Transcript inhoud - Associatie KU Leuven
Uitdagingen voor gezondheidszorgberoepen in 2020
Een open poort naar de toekomst
Eleonora Holtzer Zorgambassadeur 12 September 2011 Associatie K.U.Leuven
Indeling
1. Inleiding 2. Waarom is het tijd voor verandering?
3. Wie zijn onze bondgenoten?
4. Wat is het juiste moment?
5. Hoe evolueert de omgeving?
6. Welke strategie is het antwoord op de uitdagingen?
7. Uitdagingen voor de toekomst 8. Besluit 2
Inleiding
In ieder van ons verschuilt zich een strijder van het licht, die weet dat hij kan vechten voor zijn dromen Een strijder van het licht hoort altijd 5 regels in zijn achterhoofd te hebben, de 5 regels die Kwang-tse ( nvdr. Chinese monnik ) 3000 jaar geleden heeft opgeschreven Uit ‘Strijders van het licht’, Paulo Coelho, 1997 3
1
e
regel
Het geloof:
Alvorens je een gevecht aangaat, moet je
geloven in het waarom
van het gevecht
4
Mijn droom
Voldoende goed opgeleide zorgverstrekkers om in de toekomst de kwantitatieve noden in te vullen om kwalitatieve zorg voor elke
patiënt / cliënt / bewoner
te garanderen 5
Schaarste aan zorgverleners
• Raming: 25 % uitstroom van huidig zorgpersoneel in de komende 10 jaar • Niet alleen een kwantitatief verlies, maar ook verlies van expertise en knowhow • Grote tekorten van bepaalde groepen van zorgverleners: – Verpleegkundigen en zorgkundigen/verzorgenden – Maar ook nog veel andere beroepen binnen en buiten de zorg (cf. lijst knelpuntberoepen VDAB) • Bepaalde groepen: overaanbod – Bvb. Psychologen, logistiek medewerkers, vroedvrouwen 6
Opleidingen die leiden naar knelpuntberoepen in de zorg volgens de VDAB (2011-2012)
• HBO of Hoger secundair onderwijs met technische of beroepsvorming – Kinderverzorging – Optiek – optimetrie – Tandtechnieken – Thuis- en bejaardenzorg – Verpleegkunde • Hoger onderwijs: professionele bachelors – Ergotherapie * – Kinesitherapie * – Optiek – optimetrie – Tandtechnieken – Verpleegkunde • Hoger onderwijs: academische bachelors en masters – Farmaceutische wetenschappen * – Kinesitherapie * * Nieuwkomers 7
Impact van veroudering van de patiëntenpopulatie
• Impact: – Meer nood én aan zorg én aan verpleegkunde – Complexiteit van de zorg neemt toe door multipathologie en evoluties in de geneeskunde – Meer technologie in de zorg noodzakelijk – Geriatrie is niet alleen een kwestie van ‘ouderenzorg’: elke zorgverlener is geriatrische hulpverlener = basisspecialiteit – Probleem: Affiniteit van jongeren met bejaarden is kleiner dan de affiniteit met kinderen 8
Financiële restricties
• Demografische evolutie: de verzilvering van de maatschappij moet gedragen worden door een kleiner aandeel werkenden • Begrotingsgroei van 4% van het RIZIV budget per jaar kan niet worden aangehouden • De vergrijzing van de werknemers zorg voor een stijgende kostprijs terwijl de inkomsten dalen • Het hoge % aan deeltijdswerkenden is duur – Zowel in loon, als in communicatie, als in opleiding 9
2
e
regel
De kameraad:
Je moet
bondgenoten
zoeken en leren om te vechten met anderen aan je zijde, want een man alleen wint geen oorlog
10
Bondgenoten
• Federale en Vlaamse regering • Werkgevers- en werknemersorganisaties • Patiënten en mantelzorgers • Alle gezondheidszorgberoepen en ruimer – Niet alleen verpleegkunde/vroedkunde maar het volledig spectrum • Verpleegkunde/vroedkunde openen de poort van professionalisering en multidisciplinaire samenwerking 11
3
e
regel
De tijd:
