел
қорғаны бар. Орталыққа келсең - қалмақтармен соғысқан
Аңырақай шайқасы өткен жер бар. Батысқа барсаң –
Алтын Орданың хандары тұрған Сарайшық, Оңтүстікке
барсаң Түркістан. Астана Қазақстанның орталығында
орналасқан жазық дала.
30
Сұрақ
10
Сақтар мекендеген аумақты картадан көрсет?
Б.э.б. І мыңжылдықта Жетісу мен Түркістан Қара теңіз
бойына Алтай тауларынан Хорезмге дейінгі аумақты
қамтыды.
20
Томирис патшайым шамамен қай жылдар
аралығында өмір сүрген?
Б.э.б. 570-520
30
Ғұн мелекетінің негізін қалаушы
Мөде. б.э.б. ІІІ ғасырда Қытаймен кескілескен соғыс барысында
ғұн тайпасын біріктіріп, ғұндардың билеушісі - ”Ш аньюй” деген
атақ алады. Ол шексіз биікке -”Аспан ұлы” деген атаққа ие
болады.
40
“Түрік” атауы қай дәуірде пайда болды және
қандай мағынаны білдіреді?
Біздің заманымыздың І мыңжылдығында. “Түркі” сөзі
“төркін” , “әскери ақсүйек” деген сөзден шыққан
50
Түрік қағанатының алып жатқан жер аумағын
картадан көрсет және өмір сүрген уақыты
Түрік қағанаты 552-603
Шығыста Алтайдан бастап, батыста Каспий теңізіне дейінгі
аралықта қағанат Оңтүстік Шығыста -”Қытаймен , Оңтүстік
батысында парсы елімен шектесіп жатыр.
30
Батыс Түрік қағанаты қашан қалыптасты
және орталығы
603 жылы Шу өзенінің бойындағы Суаб қаласы жазғы
ордасы Мыңбұлақта орналасқан / қазіргі Жамбыл
облысының жерінде/
10
Үш жүздің билерін атап беріңіз?
1. Ұлы жүздің басшысы - Төле би Әлібекұлы/1663-1756/
Әз Тәукенің “Жеті жарғысын” жасауға қатысқан.
2. Орта жүздің басшысы- Қаз дауысты Қазыбек би
Келдібекұлы /1667-1764/
3. Кіші жүздің биі – Әйтеке би Бәйдібекұлы /1682-1766/
20
Хан деген кім? Қандай қызмет атқарады?
Тайпа көсемінің , мемлекет билеушісінің лауазымы
30
Қазақ хандарының тарихы қай жылдар
аралығын қамтиды?
1466-1847
40
Қазақ хандығының негізін қалаушы және қай
жылы қай жерде құрылды?
1466ж Керей мен Жәнібек Сырдария мен Амударияның
ортасында Қозыбас деген жерде құрылды.
50
XVIII ғ Қазақ хандығының шекарасын
кеңейтіп үш жүзді біріктірген хан
Абылай 1711 ж дүниеге келген шын есімі Әбілмансүр
1771 жылы таққа отырып 1781 жылы қайтыс болады
50
Қазақ хандарының заңдар жинағын атап
беріңіз?
Қасым ханның “Қасқа жолы”, Есім ханның “ескі жолы”
Әз Тәукенің “жеті жарғысы”
Жорға
5- сынып. Мусирманкулов Сержан
1. Тік жүретін адам
питикантроп
2. Маймыл тәрізді адам
синантроп
3. Тас дәуірі неше кезеңге бөлінеді ?
4. Неолит қай кезең аралығын қамтиды.
5. Сақтар туралы жазған грек тарихшысы
Үшке: палеолит, мезолит, неолит
б.з.б.- з мың
Герадот
6. Б.з.б. 530 ж шайқаста парсы билеушісі Кирді жеңген сақ патшасы кім?
Томирис
7. Сақ-скиф жеріне басып кірген грек македон әскерінің қолбасшысы Е. Зұлқайнарын
8. “Алтын киімді адам” қай қорғаннан табылды?
Есік қорғаны
9. Ұлы Жібек жолы қай ғасырда қалыптасты?
б.з.б.- ІІ ғ соңында қалыптасты
10. Әл-Фараби қай қалада дүниеге келген?
Отырар
11. Әл Фарабидің өмір сүрген жылдары?
870-950
12. Отырар қаласы қай ғасырда саяси орталыққа айналды?
13. Қазақ хандығының негізін қалаған хандар?
14. Бөкенбай батыр қай жылдары өмір сүрді?
15. Қабанбай батырдың шын есімі
VI -VIII
Керей мен Жәнібек
1680-1778
Ерасыл
6- сынып Жұлдыз
1. Бифас дегеніміз не?
