Transcript BAZY DANYCH – PROGRAM ACCESS

WIADOMOŚCI OGÓLNE I ĆWICZENIA
BAZY DANYCH – PROGRAM ACCESS
Opracował: Zbigniew Szymanek
DEFINICJA
Baza danych to uporządkowany zbiór
danych
z
określonej
dziedziny
tematycznej, zorganizowany w sposób
ułatwiający do nich dostęp.
System zarządzania bazą danych to
program zarządzający danymi w bazie
i umożliwiający ich przetwarzanie.
Komputerowe bazy danych dzielimy ze
względu na sposób dostępu do nich na:
• bazy jednostanowiskowe – baza i system
zarządzania nią znajdują się na jednym
komputerze, dostęp do bazy ma jeden
użytkownik
• bazy ze współdzieleniem plików – baza i
system zarządzania nią są dostępne na
wielu komputerach
• bazy typu klient-serwer – baza i system
zarządzania nią stanowią odrębny proces,
często na wydzielonym komputerze –
serwerze bazy danych.
MODELE BAZ DANYCH
1. Model hierarchiczny
Technikum
Profil
Księgowość
Hotelarz
Administracja
Sekretariat
Informatyk
Dyrekcja
MODELE BAZ DANYCH
2. Model sieciowy
Uczelnie
Uniwersytet
Jagielloński
Wydział
Informatyki
Informatyka
Uniwersytet
W Poznaniu
Wydział
Fizyki
Uniwersytet
w Toruniu
Wydział
Humanistyczny
Socjologia
MODELE BAZ DANYCH
3. Model relacyjny
Informacja jest zapisywana w tabeli w formie wierszy. Tabele tworzą
między sobą powiązania – relacje.
Uczeń
Lp
Nazwisko
Imię
Miejscowość
Ulica
Nr domu
Data urodzenia
Data rozpoczęcia
nauki
Miejsce urodzenia
Nr klasy
Koniec nauki
Notatki o uczniu
Zdjęcie
Ocena końcowa
1
Klasa
Nr klasy
Nazwa klasy
Specjalność
Id wychowawcy
Opis klasy
Nauczyciel
1
Id nauczyciela
Nazwisko
Imię
Uwagi
Tabela
W
modelu
tym
podstawową
formą
przechowywania danych jest tabela – zbiór
powiązanych ze sobą danych.
Nazwa
kolumny
Kolumna
Rekord
(wiersz)
Pole
Klucz podstawowy
Klucz podstawowy to minimalna kombinacja
pól identyfikująca każdy rekord w tabeli w
sposób jednoznaczny.
Klucz podstawowy nie może zawierać powtarzających się danych oraz
nie może być pusty.
• klucz sztuczny – to pole zawierające unikatową wartość nadaną
sztucznie każdemu obiektowi w tabeli.
• klucz obcy – to jedno lub więcej pól tabeli (kolumn), które odwołują się
do pola lub pól klucza podstawowego innej tabeli. Wskazuje sposób
powiązania tabel.
Relacja
Relacja
to
zdefiniowanie
logicznego
połączenia między tabelami bazy danych.
W efekcie zmiana wiersza bieżącego w tabeli
głównej powoduje automatyczną zmianę
wiersza bieżącego w tabeli przyłączonej.
Typy relacji:
• jeden do jednego
• jeden do wielu
• wiele do wielu
Program Access
W programie Access może być otwarta tylko
jedna baza danych. Jednak w obrębie tej bazy
danych może istnieć wiele obiektów typu:
tabela, kwerenda, formularz, raport czy
makropolecenie.
Od MS Office Access 2007 wprowadzono nowy
format pliku o rozszerzeniu accdb.
Obiekty programu Access
 Tabela – tabele są podstawowymi obiektami
bazy danych służącymi do przechowywania
danych;
 Formularz – formularze są obiektami, które
służą do przedstawiania danych z tabeli lub
kwerendy w sposób graficzny;
 Kwerenda
–
umożliwia
przeszukiwanie,
sortowanie i wyświetlanie danych. Służą do
pobierania informacji z tabel, ich przetwarzania
oraz wykonywania obliczeń;
 Raport – obiekt służący do wyświetlania
i drukowania zestawień danych z tabeli lub
kwerendy;
 Makro – makropolecenia to procedury,
których działanie powoduje wykonanie jednej
lub kilku czynności zwanych akcjami.
Makropolecenia
pozwalają
uprościć
i
zautomatyzować obsługę baz danych;
 Moduły – są to zbiory procedur i funkcji
napisanych w języku Visual Basic.
Tabela jako podstawowa forma organizacji danych
Dane w bazie danych są zapisywane w tabelach. Zbiór podobnych
informacji jest umieszczony w jednej tabeli. W bazie danych może
być wiele tabel przechowujących informacje dotyczące różnych
tematów. Tabela musi być dobrze zaplanowana i zaprojektowana,
aby uniknąć późniejszych jej modyfikacji.
Tabela
Pole
Nazwa pola
Rekord
Na karcie Tworzenie w grupie Tabele można wybrać ikonę określającą sposób tworzenia tabeli:
z Szablonu tabel, Tabeli (automatycznie nowej), Projekt tabeli (nowa tabela przy użyciu widoku projektu
Projektowanie tabeli (opcja Projekt tabeli)
Okno projektowania tabeli składa się z dwóch części – w górnej definiujemy strukturę tabeli,
w dolnej – właściwości pól tabeli. Minimalna deklaracja w projekcie tabeli musi zawierać
nazwy pól i typy pól. Jeśli nie zostanie zdeklarowany typ danych, to domyślnie wybierany jest
typ Tekst. Kolumna Opis może zawierać komentarze do projektowanych pól. Tabelę po
zaprojektowaniu należy zapisać i nadać jej nazwę np. Dane osobowe.
Definiowanie klucza podstawowego
Pole pełniące funkcję klucza podstawowego ma kilka cech:
• Jednoznacznie identyfikuje każdy rekord,
• Nigdy nie jest puste ani nie ma wartość NULL – wartość zawsze istnieje,
• Jest niezbędne przy zakładaniu relacji,
• Jest rzadko (najlepiej nigdy) zmieniane
Za pomocą klucza podstawowego program Access szybko łączy dane z wielu
tabel.
Aby ustawić klucz podstawowy (zmienić lub usunąć klucz), należy skorzystać
z widoku projektu. Trzeba zaznaczyć wiersz z polem, które będzie kluczem
podstawowym i na karcie Narzędzia wybrać ikonę Klucz podstawowy
Gdy pole klucza podstawowego
zostało zdefiniowane automatycznie,
program przypisuje mu nazwę pola
Identyfikator
oraz
typ
danych
Autonumerowanie
Typy danych
Typ tekstowy
Ustawiany domyślnie. Jest to kombinacja tekstu i cyfr lub liczb niewymagających obliczeń (np.
numery telefonów). Rozmiar do 255 znaków
Typ Nota
Długi tekst lub kombinacja tekstu i liczb. W przypadku ręcznego wprowadzania danych można
wprowadzać i wyświetlać maksymalnie 65535 znaków
Typ Liczba
Dane numeryczne używane w obliczeniach matematycznych. Rozmiar 1, 2, 4, 8, 16 bajtów
Bajt
Przechowuje liczby z przedziału od 0 do 255. Rozmiar 1 B
Liczba całkowita
Przechowuje liczby z przedziału od -32 768 do 32 767 (bez ułamków). Rozmiar
2B
Liczba całkowita
długa
Ustawienie domyślne. Przechowuje liczby od -2147483648 do 2147483647
(bez ułamków). Rozmiar 4 B
Pojedyncza
precyzja
Przechowuje liczby z przedziału od -3,402823E38 do -1,401298E-45 w
wypadku wartości ujemnych oraz od 1,401298E-45 do 3,402823E38 dla
wartości dodatnich. Rozmiar 4B
Podwójna
precyzja
Przechowuje liczby od -1,79769313486231E308 do -4,94065645841247E324 dla wartości ujemnych i od 4,94065645841247E-324 do
1,79769313486231E308 dla wartości dodatnich. Rozmiar 8B
Ułamek
dziesiętny
Przechowuje liczby z przedziału od -1028 -1 do 1028 -1. Rozmiar 12B
Identyfikator
replikacji
Unikatowy identyfikator globalny (GUID). Losowo generowane identyfikatory
GUID są na tyle długie, że istnieje małe prawdopodobieństwo powtórzenia. Mają
zastosowanie np. w śledzeniu towarów. Rozmiar 16 B.
Typ Data/Godzina
Wartości daty i godziny dla lat pomiędzy 100 i 9999. Rozmiar 8 B.
Typ Waluta
Wartości walutowe i dane numeryczne używane w obliczeniach matematycznych
dokonywanych na danych z dokładnością do 4 miejsc po przecinku. Rozmiar 8B
Typ
Autonumerowanie
Unikatowa liczba kolejna (zwiększana o 1) lub liczba losowa przypisywana przez program
Access przy dodawaniu nowego rekordu do tabeli. Rozmiar 4 B
Typ Tak/Nie
Dane wartości logicznej TAK i NIE (prawda lub fałsz)
Typ Obiekt OLE
Obiekt np. grafika, dźwięk, arkusz Excel dołączony lub osadzony w tabeli. Rozmiar 2 do GB
Typ Hiperłącze
Tekst lub kombinacja tekstu i liczb przechowywana jako tekst i używana jako adres
hiperłącza. Rozmiar do 1GB
Załącznik
Nowy typ danych. Do rekordów można dołączać obrazy, pliki arkusz kalkulacyjnych,
dokumenty i wykresy.