Een gevecht in de winter is anders dan een gevecht in de zomer. Een goede strijder gaat na wat
het juiste moment
vangen is om de strijd aan te
12
4 beroepen in ontwikkeling
• • • •
Verpleegkunde
– Functiedifferentiatie
Vroedkunde
– Accent verschuiving van dystocie naar eutocie
Verzorgende/zorgkundige
– Van huishoudhulp meer accent op zorg
Huishoudhulp
– Van het zorgcircuit naar het commerciële circuit 13
3 sectoren in ontwikkeling
• • •
Ziekenhuizen
– Versnelling van de geneeskunde en evolutie naar meer chronische zorg
Thuiszorg
– Profielwijziging van de cliënten en van vormen van zorgverlening
Ouderenzorg
– Booming business • Komende 10 jaar: + 20.000 woongelegenheden = + 12.000 medewerkers • Meer en meer commerciële initiatieven – Vraagt prioritaire aandacht: evolutie van zorgomgeving naar woonomgeving met ad-hoc zorg die complexer wordt 14
Momentum
• Werkveld : – Hebben reeds bestaande tekorten én de wetenschap dat deze alleen maar zullen toenemen in de toekomst • Onderwijs – Een aantal fenomenen • Eéngemaakte hogeronderwijsruimte • HBO5, meer specifiek voor verpleegkunde • Europese richtlijn in combinatie met structuurdecreet is niet realistisch 15
4
e
regel
De plaats:
In een kloof vecht je op een andere manier dan op een vlakte. Bedenk
wat er zich om je heen bevindt
en welke manoeuvres daarom de beste zijn
16
Internationale ontwikkelingen
• Europa: – Bologna, EQF, Herziening richtlijn 2005/36/EC, Groenboek, … • Internationaal: – Kwaliteit en patiëntveiligheid (IOM), relatie verpleegkundige bestaffing (aantal, kwalificatie, werkomgeving) (L. Aiken, …) – Allerlei studies /rapporten: Future of nursing in US, WHO, ICN
Regelgeving in Vlaanderen
• •
In het onderwijs:
– Veel recente aanpassingen o.i.v. Europa en kwaliteitsbeleid
In het werkveld:
– Verouderde wetgeving, bijgewerkt met veel herzieningen maar geen fundamentele hervormingen • Ziekenhuiswet dateert van 1963 en gecoördineerd in 1987.
• KB nr 78 (beroepsbeoefenaars) dateert van 1967 18
5
e
regel
De strategie:
De beste strijder is degene die zijn gevecht
plant
19
Jobat, 27 augustus
Zorg moet anders georganiseerd ‘We zijn niet klaar voor zeer veel oude mensen’ Prof. Van Hootegem
Korte inhoud
(a) • Duur gezondheidszorgsysteem met hardwerkende mensen en patiënten die niet tevreden zijn • Demografische evolutie laat ons geen keuze • Met minder mensen meer doen zonder harder te werken • Van Taylorgeorganiseerde zorg naar patiënt gerichte multidisciplinair georganiseerde zorg 21
Korte inhoud
(b) • Wat is nodig – Drang (goesting, leiderschap, visie, overtuiging) en dwang (hoge nood) – Verminderen van de coördinatie en de administratie (gaat veel verder dan lean) – Opleiding van de zorgberoepen moeten een extreme makeover krijgen – Geen specialisatie maar generalisatie, tenzij voor universitaire ziekenhuizen waar kennis moet ontwikkeld worden – Geen hiërarchie maar coachend leiderschap 22
Zorgnet Vlaanderen
Tien punten plan van Zorgnet Vlaanderen voor een toekomstig manpowerbeleid in de zorg Peter Degadt en Jef Van Holsbeke 23
Samenvatting
(a) 1. Werkorganisatie: focus op de kernopdracht 2. Eenduidige beroepsprofielen met functiedifferentiatie 3. Transparant en extern gevalideerd opleidings- en bijscholingsaanbod 4. Valorisatie van de leidinggevenden 5. Promotie van het beroep 24
Samenvatting