Екі жағынан да өңделген қарапайым шапқыш тас құрал
2. Алғашқы адамдар еңбек құралдарын неден жасады?
3. Неодерталь адамның табылған жері
4. Кейінгі палеолиттің мерзімі
тастан
Германия
Б.з.б. 40-12 мың жыл
5. Кейінгі палеолитте қалыптасқан адам
Саналы адам
6. Туысқан адамдар ұжымының атауы
Рулық қауым
7. Садақ пен жебе қай кезеңде жасалынды?
мезолитте
8. Ұзындығы 1-2 см ұсақ жаңқа тастардан жасалатын құралдар қалай аталды?
микролит
9. Малды қолға үйрету қай кезеңде қалыптаса бастады?
10. Мезолит заманының үлкен жаңалығы
мезолитте
микролиттерде
11. Тас өңдеу әдістері жоғары дәрежеге жеткен кезең неолит
12. Неолит адамдарының мекен- жайлары уақытша болды, себебі:
аңшылар аңдардың , соңынан жылжып көшіп отырған
13. Неолит кейде қалай атаған қыш құмыралар заманы
14. Адамдарды тасты кесу, жону, жалтырата тегістеу бұрғылауды қай кезеңде ойлап
тапты
Неолитте
15. Ең бірінші қолданылған метал
мыс
6-сынып. Ортай Ұлжалғас
1. Адамдардың металдан жасалған құралдарды игере бастаған кезең
2. “Геотан” тұрағының табылған жері
3. Энолит сөзінің ұғымы
энолит
Солтүстік Қазақстан
Мыс –тас ғасыры
4. Ежелгі адамдар өз білімін не арқылы хабарлады? Суретті хат, пиктография
5. Адамдардың шығу тегін жануарлармен байланыстыруы
тотемизм
6. Адамдардың наным –сенімі неге тәуелді болды. Кәсіптің түріне
7. Жер анаға табыну, аналық рудың белгісі ретінде не табылған Әйелдің мүсіні
8. Мыс рудасына қалайы қосу арқылы өндірілген метал
қола
9. Қазақстан қола дәуірінің басталған мерзімі Б.з.б. 2 мыңыншы жыл
10. Андрон мәдениетінің алғашқы ескерткіштері табылған жер Андронов селосы
11. Қола дәуіріндегі шаруашылықтың негізгі саласы
Мал шаруашылығы
12. Қола дәуіріндегі ыдыс жасаудың ең бір өрістеген түрі
Көзе құмыралар жасау
13. Ғылымдар қазақтың киіз үйлерін кімдердің баспаналарына ұқсатады
андрондықтардың баспаналарына
14. Жеке меншік қалыптасқан кезең
қола дәуірі
15. Андрондықтар құдайлар қайда жүреді деп санаған
аспанда
6-сынып. Екболи Тимур
1. Рудың ежелгі салт –дәстүрі мен әдет ғұрыптарының бұлжымай орындалуын
қадағалағандар
абыздар
2. Қазақстан аумағын мекендеген тайпалардың темірді ашу және кеңінен пайдалана
бастаған кезеңі
Б.з.б . 8 ғасыр
3. Ертедегі темір өндірудің қарапайым тәсілі Пеш көрік
4. Ежелгі Қазақстан тұрғындарының көшпелі мал шаруашылығымен айналысуға
Климаттың өзгеруінен
көшу себебі:
5. Бат. Қазақстанның шөлді аудандарында өсірілетін түлік
түйе
6. Көктемгі жайылым қалай аталады
7. Киіз үйдің негізі
көктеу
кереге
8. Геродот Қазақстанның ежелгі тұрғындарын қалай атады?
массагеттер
9. Сақ қоғамында ақ түсті киім кигендер:
абыздар
10. Суару каналдарының іздері табылған қоныс
Шірік- Рабат
11. Сақтардың діни нанымдары мен ғұрыптарының негізгі бағыты
Ата –баба аруағына сыйыну
12. Шығыс Қазақстан аумағын мекендеген тайпалар
аримаспылар
13. Шығыс Қазақстандағы алып патша қорғандар кездесетін аудан
Зайсан ауданы
14. Берел кезеңінің уақыты
б.з.б. 5-4 ғасыр
15. Аң стилінің пайда болған мерзімі б.з.б. 8 ғасыр
7-сынып. Ақниет Орманәлиева
1. Түрік қағанаты қашан құрылды? 552 ж
2. Қай қағанның кезінде жужандар бас көтерместей болып жеңілді.
3. Түрік қағанаты қай жылы ыдырады?
4. Батыс Түрік қағанаты қашан қалптасты
Бумын
603 ж
603 ж
5. Бат. Түрік қағанатында 601-618 ж қай қаған билік етті.