Kreator
odnośników
Obiekt, który powoduje wywołanie kreatora odnośników pozwalającego utworzyć pole
używające pola kombi do pobrania wartości z innej tabeli, kwerendy lub listy wartości
Ćwiczenie1a
Zaprojektuj prostą bazę danych składającą się z jednej tabeli. Tabela
nazywa się DANE OSOBOWE i zawiera następujące pola:
Nazwa kolumny
Nr ewidencyjny
Nazwisko
Imię
Miejscowość
Ulica
Nr domu
Data urodzenia
Zarobki
Zdjęcie
Uwagi
Typ
Autonumerowanie
Tekst
Tekst
Tekst
Tekst
Tekst
Data/godzina
Waluta
Obiekt OLE
nota
Rozmiar
30 znaków
25 znaków
50 znaków
45 znaków
6 znaków
W zaprojektowanej tabeli ustaw klucz podstawowy, wpisz przykładowe
dane i wstaw przynajmniej 2 zdjęcia. Zanim wstawisz zdjęcia, utwórz
plik ze zdjęciami w formacie mapy bitowej i odpowiednio je nazwij.
Właściwości pól tabeli
Rozmiar pola
Określa maksymalną wielkość danej, jaka może być przechowywana w polu.
Dotyczy danych typu Tekst, Liczba, Autonumerowanie
Format
Określa sposób, w jaki wyświetlana jest na ekranie zawartość pola, np. data
MiejscaDziesiętne
Określenie liczby miejsc dziesiętnych używanych przy wyświetlaniu liczb dla
typu Liczba
MaskaWprowadzania
Określa sposób wprowadzania danych do pola tabeli. Można np. wymusić
wprowadzania numerów telefonów, kodów pocztowych, dat, czasu w
określonym formacie.
Tytuł
Można wprowadzić tekst opisujący kolumnę tabeli. Jeżeli go nie wprowadzimy,
używana jest nazwa pola
WartośćDomyślna
Ustawiana, aby automatycznie wprowadzać wartość w wybranym polu nowego
rekordu (np. bieżąca data). Można ją ustawić dla pól typu Tekst, Nota,
Data/Godzina, Waluta, Tak/Nie oraz Hiperłącze
RegułaPoprawności
Ogranicza lub kontroluje dane, które można wprowadzić do tabeli
KomuniaktOBłędzie
Tekst komunikatu pojawiającego się po wprowadzeniu wartości niezgodnej z
regułą poprawności
Wymagane
Ustawienie rozstrzygające o tym, czy wprowadzenie danych w tym polu jest
konieczne
ZerowaDługośćDozwolona
Decyduje, czy zezwalać na ciąg znaków o zerowej długości np (””) w polu typu
Tekst lub Nota po ustawieniu wartości na TAK
Indeksowany
Przyspiesza dostęp do danych w tym polu przez utworzenie i użycie indeksu
Ćwiczenie1b
Zaprojektuj bazę danych SZKOŁA składająca się z trzech tabel:
Tabela UCZEŃ
Tabela KLASA
Nazwa pola
Typ danych
Nazwa pola
Typ danych
Lp
Autonumerowanie
Nr klasy
Autonumerowanie
Nazwisko
Tekst
Nazwa klasy
Tekst
Imię
Tekst
Specjalizacja
Tekst
Miejscowość
Tekst
Id wychowawcy
Liczba
Ulica
Tekst
Opis klasy
Nota
Nr domu
Tekst
Data urodzenia
Data/Godzina
Data rozpoczęcia nauki
Data/Godzina
Miejsce urodzenia
Tekst
Id nauczyciela
Autonumerowanie
Nr klasy
Liczba
Nazwisko
Tekst
Koniec nauki
Tak/Nie
Imię
Tekst
Notatki o uczniu
Nota
Uwagi
Nota
Zdjęcie
Obiekt OLE
Tabela NAUCZYCIEL
Nazwa pola
Wprowadź przykładowe dane do tabel np.: 6 klas 1a, 1b, 1c, 2a, 2b, 2c,
8 nauczycieli do tabeli NAUCZYCIEL
20 uczniów do tabeli UCZEŃ
Typ danych
Zasady tworzenia relacji między tabelami
Relacje między tabelami:
• pomagają w projektowaniu kwerend na podstawie danych z wielu tabel,
• pomagają w projektowaniu formularzy i raportów opartych na danych z wielu tabel
• poprzez wymuszanie więzów integralności zapobiegają powstawaniu rekordów odłączonych
(to rekord odwołujący się do rekordu, który nie istnieje
Aby prawidłowo utworzyć relacje między tabelami, muszą być spełnione warunki:
• Pola wspólne muszą mieć ten sam typ danych (jeśli klucz podstawowy tworzy pole typu
Autonumerowanie, polem klucza obcego może być pole typu Liczba, ale RozmiarPola musi
być taki sam)
• Pole wspólne w tabeli ze strony jeden musi być polem klucza podstawowego
• Pola łączone muszą zawierać informacje wzajemnie sobie odpowiadające.
Relacja jeden do wielu
Relacja to powiązanie między parą tabel bazy danych za pomocą pola klucza podstawowego
jednej z tabel i odpowiadającego mu pola klucza obcego w drugiej tabeli
Najczęściej korzystamy z relacji jeden do wielu, relację jeden do jednego używa się bardzo
rzadko, a relację wiele do wielu należy zastąpić dwoma relacjami jeden do wielu.
Relacje między tabelami tworzymy w oknie Relacje na karcie Narzędzia bazy danych. Jeśli
relacji jeszcze nie zdefiniowano, pokaże się automatycznie okno Pokazywanie tabeli, w
którym wyświetla się wszystkie tabele bazy danych. W oknie Relacje przeciągamy pole
(zwykle klucz podst.) z jednej tabeli do pola wspólnego (klucza obcego) w drugiej tabeli. W
wyświetlonym oknie Edytowanie relacji zaznaczamy pole Wymuszaj więzy integralności i
klikamy Utwórz. Między tabelami powstanie linia relacji.
Nazwa pola
Typ danych
Lp
Autonumerowanie
Nazwisko
Tekst
Imię
Tekst
Miejscowość
Tekst
Ulica
Tekst
Nr domu
Tekst
Data urodzenia
Data/Godzina
Data rozpoczęcia nauki
Data/Godzina
Miejsce urodzenia
Tekst
Nr klasy
Liczba
Koniec nauki
Tak/Nie
Notatki o uczniu
Nota
Zdjęcie
Obiekt OLE
1
Nazwa pola
Typ danych
Nr klasy
Autonumerowanie
Nazwa klasy
Tekst
Specjalizacja
Tekst
Id
wychowawcy
Liczba
Opis klasy
Nota
Reguły integralności bazy danych
Reguły integralności bazy danych zapewniają poprawność i spójność
danych w bazie. Można je definiować na poziomie pól (typy danych,
maski wprowadzania) oraz tabel i relacji (wymuszanie więzów
integralności).
Po włączeniu Wymuszaj więzy integralności są stosowane poniższe
reguły:
• nie można wprowadzić wartości w polu klucza obcego tabeli połączonej,
jeśli ta wartość nie istnieje w polu klucza podstawowego tabeli
podstawowej.
• nie można usunąć rekordu z tabeli podstawowej, jeśli w tabeli
połączonej istnieją rekordy pasujące do niego.
• Nie można zmienić wartości klucza podstawowego w tabeli
podstawowej, jeśli spowodowałoby to powstanie rekordów odłączonych.
Ćwiczenie2
Dla bazy danych SZKOŁA sprawdź, czy są spełnione warunki niezbędne do prawidłowego
zdefiniowania relacji, zaprojektuj relacje między tabelami
Nazwa pola
Typ danych
Lp
Autonumerowanie
Nazwisko
Tekst
Imię
Tekst
Miejscowość
Tekst
Ulica
Tekst
Nr domu
Tekst
Data urodzenia
Data/Godzina
Data rozpoczęcia nauki
Data/Godzina
Miejsce urodzenia
Tekst
Nr klasy
Liczba
Koniec nauki
Tak/Nie
Notatki o uczniu
Nota
Zdjęcie
Obiekt OLE
1
Nazwa pola
Typ danych
Nr klasy
Autonumerowanie
Nazwa klasy
Tekst
Specjalizacja
Tekst
Id wychowawcy
Liczba
Opis klasy
Nota
1
Nazwa pola
Jeśli relacja nie została prawidłowo zdefiniowana, po
zaznaczeniu opcji Wymuszaj więzy integralności pojawi
się komunikat o przyczynie błędu
Typ danych
Id nauczyciela
Autonumerowanie
Nazwisko
Tekst
Imię
Tekst
Uwagi
Nota
Sprawdzanie poprawności danych
Aby ograniczyć możliwość popełnienia błędu w czasie wprowadzania danych, możemy
zdefiniować ograniczenia, które pomogą w kontrolowaniu poprawności danych.
• wartość domyślna
• maska wprowadzania
• reguła poprawności
Wartość domyślna
Gdy dane w wybranym polu często przyjmują tę sama wartość, należy ją wpisać do pola
Wartość domyślna, wówczas pojawią się automatycznie w każdym nowym rekordzie. Wartość
domyślną można określić dla danych wszystkich typów z wyjątkiem typów Obiekt OLE i
Autonumerowanie. Dla danych typu liczbowego lub kwotowego wartość domyślna to 0.
Ćwiczenie3
W tabeli UCZEŃ w polu Data rozpoczęcia nauki ustaw Wartość domyślną na datę
bieżącą, dla pola Specjalizacja w tabeli KLASA ustaw wartość domyślną na Ogólna.
Wartości domyślne będą wpisywane tylko w nowych rekordach, w już istniejących
nie nastąpi zmiana danych.
Maska wprowadzania
Maska wprowadzania może być zdefiniowana dla pól typu Liczba, Data/Godzina i Tekst.
