Transcript Ginaikes Ekpaideutikoi - Σελίδες Χρηστών Α.Π.Θ.

Αντωνάκη Ελένη (Α.Ε.Μ. 3021)
Ιωαννίδου Αικατερίνη (Α.Ε.Μ. 7634)
Μάθημα: Διδακτική της Ιστορίας
Παιδαγωγική Σχολή Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ακαδημαϊκό έτος: 2010-2011
1
Το κεντρικό ιστορικό ερώτημα:
Ποιες είναι οι κοινωνικές προσδοκίες για τις γυναίκες
εκπαιδευτικούς στη διάρκεια του Μεσοπολέμου και
ποιος ο ρόλος τους στην εκπαίδευση;


1.
2.
3.
4.
Υποερωτήματα:
Ποιες γυναίκες κατευθύνονται στην εκπαίδευση
και για ποιο λόγο;
Ποιες θέσεις καταλαμβάνουν;
Ποιες οι κοινωνικές αντιλήψεις και οι κοινωνικές
προσδοκίες που τις αφορούν;
Τι θέση παίρνουν στα εκπαιδευτικά;
2

1.
2.
3.
Δηλωτικοί
Να οριοθετήσουν χρονικά
την περίοδο του
Μεσοπολέμου.
Να κατανοήσουν τις
ιδιαίτερες συνθήκες στην
Ελλάδα που οδηγούν τις
γυναίκες στο επάγγελμα της
εκπαιδευτικού.
Να εξετάσουν την ταξική και
κοινωνική προέλευση των
γυναικών εκπαιδευτικών.

Μεθοδολογικοί
1.
Να μπορούν να αναγνώσουν
οπτικό πληροφοριακό υλικό.
2.
Να μπορούν να αντιληφθούν
την εμπρόθετη λειτουργία των
πηγών.
3.
Να μπορούν να κάνουν
σύγκριση πηγών.
4.
Να μπορούν να εντοπίσουν
την άποψη και το κεντρικό
θέμα που διατρέχει την πηγή.
3

1.
Εννοιολογικοί
Να εισαχθούν στην έννοια του
φεμινισμού και να εξετάσουν
τις έμφυλες ανισότητες των
γυναικών στην εκπαίδευση
(εκπαιδευτικοί – μαθήτριες).

1.
2.
3.
4.
Μεταγνωστικοί
Να κατανοήσουν τη
σπουδαιότητα της
επεξεργασίας των πηγών για
να καταλήξουμε σε ορθά
ιστορικά συμπεράσματα.
Να περάσουν από την
ιστορική γνώση στην ιστορική
κατανόηση και ανάγνωση του
κόσμου.
Να αντιληφθούν τις γυναίκες
ως ιστορικά υποκείμενα.
Να αντιληφθούν πως η
απουσία του γυναικείου
λόγου (discourse) και η
ανισότητα απορρέουν από το
ιστορικό – κοινωνικό πλαίσιο.
4
Η
διδασκαλία απευθύνεται σε μαθητές και
μαθήτριες Στ’ τάξης Δημοτικού σχολείου.
 Η διάρκειά της υπολογίζεται στις 16
διδακτικές ώρες.
 Περιλαμβάνονται 8 επιμέρους θεματικές
ενότητες.
5
Ο Μεσοπόλεμος στην Ελλάδα αποτελεί τομή για την είσοδο των γυναικών στην
παραγωγική διαδικασία. Πολλές από τις γυναίκες κατευθύνονται στην
εκπαίδευση. Την ίδια εποχή πυκνώνει ο δημόσιος λόγος των γυναικών μέσα από
εφημερίδες και περιοδικά. Την περίοδο αυτή εκτός από το δικαίωμα στην
εκπαίδευση οι γυναίκες ζητούν συνολικά ίσα δικαιώματα με τους άντρες..
1.
Πηγή 1. «Το Βενετόκλειο γυμνάσιο της Ρόδου σε φωτογραφία της εποχής».
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΕ’, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σ. 468.
6
«Η περίοδος μεταξύ του 1923 και του
1940, μεταξύ δηλαδή της Mικρασιατικής
Καταστροφής και της εισόδου της χώρας
στο B' Παγκόσμιο Πόλεμο, θα μπορούσε
να οριστεί ως ο Ελληνικός Mεσοπόλεμος
-σε αντιδιαστολή με τον Eυρωπαϊκό».
Πηγή 1,2: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
http://www.fhw.gr/chronos/14/gr/1923_1940/domestic_p
olicy/index.html
1.2
•
Διάβασε προσεκτικά την πηγή και
επισήμανε το κεντρικό θέμα στο οποίο
αναφέρεται. Γράψε πάνω από αυτήν έναν
τίτλο
•
Βρες ποια είναι τα ιστορικά γεγονότα εκείνα
που το ορίζουν χρονικά.
•
Με τι αντιπαραβάλλεται και συγκρίνεται το
κεντρικό θέμα; Κύκλωσε την απάντησή σου.
•
Σχεδίασε μια ιστοριογραμμή στην οποία να
παρουσιάζεται ο Ελληνικός και ο
ΕυρωπαϊκόςΜεσοπόλεμος.
7
Στις αρχές του 20ού αιώνα σχηματίζονται στην Ευρώπη δύο συμμαχίες, η «Αντάντ» και οι
«Κεντρικές Δυνάμεις», με αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα. Το 1914 ξεσπά πόλεμος ανάμεσά τους,
στον οποίο εμπλέκονται και κράτη της Αμερικής και της Ασίας. Πρόκειται για τον Α΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο, που λήγει το 1918.
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ακολουθεί λίγο χρόνια αργότερα, ξεσπώντας το 1939. Αυτός
γίνεται ανάμεσα στις «Δυνάμεις του Άξονα» και τις Συμμαχικές Δυνάμεις και θα λήξει το 1945.
Την περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας ανάμεσα στους 2 Παγκοσμίους πολέμους την
1.3
ονομάζουμε «Μεσοπόλεμο».
•
Με βάση τα όσα διάβασες τοποθέτησε τα ιστορικά γεγονότα στην παραπάνω
ιστοριογραμμή. Χρωμάτισε την περίοδο του Μεσοπολέμου και υπολόγισε πόσα χρόνια
κράτησε.
8
•
1.4
•
•
Κύκλωσε στην πηγή τα βασικά γεγονότα,
που αφορούν την κοινωνία στη
συγκεκριμένη ιστορική περίοδο.
Εντόπισε σε πόσες φάσεις διακρίνει η
πηγή την περίοδο του ελληνικού
Μεσοπολέμου.
Για την κάθε φάση να σημειώσεις τα
σημαντικότερα γεγονότα που την
χαρακτηρίζουν.
Γλωσσάρι
Πηγή 1.4: «Τα κοινωνικά ζητήματα την περίοδο του Ελληνικού Μεσοπολέμου».
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
http://www.fhw.gr/chronos/14/gr/1923_1940/society/facts/index.html
Ρευστότητα: Αστάθεια
Αναδιαρθρώσεις: αναδιαμόρφωση
Μηχανισμοί καταστολής: στρατός, αστυνομία κλπ
Συναρθρώθηκε: συνδέθηκε
9
1.5
Πηγή 1.5: Προσφυγική παράγκα στην Καλαμαριά, στα ανατολικά της
Θεσσαλονίκης.
1922-1930, Θεσσαλονίκη, αρχείο Θ. Τσινόπουλου
http://www.imma.edu.gr/macher/hm/hm_image.php?el/img_C3141b.html
•
•
Σύμφωνα με όσα διάβασες για την περίοδο του Μεσοπολέμου στην Ελλάδα και την Ευρώπη, γράψε
ένα σύντομο άρθρο για την εφημερίδα τοίχου της τάξης σου.
Ανέφερε στο τέλος του άρθρου σου ποιο από τα χαρακτηριστικά ή ζητήματα της περιόδου θα ήθελες
να εξετάσεις.
10
1.6
• Να χρωματίσεις στον χάρτη τις
περιοχές εκείνες που ανήκουν στην
Ελλάδα την περίοδο του Μεσοπολέμου.
• Να καταγράψεις τις περιοχές που
κέρδισε και έχασε κατά την περίοδο
αυτή.
• Με έναν μαρκαδόρο σχεδίασε στο
χάρτη τα σημερινά όρια της Ελλάδας.
Πηγή 1.6: Τα σύνορα της Ελλάδας από το 1832 ως το 1947.
Taylor, J.P. & Flint, C. (1999). Political Geography: World - Economy, Nation - State and Locality. Harlow: Pearson Education Limited
11
1.7
•
•
•
•
•
•
Από πού προέρχονται τα στοιχεία της πηγής;
Σε ποιους πληθυσμούς αναφέρεται και πως
ορίζονται;
Υπολόγισε το συνολικό Ελληνόφωνο πληθυσμό το
1928 και το 1940.
Για τις ίδιες χρονολογίες υπολόγισε το σύνολο του
μη ελληνόφωνου πληθυσμού.
Κύκλωσε στην πηγή τις γλώσσες που αυξάνουν τα
ποσοστά τους το 1940 σε σχέση με το 1928.
Ταξινόμησε τις γλώσσες αναγράφοντας δίπλα στους
πληθυσμούς τον αύξοντα αριθμό ξεκινώντας από
την πιο διαδεδομένη.
Πηγή 1.7: Συγκριτικός πίνακας των στοιχείων των απογραφών του 1928 και 1940 σχετικά με τις ομιλούμενες γλώσσες στην Ελλάδα.
Τσιτσελίκης, Κ. 2001. Μειονοτικές γλώσσες στην Ελλάδα. Στο Α.-Φ. Χριστίδης, σε συνεργασία με τη Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα .
Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σ. 142-145. Διαθέσιμο στο http://www.greek-language.gr/greekLang/studies/guide/thema_c6/04.html
12
1.8
Πηγή 1.8: Εκπαίδευση ( σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές).
Κρητικός, Γ. (2010). Χάρτες γλωσσικών μειονοτήτων στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου: απεικονίσεις ενός «ομογενοποιημένου» χώρου.
http://xeee.web.auth.gr/powerpoints_xeee11/04/kritikos.pdf
•
•
•
Που βασίζονται τα στοιχεία της πηγής;
Ποια περίοδο καλύπτουν τα στοιχεία της;
Ποιο ζήτημα διερευνά και σε τι δείγμα
ανθρώπων;
13
1.8
Κρητικός, Γ. (2010).
Χάρτες γλωσσικών
μειονοτήτων στην
Ελλάδα του
Μεσοπολέμου:
απεικονίσεις ενός
«ομογενοποιημένου»
χώρου.
http://xeee.web.auth.
gr/powerpoints_xeee
11/04/kritikos.pdf
Πηγή 1.8: Εκπαίδευση ( σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές).
•
•
•
Κύκλωσε τις περιοχές που εμφανίζουν τα μεγαλύτερα
ποσοστά αναλφαβητισμού σύμφωνα με τα στοιχεία των
δυο απογραφών.
Κατέγραψε σε σχέση με τα στοιχεία του 1928: σε ποιες
περιοχές τα ποσοστά αυτά περιορίστηκαν στην επόμενη
απογραφή, σε ποιες αυξήθηκαν και σε ποιες παρέμειναν
ως είχαν.
Συνολικά στην Ελλάδα υπολόγισε το ποσοστό του
αγράμματου πληθυσμού.
14
1.9
«Διότι, ενώ επί 1,324,972 αρρένων κατοίκων
φοιτώσιν εις τα 38 δημοτικά σχολεία 160,901
μαθηταί, δηλονότι 12,14 επί τοις %, επί 1,307,010
θηλέων έχομεν 72,263 μαθητρίας, δηλονότι μόνον
5,53 επί τοις %. Εκ τούτου δ’ εξηγείται και το
θλιβερώτατον φαινόμενον, ότι εις επαρχίας τινάς
της Ελλάδος ο αριθμός των αναλφαβήτων γυναικών
ανέρχεται εις 80 περίπου τοις % παρουσιαζομένης
τοιουτοτρόπως της Ελληνίδος γυναικός ως τελείως
αμορφώτου και εγκαταλελειμμένης εις την τύχη
της.»
Πηγή 1.9: Ποσοστά του αναλφάβητου πληθυσμού.
Γληνός Δ.(1925). Ένας άταφος νεκρός: μελέτη για το
εκπαιδευτικό μας σύστημα, Αθήνα: Αθηνά.
Απόδοση στη δημοτική
«Γιατί ενώ από τους 1,324,972 άνδρες
κατοίκους στα 38 δημοτικά σχολεία φοιτούν
160,901 μαθητές, δηλαδή 12,14%, από τις
1,307,010 γυναίκες έχουμε 72,263 μαθήτριες,
δηλαδή μόνο 5,53%. Έτσι εξηγείται και το
θλιβερότατο φαινόμενο ότι σε κάποιες
επαρχίες τις Ελλάδας ο αριθμός των
αναλφάβητων γυναικών ανέρχεται περίπου
στο 80%, με την Ελληνίδα γυναίκα έτσι να
παρουσιάζεται ως τελείως αμόρφωτη και
εγκαταλειμμένη στην τύχη της».
Ο Δημήτρης Γληνός ήταν Έλληνας εκπαιδευτικός, συγγραφέας και
πολιτικός. Εισηγήθηκε το διάταγμα για την εισαγωγή της δημοτικής στη
στοιχειώδη εκπαίδευση και έγινε έτσι ο πρωτεργάτης της λεγόμενης
'γλωσσοεκπαιδευτικής' μεταρρύθμισης.
•
•
•
•
•
•
Ποιο είναι το θέμα της πηγής;
Να εντοπίσεις ποιος παρέχει τα στατιστικά της πηγής.
Να εξετάσεις αν αναφέρεται η προέλευση των ποσοστών.
Κύκλωσε την κοινωνική κατηγορία στην οποία εστιάζει ο
συγγραφέας της πηγής και την γεωγραφική περιοχή στην
οποία εντοπίζει το πρόβλημα.
Εντόπισε στην πηγή τις λέξεις που χρησιμοποιεί για να την
περιγράψει.
Κατέγραψε στον πίνακα τα αντικειμενικά στοιχεία που
παρέχει η πηγή και τα σημεία που παρουσιάζεται η
υποκειμενική άποψη του συγγραφέα της.
15
•
•
Με βάση τα όσα κατέγραψες και εξέτασες περίγραψε τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού των νέων
περιοχών του ελληνικού κράτους την περίοδο του ελληνικού Μεσοπολέμου.
Ανέφερε τα εκπαιδευτικά ζητήματα που προκύπτουν από τις ιδιαιτερότητές του και τις
εκπαιδευτικές ανάγκες, στις οποίες καλείται να ανταπεξέλθει το νέο κράτος.
16
2.1
Πηγή 2.1: ΝΟΜΟΣ 4397 (Ν. 4397/1929), «Περί
στοιχειώδους εκπαιδεύσεως», ΦΕΚ 309 Α’ (24-08-1929).
2.2
Ποια είναι η προέλευση των πηγών;
Εντόπισε τη χρονολογία τους.
Κύκλωσε το κεντρικό θέμα τους.
Ποιος είναι σύμφωνα με την πηγή 2.1 ο
σκοπός των δημοτικών σχολείων;
Υπογράμμισε τις λέξεις κλειδιά.
• Σημείωσε ποια φοίτηση χαρακτηρίζεται
στην πηγή ως υποχρεωτική.
•
•
•
•
• Κατέγραψε ποια παιδιά παρακολουθούν
την υποχρεωτική εκπαίδευση και ποια
όχι.
Πηγή 2.2: ΝΟΜΟΘΕΤ.ΔΙΑΤΑΓΜΑ της 5/7 Μαΐου 1926
«Περί υποχρεωτικής φοιτήσεως εις το Δημοτικόν
σχολείον», ΦΕΚ 145 Α’ (07-05-1926).
17
2.3
• Υπογράμμισε τον τύπο του
σχολείου που αποτυπώνεται
στην πηγή.
• Πότε χρονολογείται η
φωτογραφία;
• Τι στοιχεία μας δίνει η πηγή για
τις κτιριακές εγκαταστάσεις της
εποχής;
Πηγή 2.3: Τάξη Θηλέων δημόσιου δημοτικού στις
αρχές του 20ου αιώνα.
Ιστορικό αρχείο μουσείου Μπενάκη.
Αθανασιάδης, Χ. (2005). Αγνοημένες από την ιστορία:
Φεμινίστριες δασκάλες στον Μεσοπόλεμο. Παιδεία, τευχ.3, σ.1517
• Γράψε σε τι περιοχή πιστεύεις
πως λειτουργεί αυτό το σχολείο
και πως φαντάζεσαι τις
συνθήκες ζωής σε αυτήν.
18
1.7
1.8
Πηγή 1.7: Τσιτσελίκης, Κ. 2001. Μειονοτικές γλώσσες στην Ελλάδα.
Στο Α.-Φ. Χριστίδης, σε συνεργασία με τη Μ. Θεοδωροπούλου (επιμ.),
Εγκυκλοπαιδικός οδηγός για τη γλώσσα . Θεσσαλονίκη: Κέντρο
Ελληνικής Γλώσσας, σ. 142-145. Διαθέσιμο στο http://www.greeklanguage.gr/greekLang/studies/guide/thema_c6/04.html
•
•
Πηγή 1.8: Κρητικός, Γ. (2010). Χάρτες γλωσσικών μειονοτήτων στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου:
απεικονίσεις ενός «ομογενοποιημένου» χώρου.
http://xeee.web.auth.gr/powerpoints_xeee11/04/kritikos.pdf
Με βάση τα στοιχεία της περιόδου και των
όσων κατέγραψες στις προηγούμενες
δραστηριότητες δικαιολογούνται οι σκοποί
της Δημοτικής εκπαίδευσης;
Ποιους ακόμα μπορείς να συμπληρώσεις;
19
2.4
Πηγή 2.4: Βασιλικό
Διάταγμα «Περί ορισμού
των μαθημάτων, του δι’
έκαστον τούτων προς
διδασκαλίαν αναγκαίου
χρόνου, και περί της κατά
τάξεις κατανομής της
διδακτέας ύλης εις τα
πλήρη δημοτικά σχολεία
αρρένων και θηλέων»
ΦΕΚ.174 Α΄ (10-09-1913).