6. Түрік қоғамында “тат” деп кімді айтқан
7. Түркеш қағаны қашан құрылды?
Тон
құлды
704ж
8. Сұлу қаған орданы қай қалаға көшірді?
Талас-Тараз
9. Тарихшы Әл –марвази хабарына қарағанда қарлұқтардың құрамы қанша
тайпадан тұрған?
9 тайпа
10. Қарлық қағанаты қай жылы құрылды?
786 ж
11. Қарлық қағанатының орталығы қай қала болды?
12.Оғыз мемлекетінің орталығы қай қала болды?
Суяб қаласы
Янгикент /Жаңа Грузия/
13. Оғыздарда жоғарғы билік иесі қалай аталды?
Жабғу
14. Қимақтар қай ғасырда ислам дінін қабылдай бастаған? VIII ғ
15. Соғдылар Жетісуға қай ғасырларда қоныс аударған
VI-XVIII ғ
7-сынып. Серікбай Айкерім
Қаған
1. Қимақ қағанатының билеушісі қалай аталған?
2. Қимақ елінің құрамында жеті тайпа болғандығын жазған ортағасырлық тарихшы.
Гардизи
3. Қимақтар қай ғасырда Ислам дінін қабылдай бастаған? VIII ғ
4. Сайрам қаласы ертеде қалай аталған?
Испиджаб
5. Түріктер асыл- тастар мен маталарды қай елден әкелген? Орта және Таяу шығыстан
6. Малды қолға үйрету қай тарихи кезеңде басталды?
7. “Сардоба” деген қандай құрылыс?
Қола дәуірінде
құдық үстіне салынған ғимарат
8. Түріктердің әліпбиі негізінде жасалған алфавит
9. Түріктер отбасына шапағатын тигізеді деп кімге табынған
Ұмай анаға
10. Қарақан мелекетінің құрылуында басты ролді қай тайпа атқарды? Қарлұқ т
11. Қарақан мемлекетінің негізін кім қалады?
Сатұх Боғра - хан
12.Найман мемлекетінде Ұлыстардың ішкі істерін кім жүргізді? шерби
13. Қарақытай мемлекеті қашан құрылды? 1212
14. Ұлы Жібек жолы қайдан басталады? Қытайдағы Хуанхэ өзенінің аңғарындағы
аймақтан
15. Жібек сатуда Қытай мемлекетімен бәсекеге түскен қай ел?
соғды
8-сынып. Мәулен Аийда
1. Жоңғар басқыншыларына қарсы күресу үшін қазақтың ұлы жүз өкілдерінің бас
қосқан жылы және орны?
1710ж Ордабасы тауында
2. 1711-1781 жылдары өмір сүрген қазақ мемлекетінің көрнекті қайраткері?
Абылай хан
3. Бухгольцтің орта ертіс бойына жасаған әскери барауыл экспедициясы 1715ж
4. Омбы және Жәмішев бекініс - қамалдарының салынуы
5. 1723 жылы -
1716
“Ақтабан шұбырынды, Алакөл сұламаның” басталуы
6. Кіші жүз қазақтарының бір бөлігінің Ресейдің қол астына өтуі
1731
7. А.Й.Тевкеелев бастаған орыс елшілігінің кіші жүз ханы Әбілхайырдың
ордасына қай жылы келді? 1731-1732
8. Қазақтардың жайықтың оң жағалауына көшіп - қонып жүруіне қай жылы
тиым салынды?
1734
Абылай сұлтанның қонтайшы Қалдан сереннің қолында
9. 1741 -1743 жылы болуы
10. Орынбор қаласын жаңа орынға қай жылы көшірді?
11. Нұралы хан кіші жүзде қашан билік құрды?
12. Жоңғар мемлекетінің күйреген жылы
1743
1748-1786
1758
13. Пугачев бастаған шаруалар көтерілісі қай жылы болды? 1773-1775
14. Қазалы бекінісін салу қай жылы қолға алынды?
1848
мемлекеттік органдар алып тұратын ақшалай
15. Баж салығы дегеніміз не?
8-сынып. Қалдан Индира
1. Кіші жүз қазақтарының Сырым Датұлы бастаған ұлт- азаттық көтерілісі
1783-1797ж
2. Ұлы жүз қазақтары Ресейдің қол астына өтуі 1824ж
3. Наурызбай батыр қай жылдары өмір сүрді?
1822-1847ж
4. Әкімшілік- аумақтық бөлікті, сондай- ақ осы бөлікті басқарушы лауазымдық
қызмет иесі ? болыс
5. Керуен дегеніміз не? Алыс жерге жүк тасуға немесе сауда жасауға арналған көлік
тізбегі
6. Бөкей ордасының ханы 1801-1845 өмір сүрген
Жәңгір хан Бөкей ұлы
7. Бөкей хандығы қай жылы құрылды?