Możemy osiągnąć trzy rodzaje efektów:
• zezwolenie na wpisywanie znaków określonego typu
• automatyczne pojawianie się znaków, gdy część z nich się powtarza
• ograniczenie liczny możliwych do wprowadzenia znaków
Symbole maski wprowadzania
Symbol
Znaczenie
0
Cyfra musi być wpisana, nie może być znaków + i -
9
Cyfra lub spacja, nie musi być wpisana, nie może być znaków + i -
#
Cyfra lub spacja, nie musi być wpisana, może być znak + lub -
L
Litera, musi być wpisana
?
Litera, nie musi być wpisana
A
Litera lub cyfra, musi być wpisana
a
Litera lub cyfra, nie musi być wpisana
&
Dowolny znak musi być wpisany
<
Zmienia występujące po nim litery na małe
>
Zmienia występujące po nim litery na duże
!
Wymusza wypełnienie maski od prawej do lewej strony
\
Następny znak nie jest traktowany jako kod maski, ale jak zwykły znak
Przykłady masek wprowadzania
Pole
Maska
Znaczenie
Data
00-00-00
W miejscu każdego zera musi być wpisana cyfra
Data
90-90-00
Pola oznaczone dziewiątką mogą pozostać puste
Nr dowodu
osobistego
>LLL0000000
Numer DO składa się z dwóch części: serii trzy
duże litery i siedmiu cyfr
Nazwisko
>L<??????????????
Pierwsza litera powinna być duża, reszta małe,
maksymalnie można wpisać 15 znaków
Ćwiczenie4
W tabeli UCZEŃ ustaw maski wprowadzania tak, aby:
• dla pól Nazwisko maksymalna długość 25 znaków i Imię wymusić wstawianie
wielkiej litery na początku tekstu, maksymalna długość imienia 20 znaków
• dla pola Nr domu zezwolić na wpisywanie cyfr, maksymalnie 4 znaki
• dla pola Nazwa klasy w tabeli KLASA wymusić wpisywanie tekstu według
wzoru:’2c’
• dla pola Specjalizacja ograniczyć możliwość wprowadzania znaków do liter
Reguły poprawności
Reguły poprawności mogą być definiowane dla pojedynczego pola lub dla całego rekordu.
Definiując regułę poprawności, określamy zakres danych, jakie mogą być wprowadzone w
danym polu, lub zakres wypełnienia rekordu. Można je definiować samodzielnie lub za
pomocą kreatora wyrażeń.
Reguła poprawności dla pola
Reguła ta pozwala sprawdzić wartości wpisywane w polu. Do jej definiowania używamy
wyrażeń. Najprościej definiować ją dla pól liczbowych poprzez określenie zakresu
dopuszczanych wartości np.:
>=50 and <=1500
Dla wartości z zakresu <50,1500>
>=1/1/97 and 1/1/98
Dla dat z zakresu od 1 stycznia 1997 do 1 stycznia 1998
<‘Kowalski’
Wszystkie nazwiska sprzed Kowalski w porządku alfabetycznym
Można też wyświetlić własny komunikat o błędzie. Treść komunikatu należy wpisać w wierszu
właściwości Tekst reguły sprawdzania poprawności.
Reguła poprawności rekordu
Reguły te określają warunki, których spełnienie jest konieczne do zapisania całego
rekordu. Mogą się one odwoływać się do różnych pól tej samej tabeli. Ustawia się je
we właściwościach tabeli w widoku projektu:
Narzędzie tabel->Projekt->Pokazywanie/ukrywanie->Arkusz właściwości.
np.: reguła:
[Data Urodzenia] < [Data Zatrudnienia],
[Nazwisko] <> „” And [Imię] <> „” nie pozwoli zostawić tych pól pustych.
Ćwiczenie5
W tabeli UCZEŃ pola Nazwisko i Imię nie mogą pozostać puste. Ustaw
odpowiednie warunki w regule poprawności rekordu. Do szkoły można
przyjmować uczniów urodzonych w roku 1991 lub później oraz
zamieszkałych w Łobzie, Węgorzynie lub Świdwinie. Ustaw
odpowiednie warunki w regule poprawności pola.
Formularze
Formularz służy do przedstawienia danych z tabeli lub kwerendy w sposób graficzny.
Można go zaprojektować do wprowadzania, edytowania lub wyświetlania oraz
sterować dostępem do danych.
Projektowanie formularza (opcja Projekt formularza)
Okno projektowania formularza zawiera sekcje Nagłówek, Szczegóły i Stopka
formularza. Sekcje Nagłówek i Stopka formularza służą do zamieszczania
informacji, takich jak tytuł formularza, numeracja stron itp. W sekcji Szczegóły
umieszczane są pola tabeli lub kwerendy, pola obliczeniowe oraz inne formanty.
Widok Projektu formularza pozwala na dodawanie do formularza różnych obiektów – pola
tekstowe, etykiety, obrazy, linie i prostokąty, przyciski poleceń i pola kombi (formanty). Można
również zmienić właściwości formantów.
Na początku określamy źródło rekordów (tabela, kwerenda). Okno Arkusz właściwości
pozwala na określenie tego parametru. Projektowanie->Narzędzia->Arkusz właściwości->
Źródło rekordów – wybrać odpowiednią tabele lub kwerendę.
Aby umieścić w formularzu pole tabeli lub kwerendy należy je przeciągnąć bezpośrednio
z okna Lista Pól do odpowiedniej sekcji formularza. Projektowanie->Narzędzia->Dodaj
istniejące pola.
Do budowania innych obiektów służą narzędzia z grupy Formanty na karcie Projektowanie.
Aby utworzyć nowy formant w projekcie formularza – wybieramy ikonę potrzebnego formantu
i w siatce projektu rysujemy formant. Możemy też użyć Kreatora formantów. Można za jego
pomocą tworzyć przyciski poleceń, pola listy, podformularze, pola kombi i grupy opcji.
Za pomocą narzędzi Formanty na karcie Formatowanie można dodać do formularza logo,
tytuł, numerację stron lub datę i godzinę.
Formanty
Formanty są to obiekty, które służą do wyświetlania danych (pola tekstowe) i wykonywania
akcji (przyciski poleceń), zwiększają funkcjonalność formularza (etykiety, pola wyboru,
i formanty podformularza czy raportu), pokazują elementy graficzne (obrazy, linie,
prostokąty).
Formanty mogą być powiązane, niepowiązane i obliczeniowe.
• formant powiązany – źródłem danych jest pole tabeli lub kwerendy, służy do wyświetlania
wartości pól bazy.
• formant niepowiązany – nie ma przypisanego źródła danych. Wyświetla informacje, linie,
prostokąty i obrazy np. etykiety
• formant obliczeniowy – źródłem danych jest wyrażenie. Wartość, która stanowi źródło
danych formantu, określana jest przez zdefiniowane wyrażenie.
Etykiety
Wyświetlają treść tekstową np. tytuł, nazwę. Można edytować treść i wygląd etykiet
Pole tekstowe
Służy do przeglądania i edytowania danych. Wyświetla dane z tabeli lub kwerendy, można też
wykonywać obliczenia w polu tekstowym. Aby pokazać dane z tabeli pole musi być powiązane
z danymi z tabeli. Tworząc je, albo przeciągamy pola z Listy pól do formularza, lub w karcie
Projektowanie->Formanty->Pole tekstowe i wstawiamy do formularza. Aby je powiązać z
polem tabeli we właściwościach pola tekstowego ustawiamy Źródło formantu – odpowiednie
pole tabeli. Aby pole tekstowe było polem obliczeniowym – wpisujemy w nim wyrażenie, lub
we właściwości Źródło formantu wpisujemy wyrażenie.
Ćwiczenie6
Dla tabeli UCZEŃ zaprojektuj formularz zawierający wszystkie pola z tej tabeli. Pola
Nazwisko i Imię powinny zostać połączone i wyświetlone w jednym polu - pole
obliczeniowe Nazwisko i imię ucznia utwórz wyrażenie =[Nazwisko] & ” ” & [Imię].
Zapisz formularz Dane o uczniu. Nawigacja między rekordami formularza za
pomocą okna Rekord na dole formularza
Właściwości formularza
Najważniejsze właściwości formularza w oknie Arkusz właściwości dzielą się na grupy:
• Format – wygląd formularza
• Dane – najważniejsza Źródło rekordów
• Zdarzenie – definiuje działania związane ze zdarzeniami w trakcie pracy z formularzem
• Inne – pozostałe właściwości
Właściwości formantów
Formanty mają właściwości różne w zależności od rodzaju formantu. Znajdują się one
w oknie Arkusz właściwości. W oknie Typ zaznaczenia można wybrać obiekt, którego
właściwości mają być edytowane.
Wstawianie do formularza obiektów graficznych
Do formularza możemy wstawić następujące elementy graficzne:
• Obraz – wyświetla statyczny obraz, nie można go edytować, można jedynie zmienić jego
rozmiar i proporcje (Obetnij, Rozciągnij, Powiększ)
• Niezwiązana ramka obiektu – wyświetla niezwiązany obiekt OLE. Nie zmienia się przy
przechodzeniu od rekordu do rekordu.
• Związana ramka obiektu – wyświetla obiekty OLE, których wartości są przechowywane
w kolejnych rekordach pola tabeli. Najczęściej wyświetla się dane z pola Zdjęcia (typ OLE)
Ćwiczenie7
Zaprojektuj formularz dla tabeli KLASA zawierający wszystkie pola z tej tabeli oraz nazwisko
i imię wychowawcy z tabeli NAUCZYCIEL. Formularz nazwij Dane o klasie
Ćwiczenie8
Zaprojektuj formularz dla tabeli NAUCZYCIEL zawierający wszystkie dane z tej tabeli.