•
•
•
•
•
•
Ποια είναι η πηγή και που χρονολογείται;
Ποιο είναι το κεντρικό θέμα της;
Τι πληροφορίες μας δίνει για την πολιτική κατάσταση
της χώρας;
Πως ονομάζεται το αρμόδιο για τα εκπαιδευτικά
ζητήματα υπουργείο;
Ποια είναι τα θέματα που το αφορούν;
Κύκλωσε τους τύπους σχολείων που αναφέρει.
20
2.5
•
Ποια είναι η πηγή;
•
Πότε χρονολογείται η πηγή;
•
Σε ποια ιστορική περίοδο εντάσσεται;
•
Τι πληροφορίες μας δίνει για το πολίτευμα
της Ελλάδας;
•
Επισήμανε το θέμα της.
•
Κύκλωσε το είδος της απόφασης που
ρυθμίζει το κεντρικό θέμα της πηγής.
Πηγή 2.5: Βασιλικό Διάταγμα, «Περί χορηγίας αδείας εις την Φιλεκπαιδευτικήν Εταιρείαν ιδρύσεως αστικών σχολείων θηλέων» ΦΕΚ
255 Α’ (11-09-1914)
21
•
•
•
•
Σημείωσε ποια προοπτική εκπαιδευτικής εξέλιξης
παρέχουν στον/στην κάτοχο του πτυχίου τα αστικά
σχολεία.
•
Εντόπισε στην πηγή τον φορέα στον οποίον
επιτρέπεται η ίδρυση των αστικών σχολείων.
Κύκλωσε στο απόσπασμα της πηγής τα μαθήματα
που διδάσκεσαι κι εσύ.
Κύκλωσε με διαφορετικό χρώμα τα επιπλέον
μαθήματα που διδάσκονταν.
•
2.6
Να βρεις και να υπογραμμίσεις στην πηγή το λόγο για
τον οποίο ιδρύονται τα αστικά σχολεία θηλέων.
Υπογράμμισε την βαθμίδα εκπαίδευσης στην οποία
εντάσσονται.
Ποιος/-α μπορεί να παρακολουθήσει μαθήματα σε
αυτά;
•
Πηγή 2.6: Βασιλικό Διάταγμα, «Περί χορηγίας αδείας εις την Φιλεκπαιδευτικήν Εταιρείαν ιδρύσεως αστικών σχολείων θηλέων» ΦΕΚ
255 Α’ (11-09-1914)
22
• Ποιος υπογράφει την πηγή;
• Κύκλωσε στην πηγή τα δύο μαθήματα
στα οποία αφιερώνεται ο περισσότερος
διδακτικός χρόνος την εβδομάδα.
• Κατέγραψε σε ξεχωριστές λίστες τα
υπόλοιπα μαθήματα ανάλογα με τις ώρες
που διδάσκονται. Σύγκρινέ τα και
ανέφερε τι περιεχόμενο έχουν τα
μαθήματα που διδάσκονται
περισσότερες ώρες.
2.7
Πηγή 2.7: Απόφαση Υπουργού των Εκκλησιαστικών και
Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, «Περί προγράμματος των αστικών
σχολείων θηλέων», ΦΕΚ 333 Α’ (17-11-1914).
23
«Σχετικά με την αφομοίωση των δημοσίων γυμνασίων ή
ανώτερων παρθεναγωγείων του κράτους στα αστικά σχολεία
θηλέων, ως προς το πρόγραμμα των μαθημάτων και τις
ισχύουσες διατάξεις σχετικά με την εισαγωγή, προαγωγή,
απόλυση και τα προσόντα των μαθητριών σε αυτά».
•
•
•
•
•
•
Ανέφερε το είδος της πηγής.
Κύκλωσε την χρονολογία έκδοσης της πηγής.
Εντόπισε στην πηγή τα στοιχεία εκείνα που μαρτυρούν το
πολίτευμα της χώρας τη συγκεκριμένη περίοδο.
Εντόπισε των αρμόδιο για τα εκπαιδευτικά ζητήματα
υπουργό, καθώς και το ποια άλλα θέματα βρίσκονται στην
αρμοδιότητά του.
Ανέφερε συνοπτικά το κεντρικό θέμα της πηγής.
Περίγραψε σύντομα την εξέλιξη του θεσμού των αστικών
σχολείων θηλέων.
2.8
Πηγή 2.8: Βασιλικό Διάταγμα, «Περί αφομοιώσεως των εν τω κράτει δημοσίων γυμνασιακών ή ανωτέρων παρθεναγωγείων προς τα αστικά σχολεία των Θηλέων, ως
προς το πρόγραμμα των μαθημάτων και τας ισχυούσας διατάξεις περί εισαγωγής, προαγωγής, απολύσεως και προσόντων των μαθητριών αυτών», ΦΕΚ 193 Α’ (3008-1919)
24
• Γράψε έναν τίτλο για την πηγή.
• Σύμφωνα με την πηγή να σημειώσεις
τους τύπους σχολείων που υπήρχαν την
περίοδο που γράφτηκε.
Πηγή 2.9: ΝΟΜΟΣ 4397 (Ν. 4397/1929), «Περί
στοιχειώδους εκπαιδεύσεως», ΦΕΚ 309 Α’ (24-081929)
2.9
• Σε ποιο κοινωνικό φύλο φαίνεται να
ανήκουν όσοι διδάσκουν σε δημοτικά
σχολεία;
• Κατέγραψε τους δασκάλους και τις
δασκάλες που εργάζονται στο σχολείο
σου καθώς και την τάξη στην οποία
εργάζονται. Δες την αναλογία τους και
συζήτησε για τα αποτελέσματά σου.
25
• Περίγραψε σύντομα το εκπαιδευτικό τοπίο της περιόδου. Ανέφερε την
οργάνωση και τη δομή της εκπαίδευσης, εστιάζοντας στην υποχρεωτική της
βαθμίδα, τους στόχους και τους/τις λειτουργούς της.
• Σύγκρινε τα όσα κατέγραψες με τα όσα ισχύουν σήμερα στην εκπαίδευση και
συζήτησε γι’ αυτά.
26
3.2
«Στο τέλος του 19ου αιώνα, πάνω από 300.000 ιταλίδες γυναίκες
δουλεύουν στην υφαντουργία (…) στην παραγωγή και επεξεργασία του
καπνού, στα μηχανουργεία, στη βιομηχανία ρουχισμού, στο εμπόριο, οι
γυναίκες της μικροαστικής τάξης είναι υπάλληλοι στα γραφεία, στις
δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις στα σχολεία. (…) Στην αρχή του νέου
αιώνα, οι ιταλίδες εργαζόμενες έχουν μια δική τους εφημερίδα. Είναι «Η
προστασία της εργαζόμενης» (…) η βασική διεκδίκηση (…) «Στην ισότητα
εργασίας – ισότητα πληρωμής». (…) Ο αμερικάνικος φεμινισμός ανέπτυξε
(…) την πάλη του για το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Όπως ακριβώς κι
ο εγγλέζικος φεμινισμός, που απαιτούσε «τη γυναικεία ψηφοφορία». (…)
Όμως το 1914 ολόκληρος ο κόσμος μπαίνει σε σύγκρουση. (…) Οι
γυναίκες φυσικά απέκρουσαν τις ωμότητες και τους παραλογισμούς του
πολέμου. (…) Εκείνα τα χρόνια (σσ.1917) οι γυναίκες παλεύουν στην
Αγγλία, στη Γερμανία, στη Σουηδία, στην Ολλανδία και στην Αμερική για
τα πολιτικά κι ατομικά τους δικαιώματα, για τη γυναικεία ψήφο κι
ενάντια στις νομικές διατάξεις για την εξουσία του συζύγου (…) το
δικαίωμα της ψήφου στις γυναίκες αναγνωρίστηκε στην Αγγλία το 1918,
στη Γερμανία, Αυστρία, Σουηδία, Τσεχοσλοβακία το 1919, στις Η.Π.Α. το
1920, στην Ουγγαρία το 1922, στην Ολλανδία το 1923.»
3.1
Πηγή 3.1: «Η γυναίκα ψηφοφόρος – δες πως «μεγαλώνει»!,
1913.
Αμερικανική αφίσα για το ζήτημα της γυναικείας ψήφου.
http://www.heritageimages.com/Preview/PreviewPage.aspx?id=2319451&pricing=true&licens
eType=RM
Πηγή 3.2: Ραβέρα, Κ. (1980). Εκατό χρόνια γυναικείων αγώνων. Στο Γυναικείες
Αφίσσες απ’ όλο τον κόσμο, Αθήνα: Οδυσσέας, σσ. 8-18.
•
•
Εντόπισε στην πηγή τους χώρους εργασίας στους
οποίους εργάζονται οι ευρωπαίες γυναίκες
εργαζόμενες στα τέλη του 19ου αιώνα.
Υπογράμμισε το μέσο με το οποίο δημοσιοποιούν τις
διεκδικήσεις τους, καθώς και το κεντρικό τους αίτημα.
27
3.3
Πηγή 3.3
• Γαλλία, Γαλλικός
συνασπισμός για το
δικαίωμα των
γυναικών, «Η γυναίκα
πρέπει να ψηφίζει»,
• Γαλλία, Εταιρεία για
την ψηφοφορία των
γυναικών, 1910,
«Ψήφος στις γυναίκες
– Πρόγραμμα»
• Γαλλία, Εθνική
επιτροπή γυναικών
ενάντια στον πόλεμο
και τον φασισμό, 1936,
«Οι γαλλίδες γυναίκες
θέλουν να ψηφίζουν»
Βιβλιοθήκη Marguerite
Durand – Παρίσι
Γυναικείες Αφίσσες απ’ όλον
τον κόσμο. (1988). Αθήνα:
Οδυσσέας.
•
•
•
•
•
•
Εντόπισε το θέμα των δημοσιεύσεων της
πηγής 3.3
Δες πότε δημοσιεύτηκαν και ανέφερε την
ιστορική περίοδο στην οποία ανήκουν.
Σημείωσε την χώρα προέλευσής τους.
Βρες τους οργανισμούς που σχηματίζονται
σε αυτή τη χώρα για τη διεκδίκηση του
συγκεκριμένου αιτήματος.
Υπογράμμισε στο απόσπασμα της πηγής3.3
τις χώρες που αναγνωρίζουν το δικαίωμα
ψήφου στις γυναίκες την περίοδο του
Μεσοπολέμου.
Εξέτασε συνδυαστικά τις δυο πηγές και
συζήτησε για το αν είναι δικαιολογημένο το
αίτημα της ψήφου των Γαλλίδων γυναικών.
3.2
«Όμως το 1914 ολόκληρος ο κόσμος μπαίνει σε σύγκρουση. (…) Οι γυναίκες φυσικά απέκρουσαν τις ωμότητες και τους
παραλογισμούς του πολέμου. (…) Εκείνα τα χρόνια (σσ.1917) οι γυναίκες παλεύουν στην Αγγλία, στη Γερμανία, στη Σουηδία,
στην Ολλανδία και στην Αμερική για τα πολιτικά κι ατομικά τους δικαιώματα, για τη γυναικεία ψήφο κι ενάντια στις νομικές
διατάξεις για την εξουσία του συζύγου (…) το δικαίωμα της ψήφου στις γυναίκες αναγνωρίστηκε στην Αγγλία το 1918, στη
Γερμανία, Αυστρία, Σουηδία, Τσεχοσλοβακία το 1919, στις Η.Π.Α. το 1920, στην Ουγγαρία το 1922, στην Ολλανδία το 1923.»
28
«Ο οργανωμένος αγώνας για την πολιτική χειραφέτηση
της Ελληνίδας άρχισε το 1920 με την ίδρυση του
«Συνδέσμου για τα δικαιώματα της γυναικός», με
αποκλειστικό σκοπό ν’ αγωνιστεί για την πολιτική,
κοινωνική και οικονομική εξύψωση της γυναίκας με τον
άνδρα. Ο σύνδεσμος ήταν τμήμα της μεγάλης διθνούς
οργάνωσης υπέρ της γυναικείας ψήφου “International
Woman Suffrag Alliance”. Πρόεδρος του Συνδέσμου
εξελέγη η Μαρία Νεγρεπόντη, Αντιπρόεδρος η Αύρα
Θεοδωροπούλου, Γραμματέας η Μαρία Δεσύπρη
(Σβώλου) και μέλη οι Εύχαρις Πετρίδου, Ελένη Πολιτάκη,
Μυρσίνη Κλεάνθους, Ελένη Κορύλλου (Άλκης Θρύλος),
Ρόζα Ιμβριώτη και Αθηνά Γαϊτάνου-Γιαννιού.
Κάθε Δευτέρα συγκεντρώνονταν και έκαναν ομιλίες και
συζητήσεις, στις οποίες έπαιρναν μέρος όχι μόνο γυναίκες
αλλά και άντρες φεμινιστές, όπως ήταν ο Δημ. Γληνός, ο
Αλέξ. Σβώλος, ο Σωκ. Κουγέας, ο Κωνστ. Μελάς
βουλευτής Ιωαννίνων, ο Αθανάσιος Τυπάλδος-Μπασιάς
βουλευτής Κεφαλληνίας, ο Βασιλακάκης βουλευτής
Λέσβου, ο Σκουριώτης, Θ. Ζήσης κ.ά»
3.4
Πηγή 3.4: Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα,
Πρωτοπόρες Ελληνίδες 1830-1936.Αθήνα: Γλάρος
3.5
Πηγή 3.5: Το λογότυπο του περιοδικού «Ο αγώνας της γυναίκας»
http://www.leaguewomenrights.gr/index.php?menu=66
•
•
•
•
•
•
Σημείωσε πως χαρακτηρίζεται ο αγώνας των
γυναικών από το 1920 και έπειτα καθώς και το τι
δηλώνει αυτό για τα χρόνια πριν το 1920.
Υπογράμμισε τα αιτήματα του Συνδέσμου για τα
Δικαιώματα της γυναίκας.
Εντόπισε στην πηγή τα στοιχεία που
φανερώνουν την διεθνή έκταση του αγώνα των
γυναικών, καθώς και τα αιτήματά του.
Σχολίασε τη δομή του διοικητικού συμβουλίου
του συνδέσμου.
Υπογράμμισε τις δράσεις στις οποίες προέβη ο
Σύνδεσμος για την επίτευξη των αιτημάτων του.
Εντόπισε το κοινό στο οποίο απευθύνονται οι
δράσεις αυτές.
29
3.6
•
•
•
•
•
•
•
Ανέφερε το κεντρικό θέμα της πηγής.
Παρατήρησε το πότε δημοσιεύεται και σε ποιο τεύχος.
Κατέγραψε επιγραμματικά τις διεκδικήσεις που παραθέτονται στην πηγή
και τους χώρους στους οποίους αναφέρονται.
Εντόπισε τα στοιχεία που μαρτυρούν την συνδικαλιστική οργάνωση των
γυναικών ως την περίοδο εκείνη.
Υπογράμμισε τα επαγγέλματα των γυναικών με συνδικαλιστική δράση.
Σημείωσε στην πηγή τα σημεία που αναφέρονται στην έως τότε
αποτελεσματικότητα των γυναικείων δράσεων για την κατάκτηση των
διεκδικήσεών τους.
Βρες τα σημεία που σκιαγραφούν τη θέση του/της αρθρογράφου.
Πηγή 3.6: άρθρο για
τις διεκδικήσεις του
γυναικείου κινήματος
Ανυπόγραφο, (1923), Ο
αγώνας μας, Ο αγώνας
της γυναίκας, τεύχ. 1-2.
30
3.7
Πηγή 3.7: Σαβανά, Γαλλία,
Γαλλική ένωση για την
ψηφοφορία των
γυναικών, «Οι Γαλλίδες
θέλουν να ψηφίσουν –
ενάντια στο οινόπνευμα,
τις τρώγλες, τον πόλεμο,
Musee de l’ Armee et d’
Histoire Militaire,
Βρυξέλλες.
3.8
Πηγή 3.8: Η.Π.Α. See Red, «Ο καπιταλισμός
εξαρτιέται επίσης κι απ’ την οικιακή
εργασία», Ιδιωτική συλλογή.
•
•
•
3.9
3.10
Πηγή 3.9: Ιταλία,
φεμινιστικές ομάδες
συλλογικής δουλειάς,
«Όταν οι άνδρες μιλούν
οι γυναίκες πρέπει να
σωπαίνουν»
Πηγή 3.10: Συντονιστική
Επιτροπή Γυναικείων
Οργανώσεων και
Γυναικείων Τμημάτων
Κομμάτων, χχ.
«Γυναίκες ενωμένες για
συμμετοχή 35% στα
κέντρα των
αποφάσεων. ΤΩΡΑ!8
Μαρτίου».
Εντόπισε τις χώρες στις οποίες κυκλοφόρησαν οι
αφίσες.
Εντόπισε το κεντρικό θέμα της κάθε μιας.
Συζήτησε για την εικόνα και τους ρόλους των γυναικών,
όπως παρουσιάζονται σε αυτές.
Οι πηγές 3.7 3.8 3.9 είναι από το: Γυναικείες Αφίσσες απ’ όλον τον κόσμο. (1988). Αθήνα:
Οδυσσέας.
http://www.genderpanteion.g
r/gr/delfis_afises.php
31
•
•
Δημιούργησε έναν εννοιολογικό
χάρτη με επίκεντρο τον αγώνα
των γυναικών, τόσο διεθνώς, όσο
και στην Ελλάδα. Συμπεριέλαβε
σε αυτόν τα αιτήματά τους, τους
τρόπους διεκδίκησής τους,
καθώς και σημαντικές
προσωπικότητες τις οποίες
γνώρισες.
Ανέφερε επιπλέον ζητήματα που
θα ήθελες να εξετάσεις
αναφορικά με το γυναικείο
κίνημα.
