Transcript Depressie na CVA

Depressie na CVA
Bodi Miltenburg,
(Neuro)psycholoog
Yulius
Programma depressie na CVA
 Feiten
en cijfers
 Organisch vs. reactief
 Herkennen
 Wat kun je doen?
 Rol van Yulius
Feiten en cijfers
Wat is een CVA?
CerebroVasculair Accident
Letterlijk:
ongeluk (accident)
van de bloedvaten(vasculair)
in de hersenen (cerebrum).
In de volksmond ook wel ‘beroerte’
genoemd.
Bloeding =
Lekkage van een bloedvat

Infarct =
Obstructie van een bloedvat


TIA = Tijdelijke obstructie van een
bloedvat

Depressie DSM-IV criteria:
Gedeprimeerde stemming óf verlies van
belangstelling/genoegen. + 4 van de
volgende symptomen:









Gedeprimeerde stemming gedurende het grootste deel van de dag.
Duidelijke daling van belangstelling in aangename activiteiten.
Veranderende eetlust en duidelijke gewichtstoename of
gewichtsverlies.
Verstoord slaappatroon; slapeloosheid of meer slapen dan normaal.
Veranderingen in activiteitenniveaus, rusteloosheid of zich
beduidend langzamer bewegen dan normaal.
Vrijwel alle dagen vermoeidheid of energieverlies.
Gevoel van schuld, hulpeloosheid, bezorgdheid, en/of vrees.
Verminderde capaciteit om zich te concentreren of besluiten te
nemen.
Suïcidale gedachten.

CVA heeft gevolgen op cognitie, gedrag en
emotie.

Depressie is meest voorkomende
psychiatrische stoornis.

Negatieve invloed op revalidatie.

Prevalentie schatting loopt uiteen van 1064%.

Piek rond de 3-6 maanden na CVA
Pathogenese: Organisch vs. reactief
Uitdagingen voor de wetenschap:
Totale groep CVA patiënten
dementie afasie
Leidt tot een selectiebias
Overig
Definitie depressie is variabel
Voorspellers
1
2
3
4
5
Depressie??
Organisch

Het brein communiceert via netwerken
met chemische boodschappen.
Depressie in het brein
Stressor
Hersenschors
remt
Activatie
HPA-as
Afgifte
hormonen
Klachten
Organiciteit?

In de jaren ‘80 laesie locatie hypothese.

Recente onderzoeken vinden geen
ondersteuning voor deze hypothese

Er wordt geen verschil gevonden tussen
links-zijdige en rechts-zijdige laesies

Er is geen significant verschil in het aantal
depressies dat zich ontwikkeld na
herseninfact of hartinfarct.
Vergelijking hart-, herseninfarct
(Aben, e.a. , 2003)

Recente onderzoeken tonen steeds vaker
een verband tussen gegeneraliseerde
vasculaire schade en depressie.
Ernst van depressie hangt samen
met:

Laesie grootte

Mate van functionele beperking

Ernst van de cognitieve beperking
Dit zegt echter per definitie iets over
organiciteit.
Psychologische en sociale
risicofactoren

Major life event

Algemene risicofactoren voor een
depressie zijn ook voorspellend voor een
post-CVA depressie.
 Vrouwelijk geslacht
 Eerdere depressies
 Familiaire belasting
Veranderingen sociaal functioneren
Verlies autonomie
 Sociale isolatie
 Verlies beroep
 Rolconflicten
 Karakterverandering door CVA (m.n.
frontaallaesies)

Een samenspel tussen biologische, psychologische
en sociale factoren lijken momenteel de meest
plausibele verklaring voor het ontstaan van een
depressie na CVA.
Herkennen:
van depressie na CVA in de praktijk
beroerte, gevolgen - YouTube
Herkennen
Gevolgen van een CVA kunnen een
depressie maskeren maar ook met een
depressie interfereren.
Maskeren: Spraakstoornis
Interfereren: Verstoorde slaap,
energieverlies, vergeetachtigheid en
concentratiezwakte kunnen zowel bij een
depressie als bij een CVA passen.
Verschillen
Klacht
Post CVA depressie
Depressie
Psychomotore traagheid
69%
30%
Gebrek interesse
70%
98%
Differentiatie
Apathie
 Kan voorkomen als gevolg van depressie
én als gevolg van cognitieve achteruitgang
(vaak frontaallaesie).

1 van de 3 pt. ontwikkeld disexecutief
syndroom.  verminderd vermogen tot
initiëren van gedrag.
Post CVA depressie
Depressie
Probleem zit hem vaak
in het initiëren van de
activiteiten. Wanneer de
activiteiten vóór diegene
worden georganiseerd
kan de patiënt vaak wel
een positieve respons
geven.
Patiënt voelt zich niet
meer uitgenodigd te
participeren in
(voorheen) plezierige
activiteiten en reageert
hier nauwelijks op.
Differentiatie
Vermoeidheid
Komt vaak voor na CVA en kan op zichzelf
Staan. vermoeidheid na CVA
Dwanghuilen
Aprosodie (monotone spraak)
Vragenlijst CLCE-24
CLCE-24

Te downloaden via:
http://www.vilans.nl/docs/vilans/publicaties
/CVA_instrument.pdf

Het is een hulpmiddel géén diagnosticum!
Herkennen

Voornaamste diagnosticum blijft het
gesprek met cliënt en zijn naasten

Observaties zijn eveneens van belang

Herkenning kan aanzienlijk worden
verbeterd door het thema bij hulpverleners
onder de aandacht te brengen.
Wat te doen?

Ook hier multifactoriële benadering.

Ongeveer de helft van de depressies die
kort na CVA ontstaan klaren vanzelf op.

Antidepressiva hebben gunstig effect (bij
+/- 60%) en dragen daarmee bij aan
sneller herstel.
Medicatie

Bij twijfel diagnose – doen.

SSRI’s verdienden over het alemeen de
voorkeur boven tricyclische middelen
vanwege minder bijwerkingen.

Bij hoofdzakelijk apathie kan een
stimulantia worden overwogen

Evt. ECT’s bij aanhoudende depressies.
Fysiek herstel

Dit draagt bij aan onafhankelijkheid en
een positiever zelfgevoel.

Het geeft hoop.
Psychosociale begeleiding

CGT

Familie-interventies

Psycho-educatie

Reactivatie
Rol van Yulius
Gespecialiseerde GGZ
Veel kennis van complexe
interactie somatiek &
psychiatrie
Diagnostiek & behandeling
(ambulant)
Doorverwijzing mogelijk bij
complicerende factoren als:
polyfarmacie, suïcidaliteit,
complexe somatiek,
complicerende factoren.
Take home message
Wees alert!
 Bio, psycho en sociale factoren spelen een
rol bij het ontstaan
 Het gesprek is je belangrijkste
diagnosticum
 Ook bij behandeling een biopsychosociale
benadering.