Formularz nazwij Dane o nauczycielu
Ćwiczenie9
W formularzu Dane o klasie umieść obok danych rysunek logo szkoły
Ćwiczenie10
W formularzu Dane o nauczycielu umieść jako tło formularza logo szkoły
Ćwiczenie11
W formularzu Dane o uczniu umieść pole wyświetlające zdjęcia uczniów. Podczas zmiany
rekordu w formularzu zdjęcie musi się zmieniać
Przyciski poleceń w formularzu
Formant Przycisk polecenia służy do uruchamiania akcji lub zestawu akcji np. otwieranie
innego formularza, znajdowanie rekordu, przejście do kolejnego rekordu itp. Aby przypisać
akcję do przycisku polecenia, należy zaprojektować makro lub napisać procedurę zdarzenia
i dołączyć ją do odpowiedniej właściwości przycisku polecenia. Można to zrobić tez za
pomocą kreatora.
Kreator przycisków poleceń
Aby zaprojektować przycisk poleceń przy użyciu kreatora przycisków poleceń należy: w Widok
projektu -> Projektowanie -> Formanty ->włączyć -> Użyj kreatorów formantów, a następnie
wybrać ikonę Przycisk. Uruchomi to narzędzie Kreator przycisków poleceń, który krok po
kroku utworzy przycisk polecenia i w jego właściwości zdarzenia Przy kliknięciu osadzi
makro. Makro zawiera akcje służące do wykonywania zadania wybranego w kreatorze. Na
karcie Zdarzenie w arkuszu właściwości przy zapisie Przy kliknięciu powinien wyświetlać się
tekst [Makro osadzone].
Ćwiczenie12
W formularzu Dane o uczniu utwórz za pomocą kreatora przycisków poleceń następujące
przyciski służące do nawigacji między rekordami: Następny rekord, Poprzedni rekord,
Pierwszy rekord, Ostatni rekord oraz przycisk Zamknij do zamykania formularza.
Właściwości zdarzeń
Właściwości zdarzeń dla formularza i formantów zawierają listę zdarzeń, które mogą
towarzyszyć danemu obiektowi. Jeśli przypiszemy określone działanie, to wykona się
określona procedura lub makropolecenie
Makropolecenia
Makra automatyzują zadania wykonywane w bazie. Zadania te można wiązać ze zdarzeniami
zachodzącymi w obiektach bazy danych np. zdarzenie Przy kliknięciu można związać z makro.
Projektowanie makra odbywa się przez wybór akcji z listy rozwijalnej i uzupełnienie akcji
dodatkowymi informacjami np. argumentami akcji.
Definiowanie makropoleceń
Najlepiej używać konstruktora makr. Uruchamiamy go na karcie Tworzenie ->Inne->przycisk
Makro. Otworzy się okno projektowania makr i w obszarze Narzędzia makr karta
Projektowanie. W kolejnych wierszach kolumny Akcja wybieramy z listy rodzaj akcji, z których
będzie się składać makro. Większość akcji wymaga jednego argumentu lub większej ich
liczby. Argumenty można zobaczyć w oknie u dołu konstruktora. Dodatkowo do każdego
makra można dodać warunki definiowane w oknie Warunek
Akcje makropoleceń
Program udostępnia wiele akcji, najczęściej używa się: otwieranie raportu, znalezienie
rekordu, wyświetlenie okna komunikatu, lub zastosowanie filtra do formularza lub raportu.
Makra warunkowe
Można użyć różnych warunków zwracających wynik prawda/fałsz lub Tak/Nie. Akcja nie
zostanie wykonana jeśli wyrażenie zwróci wartość Fałsz, Nie lub 0.
Wiązanie makr ze zdarzeniami
Makro może być osadzone w dowolnej właściwości zdarzenia formularza, raportu lub
formantu.
Aby utworzyć makro osadzone otwieramy formularz w widoku projektu, wybieramy formant
np. przycisk poleceń) lub formularz, w Arkuszu właściwości wybieramy Zdarzenie i określamy
właściwość zdarzenia w którym makro ma być osadzone i klikamy obok pola przycisk …
W otwartym oknie klikamy na Konstruktor makr i przycisk OK. W Konstruktorze poleceń w
kolumnie Akcja wybieramy odpowiednią akcję, wpisujemy argumenty w oknie Argumenty
akcji i przechodzimy do kolejnego wiersza akcji. Po zakończeniu zapisujemy i zamykamy
okno.
Ćwiczenie13
W formularzach Dane o klasie i Dane o nauczycielu utwórz za pomocą makr osadzonych
przyciski służące do nawigacji między rekordami (Następny rekord, Poprzedni rekord,
Pierwszy rekord, Ostatni rekord) oraz przycisk Zamknij.
Funkcje formularza
Do formularza można dodać elementy, które pozwolą na sterowanie obsługą bazy danych.
Funkcje dostępu do danych i sposobu ich obsługi są realizowane przez definiowanie
właściwości formularza.
Formularz do przeglądania danych
Ćwiczenie14
Formularz Dane o uczniu, ustaw tak, by pozwalał na przeglądanie danych bez możliwości ich
dodawania, modyfikowania i usuwania. Dodatkowo w formularzu zablokuj wyświetlanie okna
Rekord i działanie ikony Zamknij w górnym prawym rogu jego okna. Do nawigacji między
rekordami i zamykania formularza użyj wyłącznie przycisków poleceń. Ikony w górnym
prawym rogu okna formularza powinny być niedostępne.
Formularz do wprowadzania danych danych
Ćwiczenie15
Zaprojektuj nowy formularz oparty na tabeli UCZEŃ przeznaczony do wprowadzania danych
nowych uczniów przyjmowanych do szkoły. Umieść w nim wszystkie pola tabeli i nazwij go
Nowy uczeń. Formularz wprowadzania danych powinien otwierać się z pustymi polami
gotowymi do wprowadzania danych.
Ćwiczenie16
Formularz Dane o klasie ma być przeznaczony do przeglądania danych, bez możliwości
dodawania, modyfikowania i usuwania danych. Ustaw odpowiednie właściwości formularza.
Ćwiczenie17
Formularz Dane o nauczycielu ma być przeznaczony do przeglądania danych bez możliwości
dodawania, modyfikowania i usuwania danych. Ustaw odpowiednie właściwości formularza.
Ćwiczenie18
Zaprojektuj nowy formularz oparty na tabeli KLASA i nazwij go Nowa klasa. Umieść w nim
wszystkie pola z tej tabeli. Będzie on przeznaczony do wprowadzania danych o nowych
klasach w szkole.
Ćwiczenie19
Zaprojektuj nowy formularz oparty na tabeli NAUCZYCIEL i nazwij go Nowy nauczyciel. Umieść
w nim wszystkie pola z tej tabeli. Będzie on przeznaczony do wprowadzania danych o nowych
nauczycielach uczących w szkole.
Przy wprowadzaniu danych do formularza, nie zawsze kolejność dostępnych okien jest
odpowiednia. Można to zmienić poprzez (w widoku projektu na karcie Rozmieszczanie
w grupie Sterowanie układem klikamy ikonę Kolejność klawisza Tab. W oknie dialogowym
wiersze można przemieścić na liście tak jak nam wygodnie.
Formularze pojedyncze i ciągłe
W formularzu można rekordy wyświetlać pojedynczo lub w sposób ciągły. Sposób
wyświetlania danych w formularzu określamy, ustawiając właściwość Widok domyślny
formularza w oknie Arkusz właściwości, po wybraniu zakładki Format. Domyślnie jest wartość
Formularz pojedynczy, aby zobaczyć wiele rekordów w jednym oknie wybieramy Formularze
ciągłe
Ćwiczenie20
Zaprojektuj nowy formularz oparty na tabeli KLASA i nazwij go Lista klas. Umieść w nim pola:
Nazwa klasy, Specjalizacja i Opis klasy. Formularz będzie przeznaczony do przeglądania
danych o klasach w szkole. Dane powinny być wyświetlone w postaci formularzy ciągłych
Formularz z podformularzem
Podformularz to formularz wstawiony do innego formularza (formularz główny). Wykorzystuje
się go, gdy trzeba przedstawić dane pochodzące z tabel połączonych relacją jeden do wielu.
Formularz główny zawiera dane ze strony jeden, podformularz ze strony wiele relacji.
Podformularz może być wyświetlany w widokach Arkusz danych lub Formularze ciągłe.
W formularzu dla tabeli jeden należy zaprojektować formant Podformularz/Podraport
i związać go we właściwościach formantu z formularzem ze strony wiele, wybierając we
właściwości Obiekt źródłowy nazwę podformularza. Właściwości Podrzędne pole łączące
i Nadrzędne pole łączące powinny wypełnić się automatycznie nazwami pól połączonych
tabel.
Ćwiczenie21
Zaprojektuj formularz z podformularzem oparty na tabeli KLASA (tabela ze strony jeden)
i tabeli UCZEŃ (tabela ze strony wiele). W formularzu głównym umieść pola: Nazwisko, Imię
i Specjalizacja z tabeli KLASA. Dodatkowo zaprojektuj przyciski poleceń Następny, Poprzedni,
Pierwszy, Ostatni oraz Zamknij formularz. Aby dane w podformularzu były pokazywane
w postaci tabelki, we właściwości podformularza Widok domyślny wybierz Arkusz danych.
W tworzeniu formularza z podformularzem skorzystaj z kreatora formularzy (Tworzenie>Formularze->Więcej formularzy->Kreator formularzy.
Formanty listy
Formanty pole listy i pole kombi pozwalają na wybór danych z listy przy wprowadzaniu, co
zmniejsza możliwość popełnienia błędu przy wpisywaniu. Listy stosujemy wówczas, gdy dane
mają ograniczony zbiór wartości.
Pole listy
Używa się go w formularzach i na stronach dostępu do danych. Taka lista jest zawsze
widoczna, a wartość formantu jest ograniczona do ustalonego zbioru elementów listy.
Pole kombi
W polu kombi lista nie jest wyświetlana, dopóki nie zostanie otwarta. Można zezwolić na
wprowadzenie dowolnej wartości spoza zbioru wartości z listy.
Pola te można tworzyć za pomocą kreatora lub samodzielnie i zdefiniować ich właściwości.