Αγώνας για
τα
δικαιώματα
των
γυναικών
32
4.1
•
•
•
•
•
Πηγή 4.1: Φουρναράκη, Ε. (1999, 2 Μαΐου) Επάγγελμα: Δασκάλα,
η εκπαίδευση στα Παρθεναγωγεία και η θέση τους στην ελληνική
κοινωνία. Η Καθημερινή, σ. 10.
•
Υπογράμμισε στο κείμενο της πηγής ποια μερίδα
των γυναικών με δημόσιο λόγο περιγράφει η
συγγραφέας.
Ανέφερε τα θέματα τα οποία αγγίζει ο δημόσιος
λόγος τους.
Σημείωσε τα μέσα που χρησιμοποιούν για να
εκφράσουν τις απόψεις τους.
Εντόπισε τα σημεία εκείνα που μαρτυρούν το
μορφωτικό επίπεδο των γυναικών αυτών.
Κατέγραψε τις θέσεις που λαμβάνουν στον
επαγγελματικό τομέα με βάση την κατάρτισή
τους.
Κύκλωσε τα στοιχεία εκείνα που μαρτυρούν τις
αντιδράσεις και τις αντιλήψεις μερίδας της
κοινωνίας απέναντι στις γυναίκες δασκάλες και
γράφουσες.
33
Γυναικεία Οργάνωση
Λύκειο των Ελληνίδων
Έτος
ίδρυσης
1911
Εθνικό Συμβούλιο Ελληνίδων
1919
Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της
Γυναίκας
16/4/1920
Φεμινιστική Ένωση Μακεδονίας Θράκης
Σοσιαλιστικός Όμιλος Γυναικών
1919
Ιδρύτρια
Καλλιρόη Παρρέν
Αύρα Θεοδωροπούλου
Μαρία Νεγρεπόντη
Όνομα περιοδικού
Έτη
κυκλοφορί
ας
Διευθύντρια
Περιγραφή - θεματολογία
Εφημερίς των Κυριών
8/3/18871907
Καλλιρόη
Παρρέν
φεμινιστικό
Δελτίο του Λυκείου των
Ελληνίδων
1920-1939
Δεκαπενθήμερο
Εγκυκλοπαιδικό Περιοδικό για
τη γυναίκα
1907-1917
Ελληνική Επιθεώρηση
1907-1946
Ευγενία
Ζωγράφου
Το Δελτίον των Ελληνίδων
1909
Ελένη
Ρουσπούλου
Ελληνίς
1921-1940
Δημοσίευε τις δραστηριότητες όλων των άλλων
οργανώσεων και τάσεων διαδραματίζοντας έναν
εξισορροπητικό ρόλο. Η στάση του απέναντι στο
φεμινιστικό κίνημα ήταν συντηρητική και υποστήριζε
τις σταδιακές αλλαγές
Ο Αγώνας της Γυναίκας
1923
Διεκδικεί ίσα αστικά και πολιτικά δικαιώματα, ελεύθερη
πρόσβαση στην εργασία και καλύτερες συνθήκες,
εξίσωση μισθών κ.ά
Φεμινιστική
1930
Καθρέφτιζε τους στόχους του Συνδέσμου
Ενημερώνει για τη δράσει γυναικείων οργανώσεων και
για τις εξελίξεις για το γυναικείο ζήτημα στο εξωτερικό,
εναντιώνεται στην οικονομική εκμετάλλευση των
γυναικών
Σωσιαλιστική Ζβ1928-1935ή
Έντυπο Πρωτοπόρων
4.2
Θίγει γενικούς κοινωνικούς προβληματισμούς και αν και
δεν είναι αμιγώς φεμινιστικό προβάλλει γυναικείες
δραστηριότητες και τη συγγραφική παραγωγή των
γυναικών, υποστηρίζει καλύτερες συνθήκες εργασίας για
τις εργάτριες, τη χειραφέτηση των γυναικών στο
σχολείο και τη θέση της γυναίκας στο δημόσιο βίο
Επικεντρώνεται στις εργαζόμενες γυναίκες και στην
προστατευτική νομοθεσία εκ μέρους του κράτους.
1930-1934
Καζαντζάκη
Γαλάτεια
Δημοσίευε τα κοινωνικά προβλήματα των γυναικών, την
αντιμετώπιση τους από την εκκλησία, τον αστικό
φεμινισμό.
Πηγή 4.2: Ιωαννίδου, Μ. (2001). «Γράφουσες» Ελληνίδες τον 19ο – Αρχές του 20ου αιώνα – Η περίπτωση της ευγενίας Ζωγράφου (1878-1963). Θεσσαλονίκη
34
Γυναικεία Οργάνωση
Λύκειο των Ελληνίδων
Όνομα περιοδικού
Περιγραφή - θεματολογία
Εφημερίς των Κυριών
φεμινιστικό
4.2.1
•
Δελτίο του Λυκείου των
Ελληνίδων
Δεκαπενθήμερο
Εγκυκλοπαιδικό Περιοδικό για
τη γυναίκα
Ενημερώνει για τη δράσει γυναικείων οργανώσεων και
για τις εξελίξεις για το γυναικείο ζήτημα στο εξωτερικό,
εναντιώνεται στην οικονομική εκμετάλλευση των
γυναικών
Ελληνική Επιθεώρηση
Θίγει γενικούς κοινωνικούς προβληματισμούς και αν και
δεν είναι αμιγώς φεμινιστικό προβάλλει γυναικείες
δραστηριότητες και τη συγγραφική παραγωγή των
γυναικών, υποστηρίζει καλύτερες συνθήκες εργασίας για
τις εργάτριες, τη χειραφέτηση των γυναικών στο
σχολείο και τη θέση της γυναίκας στο δημόσιο βίο
Το Δελτίον των Ελληνίδων
Εθνικό Συμβούλιο Ελληνίδων
Ελληνίς
Δημοσίευε τις δραστηριότητες όλων των άλλων
οργανώσεων και τάσεων διαδραματίζοντας έναν
εξισορροπητικό ρόλο. Η στάση του απέναντι στο
φεμινιστικό κίνημα ήταν συντηρητική και υποστήριζε
τις σταδιακές αλλαγές
Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της
Γυναίκας
Ο Αγώνας της Γυναίκας
Διεκδικεί ίσα αστικά και πολιτικά δικαιώματα, ελεύθερη
πρόσβαση στην εργασία και καλύτερες συνθήκες,
εξίσωση μισθών κ.ά
Φεμινιστική Ένωση Μακεδονίας Θράκης
Φεμινιστική
Καθρέφτιζε τους στόχους του Συνδέσμου
Σοσιαλιστικός Όμιλος Γυναικών
Σωσιαλιστική Ζωή 1928-1935ή
Επικεντρώνεται στις εργαζόμενες γυναίκες και στην
προστατευτική νομοθεσία εκ μέρους του κράτους.
Έντυπο Πρωτοπόρων
Δημοσίευε τα κοινωνικά προβλήματα των γυναικών, την
αντιμετώπιση τους από την εκκλησία, τον αστικό
φεμινισμό.
Πηγή 4.2.1: Ιωαννίδου, Μ. (2001). «Γράφουσες» Ελληνίδες τον 19ο – Αρχές του 20ου αιώνα – Η
περίπτωση της ευγενίας Ζωγράφου (1878-1963). Θεσσαλονίκη
•
•
Επισήμανε τις λέξεις που
χρησιμοποιούν οι γυναικείες
οργανώσεις για να δηλώσουν τις
θέσεις τους.
Εντόπισε τα θέματα με τα οποία
ασχολούνται τα γυναικεία
περιοδικά και δημιούργησε μια
λίστα που να τα περιέχει.
Με βάση τα όσα κατέγραψες
ανέφερε τη σχέση ανάμεσα στη
θεματολογία και τον τίτλο τους.
35
4.3
•
•
•
•
•
•
•
Ποιος ο τίτλος της πηγής;
Κάθε πότε κυκλοφορεί το έντυπο;
Ποιος φορέας είναι υπεύθυνος για την έκδοσή
του;
Εντόπισε την χρονολογία στο συγκεκριμένο
τεύχος.
Ποιο το θέμα της φωτογραφίας στο εξώφυλλο;
Να περιγράψεις σύντομα την εικόνα που δίνει το
περιοδικό για την γυναίκα της περιόδου.
Σημείωσε σε ποια τάξη πιστεύεις ότι ανήκουν οι
γυναίκες που παρουσιάζονται.
Πηγή 4.3: Εξώφυλλο του περιοδικού «Ελληνίς».
http://www.ncgw.org/gr/Ekdoseis/ekd-Ellinis.htm
36
ΕΛΛΗΝΙΣ (1921-1940)
4.4
«...Έβαλαν τα θεμέλια ενός καθαρά γυναικείου
περιοδικού, το βάφτισαν με τον τίτλο «Ελληνίς»
και καθώρισαν το σκοπό του: Όργανο του Ε.Σ.Ε.
και της γυναικείας κοινωνικής προόδου με
τάσεις νεωτεριστικές συγχρονισμένες. Το Α΄
τεύχος της «Ελληνίδος» εξεδόθηκε με 9
συνεργάτριες και δυο συνεργάτες, ντυμένους
γυναικεία ονόματα.
Στο τέλος του Α΄ έτους της η «Ελληνίς»
αριθμούσε 33 συνεργάτες, εξ΄ ων τέσσερες μόνον
επιστήμονες γυναίκες και τέσσερες άνδρες
(Γεωργία Δότου, Κορίννα, Μαρία Ι. Κόσκορη, Κα
Λώτ). Στον Β΄ τόμο της είχε 40 συνεργάτες εξ΄ ων
οι 7 άνδρες... Στον Ζ΄ τόμο 60, εξ΄ ων 10 άνδρες,
στον Θ΄ 58 εξ΄ ων 4 άνδρες. Αξίζει να τονίσουμε
το γεγονός ότι στα 9 πρώτα χρόνια της
λιγόστεψαν οι άνδρες συνεργάτες, επειδή
πλήθυναν οι γυναίκες, που γράφουν ωριμότερα
και ελαττώθηκε η ανάγκη να προστρέχουμε σ'
κείνους».
Πηγή 4.4: Ελληνίς, 1930
Απόσπασμα από "Τα δεκάχρονα της Ελληνίδος 19211930"
•
Γράψε έναν τίτλο με βάση το θέμα της πηγής.
•
Πόσα χρόνια κυκλοφόρησε το περιοδικό;
•
Υπογράμμισε την αφορμή για την οποία γράφτηκε
το απόσπασμα.
Κατέγραψε την αναλογία των γυναικών και
ανδρών αρθρογράφων όπως τις παρέχει η πηγή.
Παρατήρησε την αλλαγή στις αναλογίες κατ’ έτος.
•
•
•
Υπογράμμισε τα αίτια πίσω από αυτό σύμφωνα με
την πηγή.
http://www.ncgw.org/gr/Ekdoseis/ekd-Ellinis.htm
37
4.5
4.5.1
«Επειδή στην πρωτεύουσα υπάρχουν τα μέσα της εκπαίδευσης και
της μόρφωσης και μέρα με την μέρα αυξάνει η τάση της Ελληνίδας
που ζει σ’ αυτήν για σε βάθος διανοητική ανάπτυξη, γι’ αυτό πρέπει
να φροντίσουμε ώστε παράλληλα και η Ελληνίδα της επαρχίας να
καταρτιστεί και να μορφωθεί.»
Επειδή
«Δημοτικά σχολεία θηλέων στην Παλιά και Νέα Ελλάδα υπάρχουν
1035, υπάρχουν και κάποια που δε λειτουργούν λόγω έλλειψης
γυναικών δασκάλων. Συνολικά 17 Ελληνικά δημόσια ιδρύθηκαν
μόλις πριν 3 χρόνια στην Π. και Ν. Ελλάδα, από τα οποία 5 στην
Αθήνα και 1 στον Πειραιά, 6 γυμνάσια θηλέων,
συμπεριλαμβανομένου και του γυμνασίου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας».
4.5.2
• Κύκλωσε τις περιοχές που η εκπαίδευση γνωρίζει
άνθιση.
• Εντόπισε ποιες Ελληνίδες συνηθίζεται να μορφώνονται.
• Κύκλωσε τον αριθμό των σχολείων για τα κορίτσια
στην Ελλάδα την περίοδο που δημοσιεύεται η πηγή.
• Ποιο ποσοστό αυτών λειτουργεί σε αστικά κέντρα;
• Σημείωσε ποιοι/-ες διδάσκουν σε αυτά.
• Τι πληροφορίες δίνει η πηγή για τον αριθμό των
γυναικών δασκάλων;
Πηγή 4.5: Καϊρή, Μ. Π. (1922). Η Ελληνίς εν τη οικογένεια και τη κοινωνία.
Ελληνίς, τευχ. 3, σ. 75-78.
38
«Το υπόδειγμα που βρίσκεται διαρκώς μπροστά
στα μάτια του παιδιού είναι βεβαίως η μητέρα.
Αλλά όταν η μητέρα είναι υποχρεωμένη να
εργαστεί εκτός σπιτιού, αυτή των λαϊκών τάξεων
σε εργοστάσια ή αλλού, αυτή των αγροτικών
πληθυσμών στους αγρούς και τα κτήματα και
επιστρέφοντας στο σπίτι της κάνει και τις ελαφριές
και τις βαριές δουλειές της συνήθως πολυμελούς
οικογένειας της, όταν η μητέρα αυτή, η οποία είναι
περίπου αγράμματη, αφ’ ενός δεν έχει διαθέσιμο
χρόνο για την ανατροφή των παιδιών της και
αφετέρου ακόμα και αν τον έχει δεν έχει τις
απαιτούμενες γνώσεις. (…) Ειδικά δε για τα
σχολεία των μικρών πόλεων, κωμοπόλεων και
χωριών πρέπει να διορίζονται γυναίκες δασκάλες
τέλεια μορφωμένες εγκυκλοπαιδικά, πραγματικές
απόστολοι του ανθρωπισμού και τις γυναικείας
προόδου, οι οποίες αφενός θα ανυψώσουν ηθικά
την Ελληνίδα μέσα από την μεθοδική διδασκαλία,
(…) θα διδάξουν την σωματική και οικιακή
καθαριότητα (…) θα διδάξουν οι γυναίκες δασκάλες
τις μικρές Ελληνίδες, εκτός από την χρήσιμη
χειροτεχνία και ραπτική, πώς να παρασκευάζουν
απλή και θρεπτική τροφή και ποια σπουδαία
σημασία έχει αυτή για τη σωματική συντήρηση και
ανάπτυξη.»
• Τι φύλου είναι ο/η αρθρογράφος;
• Υπογράμμισε στο απόσπασμα πως περιγράφει τη σχέση
μητέρας – παιδιού.
• Κατέγραψε τα στοιχεία που δίνει για τις γυναίκες
εργαζόμενες της εποχής.
• Κύκλωσε το μορφωτικό επίπεδο των εργαζόμενων γυναικών
που προέρχονται από χαμηλά οικονομικά στρώματα.
• Σκιαγράφησε το προφίλ των γυναικών δασκάλων σύμφωνα
με την άποψη του/της αρθρογράφου.
4.5.3
Πηγή 4.5.3: Καϊρή, Μ. Π. (1922). Η Ελληνίς εν τη οικογένεια και
τη κοινωνία. Ελληνίς, τευχ. 3, σ. 75-78.
39
«Το υπόδειγμα που βρίσκεται διαρκώς
μπροστά στα μάτια του παιδιού είναι βεβαίως
η μητέρα. Αλλά όταν η μητέρα είναι
• Περίγραψε σύντομα το πώς το παρουσιάζει τον εκπαιδευτικό
υποχρεωμένη να εργαστεί εκτός σπιτιού, αυτή
ρόλο των γυναικών εκπαιδευτικών.
των λαϊκών τάξεων σε εργοστάσια ή αλλού,
αυτή των αγροτικών πληθυσμών στους
αγρούς και τα κτήματα και επιστρέφοντας στο
σπίτι της κάνει και τις ελαφριές και τις βαριές
δουλειές της συνήθως πολυμελούς οικογένειας
της, όταν η μητέρα αυτή, η οποία είναι περίπου • Ποια είναι τα πράγματα που πιστεύει πως πρέπει να μάθουν
αγράμματη, αφ’ ενός δεν έχει διαθέσιμο χρόνο
τα κορίτσια στο δημοτικό σχολείο;
για την ανατροφή των παιδιών της και
αφετέρου ακόμα και αν τον έχει δεν έχει τις
απαιτούμενες γνώσεις. (…) Ειδικά δε για τα
σχολεία των μικρών πόλεων, κωμοπόλεων και
χωριών πρέπει να διορίζονται γυναίκες
δασκάλες τέλεια μορφωμένες εγκυκλοπαιδικά,
• Ποιο πιστεύεις ότι είναι το μορφωτικό επίπεδο του/της
πραγματικές απόστολοι του ανθρωπισμού και
τις γυναικείας προόδου, οι οποίες αφενός θα
αρθρογράφου και από ποια κοινωνική – οικονομική τάξη
ανυψώσουν ηθικά την Ελληνίδα μέσα από την
μπορεί να προέρχεται;
μεθοδική διδασκαλία, (…) θα διδάξουν την
σωματική και οικιακή καθαριότητα (…) θα
διδάξουν οι γυναίκες δασκάλες τις μικρές
Ελληνίδες, εκτός από την χρήσιμη χειροτεχνία
και ραπτική, πώς να παρασκευάζουν απλή και
θρεπτική τροφή και ποια σπουδαία σημασία
έχει αυτή για τη σωματική συντήρηση και
ανάπτυξη.»
4.5.4
Πηγή 4.5.4: Καϊρή, Μ. Π. (1922). Η Ελληνίς εν τη οικογένεια και
τη κοινωνία. Ελληνίς, τευχ. 3, σ. 75-78.
40
Πηγή 4.6: Ο Αγώνας της Γυναίκας: Ένας
παλαιομοδίτικος τίτλος για ένα μοντέρνο περιοδικό.
