Transcript JGZ_SES13_Short

AnneMarie Depoorter
IU Manama JGZ – VUB 29.11.13
Bron: http://www.klasse.be/common/img/kvl/KVL127/14-01.jpg
(KANS)ARMOEDE & SES ONGELIJKHEID
Inhoud
•
•
•
•
Wat is kansarmoede?
Omvang van het fenomeen
Determinanten en Mechanismen
Gevolgen en belang voor de JGZ
– Gezondheid, ontwikkeling, welbevinden
– Levensloop
– Schools presteren
• Hoe detecteren?
• Hoe aanpakken?
– Beleid (onderwijs)
– Gemeenschapsactie
– Zorg (onderwijs)
Kansarmoede: Wat is het?
Armoede versus kansarmoede
ARMOEDE


Enkel financiële dimensie
KANSARMOEDE

woning+ arbeid+ onderwijs+ gezondheid+ samenleven+
diensten+ informatie+ ontspanning+ ...
Indicatoren
•
Absolute (VN_WB $1.25 at 2005
purchasing-power parity (PPP)
•
Relatieve armoedegrenzen
op basis van nat. inkomen
Multiaspectueel - basisbehoeften: inkomen +

Indicatoren :
•
SIF-criteria
•
Kansarmoedecriteria K&G
•
Kansarmoede-atlas van
achtergestelde buurten
•
Armoedebarometer
Sociale Uitsluiting
Sociale positie : operationalisatie
• Materieel
– Inkomen huishouden, beroep ouders…….
• Immaterieel (menselijk kapitaal)
– Hoogste opleiding ouders/gezinshoofd, beroep ouders
opleiding jongere zelf
• Sociaal “samenwerking voor wederzijds profijt” (sociaal kapitaal)
– aantal ouders/ grootouders thuis, familie, werkgenoten –
vrienden ouders, klasgenoten, vrienden…), beroep ouders
Combinatie historisch idee sociale positie (“deprivatie”) +
sociale relaties -- SES
Problemen bij kansarmoede