Projektowanie listy za pomocą kreatora
W Widoku projektu->Projektowanie->Formanty włączyć opcję Użyj kreatorów formantów
i wybrać Pole kombi i narysować w projekcie formularza. Uruchomi się kreator pola-w 1 oknie
określmy cel użycia pola kombi, w 2 oknie wskazujemy źródło danych, w 3 oknie określamy,
które z pól źródła danych ma być widoczne w polu kombi, w ostatnim ustalamy, gdzie będzie
zapamiętana wartość wybrana z listy.
Ćwiczenie22
W formularzu Nowy uczeń umieść pole pozwalające na wybór z listy klasy, do której uczeń
zostanie zapisany. Funkcję zrealizuj za pomocą pola kombi zawierającego listę klas z tabeli
KLASA. Wybór z listy powinien spowodować zapisanie ucznia do wybranej z listy klasy.
Ćwiczenie23
Zmodyfikuj formularz Nowa klasa, umieszczając w nim pole kombi z listą wartości, na których
podstawie będzie można wybrać specjalizację klasy. Na liście mogą pojawić się następujące
wartości: Systemy zarządzania bazami danych, Komputerowe wspomaganie projektowania,
Grafika komputerowa, Techniki multimedialne, Eksploatacja sprzętu komputerowego.
Ćwiczenie24
Zaprojektuj formularz, który będzie służył do wyszukiwania ucznia na liście (lista rozwijalna)
i wyświetlenia w formularzu jego danych.
Ćwiczenie25
W formularzu Nowa klasa umieść pole pozwalające określić, który nauczyciel zostanie
wychowawcą nowej klasy. Wykorzystaj pole kombi (lista rozwijana) zawierające listę
nauczycieli z tabeli NAUCZYCIEL. Wybór nauczyciela z listy powinien spowodować przypisanie
go do wybranej klasy.
Pole kombi w tabeli
Umieszczenie pola kombi w tabeli ma na celu wyeliminowanie wartości klucza obcego
i zastąpienie ich danymi zapisanymi w tabeli powiązanej. Pole klucza obcego odwołuje się do
pola klucza podstawowego innej tabeli. Klucz obcy wskazuje, w jaki sposób pola są
powiązane.
Pole kombi dla pola klucza obcego można zaprojektować za pomocą kreatora odnośników,
wybierając jako typ danych Kreator odnośników lub samodzielnie ustawiając właściwości
pola znajdujące się w zakładce Odnośnik .
Ćwiczenie26
Zmodyfikuj tabelę KLASA, tak aby w polu Id wychowawcy zamiast numerów zostały
wyświetlone nazwiska nauczycieli pobrane z tabeli NAUCZYCIEL. Skorzystaj z Kreatora
odnośników.
Ręczne ustawianie właściwości pola kombi
Pole kombi można zaprojektować samodzielnie. W tym celu po wybraniu pola należy się
przełączyć na zakładkę Odnośnik i ustawić jego właściwości.
• Typ formantu – określa sposób wyświetlania pola. Domyślnie jest to wartość pole tekstowe,
wybieramy Pole kombi.
• Typ źródła – określa typ źródła wierszy. Do wyboru są trzy wartości: Tabela/Kwerenda, Lista
wartości - gdy wyliczamy listę wartości (wpisujemy poszczególne wartości, oddzielając je
średnikiem), Lista pól – gdy na liście chcemy umieścić nazwy pól tabeli lub kwerendy.
• Źródło wierszy – określa źródło danych dla pola. Kreator jako źródło podaje utworzoną za
jego pomocą kwerendę, użytkownik może wybrać z listy tabele lub kwerendę.
• Kolumna związana – określa numer kolumny w tabeli lub kwerendzie podanej jako źródło
wierszy, z którym pole kombi jest powiązane (najczęściej pole klucza podstawowego).
• Liczba kolumn – określa liczbę wyświetlanych kolumn z tabeli źródłowej (od lewej).
• Szerokość kolumn – określa szerokości kolejnych kolumn wyświetlanych na liście (są to
liczby oddzielone średnikiem). Jeżeli kolumna nie będzie wyświetlana, należy wpisać 0. np.
dla zdeklarowanych 3 kolumn, gdy kolumna pierwsza nie będzie wyświetlana, a jest
niezbędna, bo jest to kolumna związana, należy wpisać: 0; 2; 2,5
Formularz sterujący
Przy projektowaniu systemu obsługi bazy danych zakładamy, że użytkownik będzie miał
dostęp do danych tylko przez odpowiednie formularze. Projektujemy liczne formularze
przeznaczone do różnych zadań. Potrzebne jest narzędzi, które będzie sterowało obsługą
aplikacji – formularz główny – sterujący dostępem do innych formularzy.
Ćwiczenie27
Zaprojektuj formularz główny o nazwie Główny, który będzie przeznaczony do sterowania
dostępem do formularzy bazy danych SZKOŁA.
Ćwiczenie28
Zaprojektuj makropolecenie o nazwie AutoExec, którego zadaniem będzie uruchomienie
formularza główny sterującego obsługą bazy danych SZKOŁA
Definiowanie wyrażeń w Accessie
Zdaniem bazy danych jest nie tylko przechowywanie informacji, ale tez ich przetwarzanie.
Projektując bazy danych, często korzystamy z wyrażeń (formuł) bo umożliwiają one:
• wykonywanie obliczeń
• pobieranie wartości pól lub formantów
• definiowanie właściwości pól tabeli i formantów (wartość domyślna, reguła poprawności)
• tworzenie formantów i pól obliczeniowych
• definiowanie kryteriów kwerendy
• definiowanie poziomów grupowania w raporcie
Elementy wyrażenia
• Identyfikatory – są to nazwy pól tabeli, formanty w formularzach lub raportach albo
właściwości tych pól lub formantów. Za ich pomocą można odwołać się do wartości związanej
z polem, właściwością lub formantem np. =[DataOdbioru] – [DataDostawy]. W skład
identyfikatora wchodzą nazwa obiektu oraz operatory ! (wykrzyknik) i . (kropka). Nazwy
obiektów zawierające spację lub inne znaki specjalne muszą być ujęte w nawiasy
kwadratowe. Gdy w wyrażeniu odwołujemy się do innego obiektu, identyfikator ma postać:
[Nazwa rodzaju obiektu]![Nazwa obiektu].[Nazwa detalu].[Nazwa właściwości].
Na przykład:
=
Formularze![Towar].[DataOdbioru]
–
Formularze![Towar].[DataDostawy]
=
Raporty![DaneOsobowe].[DataRejestracji] – Raporty![DaneOsobowe].[DataZapisu]
= Formularze![Towar].[DataOdbioru].[WartośćDomyślna]
Nazwy właściwości składających się z kilku słów piszemy bez spacji.
Gdy odwołanie w wyrażeniu odnosi się do formantu na formularzu lub raporcie aktywnym,
wystarczy podać tylko nazwy formantów. Np. dla tabel pomijamy nazwę rodzaju obiektu:
=[Osoby].[Nazwisko]
• Stałe – są elementy, których wartość się nie zmienia podczas działania programu Access.
Stałe najczęściej są używane w wyrażeniach to True, False, Null.
• Wartości – w wyrażeniach możemy stosować warości literalne:
-liczby: 1254;-234;1;0e-6
- ciągi tekstowe (ujęte w cudzysłowy lub apostrofy) np.: „Toruń”; „Warszawa”;
- wartości typu data/godzina (ujęte w znaki #) np.: #03-07-07#;#07-Mar-07#
• Funkcje – to wbudowane procedury, które możemy stosować w wyrażeniach. Funkcja użyta
w wyrażeniach ma postać: Funkcja(argument, argument)
Niektóre funkcje nie mają argumentów, np.: Date(). Jednak dla większości funkcji musimy
określić argumenty np.: Year([DataUrodzenia])
Len („komputer”)
• Operatory – określają rodzaj działania w wyrażeniu.
-Operatory matematyczne służą do obliczania wartości z dwóch lub więcej liczb lub
zmieniania znaku liczny z plus na minus: +, -, *, / - dodawanie, odejmowanie, mnożenie,
dzielenie, \ - dzielenie a następnie obcięcie wyniku do liczby całkowitej, MOD – reszta
z dzialenia, ^ - podniesienie do potęgi podanej w wykładniku.
- Operatory porównań – służą do porówywania wartości i zwracania wyniku w postaci
logicznej Prawda, Fałsz lub nieokreślonej NULL: <,>,<=,=>,=,<>.
- Operatory tekstowe – służą do łączenia dwóch wartości logicznych i zwracania wyniku
w postaci logicznej: Not, AND, Or, Xor.
-Operatory specjalne programu Access:
IS NULL lub IS NOT NULL – porównuje dowolna wartość z wartością NULL.
Like „wzorzec” – porównuje łańcuch tekstowy z podanym wzorcem, który może być
definiowany z użyciem symboli wieloznacznych * i ?
Between wartośc1 And wartość2 – sprawdza, czy wartość wyrażenia mieści się w podanym
zakresie wartości.
In (ciąg1, ciąg2…) – określa, czy dana wartość należy do zestawu listy wartości.
Przykłady wyrażeń
Wyrażenie
Znaczenie
LIKE „A*”
Użyte w kryterium kwerendy dla pola Nazwisko, pokaże osoby, których
nazwiska zaczynają się na literę A
IN(„Łobez”, „Drawsko”)
Użyte w kryterium kwerendy dla pola Miejsce urodzenia, pokaże osoby
urodzone w wymienionych miejscowościach
BETWEEN 50 AND 159
Użyte w regule poprawności, pozwoli wprowadzać wartości z podanego
zakresu
BETWEEN #1-1-2008# AND #30-12008#
Użyte w kryterium kwerendy, pokaże osoby zarejestrowane od 1 do 30
stycznia 2008 r.