από την Ξανθή Πετρινιώτη*
«Το περιοδικό "Ο Αγώνας της Γυναίκας"
(Women's Struggle) αποτελεί το
μακροβιότερο φεμινιστικό περιοδικό στην
Ελλάδα (και πιθανότατα σε ολόκληρη την
Ευρώπη). Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε
από τον Αύγουστο έως τον Σεπτέμβριο του
1923 από τον Σύνδεσμο για τα Δικαιώματα
της Γυναίκας, ως η "είδηση του μήνα". Στο
εξώφυλλο, κάτω από τον τίτλο, έγραφε με
μεγάλα γράμματα στη δημοτική:
"Απαιτούμε ισότητα στα πολιτικά,
κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα των
ανδρών και των γυναικών".»
•
•
•
•
Κύκλωσε την ιδιότητα της συγγραφέα του
αποσπάσματος σε σχέση με το περιοδικό.
Υπογράμμισε πως χαρακτηρίζει τις θέσεις και τις
απόψεις που αυτό εκφράζει.
Εντόπισε την ιστορική περίοδο κατά την οποία
άρχισε η έκδοσή του, καθώς και το από ποιον
εκδίδεται.
Κατέγραψε τα στοιχεία που παρέχει για τη
δραστηριότητα και τις διεκδικήσεις των
γυναικών που εμπλέκονται στην έκδοσή του.
4.6
* Η καθηγήτρια Ξανθή Πετρινιώτη διετέλεσε εκδότρια του
περιοδικού «Αγώνας της Γυναίκας» από το 2000 μέχρι το τέλος
του 2006.
Πετρινιώτη, Ξ. (χ.η) Ο Αγώνας της Γυναίκας: Ένας παλαιομοδίτικος τίτλος για
ένα μοντέρνο περιοδικό Διαθέσιμο στο
http://www.genderpanteion.gr/gr/arxeia_agonas.php
41
4.7
•
•
Γράψε πάνω στην πηγή το κεντρικό της θέμα.
Σημείωσε τα επαγγέλματα στα οποία επιδίδονται οι
γυναίκες και στα οποία αναφέρεται η πηγή.
•
Ποια στοιχεία δίνει η πηγή για τα εκπαιδευτικά
δικαιώματα των γυναικών;
•
Ποια στοιχεία δίνει για τα πολιτικά τους δικαιώματα;
•
Κύκλωσε στην πηγή το που εντοπίζει ο/η
αρθρογράφος τον πυρήνα των διεκδικήσεων των
γυναικών.
Τι αφήνει να υπονοηθεί για την θέση των γυναικών
εκπαιδευτικών στην εκπαιδευτική ιεραρχία; Γράψε
την έκφραση που χρησιμοποιεί για να δηλώσει την
γνώμη του/της ο/η αρθρογράφος.
•
Πηγή 4.7;Ανυπόγραφο, (1925). Επίκαιρα, Ο αγώνας της γυναίκας, τεύχ.20.
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp10437.pdf
42
4.7.1
•
Περίγραψε πως χαρακτηρίζεις τις απόψεις του/της
αρθρογράφου.
•
Δημιούργησε μια λίστα με τα γεγονότα που
περιγράφονται και μια ακόμη με τις απόψεις που
εκφέρονται από τον/την αρθρογράφο.
Πηγή 4.7.1: απόσπασμα της πηγής 4.7. Ανυπόγραφο, (1925). Επίκαιρα, Ο αγώνας της γυναίκας, τεύχ.20.
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp10437.pdf
43
•
4.8
•
•
•
•
4.9
4.10
Παρατήρησε τους τίτλους και ανέφερε με τι
σχετίζονται.
Εντόπισε τα έντυπα με τη πιο σύντομη
κυκλοφορία
Κύκλωσε τα έντυπα με την πιο μακρόχρονη
κυκλοφορία.
Υπογράμμισε την χρονική περίοδο την οποία
κυκλοφορούν τα εκπαιδευτικά αυτά έντυπα
καθώς και το κοινό τους χαρακτηριστικό.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Επετηρίες της Δημοτικής Εκπαιδεύσεως (19011902, 1932
Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου (1911-1924)
Εκπαιδευτική Επιθεώρησις (1917-1920)
Παιδολογία (1920-1921)
Εργασία (1923-1925)
Διδασκαλικόν Βήμο (1924-1949)
Αναγέννηση (1926-1928)
Δελτίον Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης
Εκπαίδευσης (1926-1974)
Σχολική πράξη (1927-1928)
Μελέτη – Κριτική (1932-1933)
Εκπαιδευτικά Χρονικά (1933-1940)
Πρακτικές Οδηγίες Ανατροφής (1935-1940)
Παιδεία (1936, 1946-1951)
Ελληνική Παιδεία (1945-1949)
4.11
Πηγές 4.8 4.9 4.10 4.11: Παιδαγωγικά περιοδικά της περιόδου
1901-1949 με έντονη παρουσία γυναικών αρθρογράφων και
σημαντικά για το γυναικείο ζήτημα άρθρα.
Κοντορεπανίδου, Γ (2009). Η διάσταση του φύλου και η παρουσία των
γυναικών στην αρθρογραφία των παιδαγωγικών περιοδικών του Α΄μισού
του του 20ου αιώνα. Μεταπτυχιακή εργασία. Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης.
44
4.12.1
4.12
Στα παραπάνω 14 περιοδικά φαίνεται να αρθρογραφούν
συνολικά 68 γυναίκες, επαγγελματίες δασκάλες –
εκπαιδευτικοί, φιλόλογοι – παιδαγωγοί, με διαφορετικό αριθμό
άρθρων.
4.13
•
•
•
Πηγές 4.12 4.12.1 και 4.13: Κοντορεπανίδου, Γ (2009). Η διάσταση του φύλου
και η παρουσία των γυναικών στην αρθρογραφία των παιδαγωγικών περιοδικών•
του Α΄μισού του του 20ου αιώνα. Μεταπτυχιακή εργασία. Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης.
Εντόπισε το θέμα που απασχολεί περισσότερο τις
γυναίκες εκπαιδευτικούς-αρθρογράφους των
εκπαιδευτικών περιοδικών.
Κάνε το ίδιο για τους άνδρες εκπαιδευτικούς
αρθρογράφους.
Κατέγραψε τις ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα σε
αυτά.
Σημείωσε το ποσοστό των γυναικών αρθρογράφων
με μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων επί του συνόλου
των γυναικών αρθρογράφων.
45
4.14
4.15
«Είναι το φιλολογικό ψευδώνυμο της Ελένης
Νεγρεπόντη-Κορύλλου (από πρώτο γάμο) και Ουράνη
(από δεύτερό γάμο). Γεννήθηκε στην Αθήνα. (…)
συνεργάστηκε σε διάφορα περιοδικά κι εφημερίδες, όπως
Ακρόπολις, Νουμάς, Ελληνική Δημιουργία, Νέα Εστία κ.ά»
Πηγή 4.14: Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το φεμινιστικό κίνημα στην
Ελλάδα, Πρωτοπόρες ελληνίδες 1830-1936. Αθήνα: Εκδόσεις Γλάρος
Πηγή 4.15: Σύνδεσμος για τα δικαιώματα της γυναίκας, τα πρώτα στελέχη.
http://www.leaguewomenrights.gr/index.php?menu=56
«Από την άλλη, η πολίτισσα πεζογράφος Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου υπέγραφε (και) Σάνκο Πάνσας, ενώ η θεατρική κριτικός
Ελένη Ουράνη έγινε γνωστή ως Αλκης Θρύλος. Δεν είναι σπάνιες ακόμη οι περιπτώσεις που μια γυναίκα υιοθετεί το
ψευδώνυμο του συζύγου της: χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις της Γαλάτειας Καζαντζάκη που υπέγραφε και ως
Πετρούλα Ψηλορίτη (Πέτρος Ψηλορίτης ήταν ψευδώνυμο του Νίκου Καζαντζάκη) και της Αύρας Θεοδωροπούλου που
υπέγραφε και ως Αύρα Θέρου από το ψευδώνυμο Αγις Θέρος του άντρα της Σπύρου Θεοδωρόπουλου».
Πηγή 4.16: Ψευδώνυμα για όλες τις δουλειές, -Απόκριες στο ληξιαρχείο (1995, 26 Φεβρουαρίου) Ελευθεροτυπία,. Διαθέσιμο στο:
http://www.iospress.gr/ios1995/ios19950226a.htm
•
•
•
4.16
Ανέφερε τους χώρους στους οποίους οι γράφουσες χρησιμοποιούν ανδρικά ψευδώνυμα.
Εντόπισε τα έντυπα με τα οποία συνεργάστηκε η Ελένη Νεγρεπόντη.
Σύμφωνα με τα όσα διάβασες στην πηγή 4.16 ανέφερε τη γνώμη σου σχετικά με τους λόγους για τους
οποίους επιλέγονται ανδρικά ψευδώνυμα από γράφουσες.
46
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
4.17
1867-1906
Δασκάλα από την Κωνσταντινούπολη. Γράφει πολλά διηγήματα (πάνω από 145), χρονογραφήματα και
ποιήματα στην ομιλούσα, λαϊκή γλώσσα, υπογράφοντας με τα ψευδώνυμα Σατανίσκη, Βοσπορίς,
Βυζαντίς, Σάνκο Πάνσας, Ανατολίτισσα, Θρακοπούλα ή Αλεξάνδρα (Καλαμαράς, 2005). Την περίοδο
1896-1897 αναλαμβάνει μαζί με τον Γρυπάρη την σύνταξη του περιοδικού «Φιλολογική Ηχώ» στην
Κωνσταντινούπολη, του πρώτου μαχητικού οργάνου του δημοτικισμού. Κόρη στρατιωτικού γιατρού,
σπούδασε στο Παρθεναγωγείο «Παλλάς» από όπου και αποφοίτησε με το πτυχίο της διδασκάλισσας.
Υπήρξε και διευθύντρια διευθύνοντας για πολλά χρόνια το Παρθεναγωγείο Σηλυβρίας, το «Πρακτικό
Παρθεναγωγείο» στη Θεσσαλονίκη, το οποίο αργότερα θα ονομαστεί «Πρότυπον Παρθεναγωγείον Στ.
Νούκα – Αγλαΐα Ν. Σχινά». Γνωρίστηκε με την Καλιρρόη Παρρέν και με άλλες φεμινίστριες, μα δεν πήρε
ποτέ ανοιχτά θέση απέναντι στο φεμινιστικό κίνημα της εποχής
Πηγή 4.17: Ιωαννίδου, Μ. (2001). «Γράφουσες» Ελληνίδες τον 19ο – Αρχές του 20ου αιώνα – Η περίπτωση της ευγενίας Ζωγράφου (1878-1963). Θεσσαλονίκη
Γρυπάρης Ιωάννης. (1870-1942)μεταφραστής, λογοτέχνης και εκπαιδευτικός, ενώ διετέλεσε επίσης στέλεχος του
Υπουργείου Παιδείας και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.
•
•
•
•
•
4.18
Πηγή 4.18:
Παπαδοπούλου Α.
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Αρχείο
Ελλήνων Λογοτεχνών
http://www.ekebi.gr/frontoffi
ce/portal.asp?cpage=NODE&
cnode=461&t=312
Σημείωσε την επαγγελματική δραστηριότητα της ηρωίδας που εξετάζεται.
Ανέφερε τους χώρους στους οποίους δραστηριοποιήθηκε.
Εντόπισε την γεωγραφική και κοινωνική της καταγωγή.
Σημείωσε τα στοιχεία που μαρτυρούν τη θέση της αναφορικά με το γλωσσικό ζήτημα.
Σχολίασε το γεγονός ότι υπέγραφε τα έργα της με ψευδώνυμα. Παρατήρησε τα χαρακτηριστικά τους και
σημείωσε τους λόγους που την ωθούν στην χρήση τους.
47
«Άφες κατά μέρος Προοδευτικούς Συλλόγους και
διαμαρτυρίας και παραδόξους αρχάς και ιδέας περί
χειραφετήσεως της γυναικός. Καταγίνου εις την
οικιακήν οικονομίαν και εκεί επίστησον την προσοχή
σου, διότι η γυνή εγεννήθη δια τον οίκον, ενώ ο ανήρ
δια την επιστήμην και την κοινωνίαν»
4.19
Απόδοση στη Δημοτική
«Άφησε κατά μέρος Προοδευτικούς Συλλόγους και
διαμαρτυρίες και παράδοξες αρχές και ιδέες σχετικά
με την χειραφέτηση της γυναίκας. Ασχολήσου με
την οικιακή οικονομία και επικέντρωσε εκεί την
προσοχή σου, γιατί η γυναίκα γεννήθηκε για το
σπίτι και ο άνδρας για την επιστήμη και την
κοινωνία»
•
•
•
•
Εντόπισε που δημοσιεύτηκε η πηγή.
Περίγραψε τη γλώσσα που χρησιμοποιεί
απευθυνόμενος σε αυτήν.
Εντόπισε τα σημεία που μαρτυρούν τη
δραστηριότητα και τις απόψεις της Α.
Παπαδοπούλου.
Αντίστοιχα εντόπισε αυτά που μαρτυρούν τις
απόψεις του/της συγγραφέα της πηγής.
Πηγή 4.19: Αρθρογράφος της Εφημερίδας «Νεολόγος»
της Κωνσταντινούπολης προς την Α. Παπαδοπούλου
Μανταίος (2006)
«Τα παιδιά την ενδιέφεραν μάλλον ως ψυχή και
4.20
αισθήματα, παρά ως κεφάλια προορισμένα να
παραγεμίζονται με κανόνες της γραμματικής και του
συντακτικού»
•
•
•
Πηγή 4.20: Η Παρρέν, Κ. για την Αλεξ. Παπαδόπουλου.
•
Παπακώστας, Γ. (1980). Η ζωή και το έργο της Αλεξάνδρας
Παπαδοπούλου. Αθήνα: Ελληνικό λογοτεχνικό και ιστορικό αρχείο.
Βρες τη συγγραφέα της πηγής.
Ανέφερε το κεντρικό της θέμα.
Εντόπισε τα στοιχεία που δίνει για τις
παιδαγωγικές μεθόδους τις εποχής.
Σημείωσε τα στοιχεία που δίνει για τις
παιδαγωγικές αντιλήψεις της Παπαδοπούλου.
48
4.21
4.22
Θεωδοροπούλου Αυρα.
Γεννήθηκε στην Αδριανούπολη το 1880. Μία από τις πρωτοποριακές μορφές του
ελληνικού φεμινιστικού κινήματος. Έγραψε ιστορικές μουσικές μελέτες καθώς
και άρθρα και κριτικές σε εφημερίδες και περιοδικά.
Επέδειξε μεγάλη κοινωνική δραστηριότητα. Το 1911 ίδρυσε το «Κυριακό Σχολείο
Εργατριών». Αγωνίστηκε για την αναβάθμιση της γυναίκας και το 1920 ίδρυσε
τον «Σύνδεσμο για τα δικαιώματα της γυναίκας».
Πηγή 4.22: Βιογραφικό σημείωμα της Θεοδωροπούλου Αύρας από το Εθνολογικό
Μουσείο Θράκης.
http://database.emthrace.org/entities/view.cfm?areaid=1&Artid=333bd00b-fbd5-3c63-67639eb0cd6111f2&NSPid=1
•
•
•
Πηγή 4.21: Φωτογραφία της Α.
Θεοδωροπούλου και της Θ. Δρακοπούλου.
Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το φεμινιστικό κίνημα στην
Ελλάδα, Πρωτοπόρες Ελληνίδες 1830 – 1936. Αθήνα:
Γλάρος.
•
•
Εντόπισε τη συμβολή της Α.
Θεοδωροπούλου στην εκπαίδευση.
Βρες με ποιον τρόπο συνέβαλε στους
αγώνες του γυναικείου κινήματος.
Εντόπισε το ψευδώνυμο της Θ.
Δρακοπούλου.
Υπογράμμισε στη βιογραφία της τα
στοιχεία που μαρτυρούν την
αναγνώριση της δράσης της.
Εντόπισε την αρχική προέλευση της
πηγής 4.21.
Μυρτιώτισσα: Ψευδώνυμο της Θεώνης
Δρακοπούλου. Γεννήθηκε το 1885 στην
Κωνσταντινούπολη. Σπουδάζει στην
Βασιλική Δραματική Σχολή Εθνικού
θεάτρου και παίρνει μέρος σε
παραστάσεις. Εργάζεται ως καθηγήτρια
απαγγελίας στο Ελληνικόν Ωδείο.
Γράφει ποιήματα και συνεργάζεται με
τα περιοδικά Γράμματα και
Αλεξανδρινή Τέχνη της Αλεξάνδρειας
καθώς και με τα ελληνικά Νουμάς και
Νέα Εστία. Απόκτησε το τίτλο της
αντιπροσωπευτικής Ελληνίδας
ποιήτριας, χαρακτηριζόμενη μάλιστα
ως η νέα Σαπφώ στην εποχή της.
49
Γεννιέται το 1861 στο Ρέθυμνο. Αποφοιτεί με Άριστα το 1878 από το Αρσάκειο και για 2
χρόνια γίνεται διευθύντρια του παρθεναγωγείου της ελληνικής κοινότητας στην Οδησσό.
Παντρεύεται τον δημοσιογράφο και ιδρυτή του Αθηναϊκού πρακτορείου, Ιωάννη Παρρέν.
Στις 8/3/1887 εκδίδει την εβδομαδιαία εφημερίδα «Εφημερίς των Κυριών», το πρώτο
γυναικείο έντυπο στην ελληνική επικράτεια που την καθιερώνει ως την πρώτη Ελληνίδα
δημοσιογράφο και εκδότρια. Παίζει σημαντικό ρόλο στην κατοχύρωση του δικαιώματος του
εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις γυναίκες, χωρίς να προλάβει να δει την να
πραγματοποιείται στην πολιτική σκηνή της χώρας. Πεθαίνει στις 16/1/1940.
4.23
4.24
Πηγή 4.23: Βιογραφικό σημείωμα της Καλλιρόη Παρρέν.
http://www.tvxs.gr/news/%CF%83%CE%B1%CE%BD%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B1/%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CF%81%CF%81%CF%8C%CE%B7%CF%80%CE%B1%CF%81%CF%81%CE%AD%CE%BD-%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B1%C2%AB%CE%AD%CF%86%CF%85%CE%B3%CE%B5%C2%BB-%CE%B7-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B1%CF%86%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CE%BD%CE%AF%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1
Πηγή 4.25:
εξώφυλλο της
«Εφημερίς
των Κυριών».