(b) 6. Beheersing van de zorgvraag en zorg in partnerschap 7. Bijsturing van de randvoorwaarden 8. Arbeidsmobiliteit en arbeidsmigratie 9. Versterking van de interactie tussen praktijk, opleiding en onderzoek 10.Monitoring van tewerkstelling van verpleegkundigen en verzorgenden 25
Bouwen aan positieve beeldvorming
• Onderscheid in opleidingsprofielen en creëren van duidelijkheid wie wat doet in de zorgsector • Diversiteit in tewerkstellingsmogelijkheden in de sector • De combinatie van EQ en IQ • De zorgsector als innovatiesector bij uitstek • De multidisciplinariteit in de zorgsector • De rijkdom van het intermenselijke contact • De werkomstandigheden in de zorgsector 26
4 belangrijke pijlers
1. Promotie zorgsector uitbouwen
– Korte termijn • BAN, www.wordzorgverlener.be
– Langere termijn • Onderbouwde professionele campagne • Juiste beeldvorming • Eenduidig, duidelijk, krachtig en overtuigend – Continu lopende acties ontwikkelen • Inleefmomenten • Goede informatieve websites • Zorgberoepen in de moderne communicatie brengen
2. Boordtabellen
(BackOffice) (Cf. bijlage) 27
4 belangrijke pijlers
3. Innovatie en ontwikkeling stimuleren
– Onderzoek als belangrijke pijler om de zorgsector te ontwikkelen en te professionaliseren – Niet alleen medische ontwikkeling – Ook paramedisch en zorg – Multidisciplinaire benadering
4. Herbekijken van zorgorganisatie
– Voor elke competentie is er plaats in het zorgproces !
– Juiste man/vrouw op de juiste plaats – Functiedifferentiatie en taakuitzuivering – Ontschotting bewerkstelligen 28
Uitdagingen voor een open poort naar de toekomst
De uitdaging voor de opleiding verpleegkunde
Met beperkte middelen (financieel en qua ruimte) toch instroom van studenten én toelaten én goed opleiden én multi-inzetbaar maken (generalisatie versus specialisatie)
De uitdaging voor de opleiding vroedkunde
Met beperkte middelen (financieel en qua ruimte) toch instroom van studenten én beperken én vroedvrouwen multi-inzetbaar maken Quid: Tewerkstelling van vroedvrouwen zal problematisch worden 29
Uitdagingen voor een open poort naar de toekomst
Wat is nodig vanuit het werkveld
• Eenduidige beroepsprofielen met – Functiedifferentiatie – Taakuitzuivering • Multidisciplinariteit en subsidiariteit • Ontwikkelen van nieuwe zorgmodellen • Creëren van voldoende én goede stageplaatsen • Samenwerken met hogescholen ifv. ruimte en mankracht • Ontschotting van de zorg 30
Uitdagingen voor een open poort naar de toekomst
Wat is daar voor nodig vanuit de hogescholen
• Goede profielen aantrekken – Samenwerkingsverbanden creëren met ASO scholen • Verpleegkundigen en vroedvrouwen een stevige theoretische background geven – Europa aangrijpen om een stevige basis te leggen in 3 jaar – Specialisatie in een tweede tijd, in combinatie met werkervaring • Verpleegkundigen en vroedvrouwen een stevige praktijkbasis geven in samenwerking met het werkveld – 2300 u praktijk: is niet te veel – Stageconcept herdenken: mentorbegeleiding lukt onvoldoende • Voluit gaan voor kwaliteit 31
Uitdagingen voor een open poort naar de toekomst
Bijkomend
• Versterking samenwerking opleiding onderzoek – werkveld • Vermaatschappelijking van de zorg inbouwen in de opleiding: – zelfzorg, preventie, mantelzorg • Ouderenzorg ‘sexy’ maken • Gezamenlijk werken aan goede individuele en klassikale inleefmomenten 32
Uitdagingen voor een open poort naar de toekomst
Tot slot
• Wendbaarheid van het onderwijs verhogen • Versneld inspelen op evoluties en vragen vanuit het werkveld, • Programma’s en onderwijsvormen herwerken i.f.v. de beperking van middelen 33