BETWEEN #14-10-2008# AND Date()
Użyte w kryterium kwerendy, pokaże towary dostarczone w określonym
czasie
YEAR(#15-12-2008#)
Z podanej daty zostanie zwrócony rok
LIKE „[A-D]*”
Użyte w kryterium kwerendy, pokaże osoby, których nazwiska zaczynają
się na litery ABCD
LIKE”[a-z][a-g]*”
Użyte w kryterium kwerendy, pokaże ciągi tekstowe, w których na
pierwszej pozycji jest litera dowolna, a na drugiej litery z przedziału a-g
[Osoby].[Nazwisko]&””&[Osoby].[Imię]
W kwerendzie zostanie utworzone pole obliczeniowe zawierające
połączone dane z pól Nazwisko i Imię oddzielone spacją
IS NOT NULL
Użyte w kryterium kwerendy, pokaże rekordy, które mają wypełnione to
pole
Year(Date())-Year([DataUrodzenia])
W polu obliczeniowym kwerendy pokażę wiek osób
[Cena jednostkowa]*[ilość towaru]
W polu obliczeniowym kwerendy zostanie wyliczona wartość towaru.
Konstruktor wyrażeń
Konstruktor wyrażeń jest narzędziem ułatwiającym tworzenie wyrażeń. Za pomocą
konstruktora wyrażeń można opracowywać nowe wyrażenia lub modyfikować już istniejące.
Konstruktor można uruchomić w: właściwościach formantu, właściwości pola tabeli (reguła
sprawdzania poprawności, wartość domyślna), kryteriach definiowanych w kwerendzie,
polach obliczeniowych w kwerendzie lub formantach w formularzu. Wszędzie tam jest
przycisk Konstruuj.
Pole wyrażenia
W górnej części konstruktora znajduje się pole wyrażenia, w którym jest tworzone wyrażenie.
Wyrażenie w tym polu można wpisać ręcznie lub wybrać z trzech kolumn z dolej części
konstruktora i dodać je do pola wyrażeń.
Przyciski operatorów
W środkowej części znajdują się przyciski służące do wstawiania operatorów arytmetycznych i
logicznych.
Elementy wyrażeń
W dolnej części okna umieszczono trzy kolumny:
• w lewej znajdują się foldery zawierające listę tabel, kwerend, formularzy i raportów bazy
danych, a także dostępnych funkcji wbudowanych i zdefiniowanych przez użytkownika,
stałych, operatorów i typowych wyrażeń.
• środkowa kolumna zawiera listę elementów lub kategorii elementów określonych dla folderu
zaznaczonego w lewej kolumnie.
• prawa kolumna zawiera listę wartości, jeśli takie istnieją, dla elementów zaznaczonych w
lewej i środkowej kolumnach.
Kwerendy
W relacyjnych bazach danych sposób dostępu do danych, sposób ich wybierania
i przetwarzania jest realizowany za pomocą kwerend.
Projektując kwerendę, wybieramy pola, które będą brały udział w kwerendzie, oraz
określamy kryteria wyboru rekordu.
Okno projektowania kwerendy dzieli się na dwie części – górna zawiera obiekty,
które biorą udział w kwerendzie (tabele i kwerendy) oraz zdefiniowane relacje
między nimi., dolna – stanowi szablon projektowania kwerendy.
• wiersz Tabela w szablonie określa, z jakiego obiektu pochodzi pole (zwykle ustawia
się automatycznie)
• wiersz Sortuj ustala sposób porządkowania danych w kwerendzie
• wiersz Pokaż umożliwia ukrywanie pól, które służą do określania kryterium, ale nie
muszą być widoczne
• wiersz Kryteria określa kryteria wyboru rekordu.
Kwerendy dzielimy na:
• wybierające
• funkcjonalne
Kwerendy wybierające
Kwerendy te umożliwiają wybieranie z bazy danych rekordów spełniających określone kryteria.
Do grupy kwerend wybierających zaliczamy również:
• kwerendę podsumowującą
• kwerendę z polem obliczeniowym
• kwerendę z parametrem
• kwerendę krzyżową.
Ćwiczenie29
Zaprojektuj kwerendę wyświetlającą dane uczniów mieszkających w Łobzie. (=„Łobez”)
Ćwiczenie30
Zaprojektuj kwerendę wyświetlającą dane uczniów klasy 2a (=„2a”)
Kwerenda podsumowująca
Działanie tych kwerend polega na pogrupowaniu danych z tabeli lub tabel według wybranego
pola, a następnie wykonaniu obliczeń na danych w każdej grupie. Obliczenia odbywają się
z wykorzystaniem funkcji agregujących. Funkcje te działają na wartościach wybranego pola
w grupie wierszy. Mogą zostać użyte do obliczenia sumy wartości (Suma), zliczania wierszy
o danej wartości (Policz), wykonania obliczeń statystycznych (Średnia, OdchStd, Wariancja),
a także wybrania wiersza z wartością najmniejszą lub największą (Minimum, Maksimum) lub
takiego, w którym dana wartość występuje jako pierwsza lub ostatnia (Pierwszy, Ostatni).
Kryteria wyboru rekordów są określane tak, jak w zwykłych kwerendach wybierających.
W wierszu Kryteria definiujemy określony dla pola warunek, a w wierszu Podsumowanie
wybieramy pozycję Gdzie.
Ćwiczenie31
Zaprojektuj kwerendę wyświetlającą informację, ilu uczniów chodzi do każdej klasy.
Kwerenda z polem wyliczeniowym
Bazy danych z reguły nie przechowują wartości obliczonych. Jeżeli na podstawie danych
w tabelach należy obliczyć nowe wartości, to projektujemy kwerendę z polem wyliczeniowym,
w której obliczymy i wyświetlimy wymagane wyniki.
Ćwiczenie32
Utwórz listę zawierającą nazwiska uczniów oraz wiek każdego z nich.
Year(Date())-Year([Data urodzenia]) lub (Date())-[Data urodzenia])/365
Kwerenda z parametrem
W bazie danych często tworzy się kwerendy, w których zmianie ulega tylko warunek
zdefiniowany w kryterium wyboru. Zmieniając kryteria wyboru możemy kreować nowe
kwerendy. Można również utworzyć kwerendę, która w chwili uruchomienia będzie pytała
o wartość parametru umieszczonego w polu Kryteria. Przy projektowaniu takiej kwerendy
należy wartość wpisywaną w polu Kryteria zastąpić tekstem wpisanym w nawiasach
kwadratowych [Tekst]. Treść jest dowolna, ważne, aby była w nawiasach kwadratowych. Ta
zmiana spowoduje, że przy uruchomieniu kwerendy pojawi się okno dialogowe z wpisanym
tekstem i polem tekstowym, do którego należy wprowadzić wartość parametru.
Ćwiczenie33
Zaprojektuj kwerendę wyświetlającą dane uczniów chodzących do wskazanej klasy.
Kwerenda krzyżowa
Kwerendę krzyżową stosuje się zwykle do analizy danych. Aby ją zaprojektować, należy
wybrać tabele, które będą źródłem danych, a następnie w oknie Projekt kwerendy określić
pola, jakie będą brały udział w kwerendzie. Po wybraniu pól do kwerendy w obszarze
Narzędzia kwerend na karcie Projektowanie w grupie Typ kwerendy trzeba kliknąć ikonę
Krzyżowa. W szablonie pojawią się dwa nowe wiersze: Podsumowanie i Krzyżowe. W wierszu
Podsumowanie należy wybrać funkcje lub działania dla poszczególnych pól kwerendy.
W wierszu Krzyżowe trzeba określić, które pole będzie źródłem wierszy, a które źródłem
kolumn w wynikowym arkuszu danych. Utworzona kwerenda działa jak tabela przestawna w
Excelu.
Ćwiczenie34
Utwórz kwerendę wyświetlającą informację, ilu uczniów z każdej miejscowości
chodzi do poszczególnych klas. Wynikiem tego zadania powinien być arkusz danych
zawierający w kolumnach nazwy miejscowości, a w wierszach nazwy klas. Na
przecięciu wiersza i kolumny pojawi się szukana wartość.
Wybór typu sprzężenia w kwerendzie
Domyślne zdefiniowanie relacji między tabelami powoduje wybranie w kwerendzie tylko tych
rekordów tabel źródłowych, dla których wartości połączonych pól są równe np. kwerenda
wyświetli tylko tych uczniów, którzy zostali przypisani do klas, gdy uczeń nie jest przypisany do
żadnej klasy, jego nazwisko się nie wyświetli. Rozwiązaniem jest zmiana atrybutów
połączenia.
Istnieją trzy typy podstawowe połączeń:
• Połączenie zawężające – oznacza wybranie w kwerendzie tylko tych rekordów tabel
źródłowych, których wartości połączonych pól są równe. To połączenie definiuje się
domyślnie.
• Połączenie rozszerzające – lewe lub prawe. W lewym kwerenda uwzględnia wszystkie
wiersze pierwszej tabeli oraz tylko te wiersze drugiej tabeli, w których pole łączące zawiera
wartości wspólne dla obu tabel. W prawym odwrotnie. Zmiana sprzężenia odbywa się w
projekcie kwerendy, we właściwościach połączenia.
• Samopołączenie – pozwala połączyć dwa pola tej samej tabeli, aby odzwierciedlić
hierarchiczną strukturę danych. Wymaga umieszczenia w oknie projektu kwerendy kilku
egzemplarzy tej samej tabeli.
Po dwukrotnym kliknięciu połączenia między tabelami widocznymi w oknie projektu
kwerendy, wyświetli się okno Właściwości sprzężenia.
Ćwiczenie35
Zaprojektuj kwerendę wyświetlającą listę wszystkich uczniów szkoły wraz z nazwami klas, do
których zostali przypisani. Zastosuj sprzężenie zawężające, a w drugiej kwerendzie
rozszerzające.