4.25
Ξηραδάκη, Κ.
(1988). Το
φεμινιστικό
κίνημα στην
Ελλάδα,
Πρωτοπόρες
Ελληνίδες 1830 –
1936. Αθήνα:
Γλάρος.
•
•
•
Εντόπισε τους επαγγελματικούς
χώρους στους οποίους
δραστηριοποιήθηκε η Κ. Παρρέν.
Σημείωσε τους χώρους και τα
ζητήματα στα οποία θεωρείται
πρωτοπόρος για τη δράση της.
Εντόπισε στην πηγή 4.24 την
άποψή της για το γυναικείο ζήτημα.
Πηγή 4.24: Αυτόγραφο της Κ.
Παρρέν
Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το φεμινιστικό
κίνημα στην Ελλάδα, Πρωτοπόρες
Ελληνίδες 1830 – 1936. Αθήνα: Γλάρος.
50
4.26
Πηγή 4.26: Εμμανουήλ Ροΐδης
(1836-1904)
http://www.snhell.gr/anthology/writer.asp?id
=73.
Αι γράφουσαι
4.27
«…Αι γράφουσαι Ελληνίδες δεν πρέπει να μετεκδύονται,
γράφουσαι, εις άνδρας, αλλά να αρκώνται ες μόνα του φύλου των
τα χαρίσματα, την λεπτότητα, την χάριν, την φιλοκαλίαν, την
ευαισθησίαν ή την πονηρίαν. Γυνή σοβαρευομένη και
στομφολογούσα προξενεί την αυτήν σχεδόν εντύπωσιν ως αν
ηρέσκετο να επιδεικνύη μεγάλον γρόνθον ή χονδρήν φωνήν…»
Πηγή 4.27: Άρθρο του Ε. Ροΐδη που δημοσιεύει στην εφημερίδα
Ακρόπολις το 1896 με αφορμή την δημοσίευση του τόμου διηγημάτων
«Τα Αθηναϊκά Ανθύλλια» από την Αρσινόη Παπαδοπούλου.
Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το Φεμινιστικό Κίνημα στην Ελλάδα, Πρωτοπόρες
Ελληνίδες 1830-1936. Αθήνα: Εκδόσεις Γλάρος.
Ο Εμμανουήλ Ροΐδης υπήρξε σημαντικός
πεζογράφος. Έγραψε πλήθος διηγημάτων, ενώ
ασχολήθηκε ακόμα με τη συγγραφή μελετών,
πολλές από τις οποίες αναφορικά με το
γλωσσικό ζήτημα, παίρνοντας θέση υπέρ της
δημοτικής, καθώς και με μεταφράσεις. Το
γνωστότερο διήγημά του είναι η Πάπισσα
Ιωάννα
Παράσχος, Κ. (1942). Εμμανουήλ Ροΐδης. Η ζωή, το
έργο, η εποχή του (Τόμ. Α’). Αθήνα: Αετός Α.Ε.
•
•
•
•
•
Εντόπισε το που δημοσιεύτηκε η πηγή.
Ανέφερε τι συγκρίνει.
Κύκλωσε στην πηγή τα χαρακτηριστικά που αποδίδει ο
συγγραφέας στο γυναικείο φύλο.
Βρες τα σημεία στα οποία διαχωρίζει την γυναικείο από
τον ανδρικό γραπτό λόγο.
Εντόπισε το πώς παρομοιάζει τον «σοβαρό» γυναικείο
λόγο.
51
Ο κ. Ροΐδης και αι γράφουσαι Ελληνίδες.
4.28
«Ο κριτικός μας (…) απελπισμένα λέγει ότι μεταξύ των συγγραφουσών
γυναικών δεν συνήντησε ακόμη καμίαν Έλιοτ. Αλλά δεν μας λέγει ο
συγγραφεύς της Παπίσσης Ιωάννας εις ποίον σημείον ευρίσκεται η ανδρική
φιλολογία εν Ελλάδι και πόσους Γκαίτε και Σαίξπηρ και Ρενάν και Μπαλζάκ και
Ουγκώ και Νορντάου αύτη αριθμεί;»
Απόδοση στη Δημοτική
Ο κ. Ροΐδης και οι γράφουσες Ελληνίδες.
«Ο κριτικός μας (…) απελπισμένα λέει ότι μεταξύ των γυναικών που
συγγράφουν δεν συνάντησε ακόμη καμία Έλιοτ. Αλλά δεν μας λέει ο
συγγραφέας της Πάπισσας Ιωάννας σε ποιο σημείο βρίσκεται η ανδρική
φιλολογία στην Ελλάδα και πόσους Γκαίτε και Σαίξπηρ και Ρενάν και
Μπαλζάκ και Ουγκώ και Νορντάου αυτή αριθμεί;»
Οι Έλιοτ, Γκαίτε, Σαίξπηρ,
Ρενάν, Μπαλζάκ, Ουγκώ και
Νορντάου είναι άνδρες
Ευρωπαίοι συγγραφείς,
διεθνούς φήμη, με μεγάλο και
σημαντικό συγγραφικό έργο.
Πηγή 4.28: Η απάντηση της Κ. Παρρέν σε άρθρο της στην εφημερίδα Εφημερίς
των Κυριών στις 5/5/1896.
Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το Φεμινιστικό Κίνημα στην Ελάδα, Πρωτοπόρες Ελληνίδες
1830-1936. Αθήνα: Εκδόσεις Γλάρος.
•
•
•
•
Εντόπισε το πότε και που δημοσιεύει η Παρρέν την απάντησή της.
Ποια στοιχεία μας δίνει για τις θέσεις της Παρρέν αναφορικά με το γυναικείο ζήτημα το μέσο στο
οποίο δημοσιεύει την απάντησή της;
Επισήμανε με βάση την πηγή 4.28 σε ποια βάση γίνεται η διάκριση της Ελληνικής φιλολογίας.
Βρες τι συγκρίνει η Παρρέν στο άρθρο της απαντώντας στο άρθρο του Ροΐδη.
52
ΕΥΓΕΝΙΑ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
«Τον κ. Ροΐδη τον εθαύμαζα, αλλά τώρα άλλαξα γνώμη. Η κοινωνία είναι πολύ κακή για μας τις γράφουσες.(…) Μια γυναίκα
σήμερα δεν μπορεί να γράφει ελεύθερα ό,τι αισθάνεται, ό,τι αντιλαμβάνεται. Κακολογία απηνής την περιμένει. (…) Εν γένει
όλοι οι άνδρες με πικρία εκφράζονται για τις γράφουσες. Αρκεί ένα έργο να γραφτεί από γυναίκα, για να το περιφρονήσουν,
αδιάφορο αν είναι καλό ή όχι»
ΣΩΤΗΡΙΑ ΑΛΙΜΠΕΡΤΗ
4.29
«Ο κ. Ροΐδης λέγει ότι οι γράφουσες δεν μπορεί να είναι καλές νοικοκυρές και μητέρες και σύζυγοι. Αλλά οι μέχρι τούδε
γράφουσες έδειξαν το αντίθετο. Πολλές είναι και σοφές και καλές σύζυγοι».
Πηγή 4.29: Συνεντεύξεις από «γράφουσες» από τον δημοσιογράφο Δ. Χατζόπουλο που δημοσιεύονται στο Σκριπτ σε
συνέχειες από 2 ως 8/5/1896.
Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το Φεμινιστικό Κίνημα στην Ελάδα, Πρωτοπόρες Ελληνίδες 1830-1936. Αθήνα: Εκδόσεις Γλάρος.
Χατζόπουλος: Κύριε Ροΐδη, οι γυναίκες
σας κατηγορούν ότι τις κακολογείτε
και τις ειρωνεύεσθε. Τι έχετε να πείτε;
Ροΐδης: Εγώ δεν είπα ποτέ κακό για τις
γυναίκες. Απ’ εναντίας είπα και
επαναλαμβάνω ότι η γυναίκα είναι
ασυγκρίτως ανωτέρα του ανδρός ως
νοσοκόμος, ως παρηγορήτρια ή και ως
χορηγός χαμομηλιού!
Πηγή 4.30: Η απάντηση του Ροΐδη στον
δημοσιογράφο Δ. Χατζόπουλο σχετικά με
τα όσα είπαν οι «γράφουσες»
Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το Φεμινιστικό
Κίνημα στην Ελάδα, Πρωτοπόρες Ελληνίδες
1830-1936. Αθήνα: Εκδόσεις Γλάρος.
4.30
Γλωσσάρι
Απηνής: πολύ σκληρός, χωρίς οίκτο
•
•
•
•
Υπογράμμισε στην απάντηση της Ζωγράφου την θέση της
κοινωνίας απέναντι στις γράφουσες.
Σημείωσε ειδικότερα τη θέση των ανδρών.
Βρες τους βασικούς ρόλους που αποδίδει η κοινωνία στις
γυναίκες σύμφωνα με την Αλιμπέρτη.
Στην απάντηση του Ροΐδη εντόπισε τα στοιχεία που
μαρτυρούν την άποψή του για τη θέση των γυναικών.
53
•
•
•
Περίγραψε το πλήθος των γυναικών που έχουν δημόσιο λόγο, την κοινωνική τους προέλευση
καθώς και τις κοινωνικές αντιδράσεις αναφορικά με το ζήτημα.
Ανέφερε τα μέσα που χρησιμοποιούν για την εκφορά του δημόσιου λόγου και τα ζητήματα που
θίγουν.
Σημείωσε τι επιπλέον θα ήθελες να μάθεις αναφορικά με το ζήτημα του γυναικείου λόγου.
54
5.1
•
•
•
•
•
•
•
Πηγή 5.1: Έμμισθα εργαζόμενες γυναίκες στην
Ελλάδα.
Τι είδους είναι η πηγή;
Υπογράμμισε τα στοιχεία που παρουσιάζει.
Ποιος υπογράφει την πηγή και από πού αντλεί τα στοιχεία
που δημοσιεύει;
Σημείωσε στον πίνακα της πηγής τις χρονολογίες για τις
οποίες ισχύουν τα ποσοτικά μεγέθη που παρουσιάζει.
Επισήμανε στην πηγή την μεταβολή στα ποσοστά των
αμειβόμενα εργαζομένων γυναικών ανάμεσα στις
χρονολογίες που συγκρίνει.
Εντόπισε τους χώρους εργασίας στους οποίους
δραστηριοποιούνται οι γυναίκες της περιόδου στην οποία
αναφέρεται η πηγή.
Ποιος φαίνεται να είναι ο χώρος που κύρια
δραστηριοποιούνται την εποχή που γράφτηκε η πηγή
σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέχει;
Ανυπόγραφο, (1933). Στατιστική των εν Ελλάδι
μισθοδοτούμενων γυναικών, Ελληνίς,, τεύχ. 1-2, σ.2829
Διαθέσιμο στο
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles_ellinis/
Athina%201932-19235_0220.pdf πρόσβαση
16/4/2011
55
•
•
•
•
•
Εντόπισε την ιστορική περίοδο
στην οποία αντιστοιχούν τα
στοιχεία της πηγής.
Προσδιόρισε το είδος της πηγής.
Περίγραψε με δικά σου λόγια το
θέμα της πηγής.
Κύκλωσε τα ποσοστά των
οικονομικά ενεργών εργαζομένων
γυναικών κατά τα δυο έτη που
εξετάζονται από την πηγή.
Σύγκρινέ τα και ανέφερε αν
παρουσιάζουν άνοδο ή πτώση.
Υπολόγισε την διαφορά στα δυο
ποσοστά.
5.1β
56
•
•
•
•
•
5.2
Πηγή 5.2: Εργαζόμενοι/-ες στη δημόσια και ιδιωτική διοίκηση και τα
ελεύθερα επαγγέλματα.
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας. (1928). Απογραφή του πληθυσμού της
Ελλάδος κατά την 19 Δεκεμβρίου 1920. Γενικά στατιστικά αποτελέσματα, Αθήναι:
Εθνικόν Τυπογραφείον, σσ. 56-58.
•
•
Εντόπισε από πού παρέχονται τα στοιχεία
της πηγής.
Σημείωσε στον πίνακα πότε χρονολογούνται
τα στοιχεία που περιέχει.
Κατέγραψε τα είδη των επαγγελμάτων που
παρουσιάζονται.
Τι μαρτυρούν τα συγκεκριμένα είδη των
επαγγελμάτων για την κοινωνική θέση των
εργαζομένων σε αυτά;
Κύκλωσε τα 3 επαγγέλματα στα οποία
δραστηριοποιούνται κύρια οι γυναίκες και
επισήμανε το είδος τους.
Σύγκρινε τα αντίστοιχα ποσοστά των
αντρών στα ίδια επαγγέλματα.
Βρες τις κατηγορίες επαγγελμάτων από τις
οποίες σχεδόν εκλείπουν οι γυναίκες.
57
5.2β
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Βρες από που προέρχονται τα στοιχεία της
πηγής.
Εντόπισε τις χρονολογίες τις οποίες εξετάζει.
Κύκλωσε τον συνολικό αριθμό των γυναικών
εργαζομένων και για τα δυο έτη που
εξετάζονται.
Έλεγξε την πορεία που καταγράφουν τα
ποσοστά των εργαζομένων γυναικών.
Κύκλωσε τις κατηγορίες επαγγελμάτων στις
οποίες κύρια δραστηριοποιούνται γυναίκες.
Συζήτησε αναφορικά με την σύνδεση των
επαγγελμάτων αυτών και την κοινωνική και
ταξική τους προέλευση.
Ανάφερε σε ποια κατηγορία πιστεύεις πως
μπορεί να ενταχθεί το επάγγελμα της
δασκάλας.
Υπογράμμισε το πλήθος των γυναικών που
δραστηριοποιούνται στον χώρο αυτό.
Σύγκρινέ τα όσα βρήκες με τα αντίστοιχα
μεγέθη που αφορούν τους άνδρες. Κατέγραψε
την άποψή σου αναφορικά με τα αίτια πίσω
από τη διαφορά που εντόπισες.
58
5.1β
5.2β
• Παρατήρησε τα θέματα των δύο πηγών,
καθώς και τις χρονολογίες στις οποίες
αναφέρονται.
• Εντόπισε από που προέρχονται τα
στοιχεία των πηγών.
• Σύγκρινε τα μεγέθη που παρουσιάζουν
και ανάφερε τις διαπιστώσεις σου.
• Τεκμηρίωσε σύντομα παρακάτω το ποια
πηγή κρίνεις ως περισσότερο αξιόπιστη
και ποια στοιχεία θα επέλεγες για να
επεξεργαστείς και να μελετήσεις.
59
“οι φοιτήτριες τότε μπορούσαν να μετρηθούν στα
5.3
δάχτυλα του ενός χεριού. Για να μας προστατεύουν
από την πρόγκα των συμφοιτητών μας, μας εκάθισαν
σ’ ένα χωριστό θρανίο δεξιά από την έδρα, στη μεγάλη
αίθουσα της οδού Σίνα. Το θρανίο αυτό το είχε
βαφτίσει ο καθηγητής Παπούλιας «Ο Παρθενών».
•
Αλίμονο σ’ εκείνον το φοιτητή που θα τολμούσε να
πλησιάσει τον «Παρθενώνα» και να μιλήσει με τα
κορίτσια!»
•
Πηγή 5.3: Η Αγνή Ρουσοπούλου μιλά για τα φοιτητικά της
χρόνια
Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα, Πρωτοπόρες γυναίκες
1830-1936. Αθήνα: Εκδόσεις Γλάρος
Γλωσσάρι
Πρόγκα: σφυρίγματα
αποδοκιμασίας, γιουχάρισμα.
Η Αγνή Ρουσοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1901
και πέθανε το 1977. Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και
μετεκπαιδεύτηκε στη Λειψία και την Νέα Υόρκη.
Άρχισε να δικηγορεί στην Αθήνα το
1938.Συνεργάστηκε με την Αύρα Θεοδοροπούλου και
ανέπτυξε συνδικαλιστική και φεμινιστική δράση.
•
•
Εντόπισε τα σημεία εκείνα που μαρτυρούν
τον γυναικείο φοιτητικό πληθυσμό στην
Ελλάδα την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Βρες το φύλο του διδάσκοντος ή της
διδάσκουσας της Α. Ρουσοπούλου στην
Νομική Σχολή Αθηνών.
Σύγκρινε τα στοιχεία αυτά με τα ποσοστά
του προηγούμενου πίνακα της πηγής 5.2 και
έλεγξε κατά πόσο συμφωνούν.
Σημείωσε την αντιμετώπισή του από τους
άνδρες φοιτητές.
60
5.4
«Από τη Δύση μας έρχεται πάλι επίκαιρη και βαρυσήμαντη
παραίνεση για πλατύτερη αντίληψη του νέου ρόλου της γυναίκας
στην Κοινωνία. Έχουμε εθνικό συμφέρον εμείς οι Ελληνίδες, τη
στιγμή που ο ρόλος του φύλου μας σαφώς καθορίζεται, να
παρακολουθήσουμε την εξέλιξή του (…) Ο μέγας πόλεμος συνέβαλε
στην μεταβολή της Κοινής Γνώμης υπέρ της γυναίκας και τώρα
τίθεται το πρόβλημα, εάν στην υφήλιο ο αριθμός της γενικής και
ανώτερης μόρφωσης των γυναικών είναι επαρκής (…) Φεμινισμός
λοιπόν για την Ελληνίδα δεν είναι δυνατόν να σημαίνει τίποτε άλλο
παρά Μόρφωση και μόρφωση υγιής, μόρφωση συστηματική! Από
την πρώτη εμφάνιση του περιοδικού μας το τονίζουμε συνεχώς και
δεν θα πάψουμε να το επαναλαμβάνουμε, διότι όλα τα άλυτα
ζητήματά μας προσκρούουν στην έλλειψη μόρφωσης της
Ελληνίδας.»
Πηγή 5.4: Φωτιάδου, Α. Ε. (1924). Διεθνή συνέδρια, Φεμινισμός και μόρφωση, Ελληνίς. Τεύχ. 10, σσ. 202-203.