Besluit
Een strijder moet regelmatig belangrijke besluiten nemen, hij moet beslissen of hij de oorlog zal verklaren of niet, of hij met zijn kameraden zal verhuizen naar een andere streek of niet. Maar telkens zal hij zichzelf vooraf de vraag stellen: ‘Wat zal hiervan het effect zijn voor de vijfde generatie van mijn nageslacht?’ Een strijder beseft dat ieders daden gevolgen hebben die zich over lange tijd uitstrekken, en hij wil weten welke wereld hij achterlaat voor zijn nakomelingen. Uit ‘Strijders van het licht’, Paulo Coelho, 1997 34
Contactgegevens
Eleonora (Lon) Holtzer Zorgambassadeur Coördinator gezondheidszorg Associatie K.U.Leuven
GSM: 0486 09 85 85 [email protected]
.com/
Zorgambassadeur
http://facebook.com/eleonora.holtzer
http://be.linkedin.com/in/lonholtzer www.wordzorgverlener.be
Bijlage 1
Indicatoren studenten verpleegkunde per provincie 2010-2011 Oost-Vlaanderen
# inwoners 2010 1.432.326
# studenten '10-'11 # diploma's '09-'10 2.890
452 student / inw diploma’s / inw 0,20% 0,032% % bachelor 64%
Antwerpen
# inwoners 2010 1.744.862
# studenten '10-'11 3.395
# diploma's '09-'10 719 student / inw diploma’s / inw 0,19% 0,041% % bachelor 63%
West-Vlaanderen
# inwoners 2010 1.159.366
# studenten '10-'11 3.376
# diploma's '09-'10 685 student / inw diploma’s / inw 0,29% 0,059% % bachelor 46%
Limburg
# inwoners 2010 # studenten '10-'11 # diploma's '09-'10 student / inw diploma’s / inw % bachelor 838.505
2.187
347 0,26% 0,041% 43%
Brussel
# inwoners 2010 # studenten '10-'11 # diploma's '09-'10 student / inw diploma’s / inw % bachelor 1.089.538
512 96 0,05% 0,009% 80%
Vlaams-Brabant
# inwoners 2010 1.076.924
# studenten '10-'11 # diploma's '09-'10 1.077
179 student / inw diploma’s / inw 0,10% 0,017% % bachelor Bacheloropleiding: VLHORA telling 4/10/2010 en diploma’s DHO; HBO5: www.ond.vlaanderen.be
1/2/2011 69% Versie 01/08/2011
Bijlage 2
Uitgereikte diploma’s verpleegkunde Totaal aantal uitgereikte diploma's verpleegkunde (HBO5 en bachelor)
800 700 600 719 685 500 452 400 347 300 200 100 179 96 0 2005-2006 Bachelordiploma’s: bron DHO 2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-2010 Antwerpen West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg Vlaams-Brabant Brussel
Bijlage 3
Oost-Vlaanderen
# inwoners 2010 1.432.326
# geboortes 32.316
# studenten '10-'11 431 # dipl. VV '09-10 71 student / inw Bach dipl VV / inw 0,03% 0,005% geboortes / student 75 Indicatoren studenten
vroedkunde
per provincie 2010-2011
Antwerpen
# inwoners 2010 1.744.862
# geboortes # studenten '10-'11 40.962
660 # dipl. VV '09-10 121 student / inw 0,04% Bach dipl VV / inw 0,007% geboortes / student 62
Limburg
# inwoners 2010 # geboortes # studenten '10-'11 # dipl. VV '09-10 student / inw Bach dipl VV / inw geboortes / student 838.505
17.244
154 35 0,02% 0,004% 112
West-Vlaanderen
# inwoners 2010 1.159.366
# geboortes 23.590
# studenten '10-'11 330 # dipl. VV '09-10 50 student / inw 0,03% Bach dipl VV / inw 0,004% geboortes / student 71
Brussel
# inwoners 2010 1.089.538
# geboortes # studenten '10-'11 12.404
173 # dipl. VV '09-10 26 student / inw 0,02% Bach dipl VV / inw 0,002% geboortes / student 72 Bacheloropleiding: VLHORA telling 4/10/2010
Vlaams-Brabant
# inwoners 2010 1.076.924
# geboortes 10.315
# studenten '10-'11 215 # dipl. VV '09-10 51 student / inw 0,02% Bach dipl VV / inw 0,005% geboortes / student 48 Versie 01/08/2011