Kwerendy funkcjonalne
Kwerendy funkcjonalne są tworzone domyślnie. Kwerendy funkcjonalne, wykonują inne
operacje na rekordach (najczęściej jest to zmiana danych w tabeli). Zmian spowodowanych
uruchomieniem kwerendy funkcjonalnej nie można w prosty sposób cofnąć, stąd warto przed
wykonaniem takiej kwerendy wykonać kopie danych. Program Access wyświetla komunikaty
w trakcie uruchamiania kwerend funkcjonalnych, które mogą zmodyfikować dane w tabeli.
Program domyślnie uniemożliwia wykonanie takich kwerend. By móc je wykonać na pasku
komunikatów kliknąć przycisk Opcje i Włącz tę zawartość. Jeśli paska nie widać, trzeba
wybrać kartę Narzędzia bazy danych, w grupie Pokazywanie/Ukrywanie zaznaczyć opcję
Pasek komunikatów.
Wyróżniamy cztery rodzaje kwerend funkcjonalnych:
• kwerendę tworzącą tabelę
• kwerendę aktualizującą
• kwerendę dołączającą
• kwerendę usuwającą
Tworzy się je tak samo ja wybierające, tylko w obszarze Narzędzia kwerend na karcie
Projektowanie w grupie Typy kwerend kliknąć odpowiedni rodzaj kwerendy.
Kwerenda tworzącą tabelę
W wyniku uruchomienia tej kwerendy następuje utworzenie nowej tabeli zawierającej pola
i rekordy określone przez kwerendę. Najczęściej stosuje się ją w celu tworzenia kopii danych
lub archiwizowania danych.
Ćwiczenie36
Zaprojektuj kwerendę przenoszącą dane uczniów (nazwisko, imię ucznia, datę i miejsce
urodzenia, nazwę klasy, do której ostatnio uczęszczał, i jej specjalizację), którzy ukończyli
naukę, do tabeli Archiwum. Informację o ukończeniu szkoły umieść w kilku rekordach
uczniów w polu tabeli koniec nauki. Wynikiem tej kwerendy powinna być nowa tabela
Archiwum.
Kwerenda aktualizująca
W wyniku uruchomienia tej kwerendy następuje zaktualizowanie wybranych za pomocą
kwerendy pól i rekordów. Tego typu kwerendy stosujemy, gdy chcemy zmienić dane pewnej
grupie rekordów według tego samego wzoru.
Ćwiczenie37
Zaprojektuj kwerendę, która w tabeli UCZEŃ uczniom klas trzecich w polu Koniec nauki
wstawi napis „Tak”.
Like „4*”
Kwerenda dołączająca
W wyniku uruchomienia tej kwerendy następuje dołączenie do wybranej tabeli rekordów innej
tabeli. Ten typ kwerendy stosuje się, gdy dodajemy nowe rekordy do istniejącej tabeli.
Ćwiczenie38
Zaprojektuj kwerendę, która do tabeli UCZEŃ dołączy dane uczniów zapisane w tabeli
pomocniczej Nowy uczeń. Tabela Nowy uczeń zawiera dane uczniów nowo przyjętych do
szkoły (Nazwisko, imię, data urodzenia, miejsce urodzenia).
Kwerenda usuwająca
W wyniku uruchomienia tej kwerendy następuje usunięcie z tabeli wybranych rekordów.
Ćwiczenie39
Zaprojektuj kwerendę usuwającą z tabeli UCZEŃ dane uczniów, którzy zakończyli naukę
w szkole. Uczniowie ci w pole Koniec nauki mają TAK.
Raporty
Obiektem bazy danych specjalnie przeznaczonym do drukowania jest raport. Raporty
projektujemy, gdy chcemy tworzyć dla grupy danych podsumowania oraz gdy planujemy
przeprowadzenia analizy danych. Procedura tworzenia raportów jest pracochłonna, dlatego
łatwiej zaprojektować raport z użyciem kreatora raportu a potem zmodyfikować go w widoku
projektu i doprowadzić do ostatecznej postaci. Aby ułatwić tworzenie raportu, Projekt raportu
został podzielony na sekcje:
• Nagłówek raportu – sekcja drukowana jednorazowo na początku raportu. Zwykle umieszcza
się w nim logo, tytuł, datę.
• Nagłówek strony – sekcja drukowana u góry każdej strony. Zwykle powtarza się w nim tytuł
raportu.
• Nagłówek grupy – sekcja drukowana na początku każdej grupy rekordów. Umieszcza się
w nim nazwę grupy.
• Szczegóły – sekcja drukowana jednorazowo dla każdego rekordu ze źródła rekordów.
Umieszczane są w niej formanty, które tworzą główna część raportu.
• Stopka grupy – sekcja drukowana na końcu każdej grupy rekordów. Zwykle umieszcza się
w niej informacje podsumowujące dla grupy.
• Stopka strony – sekcja drukowana u dołu każdej strony. W stopce umieszcza się np. numery
stron, informacje dotyczące poszczególnych stron.
• Stopka raportu – sekcja drukowana jednorazowo na końcu raportu. Umieszcza się w niej
sumy lub inne informacje podsumowujące dla całego raportu.
Projektowanie raportu przy użyciu kreatora
Zanim rozpoczniemy tworzenie raportu musimy określić informacje, które raport ma
zawierać. Wśród wybranych pól muszą być te, według których rekordy będą grupowane lub
podsumowywane. Źródłem raportu może być tabela lub kwerenda.
Ćwiczenie40
Zaprojektuj raport, który będzie zawierał zestawienie zbiorcze na koniec roku szkolnego.
Pogrupuj uczniów według klas. W nagłówku każdej grupy umieść nazwę klasy oraz nazwisko
wychowawcy. W grupie umieść nazwisko i imię ucznia, datę urodzenia, informację czy uczeń
zakończył naukę w szkole. W podsumowaniu grupy podaj, jaki jest stan klasy. Na końcu
każdej strony umieść numer strony i datę wydrukowania raportu.
Ćwiczenie41
Zaprojektuj raport przy pomocy kreatora raportów podobny do poprzedniego. W grupie
umieść nazwisko i imię ucznia, datę i miejsce urodzenia, informację kiedy uczeń rozpoczął
naukę i czy ją zakończył. W podsumowaniu grupy podaj, jaki jest stan klasy. Na końcu każdej
strony umieść numer strony i datę wydrukowania raportu. Nazwij go Zestawienie na koniec
roku szkolnego.
Drukowanie raportu
Raport można wydrukować z poziomu podglądu wydruku lub widoku projektu, a także
z poziomu okna nawigacji. Przed wydrukowaniem warto sprawdzić ustawienia strony,
marginesów i orientację papieru.
Ochrona danych
Aby zagwarantować większe bezpieczeństwo danych program Access przy każdym otwarciu
bazy danych wykonuje zestaw czynności zabezpieczenia. Po otwarciu pliku informacje o jego
lokalizacji są przesyłane do Centrum zaufania, które sprawdza informacje i czasami wyłącza
jakąś jej zawartość. Pojawia się wówczas pasek komunikatów Ostrzeżenie
o zabezpieczeniach. Aby włączyć wyłączona zawartość należy kliknąć przycisk Opcje
i zaznaczyć Włącz tę zawartość. Gdy pasek komunikatów jest niewidoczny, należy na karcie
Narzędzia bazy danych w grupie Pokazywanie/ukrywanie zaznaczyć opcję Pasek
komunikatów.
Język SQL
Do konstruowania kwerend w programie Access można używać języków SQL (Structured
Query Language) lub QBE (Query By Example).
Język SQL jest zbliżony do języka formalnego i podobny do języków programowania
wysokiego poziomu, ale jest od nich znacznie prostszy.
Kwerenda wybierająca w języku SQL
Ogólna postać kwerendy wybierającej, dla której źródłem danych jest jedna tabela ma postać:
[PARAMETERS
parametr_1 typ_danych [,
parametr_2 typ danych [, …]];]
SELECT [ALL/DISTINCT/DISTINTCROW/TOP n [PERCENT]]
{*/nazwa_tabeli.]pole_1 [AS nazwa_1][,
[nazwa_tabeli.]pole_2 [AS nazwa_2][, …]]}
FROM
Nazwa_tabeli
[AS nowa_nazwa]
[IN baza_danych]
[WHERE
Wyrażenie]
[GRUP BY
Lista_pól
HAVING
wyrażenie]]
[ORDER BY
kryterium1 [,
Kryterium2 [, …]]];
Wyrażenie można zapisać w jednej linii, a jego strukturalność została wprowadzona dla
zwiększenia przejrzystości zapisu. Wyrażenie musi kończyć się średnikiem.
W wyrażeniu są stosowane następujące konwencje:
• słowa kluczowe są pisane wielkimi literami;
• argumenty wyrażenia pisane są małymi literami;
• w nawiasach kwadratowych umieszczone są opcjonalne elementy wyrażeń;
• pionowa kreska pełni funkcję słowa „lub” (wybór jednego elementu w listy);
• nawiasy klamrowe używane są, gdy jeden z elementów musi wystąpić w wyrażeniu.
Definiowanie kwerendy wybierającej w języku SQL
Jedynie słowa kluczowe SELECT i FROM wraz z odpowiednimi argumentami muszą wystąpić
w definicji kwerendy wybierającej. Argumentami dla słowa SELECT będą nazwy pól, a dla słowa FROM
– nazwa tabeli źródłowej kwerendy. Słowo SELECT występuje na początku każdego wyrażenia SQL,
a zamiast nazwy pola można użyć wyrażenia operującego na wartościach tego pola.
SELECT
Uczeń.Imię, Uczeń.Nazwisko, Year(date()) –Year([Data urodzenia])
FROM Uczeń;
Wynikiem wykonania wyrażenia będzie arkusz danych z polami Imię i Nazwisko z tabeli Uczeń oraz polem
obliczeniowym, w którym będzie obliczony wiek każdego ucznia. Argumentami słowa SELECT może być
(*), która oznacza wybór wszystkich pól tabeli źródłowej. Nazwy pól mogą być poprzedzone nazwą tabeli
źródłowej i kropką. Jest to konieczne przy wyborze pól z kilku tabel źródłowych. Kolumny powstającego
arkusza danych będą nazywały się tak samo jak pola tabeli źródłowej.