5.4.1
http://www.youtube.com/watch?v=86kDZ9MhhBc&feature=related
Γλωσσάρι
Μέγας Πόλεμος:
χαρακτηρισμός της
περιόδου για τον
Πρώτο Παγκόσμιο
Πόλεμο
•
•
•
•
Εντόπισε την αφορμή για τη συγγραφή του άρθρου.
Επισήμανε τα στοιχεία με τα οποία η συγγραφέας σκιαγραφεί την ταυτότητά της.
Σε ποιον απευθύνεται το περιεχόμενο του άρθρου;
Ανέφερε τα στοιχεία που δίνει για τον φεμινισμό σε παγκόσμια κλίμακα.
•
Υπογράμμισε το βασικό ζήτημα στο οποίο σύμφωνα με την άποψη της συγγραφέα
χρειάζεται να εστιάσουν την προσοχή τους οι Ελληνίδες φεμινίστριες.
61
«Η υποχρεωτική εκπαίδευση, που εφαρμόζεται οπωσδήποτε
αυστηρά για τον άντρα, όσο κι αν ο νόμος την επιβάλλει και για τη
γυναίκα, όμως στη συνείδηση του λαού είναι πολυτέλεια περιττή
και ίσως επικίνδυνη. «Τα γράμματα δε χρησιμεύουν στο κορίτσι,
παρά για την ευκολότερη ανταλλαγή ραβασακίων.» «Η γυναίκα κι
έτσι παραέχει σηκώσει κεφάλι. Γιατί να της δώσουμε κι άλλα
όπλα;» Αυτά στοχάζονται στην κατώτερη κοινωνική τάξη οι γονείς
και στην ανώτεροι οι αφεντάδες για το κορίτσι, την εργάτριαν, την
υπηρέτρια τους.(…) θέλοντας κάπως ν’ αντιδράσει στην αδικίαν
αυτή που γίνεται στη γυναίκα, ιδρύθηκε στην Αθήνα το «Κυριακό
Σχολείο Εργατριών» τον Οχτώβρη του 1911 με σκοπό να δώση εις
τα εργάτριας την μόρφωσιν την οποίαν εστερήθησαν ένεκα της
βιοπάλης και της μη αυστηράς εφορμογής του άρθρου 16 του
Συντάγματος περί στοιχείώδους υποχρεωτικής εκπαιδεύσεως»
Ανέφερε το κεντρικό θέμα της πηγής.
Υπογράμμισε στην πηγή τα σημεία που
φανερώνουν πως η εκπαίδευση των
γυναικών στην πράξη υπολείπεται αυτής
των ανδρών.
Εντόπισε τις απόψεις που εκφράζονται
για την μόρφωση των γυναικών.
Βρες τα στοιχεία που μαρτυρούν τη θέση
της αρθρογράφου για το θέμα που
παρουσιάζει.
Σημείωσε το είδος του σχολείου που
αναφέρεται και το σκοπό του.
•
•
•
•
•
5.5
Πηγή 5.5: Θεοδωροπούλου, Α. (χ.η). Το Κυριακό Σχολείο Εργατριών, Δελτίο του
Εκπαιδευτικού Ομίλου, αρ. 1-2, τόμ. 5, σελ. 75.
«δεν αισθάνεται η λαϊκή γυναίκα τη χαρά της ατομικότητάς της. Δεν
διανοήθηκε ποτέ πως η ζωούλα της έχει καμμιά ξεχωριστή αξία,
πως έχει κι αυτή δικαίωμα σαν κάθε άνθρωπος (…) γι’ αυτό δεν
αισθάνεται καμμιά εσωτερική ώθηση για να μορφωθεί (…)
αντίθετα οι εργαζόμενες γυναίκες και τα κορίτσια της μέσης τάξης
άρχισαν να αποχτούν συνείδηση για βαθύτερη μόρφωση»
Πηγή 5.6: Κλεάνθους, Μ. (1924, 15 Ιανουαρίου) Η γυναικεία
εκπαίδευση, Εργασία, τόμ. 1, τεύχ. 9 σσ. 196-197.
5.6
•
•
•
•
Κύκλωσε την κοινωνική θέση της γυναίκας
στην οποία αναφέρεται το περιεχόμενο του
άρθρου της Κλεάνθους, Μ.
Ανέφερε το κεντρικό του θέμα.
Υπογράμμισε τα αίτια που την κρατούν
μακριά από την εκπαίδευση κατά την
αρθρογράφο.
Βρες ποιες γυναίκες αναφέρει η
αρθρογράφος ως συνειδητοποιημένες πάνω
στο θέμα της μόρφωσής τους.
62
5.7
5.8
Πηγή5.8: Αρσάκειο
Παρθεναγωγείο
1846 – 1852
http://www.eie.gr/
archaeologia/gr/ar
xeio_more.aspx?id
=194
Πηγή 5.7: Νικολοπούλου, Α.Ρ. (1934). Αικατερίνη Βαρουξάκη,
Ελληνίς, τεύχ. 3
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles_ellinis/Athina%201932-19235_0384.pdf
•
•
•
•
•
Εντόπισε το χρόνο δημιουργίας της πηγής.
Υπογράμμισε στην πηγή το μέγεθος του μαθητικού
πληθυσμού του Αρσακείου τη χρονιά που γράφτηκε η
πηγή.
Κατέγραψε τα στοιχεία που μαρτυρούν το φύλο και
την κοινωνική προέλευση του.
Βρες από την πηγή σε ποια περιοχή λειτούργησε.
Τι μαρτυρά η πηγή για τις προσδοκίες των χαμηλών
οικονομικών στρωμάτων από τις γυναίκες της εποχής;
Το Αρσάκειο παρθεναγωγείο οργανώνεται σε δυο επίπεδα,
στο Κατώτερο (Προκαταρτικό) και στο Ανώτερο για
μαθήτριες από 14 ετών, οι οποίες φοιτούν ως
εσωτερικές ή εξωτερικές, υπότροφες ή ημιυπότροφες της
Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας με σκοπό να
γίνουν δασκάλες.
63
5.9
Πηγή 5.9: Σύγκριση μισθών δασκάλων και εργατών, 1914-1918
Ρηγινός, Μ. Παραγωγικές δομές και εργατικά ημερομίσθια στην Ελλάδα, 1909-1936, Αθήνα: Ίδρυμα
Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, σελ 43&47.
•
•
•
•
•
Κύκλωσε το αντικείμενο που εξετάζει ο πίνακας.
Ανέφερε τα είδη των πληθυσμών που συγκρίνει.
Σημείωσε την περίοδο που αφορούν τα στοιχεία τα οποία παρουσιάζει.
Εντόπισε τις πληροφορίες που παρουσιάζει για το νόμισμα της Ελλάδας την περίοδο εκείνη.
Σύγκρινε τα μεγέθη και ανέφερε τις διαπιστώσεις σου σχετικά με τους μέσους μισθούς των
δημοδιδασκάλων.
•
Από τα στοιχεία του πίνακα εντόπισε την κοινωνική θέση και οικονομική θέση που παρέχει το
επάγγελμα του δασκάλου.
64
5.10
Πηγή 5.10: Σύγκριση αρχικών μισθών των νεοδιόριστων
Ν. 2145 «Περί αποδοχών, αδειών και συντάξεως του προσωπικού των σχολείων της
δημοτικής εκπαιδεύσεως», ΦΕΚ 69Α’, (20-3-1920).
•
•
•
•
•
Κύκλωσε το είδος και την προέλευση της πηγής.
Εντόπισε τον χρόνο δημιουργίας της.
Σημείωσε στην πηγή σε τι αφορούν τα στοιχεία που
παρουσιάζει.
Κύκλωσε τις 3 κατηγορίες που συγκρίνονται.
Σύμφωνα με τα όσα ορίζει ο νέος νόμος υπολόγισε τη διαφορά
μισθού σε δραχμές ανάμεσα σε δασκάλους και δασκάλες της
ίδιας τάξης.
65
5.11
«Μια τελειόφοιτος του Ζαππείου Ανδριανούπολης, ενός αστικού σχολείου θήλέων
παλαιάς Ελλάδος, διορίζεται δευτεροβάθμια διδασκάλισσα με μηνιαίο μισθό 320. Μα
και ένας επίσης δευτεροβάθμιος με επίσης 320 δρχ μηνιαίο μισθό. Η πρώτη όμως έχει
9 ετών μόρφωση ενώ ο δεύτερος 12. Δεν είναι αυτό αδικία; Αν όμως η Ζαππίδα αυτή
πάει δυο χρόνια σε διδασκαλείο Νηπιαγωγών και μορφωθεί ειδικά, τότε θα γίνη
πρωτοοβάθμια Νηπιαγωγός σύμφωνα με το νομο 2858 και θα παίρνη μηνιαίο μισθό
δρχ 280. Όσο δηλαδή ειδικεύεται η μόρφωσή της τόσο μικραίνει ο μισθός της».
Kοντορεπανίδου. Γ. (2009). Η διάσταση του φύλου και η παρουσία των γυναικών στην αρθρογραφία των παιδαγωγικών περιοδικών του α’ μισού του
20ου αιώνα. Μεταπτυχιακή εργασία. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φιλοσοφική Σχολή, σ.78
• Εντόπισε τις μηνιαίες αποδοχές που αναφέρονται για τα δυο φύλα στην
πηγή.
• Τι προβλέπεται για τις αποδοχές των Νηπιαγωγών της πρωτοβάθμιας;
• Βρες τη διάταξη που ρυθμίζει το ζήτημα των αποδοχών για τις γυναίκες
εκπαιδευτικούς.
• Σχολίασε τους λόγους που κατά τη γνώμη σου οδηγούν στο χάσμα μεταξύ
των προσόντων και των οικονομικών αποδοχών.
66
«Στην Ελλάδα το αίτημα ίσης πληρωμής ανδρών και γυναικών για την ίδια εργασία
χρνολογείται από τις αρχές του 20ου αιώνα. Το Α’ Πανελλήνιο Γυναικείο Συνέδριο, που
οργάνωσε το 1921 το Λύκειο Ελληνίδων με πρόεδρο την Καλλιρόη Παρρέν, μεταξύ
των αποφάσεών του περιλαμβάνει την «εξομοίωνσεν της εργάτιδος κα του εργάτη
επί της αμοιβής της εργασίας». Παρ’ όλα αυτά, κατά την περίοδο του μεσοπολέμου η
εργασία των γυναικών παρέμεινε δεύτερης κατηγορίας και πρόσκαιρη».
Πηγή: Αγαλλοπούλου, Π. (χ.η.). Προπτυχιακά προγράμματα σπουδων για θέματα φύλου και ισότητας». Διαθέσιμο στο
http://isotita.unipi.gr/assets/erevna_2.pdf
5.12
• Υπογράμμισε στην πηγή την περίοδο κατά την οποία έρχεται στην επιφάνεια το
ζήτημα της ισομισθίας.
• Βρες στην πηγή τα σημεία εκείνα που δηλώνουν την ενεργό συμμετοχή των
γυναικείων κινημάτων και των φεμινιστριών για τη διεκδίκηση της ισομισθίας.
• Διαβάζοντας την πηγή ανάφερε το αν τελικώς η ισομισθία ανδρών γυναικών
επιτεύχθηκε κατά τον ελληνικό μεσοπόλεμο.
67
5.13α
5.13β
Ρόδη, Α. (χ.η.) Όψεις της γυναικείας εκπαίδευσης κατά το 19ο αιώνα (1825-1904) μια ιστορική και κοινωνική προσέγγιση, μέροςς Β’, Ρωγμές εν τάξει
τεύχ.12, σ.66-69.
• Εντόπισε τα όσα αναφέρονται στην πηγή για το ζήτημα των μισθών των
γυναικών εκπαιδευτικών.
• Τι αναφέρεται σχετικά με το ζήτημα της ισομισθίας για τα υπόλοιπα
επαγγέλματα;
• Εντόπισε τους χώρους επαγγελματικής δραστηριότητας για τις γυναίκες της
εποχής.
• Βρες πως αναφέρεται ο γάμος σαν επιλογή για την γυναίκα της περιόδου.
68
5.14
Πηγή 5.14: Καταστατικό της ΔΟΕ.
http://www.syllogosperiklis.gr/katastatiko_DOE.html
Η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας (Δ.Ο.Ε.) ιδρύθηκε
το 1922.
•
•
•
•
•
•
5.15
Πηγή 5.15: Δάσκαλοι και δασκάλες με συμμετοχή στη
Δ.Ο.Ε.
Αθανασιάδης, Θ. (1999) Η διδασκαλική ομοσπονδία της Ελλάδας
στο μεσοπόλεμο (η ίδρυση και η πορεία της). Διδακτορική
διατριβή. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα
Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας
http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/11318#page/771/
mode/1up
Εντόπισε τα μέλη του συλλόγου με βάση το καταστατικό του.
Σημείωσε την έδρα του.
Υπογράμμισε τις διεκδικήσεις του αναφορικά με τα εργασιακά δικαιώματα των
μελών του.
Εντόπισε τους σκοπούς που αναφέρονται σε αμιγώς εκπαιδευτικά ζητήματα.
Σημείωσε των αριθμό των γυναικών δασκάλων μελών της Δ.Ο.Ε. καθώς και αυτόν
των αντιστοίχων ανδρών.
Υπολόγισε τον συνολικό πληθυσμό των εκπαιδευτικών και των δυο φύλων την
περίοδο 1924-1925.
69
5.16
•
•
•
•
•
Πηγή 5.16 Ανυπόγραφο, (1924). Η φεμινιστική κίνηση
στον Πειραιά, Ο αγώνας της γυναίκας, τεύχ. 11
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp10212.pdf
Ανέφερε το κεντρικό θέμα της πηγής.
Γράψε την πλήρη ημερομηνία πραγματοποίησης της
διάλεξης.
Εντόπισε στην πηγή τα στοιχεία εκείνα που μαρτυρούν την
ταυτότητα του/της συγγραφέα.
Υπογράμμισε το συνδικαλιστικό όργανο των γυναικών
εκπαιδευτικών που αναφέρεται.
Εντόπισε τις πληροφορίες που παρέχει για τα πρόσωπα
στην διοικητική οργάνωσή του.
To 1919, στις εκλογές του Συνδέσμου Δημοδιδασκάλων Πειραιώς,
εξελέγησαν για το 5μελές διοικητικό συμβούλιο 3 γυναίκες και 2
άνδρες, με πρόεδρο τη Ζαχαρούλα Ναυπλιώτου. 40 άνδρες του
συνδέσμου απαίτησαν την παραίτησή της υπέρ ενός από τους άνδρες
και την αντικατάσταση μιας από τις 3 με άνδρα ώστε να υπάρχει
ανδρική πλειοψηφία, αλλιώς θα αποχωρούσαν από το Σύνδεσμο. Η
απαίτηση δεν έγινε δεκτή, οι άνδρες οργάνωσαν δικό τους σύλλογο
και οι γυναίκες μετονόμασαν το δικό τους σε Σύνδεσμο
Διδασκαλισσών, τον πρώτο και μοναδικό αμιγή σύλλογο γυναικών
στον εκπαιδευτικό συνδικαλισμό.
70
•
•
•
•
Εντόπισε την προέλευση και τη χρονολογία της
πηγής.
Βρες την κοινωνική και οικονομική προέλευση
των γυναικών που οδηγούνται στο επάγγελμα
της δασκάλας.
Υπογράμμισε τις προσδοκίες των γυναικών
αυτών από την εκπαίδευσή τους ως δασκάλες.
Ανέφερε τα στοιχεία που μαρτυρούν τη θέση
των γυναικών στην κοινωνία και την
οικογένεια.
5.17
Πηγή 5.17 Φουρναράκη, Ε. (1999, 2 Μαΐου). Επάγγελμα: Δασκάλα, η
εκπαίδευση στα Παρθεναγωγεία και η θέση τους στην ελληνική
κοινωνία. Η Καθημερινή. σ. 9
•
•
Σημείωσε την κυρίαρχη ιδεολογία της εποχής
για το ποιες γυναίκες έχουν δικαίωμα στην
μόρφωση.
Υπογράμμισε στην πηγή τις αντιλήψεις σχετικά
με τις γυναίκες της μέσης αστικής τάξης που
στρέφονται στην εκπαίδευση.
71
5.18
• Εντόπισε την περίοδο στην οποία
αναφέρεται η πηγή.
• Βρες πως χαρακτηρίζει ο συγγραφέας της,
τις γυναίκες που στρέφονται στο επάγγελμα
της δασκάλας.
• Συζήτησε για το τι σημαίνει αυτό για την
κοινωνική και οικονομική τους θέση.
• Βρες ποιο άλλο είδος εργασίας αναφέρεται
ειδικά για τις γυναίκες.
• Εντόπισε τον λόγο που αναφέρει η πηγή για
τη στροφή στο επάγγελμα της δασκάλας.
• Σημείωσε το ποσοστό των γυναικών
δασκάλων και συζήτησε με τους
συμμαθητές και τις συμμαθήτριές σου για το
πως κρίνεις το ποσοστό αυτό.
Πηγή: Αθανασιάδης, Χ. (2005 , Ιούνιος). Αγνοημένες
από την ιστορία: Φεμινίστριες δασκάλες στον
Μεσοπόλεμο. Παιδεία, τεύχ. 3, σ.15-17.
72
5.19
Πηγή 5.19: Αθανασιάδης, Χ. (2005 , Ιούνιος). Αγνοημένες
από την ιστορία: Φεμινίστριες δασκάλες στον
Μεσοπόλεμο. Παιδεία, τεύχ. 3, σ.15-17.
• Εντόπισε την αναλογία αντρών και
γυναικών στο επάγγελμα του/της
εκπαιδευτικού, το επάγγελμα στο
οποίο κύρια δραστηριοποιούνται οι
εγγράμματες γυναίκες της μεσαίας και
ανώτερης τάξης.
• Εντόπισε την εξαίρεση στην γενική
εικόνα που περιγράφει η πηγή.
• Κύκλωσε τα ποσοστά των γυναικών
δασκάλων στην περίπτωση αυτή.