Sociaal-economische
problemen




Financiële problemen
Huisvesting
Tewerkstelling
Psychosociale problemen







Gezondheidsproblemen

Ernstig ziek kind
Bron: Baele K.
Lastig kind
Gebrek aan kinderopvang
Huishoudelijke taken
Relatieproblemen
Depressie
Lees- en schrijfproblemen
Aantal vermelde problemen per huishouden
A a n ta l h u is h o u d e n s
10
2/3
8
6
4
2
0
2
3
4
5
6
A a n ta l g e ra p p o rte e rd e p ro b le m e n
Bron: Baele K.
7
8
9
Kansarmoede: Omvang probleem
Wereld: 1/3
Belg/Vl : 1/7 – 10; 1/5 kinderen actie 2020 380 000 Belgen
uit armoede
Vl 11,2% van de kinderen leeft in een gezin met een verhoogd armoederisico.
Europa:40 miljoen ernstige materiële ontbering
116 miljoen armoede23%EU bevolking
; actie 2020 20 miljoen uit armoede
25 miljoen kinderen armoede of sociale uitsluiting
Wereld Extreme armoede 1,25 $/dag (Wereldbank & IMF)
Honger: 1 miljard(2009) – 868 000 (2011) FAO VN
Ondergewicht – 5j: 100 miljoen
Inkomen België (2013)
• Armoedegrens* inkomen
• < Armoedegrens België
• < Armoedegrens Brussel
HG
• Leefloon (min.inkomen)
• < Minimuminkomen
Alleenst.
1.000 EU
Gezin/maand
2.101 EU
15% of 1,5 miljoen
33,7% of ± 384 000
817,36 1.089,92 EU
14,7 % of 1pers./7
*Armoederisicograad: % personen met equivalent° beschikbaar inkomen < 60% van mediaan
nationaal equivalent beschikbaar inkomen (EU-SILC-enquête FOD Economie ...: EU Statistics on
Income & Living Conditions bij 6000 privé huishoudens); °Grootte huishouden & leeftijd leden
Armoederisico’s Belg. Kinderen(%)
België
Vlaand Wall
EU
18.5
10.3
24.1
19
77.9
65.4
82.3
J_ - kid
31.9
17.4
40.5
J+ + kid
2.6
2.3
3.5
A +kid
38.5
22.2
54.3
K+3kids
16.7
8.9
21.8
K+1-2ki
8.5
5.0
6.7
• Globaal
• Oudertewerkstelling
(jobless: 13%kinderen) J_+ kids
• Gezinstype &HHsamenstelling
Bron: EU-SILC 2011.
Legende: J_zonder job; J+ met job; A alleenstaande; K koppel
(Kans)armoede: Determinanten
Micro
Macro
Armoederisico naar sociodemografische
kenmerken België 2007
Armoederisico voor België. 2007
40,00%
34,20%
35,00%
29,40%
30,00%
26,40%
23%
25,00%
20,00%
15,90%
15,20%
14,50%
14,40%
15,00%
10,30%
10,00%
4,40%
5,00%
WERK
Moeders!!!
EU-SILC, 2007. FOD Economie. Algemene Directie Statistiek en Economische informatie
ei
ge
na
ar
s
rs
ur
al
le
ni
et
hu
ev
ti
ac
de
en
en
kl
er
w
w
er
ke
nd
oz
en
65
<
+
65
n
ne
an
M
ro
V
B
el
uw
gi
en
ë
0,00%
“Rijke” Landen
– Economisch
– Politiek – Distributie rijkdom
– Type welvaartsstaat
• Sociaal-democratische: egalitaire aanpak
• Conservatief-corporatistische: meritocratische aanpak
• Liberale: Quasi-markt aanbod (vrijheid onderwijs) & vrije
schoolkeuze a vraagzijde) weinig overheidscontrole
• Zuid-Europese
• Ex-communistische
– Onderwijs: armoede & ongelijkheid bestendigend of hefboom
sociale insluiting?
– Sociale herverdelingsmechanismen
(Kans)armoede: Gevolgen en Belang
JGZ
• Gezondheid & Ontwikkeling kinderen & Levensloop
(tekst Bradley)
• Welbevinden
• Schools Presteren
•Functioneren in Maatschappij
• Sociale uitsluiting!!!
• Mechanismen van de gevolgen
Neonatale toestand & scholing
moeder (Vlaanderen)
Sara Willems UGent (Sara Vandekerckhove − 12/11/12, 06u24 De Morgen.be)
Kindersterfte
&
sociale klasse
Bron: Black Report 1980
The Black Committee on Health Inequalities
(1977–80):
Levensverwachting (LV) en Gezonde (GLV)*
– Tussen landen: beste en slechtste: 10-15j verschil
– Binnenin landen: hoogst en laagst geschoolden:
LV(Bx)3-5j; GLV(Bx) 18-20j
– Opleidingsniveau sterkste predictor ongelijkheid GLV
ook in België (Bossuyt N et al 2003)
– Risico’s: Lage opl. 3 x > Hoge opl. (Bx)
• obesitas, zwaar roken, depressies
• Preventief onderzoek cervixCa
• Blijvende beperkingen
Duidelijkste uiting gezondheidsongelijkheid tussen arm en rijk
Subjectieve* Gezondheid (“Slechte op 33 j”)
en SES Ongelijkheid
*Beste indicator voor algemene gezondheidstoestand (maatschappelijk en individueel)
Leesvaardigheidsniveau (%) verdeling per kwartiel
ESCS (Vlaamse Gemeenschap).
• Niveau 5
• Niveau 4
Q1
5,1
18,8
Q2
10,8
28,5
Q3
18,5
36,8
Q4
32,9
39,6
• Niveau 3
26,9
30,8
28,2
20,0
• Niveau 2
• Niveau 1
• Niveau 0
25,9
14,9
8,4
18,8
8,6
2,4
11,4
4,4
0,7
5,8
0,9
0,7
• TOTAAL
100
100
100
100
Wiskunderesultaten: decielgemiddelden t.o.v.
alg.gem
(Kans)armoede: Mechanismen
(Kans)armoede: Hoe detecteren?
• Indicatoren (populatieniveau)
• Signalen (individueel niveau)
Indicatoren Armoede & Sociale
Uitsluiting
•
•
•
•
Inkomen, mediaan, 50-60% mediaan
Opleiding (schools diploma)
Tewerkstelling: niveau & intensiteit
NAP-Indicatoren Soc. Insluiting (Nationaal
Actieplan België)
• EU-SILC-enquête (Social Indicators Living
Conditions)
• Armoedebarometer Vl
Indicatoren: niet-monetair (vben)
• Woning
– kwaliteit & grootte
– uitrusting (basiscomfort licht verwarming kookmogelijkheid koken
wassen; apparaten TV PC)
– Omgeving (lawaai, vervuiling, uitzicht…)
• Voeding (om de 2 dagen vis/vlees?)
• Verplaatsingsmiddelen
• Gezondheid(szorg) & ADL
Signalen & Criteria
• Bv. Signaallijst stad Turnhout
• Criteria K&G
• Family Affluence Scale
– Eigen kamer, autobezit, vakantie 1x/j,
computer, tv
(Kans)armoede: Wat eraan doen?
•Bewustmaking
•Beleid
•Gemeenschapsacties
•Zorg
Wat doen? Bewustmaking & Beleid
• Internationale, nationale en regionale forums (awareness, mobilisatie)
• Wetgeving, regulering en structuren
–
–
–
–
–
–
Algemeen: Soc. Zekerheid, Belastingen, Premies, Sociale huisvesting, …
Specifiek: Armoededecreet 2003
Participatiedecreet
Onderwijs: GOK-decreet 2002  LOP’s
Intersectorieel: Decr. Flankerend Onderwijsbeleid 2008
Ondersteuning door onderzoek: VLOR, Steunpunten, Armoedebarometer,
Sociale Ongelijkheid…
– Ondersteuning door financiering
• Actieplannen:
– NAPIncl ; Vl Actieplan tegen Armoede 2009-14; Strategisch Plan
Geletterdheid; Vlaanderen in Actie (ViA) Pact 2020 (masterplan vr
evenredige deelname alle soc. Groepen); Tienkamp
Wat Doen? Gemeenschapsactie
• Welzijnscampagnes
• Acties vanuit middenveld, steden, buurten,
(lokale) verenigingen, scholen, jeugdwerking
– bv Mensen voor Mensen WAW-traject Aalst multidimensionele activatie
langdurig werklozen (methodiek)
– niet alleen activering op zich, maar ook welzijnsproblemen en de
armoedesituatie. Mensen in (generatie)armoede veel bijkomende
problemen (= drempels zoektocht naar werk): schulden,
gezondheidsproblemen, kinderopvang, maar ook en vooral angst en een
gebrek aan zelfvertrouwen
– best practices Europa: steun ESF (Europees Sociaal Fonds)
http://www.netwerktegenarmoede.be/nieuws/europa-2020-mensen-in-armoede-zoeken-beteretoekomst
Wat doen? Zorg
• Structureel
– Gemeenschapsniveau: Scholen; organisatie
gezinsondersteuning Huizen vh Kind…
• Op basis van criteria uit indicatoren of
projectmatig
– Groepsniveau: bv. SIF-gemeenten, achterstallige
buurten, scholen,
– Individueel niveau: K&G-criteria cfr onderzoek
Baele