PARAMETRY INSTRUKCJI
AS
Parametr ten pozwala ustawić nazwę kolumny w arkuszu danych. Może służyć również do
nadania nazwy tabeli.
SELECT
Uczeń.Imię, Uczeń.Nazwisko, Year (Date()) –Year ([Data
urodzenia]) AS Wiek
FROM Uczeń;
WHERE
Parametr ten stosujemy, gdy chcemy wyświetlić w kwerendzie tylko rekordy spełniające
określony warunek. Po słowie WHERE musi wystąpić warunek w postaci wyrażenia.
W arkuszu danych znajdą się te rekordy, które spełniają warunek.
SELECT
Imię, Nazwisko, Year (Date()-Year ([Data urodzenia]) AS Wiek
FROM Uczeń
WHERE [Miejscowość]=„Łobez”;
W arkuszu pojawią się tylko dane uczniów z Łobza.
ORDER BY
Parametr ten stosujemy, gdy chcemy uporządkować dane. Po słowach ORDER BY należy
wpisać nazwę pola lub wyrażenie, według którego nastąpi porządkowanie danych.
Dodatkowo można określić sposób porządkowania za pomocą słów: ASC – rosnąco, DESC –
malejąco. Access domyślnie sortuje rosnąco, więc słowo ASC może zostać pominięte.
SELECT
Imię, Nazwisko, Year (Date())-Year([Data urodzenia]) AS Wiek
FROM Uczeń
ORDER BY Year (Date())-Year([Data urodzenia]) DESC, Nazwisko;
Wynikiem wykonania wyrażenia będzie arkusz danych zawierający listę wszystkich uczniów
uporządkowaną malejąco według wieku. Nazwiska uczniów w tym samym wieku zostaną
posortowane alfabetycznie.
PARAMETERS
Parametr ten stosujemy, gdy chcemy stworzyć kwerendę z parametrem. Słowo PARAMETERS
Umieszczamy na początku całego wyrażenia, jeszcze przed słowem SELECT. Po nim
deklarujemy nazwy parametrów wraz z typem danych.
PARAMETERS
[Podaj nazwisko ucznia:] Text;
SELECT *
FROM Uczeń
WHERE Nazwisko = [Podaj nazwisko ucznia:];
Uruchomienie kwerendy spowoduje wyświetlenie pola dialogowego z tekstem, który jest
nazwą parametru. Po wprowadzeniu nazwiska ucznia, wyświetli się arkusz danych
zawierający dane ucznia o podanym nazwisku.
Jeżeli chcemy wyświetlić dane jednego ucznia i uniknąć wyświetlania danych wszystkich
uczniów noszących to samo nazwisko, należy zadeklarować drugi parametr, na przykład imię.
PARAMETERS
[Podaj nazwisko ucznia:] Text,
[Podaj imię ucznia:] Text;
SELECT *
FROM Uczeń
WHERE Nazwisko = [Podaj nazwisko ucznia:] AND Imię= [Podaj imię
ucznia:];
ALL, DISTINCT, DISTINCTROW, TOP
Są to predykaty używane do określenia, czy wyświetlane wartości mogą się powtórzyć i czy
należy wyeliminować wiersze, w których wartości powtarzają się.
ALL – używany domyślnie
DISTINCT – używany, gdy chcemy ograniczyć wystąpienia takich samych wartości
w kolejnych rekordach. Odpowiada atrybutowi WARTOŚCI UNIKATOWE
DISTINCTROW - używany wyłącznie w kwerendzie opartej na kilku tabelach. Eliminuje
z zestawienia identyczne rekordy. Odpowiada atrybutowi REKORDY UNIKATOWE
TOP n - pozwala wybrać n pierwszych rekordów spełniających warunki określone
w kwerendzie. Odpowiada atrybutowi NAJWYŻSZE WARTOŚCI. Liczbę wybranych rekordów
można określić procentowo, używając predykatu TOP ze słowem PERCENT.
SELECT
Miejscowość
FROM Uczeń
WHERE [Miejscowość] <>„Łobez”;
Uruchomienie kwerendy wyświetli informacje, z jakich miejscowości poza Łobzem pochodzą
uczniowie.
SELECT DISTINCT
Miejscowość
FROM Uczeń
WHERE [Miejscowość]<>”Łobez”;
Uruchomienie tej kwerendy ograniczy nam występowanie nazwy miejscowości do
pojedynczych wystąpień.
SELECT TOP 3 *
FROM Uczeń
ORDER BY [Data urodzenia];
Uruchomienie tej kwerendy spowoduje wyświetlenie danych trzech najstarszych uczniów
Gdy kwerenda zawiera polecenie GROUP BY, wymagane jest użycie każdego z pól
wymienionych w wyrażeniu SELECT jako kryterium grupowania lub jako argumentu funkcji
agregującej.
GROUP BY … HAVING
Polecenie to służy do grupowania wybranych w kwerendzie rekordów według identycznych
wartości pól, których nazwy zostały wymienione w tym poleceniu
SELECT
Miejscowość, Count(Nazwisko) AS [Liczba uczniów]
FROM Uczeń
GROUP BY Miejscowość
ORDER BY Miejscowość;
IN
Słowo może wystąpić po słowie FROM i służy do określenia, z jakiej bazy danych pochodzi
tabela. Argumentem słowa IN może być ścieżka dostępu do pliku bazy danych.
Typy danych w języku SQL w aparacie bazy danych programu Access
Typ danych
Rozmiar
Synonimy
Opis
BINARY
1 bajt na
znak
VARBINARY
Można przechowywać dowolny
rodzaj danych
BIT
1 bajt
BOOLEAN, LOGICAL1 Wartość pola logicznego
BYTE
1 bajt
INTEGER1, TINYINT Liczba całkowita od 0 do 255
CURRENCY
8 bajtów
MONEY
Liczba całkowita mieszcząca się
w 8 bajtach
DATETIME
8 bajtów
DATE, TIME,
TIMESTAMP
Wartość daty lub godziny dla lat
od 100 do 9999
SINGLE
4 bajty
REAL
Liczby zmiennoprzecinkowe
pojedynczej precyzji
DOUBLE
8 bajtów
FLOAT, NUMBER,
NUMERIC
Liczby zmiennoprzecinkowe
podwójnej precyzji
SHORT
2 bajty
SMALLINT
Liczba całkowita w 2 bajtach
LONG
4 bajty
INTEGER, INT
Liczba całkowita w 4 bajtach
TEXT
1 bajt na
znak
CHAR, CHARACTER,
STRING
Tekst zawierający od 0 do 255
znaków
Projektowanie bazy danych
Podstawowe pojęcia bazy danych
• Encja – każdy przedmiot, zjawisko, stan lub pojęcie, czyli każdy obiekt, który potrafimy
odróżnić od innych obiektów (taki jak na przykład osoba, samochód, książka, stan pogody).
• Atrybut – Cechy encji wynikające z ich natury nazywamy atrybutami. Zestaw atrybutów,
zależy od potrzeb bazy danych.
• Dziedzina – atrybuty encji mogą przyjmować różne wartości. Zbiór wartości atrybutu
nazywamy dziedziną.
Każda encja powinna mieć przynajmniej jeden atrybut lub kombinację kilku, które
identyfikują go jednoznacznie. Ten atrybut to klucz podstawowy encji.
Reguły tworzenia tabel
1. Do opisu każdego zbioru podobnych encji stosuje się oddzielną tabelę. Jednej encji
odpowiada jeden wiersz. Atrybutowi odpowiada jedna kolumna. Dla każdego atrybutu
określa się typ informacji.
2. Do opisu każdego dwustronnego związku między encjami można użyć oddzielnej tabeli.
Kolumny tabeli są tworzone z kluczy encji należących do związku.
3. Zapis związku jeden do jednego lub wiele do jednego może być umieszczony
w dodatkowych kolumnach tabel pozostających w związku (nie trzeba tworzyć oddzielnej
tabeli do opisu tego związku).
4. Związek wiele do wielu opisuje się w oddzielnej tabeli, której kolumny tworzone są
z kluczy encji należących do związku.
5. Jeśli klucze w tabeli opisującej związek składają się z wielu atrybutów lub są długie,
należy zastąpić je kluczami sztucznymi.
Normalizacja tabel
Tabele normalizujemy, by:
• zlikwidować problem powtarzania danych
• optymalizować objętość bazy danych
• optymalizować efektywność obsługi bazy
• minimalizować błędy przy wprowadzaniu danych
W większości baz danych stosuje się 3 zasady normalizacji tabel:
1. Pierwsza postać normalna – gdy pojedyncze pole tabeli zawiera informację elementarną.
2. Druga postać normalna – jeżeli tabela jest w I PN oraz każde z pól niewchodzących
w skład klucza podstawowego zależy od całego klucza, a nie od jego części.
3. Trzecia postać normalna – jeżeli tabela jest w I i II PN oraz każde z pól niewchodzących
w skład klucza podstawowego niesie informację bezpośrednio o kluczu i nie odnosi się do
żadnego innego pola.
Projektowanie bazy danych
Proces projektowania bazy danych składa się z następujących kroków:
• określenie celu, jakiemu ma służyć baza danych.
• określenie zakresu potrzebnych informacji
• dzielenie informacji na tabele
• podzielenie elementów informacji na kolumny
• wybranie kluczy podstawowych
• zastosowanie reguł normalizacji
• poprawianie projektu
• utworzenie relacji pomiędzy tabelami
Po zaprojektowaniu bazy danych zgodnie z tymi regułami można przystąpić do tworzenia
bazy, korzystając z aplikacji do obsługi relacyjnych baz danych np. MS Access