• Βρες σε ποιον άλλον τομέα
περιγράφεται η θέση των γυναικών,
καθώς και το πως χαρακτηρίζεται.
73
5.20
Εκπαιδευτικοί στην 1η και 2η βαθμίδα εκπαίδευσης
(1999/2000)
Πηγή: Ζιώγου-Καραστεργίου. (2008) Γυναίκες εκπαιδευτικοί στην
πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση: παρουσία και ρόλος στη
σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα – αριθμοί και δεδομένα ερευνών.
Στο Β. Δεληγιάνη-Κουιμτζή (Επιμ) Εκπαιδευτικοί και φύλο. Σσ.184-203.
Αθήνα: Κ.Ε.Θ.Ι. Σ.195
• Εντόπισε την εκπαιδευτική βαθμίδα
στην οποία κύρια εργάζονται γυναίκες
εκπαιδευτικοί.
• Σχολίασε την αναλογία ανδρών και
γυναικών εκπαιδευτικών στα
δημοτικά σχολεία.
• Σύγκρινε τα αποτελέσματα της
σύγκρισής σου με τα όσα διάβασες
στην προηγούμενη διαφάνεια.
• Σχολίασε την υπεροχή των γυναικών
εκπαιδευτικών στην πρωτοβάθμια
εκπαίδευση, σε σχέση με την αντίληψη
πως το επάγγελμα της δασκάλας
ταιριάζει στην γυναικεία φύση.
74
5.21
Πηγή: Φρόση, Λ. Κουϊμτζή, Ε. Παπαδήμου, Χ. (2001). Ο παράγοντας φύλο και η σχολική πραγματικότητα στην
πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Θεσσαλονίκη: Κ.Ε.Θ.Ι., σ.63.
•
•
•
•
Παρατήρησε τα ποσοστά αύξησης της παρουσίας των γυναικών εκπαιδευτικών στη
δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Δες τα πιο σύγχρονα ποσοστά και σχολίασε την συμμετοχή των γυναικών στη
δευτεροβάθμια.
Σύγκρινε τα ποσοστά αυτά με τα όσα μελέτησες για την συμμετοχή των γυναικών
εκπαιδευτικών στην πρωτοβάθμια.
Ανάφερε τους λόγους για τους οποίους κρίνεις πως αυξήθηκε η συμμετοχή τους στην
δευτεροβάθμια.
75
5.22
Πηγή: Μαραγκουδάκη, Ε. (2008). Γυναίκες εκπαιδευτικοί και συμμετοχή στ διοίκηση της
εκπαίδευσης. Στο Β. Δεληγιάνη-Κουιμτζή (Επιμ) Εκπαιδευτικοί και φύλο. Σσ.184-203. Αθήνα:
Κ.Ε.Θ.Ι. σ.204-234.
Σ.205.
• Εντόπισε το τι σήμανε για τις
γυναίκες εργαζόμενες
συνολικά η στροφή των
γυναικών στην εκπαίδευση.
• Με ποια στερεότυπα
συνδέεται το επάγγελμα της
δασκάλας.
• Βρες τους λόγους που
αναφέρει που ισχύουν ως
και τις μέρες μας, για την
στροφή των γυναικών στην
εκπαίδευση.
• Εντόπισε σε ποια κατηγορία
επαγγελμάτων εντάσσεται
αυτό της δασκάλας και
ανάφερε την γνώμη σου.
76
Πηγή 5.23: Σαλίμπα, Ζ. (2002). Γυναίκες Εργάτριες στην Ελληνική Βιομηχανία και στη
Βιοτεχνία (1870 - 1922). Αθήνα: Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας Γενικής Γραμματείας
Νέας Γενιάς, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Ε.Ι.Ε., σ.221
•
•
•
•
•
5.23
Δώσε έναν τίτλο στην πηγή.
Εντόπισε τα είδη των επαγγελμάτων στα οποία στρέφονται οι γυναίκες τις εποχής.
Υπογράμμισε τα επαγγέλματα στα οποία στρέφονταν οι γυναίκες των χαμηλότερων
οικονομικά στρωμάτων.
Ποια κοινωνικά στρώματα, σύμφωνα με την πηγή, στρέφονταν στο επάγγελμα της
δασκάλας.
Κατέγραψε τους λόγους που οδηγούν τις γυναίκες της εποχής στο επάγγελμα της
δασκάλας.
77
5.9
Πηγή 5.9: Σύγκριση μισθών δασκάλων και εργατών, 1914-1918
Ρηγινός, Μ. Παραγωγικές δομές και εργατικά ημερομίσθια στην Ελλάδα, 19091936, Αθήνα: Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τράπεζας της
Ελλάδος, σελ 43&47.
•
•
•
Πηγή 5.7: Νικολοπούλου, Α.Ρ. (1934). Αικατερίνη
Βαρουξάκη, Ελληνίς, τεύχ. 3
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles_ellinis
/Athina%201932-19235_0384.pdf
5.7
Παρατήρησε ξανά την πηγή 5.9.
Σύγκρινε τον μισθό του δημοδασκάλου με αυτόν του ειδικευμένου και του ανειδίκευτου εργάτη.
Με βάση τα στοιχεία που κατέγραψες σχολίασε το απόσπασμα της πηγής 5.7.
78
5.24
Πηγή 5.24: Σαλίμπα, Ζ. (2002).
Γυναίκες Εργάτριες στην
Ελληνική Βιομηχανία και στη
Βιοτεχνία (1870 - 1922). Αθήνα:
Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής
Νεολαίας Γενικής Γραμματείας
Νέας Γενιάς, Κέντρο
Νεοελληνικών Ερευνών Ε.Ι.Ε.,
σ.222
• Εντόπισε τα κοινωνικά στρώματα τα οποία στρέφονταν στο επάγγελμα
της δασκάλας.
• Ανάφερε τα κοινωνικά και οικονομικά αίτια για την επιλογή αυτή.
• Εντόπισε στο απόσπασμα της πηγής το πρόσωπο εκείνο που αποφάσιζε
για την μελλοντική επαγγελματική κατάρτιση των γυναικών. Σχολίασε το
θέμα με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές σου.
79
5.25
•
•
•
•
Εντόπισε την περίοδο στην οποία αναφέρεται
η πηγή.
Ανέφερε συνοπτικά την κατάσταση που
περιγράφει για το επάγγελμα της δασκάλας,
όπως και τα αίτια στα οποία αυτή οφείλεται.
Εντόπισε στο κείμενο της πηγής τον τρόπο με
τον οποίον αντιμετωπίστηκαν τα ζητήματα
που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες δασκάλες.
Ανέφερε ποιος χώρος εργασίας ανοίχτηκε με
τον τρόπο αυτό για τις γυναίκες εργαζόμενες.
Πηγή 5.25: Σαλίμπα, Ζ.
(2002). Γυναίκες Εργάτριες
στην Ελληνική Βιομηχανία και
στη Βιοτεχνία (1870 - 1922).
Αθήνα: Ιστορικό Αρχείο
Ελληνικής Νεολαίας Γενικής
Γραμματείας Νέας Γενιάς,
Κέντρο Νεοελληνικών
Ερευνών Ε.Ι.Ε., σ.222
80
5.26
•
•
•
Πηγή 5.26: Σαλίμπα, Ζ. (2002). Γυναίκες Εργάτριες στην Ελληνική Βιομηχανία και στη
Βιοτεχνία (1870 - 1922). Αθήνα: Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας Γενικής Γραμματείας
Νέας Γενιάς, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Ε.Ι.Ε., σ.230
•
Ανάφερε τα γεγονότα που
συνδέονται με τον νέο
εργασιακό χώρο που
ανοίχτηκε για τις γυναίκες
εργαζόμενες.
Σημείωσε παρακάτω τι
συνεπάγονται τα γεγονότα
αυτά για τις γυναίκες
δασκάλες.
Υπογράμμισε στην πηγή τις
επιμέρους νέες εξειδικεύσεις
στις οποίες στρέφονται οι
γυναίκες δασκάλες για την
επαγγελματική τους
αποκατάσταση.
Βρες σε ποιους χώρους
μπορούν να εργαστούν με την
επιπλέον κατάρτισή τους.
81
5.27
Πηγή 5.27: Ζιώγου – Καραστεργίου, Σ. (χ.χ). Γυναίκες εκπαιδευτικοί: Ο ρόλος τους στην αφύπνηση και διαμόρφωση φεμινιστικής
συνείδησης στην Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα και το Μεσοπόλεμο. σ.7 διαθέσιμο στο:
• Εντόπισε το κοινωνικό φύλο του συγγραφέα της αρχικής πηγής, όπως και τα
υπόλοιπα στοιχεία της.
• Σημείωσε τις διαφορές που εντοπίζει στην κοινωνική θέση των γυναικών.
• Ανάφερε τις διεκδικήσεις των γυναικών της εποχής κατά τον συγγραφέα.
• Βρες τους νέους χώρους στους οποίους δραστηριοποιείται επαγγελματικά και
σχολίασε το τι συνεπάγεται αυτό για την κοινωνική και οικονομική της θέση.
82
•
Να περιγράψεις την ιδεολογία της εποχής όσον αφορά το ζήτημα της γυναίκας στην αγορά
εργασίας.
•
Ποιες ανισότητες εντοπίζονται στις πηγές όσον αφορά τις αμοιβές ανδρών και γυναικών;
•
Σύμφωνα με τα όσα εξέτασες, συζήτησε στην τάξη αναφορικά με το αν η είσοδος των γυναικών
στην αγορά εργασίας, σημαίνει ταυτόχρονα και αναγνώριση της ισότητας των δυο φύλων στα
εργασιακά ζητήματα.
83
6.1
«Για πολλές δεκαετίες ζούσαν οι γενιές των
δασκαλισσών μια ζωή στερημένη, ξεκομμένες απ’
τον κόσμο και κάτω απ’ τ’ άγρυπνο, καχύποπτο μάτι
των τοπικών παραγόντων και των χωρικών. (…)
Ενδεικτικά παίρνω την επετηρίδα Δημοτικής
Εκπαιδεύσεως του 1931 (…)Στην Ευρυτανία
υπάρχουν 106 δάσκαλοι και 11 δασκάλες. (…) το να
γίνει μια γυναίκα δασκάλα ή νηπιαγωγός έλεγαν
πως ταίριαζε περισσότερο στη γυναικεία της φύση.
Ήταν πιο κοντά στα μητρικά και συζυγικά
καθήκοντά της και στον περιορισμένο ορίζοντα του
εαυτού της. Λίγα τα χρόνια των σπουδών και
λιγότερα ακόμη τα έξοδα. (…) οι δασκάλες στα
δημόσια σχολεία θα έπαιρναν οπωσδήποτε τις
μικρές τάξεις, γιατί οι συνάδερφοί τους έβγαζαν
μόνοι τους το συμπέρασμα ότι η θέση τους ήταν
εκεί. Πίστευαν πως δεν είχαν το ανάλογο κύρος για
να κρατήσουν τις μεγάλες τάξεις. Δήθεν τα μεγάλα
παιδιά δε θα τις σέβονταν και δεν θα πειθαρχούσαν.
Ήθελαν πολλές γνώσεις που αυτές δεν είχαν τη
δυνατότητα να τις δώσουν».
•
•
•
•
•
•
Εντόπισε την περίοδο στην οποία αναφέρεται το
περιεχόμενο του αποσπάσματος.
Ποια στατιστικά στοιχεία παρέχονται και τι
περιγράφουν;
Σημείωσε την πηγή των στατιστικών στοιχείων.
Εντόπισε στην πηγή πως περιγράφει η
συγγραφέας της την αντιμετώπιση των γυναικών
δασκάλων από τις τοπικές κοινωνίες.
Κατέγραψε τους λόγους για τους οποίους οι
γυναίκες οδηγούνταν στο επάγγελμα της
δασκάλας.
Δημιούργησε μια λίστα με τις απόψεις που
φαίνεται σύμφωνα με την πηγή ότι είχαν οι
άνδρες δάσκαλοι για τις συναδέλφους τους.
Πηγή 6.1: Ροδοπούλου, Σ. (1984) Οι δασκάλες χτες. Οι δασκάλες σήμερα, Ο Αγώνας της Γυναίκας. Τευχ. 21
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp13461.pdf
84
«Και θα κερδίσωσι τον άρτον αυτών εν ιδρώτι του προσώπου, πορευόμεναι πολλάκες εις χωρία ανθρώπων αγροίκων και
αφιλόξένων και μακράν εις απροσβάτους της Μακεδονίας και της Μικράς Ασίας κώμας. Μακράν ηδυνάμην να γράφω περί
των στενοχωριών υφ’ ων περιβάλλονται, περί της συκοφαντίας ήτις πολλάκις αδίκως τας διαβάλλει».
Απόδοση στη δημοτική
Και θα κερδίσουν το ψωμί τους με τον ιδρώτα του προσώπου τους, πορευόμενες πολλές από αυτές σε χωριά ανθρώπων
αγροίκων και αφιλόξενων και μακριά, σε χωριά που δεν υπάρχει πρόσβαση της Μακεδονίας και της Μικράς Ασίας. Θα
μπορούσα να γράφω για πολύ σχετικά με τις στενοχώριες που τις περιβάλλουν, σχετικά με τις συκοφαντίες με τις οποίες
πολλές φορές άδικα τις διαβάλλουν.
6.2
Πηγή 6.2: Λάμπρος, 1891, στο Ζιώγου – Καραστεργίου, Σ. (1986). Η μέση εκπαίδευση των γυναικών στην Ελλάδα (1830 - 1893). Αθήνα:
Ι.Α.Ε.Ν.
«Των παθών της τον τάραχον δοκιμάζει η διδάσκαλος, καθ’ εκάστην την προσβάλλουσι παντοιοτρόπως».
Απόδοση στη δημοτική
Η δασκάλα δεινοπαθεί, συνεχώς την προσβάλλουν με κάθε τρόπο.
Πηγή 6.3:Πρακτικά της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας του έτους 1871
Ζιώγου – Καραστεργίου, Σ. (1986). Η μέση εκπαίδευση των γυναικών στην Ελλάδα (1830 - 1893). Αθήνα: Ι.Α.Ε.Ν
•
•
•
•
•
6.3
Σημείωσε την χρονολογία που γράφτηκαν οι πηγές.
Ανέφερε το φύλο των αρχικών συγγραφέων καθώς και το φύλο του/της ερευνητή/-τριας που τα
εξέτασε σε δεύτερο χρόνο.
Εντόπισε στις πηγές τις περιοχές στις οποίες διορίζονταν οι γυναίκες δασκάλες.
Βρες τα στοιχεία εκείνα που περιγράφουν τις κοινωνίες στις περιοχές αυτές.
Υπογράμμισε τα στοιχεία που παρουσιάζουν την αντιμετώπιση που είχαν από την κοινωνία.
85
«Πρέπει να πνίξη κάθε νεανική της ορμή η δασκαλίτσα,
(…) να γίνει βράχος ασάλευτος στα χτυπήματα του
πειρασμού. Πρέπει να είναι αυτή το ζωντανό
παράδειγμα της ηθικής, της ευγενικιάς και λεπτής
ψυχής. Στέκει στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας
η δασκαλίτσα και τα βλέμματα όλων στρέφονται σ’
αυτή. Η κάθε της κίνηση, η κάθε της πράξη κρίνεται
από όλους
Πηγή 6.4: Κοτσέτσου, Α. (1932). Δασκάλα στο χωριό.
Επετηρίς Δημοτικής Εκπαιδεύσεως, έτ. Α’
•
•
•
•
•
•
6.4
•
•
Βρες τον/την συγγραφέα της πηγής.
Εντόπισε την χρονολογία έκδοσής της.
Ανέφερε το κεντρικό της θέμα.
Σημείωσε για τις εργαζόμενες εκπαιδευτικούς σε
ποιες περιοχές τις Ελλάδας αναφέρεται ο/η
συγγραφέας της πηγής.
Εντόπισε στην πηγή τον χαρακτηρισμό που
χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις γυναίκες
δασκάλες.
Κατέγραψε τα χαρακτηριστικά που πρέπει να
έχουν οι γυναίκες δασκάλες της εποχής.
Εντόπισε την κοινωνική θέση που τις
αποδίδεται στην πηγή.
Υπογράμμισε τα σημεία εκείνα στα οποία
περιγράφεται η στάση της κοινωνίας απέναντι
στις γυναίκες δασκάλες.
86
6.5
•
•
•
•
•
(…)Οι
•
Πηγή 6.5: Φουρναράκη, Ε. (1999, 2 Μαΐου) Επάγγελμα:
Δασκάλα, η εκπαίδευση στα Παρθεναγωγεία και η θέση
τους στην ελληνική κοινωνία. Η Καθημερινή, σ. 10.
Γλωσσάρι
Επισφαλής: αβέβαιος
Αντικρουόμενων: αλληλοσυγκρουόμενων
Ανεπιτήδειος: ακατάλληλος
Ηθοποιητικός: αυτός που διαμορφώνει το ήθος
Πανάκεια: λύση για όλα τα προβλήματα
•
Εντόπισε το πώς περιγράφεται στην πηγή η θέση των
γυναικών δασκάλων.
Υπογράμμισε το πώς αποδίδεται το ύφος και ο
χαρακτήρας των κοινωνιών στις οποίες εργάζονταν.
Ανέφερε σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται.
Ποια χαρακτηριστικά αποδίδουν στις δασκάλες με βάση
την προηγούμενη κατηγοριοποίηση;
Βρες τις αξίες που κυριαρχούν την περίοδο αυτή και
αφορούν τις γυναίκες δασκάλες.
Εξήγησε το λόγο που σύμφωνα με την πηγή το
επάγγελμα της δασκάλας κρίνεται ως κατάλληλο για τις
γυναίκες.
Εντόπισε τις προσδοκίες που έχει η κοινωνία την περίοδο
εκείνη αναφορικά με το διδασκαλικό έργο των γυναικών.
87
6.6
•
•
•
•
•
Πηγή 6.6: Οικονόμου, Ο. (1927). Μια απάντηση, ο Αγώνας της Γυναίκας, τεύχ.42
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp11740.pdf
Βρες το όνομα και τις ιδιότητες του/της
συγγραφέα της πηγής.
