Pwt Aristoteles + taaleigen Hannah
Download
Report
Transcript Pwt Aristoteles + taaleigen Hannah
1. Ontstaan en Ontwikkeling van de Griekse
tragedie
2. Toneelopvoeringen in Athene
3. Het theather
Ontstaan en ontwikkeling
van de Griekse tragedie
De oorsprong
Stof
Opbouw
De oorsprong
Aristoteles: dithyrambe, een koorlied
ter ere van Dionysos
Koor van Satyrs
Aulos
Epeisoden uit het leven van Dionysos
Thespis: upokriths = ‘antwoordman’
Verscheidene thema’s uit de hele mythologie
Won in 534 v.Chr. een prijs
Tragedie betekent letterlijk ‘bokkenlied’, maar men weet
niet waarom
Kledij van koorleden
Bok als prijs
Dans rond een altaar met een bok
Er zijn geen stukken van Thespis bewaard gebleven
Van de honderden tragedies na hem, zijn er slechts 31
bewaard gebleven, van de ‘Grote Drie’:
Aeschylus (ca. 524-456): tweede acteur
Sophocles (ca. 495-406): derde acteur
Euripides (ca. 485-406)
Stof
Meestal mythologische onderwerpen, slechts 4 titels
van uitzonderingen bekend (Perzen, Aeschylus)
Mythes waren net als verfilmingen van een bekend
boek: iedereen kende de hoofdlijnen, maar de
schrijver had grote vrijheid
Opbouw
Patroon
Proloog (inleiding)
Parodos (opkomstlied van het koor)
Eerste Epeisodion (bedrijf)
Eerste Stasimon (koorlied op plaats)
Aantal epeisodia/stasimons
Exodos (aftocht van het koor)
Tekstvormen
Bodeverhaal (vs. 1136-1230)
Stichomythie (vs. 324 e.v.)
Agon (begin tweede epeisodion)
Toneelopvoeringen in
Athene
De Grote Dionysa
Wedstrijd
De acteurs
Het koor
Productiekosten
De Grote Dionysia
Jaarlijks religieus festival ter ere van Dionysos, want hij
was ook brenger van extase en inspirator van het toneel
Iedereen vrij, ook slaven
Ook veel buitenlanders internationaal karakter
Tragedie-opvoeringen waren het belangrijkste deel
Elk jaar drie tragediedichters, die als volgt werden
geselecteerd:
Iedere tragicus mocht een voorstel indienen bij het
magistraat die de zorg voor het toneel had
Deze magistraat selecteerde dan drie tragici
De Dionysia verliep elk jaar volgens hetzelfde patroon:
Vooravond: beeld van Dionysos uit tempel in een grote
optocht door de stad theater, waar het beeld werd
neergezet
Volgende dag: Verdienstelijke burgers gehuldigd, zakken
met geld, offers en reinigingsritueel. Daarna loting voor de
volgorde van de tragedies.
2de, 3e en 4e dag tragedievoorstellingen: één tetralogie per
dag: trilogie gevolgd door een satyrstuk als voorbereiding
voor de feestelijkheden
Op één dag werden er komedies opgevoerd
In de 5e eeuw in totaal 900 stukken die slechts een keer
werden opgevoerd, op een paar uitzonderingen na
(festivals op het platteland).
Na de dood van Aeschylus werd besloten dat zijn
stukken heropgevoerd mochten worden
Pas na 386 v. Chr. werden in Athene ook andere stukken
heropgevoerd bij gebrek aan goede tragediedichters.
Wedstrijd
Opvoeringen waren ook wedstrijden
Jury bestond uit gewone burgers (loting)
Jury lette op het stuk in het geheel: misschien een
verklaring voor topstukken die niet de eerste prijs
wonnen (Medea)
De prijzen zijn niet meer bekend. Wel weten we dat
de winnaar een klimopkrans kreeg en dat zijn naam
werd vereeuwigd in een stenen inscriptie.
De acteurs
Dichter was ook regisseur, en koos drie
acteurs uit
Die drie acteurs konden echter meer dan
drie rollen spelen d.m.v. maskers:
Gemaakt van stijf linnen
Gaten voor ogen en mond
Voor mannelijke rollen: Rood
Voor vrouwen: wit
Bovenop het masker was een puik
bevestigd
Geen emotie Vaak uitdrukkelijk
genoemd
Acteurs waren meestal gekleed in grote,
wijde mantels: die waren makkelijk te
veranderen i.v.m. rolwisselingen
Als schoenen droegen de acteurs de
Kothurne, toneellaars, met een zool die in
de loop van de tijd steeds hoger werd
Af en toe deden er kinderen mee met heel
korte tekst (Medea)
Het koor
Koor stelde meestal een groep mannen of vrouwen
voor uit de stad waar het stuk zich afspeelde
Van 12 naar 15 leden (5e eeuw)
De rol van het koor werd steeds minder belangrijk:
Eerst een functie in de plot van een stuk, later werd
de plot steeds meer een zaak voor de acteurs
onderling koor werd meer een geïnteresseerde
toeschouwer die raad en commentaar gaf
Productiekosten
Enorme bedragen
Staat betaalde slechts het salaris van de dichters en de acteurs
De rest werd betaald door rijke burgers d.m.v. leitourgia:
directe belastingen en andere dingen, zoals het uitrusten van
een schip of het verzorgen van een staatsbanket
Dit was erg eervol voor de uitgekozen Athener prestige steeg
(Grafsteen) bijna niemand weigerde dit te doen, ondanks de
hoge kosten:
Aankleding koor
Vergoeding aan de leden voor de gemiste inkomens
Hobospelers
Choreograaf
Maaltijd na afloop
Het theater
De eerste tragedies op de Agora in een houten
theater dat elk jaar werd afgebroken
Na instorting in 498 v. Chr. besloot men een
permanent theater tegen de zuidoostelijke helling
van de Akropolis te bouwen, waar ook de tempel
van Dionysos was
Voortreffelijke akoestiek voorbeeldfunctie
Vele uitbreidingen 4e eeuw v. Chr. 15.000 plaatsen