1812ж
Әскери қолбасшы 1812 жылы Ресейге
8. І Напалеон Бонапард қандай тұлға?
әскери жорық жасаған Франция
9. 1822-1824 жылдары
императоры
қазақ тарихында қандай Патша үкіметі Орта жүз бен Кіші жүздегі хандық билікті
оқиға болды?
жойды. Осылайша қазақтар өзінің мемлекеттігінен айрылды
10. Белгілі бір ұйымның атқаруы тиіс қызмет туралы, оның
құқықтары мен міндеттері туралы ережелер жиынтығы. Қазақ
Жарғы
қоғамының әкімшілік заңдар жинағы қалай аталады?
11. Депутат деген кім?
Қалалық өзін-өзі басқару органының мүшесі
12. Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт- азаттық көтеріліс 1837-1847
13. Абылай ханның кеңесшісі? Бұхар жырау
14. Абылай хан қай жылдары өмір сүрген?
1711-1781
15. Абылай хан қай жерде жерленген?
Түркістанда
9-сынып. Ортай Ұлдана
1. Қазақ жерінде 1789 жылы ашылған азиялық училише қандай тілдерді оқытты?
Монғол, маньчжур, қытай, парсы
2. Қазақ балаларын оқыту үшін Жәңгір хан Бөкей ордасында қашан мектеп ашты?
1841ж
3. “Түркістан уәлаяты” газеті шықты қай жылы , қай айда? 1870ж 28 наурызда
4. Ыбырай Алтынсарин әкесі қайтыс болғаннан кейін кімнің қолында тәрбиеленді?
Балғажа бидің атасы
5. Абай Құнанбаевтың руы
Орта жүздің тобықты руы
6. 1 дүние жүзілік соғыс қай жылы және неше 1914ж. 1 тамызда. 38 мемелекет
мемлекет қатысты
7. “үш жүз” партиясы қай жылы құрылды
1917 күзде
8. Қазақ халқының сана –сезімін оятушы, отаршылдыққа
Ә.Бөкейханов
қарсы дем беруші ұлттық демократияшыл зиялыларды кім
басқарды ?
9. 1916 жылы көтерілістің себептері
Жерлерді тартып алуы
10. А.Байтұрсынов қай жылдары өмір сүрді
1873-1938ж
11. Ресейдегі ақпан ревалюциясы қай жылы, қай айда жеңіске
жетті ?
1917 ж 27 ақпан
1917 ж шілдеде
12. 1 ші жалпы қазақ съезі өткен қала және қай жылы?
Орынборда
13. В.И.Ленин қай жылдары өмір сүрді? 1870-1924ж
14. Түркістан автономиясы қай жылы құрылды
1917ж 28 қарашада. Түркістанда
15. Қазақ хандығының негізін кім қалады?
Керей мен Жәнібек
9-сынып. Лесбек Ағерке
1. 1953 жылы қыркүйекте Орталық комитеттің бірінші хатшылығына кім
сайланды ?
Н.С.Хрушев
2. КСРО ның конституцисы қай жылы құрылды? 1977ж 7 қазан
3. “Невада Семей” қозғалысы қай жылы құрылды және
1899 ж ақпанда. Олжас
жетекшісі?
Сүлейменов
4. Н.Ә.Назарбаев Семей полигонын жабу туралы жарлыққа қай жылы қол қойды?
1991ж 28 тамызда
5. И.Брежнев қай жылы қайтыс болды?
1982ж 10 қарашада
6. М.Горбачев саясатының ұрандары жариялылық, жеделдету, қайта құру
7. Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру бағытын
15 съезде
қай съезде жариялады
8. Аса ірі бай шаруашылықтары мен жартылай феодалдарды
1928 ж 27 тамызда
кәмпескелеу және жер аудау туралы “декрет” қашан
жарияланды?
9. Қазақ АКСР і –де ұжымдастыру мерзімі қай жылы 1932 ж көктемде
аяқталды ?
Сырдария мен Әмудария ортасында,
10. Қазақ хандығы қай жерде құрылды? Қозыбасыда
Әбілмансұр
11. Абылай ханның шын есімі
Отанға опасыздық жасағандардың
12. Алжир лагеріне кімдер жабылды? әйелдерін Ақмола лагеріне жапты
13. 1930 жылы 4 сәуірде кімді атуға үкім шығарды?
Дулатов
14. Қазақстаннан қанша адам Кулак қа жабылып атылды?
15. КСРО ның құрамында қанша мемлекет болды?
15
27 мың
“Қазақ елі мәңгілік ел”
Келешекте Қазақстанды көз алдарыңа қалай
елестетесіңдер?
Марапаттау сәтінде
Назарларыңызға
рахмет