Σε τι γλώσσα είναι γραμμένη;
Που δημοσιεύεται η πηγή;
Εντόπισε τα στοιχεία που μαρτυρούν το
λόγο για τον οποίο γράφτηκε.
Ποια άλλη θέση, πλην του/της
συγγραφέα παρουσιάζεται στην πηγή;
88
•
•
•
•
6.6.1
Πηγή 6.6.1: Οικονόμου, Ο. (1927). Μια απάντηση, ο Αγώνας
της Γυναίκας, τεύχ.42
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp11740.pd
f
•
•
Ποιο είναι το περιεχόμενο του αποσπάσματος του
άρθρου;
Εκ μέρους ποιων εκφράζεται η συγγραφέας του;
Κύκλωσε τις λέξεις που χρησιμοποιεί για να
χαρακτηρίσει το περιεχόμενο των διεκδικήσεων
τους.
Εντόπισε στην πηγή τους τομείς που αναφέρονται,
στους οποίους οι γυναίκες δασκάλες
αντιμετωπίζουν προβλήματα.
Με ποια κατηγορία αντιπαραβάλλει η συγγραφέας
της πηγής τις γυναίκες δασκάλες;
Επισήμανε το κύριο πρόβλημα που αναφέρει για τις
γυναίκες δασκάλες στον εργασιακό χώρο.
89
Πηγή 6.6.2: Οικονόμου, Ο. (1927).
Μια απάντηση, ο Αγώνας της
Γυναίκας, τεύχ.42
http://www.genderpanteion.gr/gr
/pdfiles/clp11740.pdf
6.6.2
•
•
•
Εντόπισε τα στοιχεία που μαρτυρούν την άποψη της συγγραφέα για τη θέση των γυναικών στην
εκπαιδευτική ιεραρχία σε σχέση με τους άντρες δασκάλους.
Εντόπισε τα σημεία στα οποία διαφαίνονται οι αντιρρήσεις απέναντι στον αγώνα των γυναικών
δασκάλων.
Συσχέτισε το συνολικό περιεχόμενο του άρθρου με την ταυτότητα της δημιουργού του.
90
6.7
•
Επισήμανε το κεντρικό θέμα της πηγής.
•
Εντόπισε στην πηγή το που αναφέρεται ο τίτλος του
άρθρου.
Κύκλωσε την αφορμή για τη συγγραφή του.
Γράψε που πρέπει να ανατρέξεις για να εντοπίσεις το
πλήρες κείμενο στο οποίο απαντάει η συγγραφές της
πηγής.
•
•
•
•
Πηγή 6.7: Ναυπλιώτου, Ζ. (1932). Για το κοινό συμφέρον, Ο
Αγώνας της Γυναίκας, τεύχ. 157
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp11007.pdf
•
Ανέφερε σε ποιους απευθύνεται το άρθρο του περιοδικού
«Διδασκαλικό Βήμα».
Κατέγραψε τι τους συστήνει σε αυτό.
Υπογράμμισε τα στοιχεία που μαρτυρούν τη θέση της
συγγραφέα για την άποψη που εκφέρεται στο
«Διδασκαλικό Βήμα» και για τη θέση των γυναικών σε
υψηλά αξιώματα.
91
«Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση μάθαμε το διορισμό της κ. Άννας Γιαννοπούλου
στη διεύθυνση του Αρσακείου.(…) οι μαθήτριές της την περιβάλλουν με
σεβασμό και εμπιστοσύνη. Με τον ενθουσιασμό και την αγάπη προς τα
γράμματα που την χαρακτηρίζουν, με την άκρα αυταπάρνηση που έχει δείξει
παντού όπου εργάστηκε για την Ελληνική παιδεία και για την ελληνική
νεότητα, με τις ειδικές σπουδές που έχει κάνει στην Ευρώπη είναι αδύνατον
να μην πετύχει (…) πτυχιούχος της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου
Αθηνών και παιδαγωγικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Παρισιού,
καταγόμενη από το Βαθυρρυάκι του Βοσπόρου της Κωνσταντινούπολης,
άρχισε την επαγγελματική της σταδιοδρομία στον υπόδουλο Ελληνισμό,
αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση Παρθεναγωγείων Ελληνικών Κοινοτήτων της
Θράκης . Κατά τα επίσημα πιστοποιητικά της (…) διεύθυνε (…)
επιδεικνύοντας ακούραστο ζήλο για την εκτέλεση των εθνικών και
πνευματικών της καθηκόντων, διαγωγή ανεπίληπτη και αξιοζήλευτη (…) στη
Θράκη κατά την Βουλγαροκρατία περιφρούρησε πράγματι τα εθνικά εκπαιδευτικά συμφέροντά μας.».
6.8.1
•
•
Εντόπισε το μορφωτικό επίπεδο και τα τυπικά προσόντα
της προσωπικότητας στην οποία αναφέρεται η πηγή.
Τι δηλώνουν τα στοιχεία αυτά για την κοινωνική και
οικονομική της προέλευση;
6.8
Πηγή 6.8: «Διορισμός γυναίκας δασκάλας στη διεύθυνση του
Αρσακείου»
Λάσκαρη, Π. (1934), Εκπαιευτικά νέα, Ελληνίς, τεύχ. 11 σ. 229
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles_ellinis/Athina%20193219235_0472.pdf
•
•
Σημείωσε την καταγωγή της.
Υπογράμμισε τα στοιχεία που μαρτυρούν την
επαγγελματική της σταδιοδρομία.
92
Πηγή 6.7: Ναυπλιώτου, Ζ. (1932). Για το κοινό
συμφέρον, Ο Αγώνας της Γυναίκας, τεύχ. 157
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/cl
p11007.pdf
6.7
«Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση μάθαμε το διορισμό της κ. Άννας Γιαννοπούλου
στη διεύθυνση του Αρσακείου.(…) οι μαθήτριές της την περιβάλλουν με
σεβασμό και εμπιστοσύνη. Με τον ενθουσιασμό και την αγάπη προς τα
γράμματα που την χαρακτηρίζουν, με την άκρα αυταπάρνηση που έχει δείξει
παντού όπου εργάστηκε για την Ελληνική παιδεία και για την ελληνική
νεότητα, με τις ειδικές σπουδές που έχει κάνει στην Ευρώπη είναι αδύνατον
να μην πετύχει (…) πτυχιούχος της φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου
Αθηνών και παιδαγωγικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Παρισιού,
καταγόμενη από το Βαθυρρυάκι του Βοσπόρου της Κωνσταντινούπολης,
άρχισε την επαγγελματική της σταδιοδρομία στον υπόδουλο Ελληνισμό,
αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση Παρθεναγωγείων Ελληνικών Κοινοτήτων της
Θράκης . Κατά τα επίσημα πιστοποιητικά της (…) διεύθυνε (…)
επιδεικνύοντας ακούραστο ζήλο για την εκτέλεση των εθνικών και
πνευματικών της καθηκόντων, διαγωγή ανεπίληπτη και αξιοζήλευτη (…) στη
Θράκη κατά την Βουλγαροκρατία περιφρούρησε πράγματι τα εθνικά
εκπαιδευτικά συμφέροντά μας.».
Πηγή 6.8.1: Απόσπασμα της πηγής 6.8 «Διορισμός γυναίκας δασκάλας στη
διεύθυνση του Αρσακείου»
Λάσκαρη, Π. (1934), Εκπαιευτικά νέα, Ελληνίς, τεύχ. 11 σ. 229
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles_ellinis/Athina%20193219235_0472.pdf
•
•
6.8.1
Μελέτησε ξανά τις δυο πηγές. Σύγκρινε τις απόψεις που εκφράζονται αναφορικά με την ανάληψη της
θέσης της διευθύντριας από γυναίκα.
Εντόπισε στις πηγές τα στοιχεία εκείνα που εκφράζουν άποψη καθώς και τα επίσημα στοιχεία
αναφορικά με το ζήτημα.
93
Πηγή 6.9: Ζιώγου – Καραστεργίου, Σ. (χ.χ). Γυναίκες εκπαιδευτικοί: Ο ρόλος τους στην αφύπνηση και διαμόρφωση φεμινιστικής
συνείδησης στην Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα και το Μεσοπόλεμο. σ.3 διαθέσιμο στο:
6.9
• Εντόπισε και αρίθμησε τους λόγους που οδήγησαν τις γυναίκες δασκάλες
στην ανάληψη διευθυντικών θέσεων στην εκπαίδευση.
• Εντόπισε τους λόγους που αναφέρει η πηγή για την στροφή των γυναιικών
στο επάγγελμα της δασκάλας.
• Ανάφερε τα οφέλη που αποκομμίζουν οι γυναίκες από την ενασχόλησή
τους με το επάγγελμα της δασκάλας.
• Βρες τι συνεπάγεται οικονομικά και κοινωνικά η ανάληψη διευθυντικών
θέσεων.
94
Πηγή 6.10: Ζιώγου – Καραστεργίου, Σ. (χ.χ). Γυναίκες εκπαιδευτικοί: Ο ρόλος τους στην αφύπνηση και διαμόρφωση φεμινιστικής
συνείδησης στην Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα και το Μεσοπόλεμο. σ.3 διαθέσιμο στο:
•
•
•
•
•
6.10
Εντόπισε ποιες γυναίκες εκπαιδευτικοί γίνονται διευθύντριες και σε ποια σχολεία.
Κάνε το ίδιο εξετάζοντας την θέση της Επιθεωρήτριας.
Βρες ποια από τα αιτήματα του γυναικείου κινήματος συμβάλουν προς την κατεύθυνση
αυτή.
Δες την εξέλιξη του στερεοτύπου αναφορικά με το ότι το επάγγελμα της δασκάλας
συνδέεται με τη γυναικεία και μητρική φύση.
Συζήτησε για τα αίτια που οδηγούν προς την εξέλιξη αυτή.
95
• Βρες στην πηγή την έμφυλη
διάσταση των διευθυντικών
θέσεων στην εκπαίδευση.
• Σημείωσε τα αίτια που
οδηγούν στο φαινόμενο
αυτό.
• Διέκρινε τα στερεότυπα που
συνδέονται με την άσκηση
διευθυντικών καθηκόντων
από τις γυναίκες.
6.11 • Συζήτησε με τους
Πηγή 6.11: Μαραγκουδάκη, Ε. (2008). Γυναίκες εκπαιδευτικοί και συμμετοχή στ διοίκηση
συμμαθητές και τις
της εκπαίδευσης. Στο Β. Δεληγιάνη-Κουιμτζή (Επιμ) Εκπαιδευτικοί και φύλο. Σσ.184-203.
Αθήνα: Κ.Ε.Θ.Ι. σ.204-234.s.224.
συμμαθήτριές σου σχετικά
με τα στερεότυπα αυτά και
κατέγραψε την προσωπική
σου εμπειρία ως προς το
θέμα.
96
6.1
«Περί των υπανδρευομένων
διδασκαλισσών»
2
«(…) εις τας εγγάμους διδασκάλους ευρίσκει
πολύ περισσότερα εχέγγυα προς ηθοποίησιν
•
της κοινωνίας, και δια τούτο και τας προτιμά
(…) την θέσιν συζύγου και μητρός
•
τεκνοτροφούσης θεωρεί ως εν των
κυριοτέρων προσόντων
δημοδιδασκαλίσσης».
•
Απόδοση στη δημοτική
«(…)Σχετικά με τις παντρεμένες δασκάλες»
Στις έγγαμες δασκάλες βρίσκει πολλά
περισσότερα εχέγγυα για την ηθοποίηση
της κοινωνίας, και γι’ αυτό και τις προτιμά
(…) την θέση τους ως συζύγου και μητέρας
που μεγαλώνει παιδιά τη θεωρεί ως ένα
από τα κυριότερα προσόντα της δασκάλας
του δημοτικού σχολείου.
Πηγή 6.12: Υπόμνημα του Υπουργείου προς
τους νομάρχες της χώρας.
Ζιώγου-Καραστεργίου, Σ. (1986). Η μέση
εκπαίδευση των κοριτσιών στην Ελλάδα.
Αθήνα:Ι.Α.Ε.Ν.
•
Εντόπισε στην πηγή τις κατηγορίες στις οποίες
διακρίνονται οι γυναίκες δασκάλες.
Σημείωσε τον αποστολέα και τους αποδέκτες του
υπομνήματος.
Εντόπισε τα στοιχεία που μαρτυρούν τις προσδοκίες του
Υπουργείου από το διδασκαλικό έργο των γυναικών
εκπαιδευτικών.
Υπογράμμισε τα στοιχεία εκείνα των γυναικών
δασκάλων που κρίνει ως σημαντικότερα για την
επιτέλεση του έργου τους.
Γλωσσάρι
Εχέγγυο: στοιχείο που διασφαλίζει
Ηθοποίηση: διαμόρφωση του ήθους
97
6.13
Κ. Παρρέν στο τεύχος της 15-29/2/1912 του εντύπου Εφημερίς των Κυριών
«Εις τα υποβληθέντα και μη ψηφισθέντα ευτυχώς εκπαιδευτικά νομοσχέδια, όσον τουλάχιστον αφορά την γυναικείαν
παίδευσιν, υπήρχε και εν τοιούτον δι’ ου απηγορεύετο εις τα εγγάμους διδασκαλίσσας να μετέρχονται το διδασκαλικόν
επάγγελμα.
Εις την σχετική επί τούτω διαμαρτυρίαν μας εδόθη η απάντησις ότι αυτό γίνεται και εις την Ευρώπην. Εζητήσαμε λοιπόν
επισήμως πληροφορίας και από τα αρμόδια υπουργεία των ξένων κρατών και ιδού το συμπέρασμα των μέχρι σήμερον
ληφθεισών απαντήσεων:
Λοιπόν, εις την Γαλλίαν, το Βέλγιον, την Ιταλίαν, την Ολλανδίαν, την Φινλανδίαν, τας Ηνωμένας Πολιτείας της Αμερικής, την
Αγγλίαν και την Ελβετίαν επιτρέπεται εις τα εγγάμους να διδάσκωσιν. Εις την Αστρίαν αφού λάβωσιν την σχετική
κυβερνητική άδεια. Και μόνον εις την Γερμανίαν απαγορεύεται.(…)»
Απόδοση στη δημοτική
Στα εκπαιδευτικά νομοσχέδια που υποβλήθηκαν και ευτυχώς δεν ψηφίστηκαν, όσον τουλάχιστον αφορά την γυναικεία εκπαίδευση, υπήρχε
και ένα τέτοιο με το οποίο απαγορευόταν σε παντρεμένες δασκάλες να ασκούν το διδασκαλικά επάγγελμα.
Στη σχετική διαμαρτυρία μας αναφορικά με αυτό μας δόθηκε η απάντηση ότι αυτό γίνεται και στην Ευρώπη. Ζητήσαμε λοιπόν επίσημα
πληροφορίες και από τα αρμόδια υπουργεία των ξένων κρατών και ορίστε το συμπέρασμα των απαντήσεων που λάβαμε μέχρι σήμερα:
Λοιπόν, στην Γαλλία, το Βέλγιο, την Ιταλία, την Ολλανδία, την Φινλανδία, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, την Αγγλία και την Ελβετία
επιτρέπεται στις έγγαμες να διδάξου. Στην Αυστρία αφού πάρουν την σχετική κυβερνητική άδεια. Και μόνο στην Γερμανία απαγορεύεται.
Πηγή 6.13: Ξηραδάκη, Κ. (1988). Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα, πρωτοπόρες Ελληνίδες 1830-1936. Αθήνα: Γλάρος.
•
•
•
•
•
•
Ανέφερε σε ποιο περιοδικό δημοσιεύει το συγκεκριμένο άρθρο η συγγραφέας του.
Εντόπισε στην πηγή τη συχνότητα κυκλοφορίας του εντύπου.
Ποιο το θέμα της πηγής;
Εντόπισε την ημερομηνία που γράφτηκε.
Βρες τα στοιχεία εκείνα που μαρτυρούν τη θέση της γράφουσας σχετικά με το θέμα.
Σημείωσε από πού προέρχονται τα στοιχεία που παρουσιάζει αναφορικά με το ίδιο ζήτημα στις χώρες του Δυτικού κόσμου
98
«Εις τας εγκύους διδασκάλισσας χορηγείται
άδεια αναρρωτική εξ μηνών αρχόμενη από
του έκτου της κυήσεως μηνός επί απολήψει
του ημίσεως του μισθού»
6.14
Απόδοση στην δημοτική
Στις εγκύους δασκάλες χορηγείται
αναρρωτική άδεια έξι μηνών, η οποία
αρχίζει από τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης,
με την απώλεια του μισού του μισθού τους.
• Εντόπισε τι προβλέπεται για
τις εγκύους δασκάλες.
• Υπογράμμισε την οικονομική
συνέπεια της άδειας
μητρότητας.
• Ανάφερε και άλλους τρόπους
με τους οποίους κρίνεις πως
τελικώς το δικαίωμα στην
άδεια μητρότητας λειτουργεί
εις βάρος της γυναίκας
δασκάλας.
Πηγή 6.14: Κοντορεπανίδου, Γ. (2009). Η διάσταση του φύλου και η παρουσία
των παιδαγωγικών περιοδικών στην αρθρογραφία των παιδαγωγικών
περιοδικών του ά μισού του 20ου αιώνα. Μεταπτυχιακή εργασία. Φιλοσοφοφική
Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σ.79
99
• Ανέφερε τα στερεότυπα αναφορικά με την επαγγελματική θέση γυναίκας
την περίοδο του μεσοπολέμου. Συζήτησε στην τάξη για το αν και κατά πόσο
αυτά ισχύουν και σήμερα.
• Κατέγραψε τις αντιλήψεις ανδρών και γυναικών αναφορικά με τις γυναίκες
δασκάλες.
• Συζήτησε για τη θέση των γυναικών εκπαιδευτικών στην κοινωνία σήμερα.
• Κατέγραψε το προσωπικό που εργάζεται στο σχολείο σου. Βρες πόσοι
άνδρες και πόσες γυναίκες εργάζονται σε αυτό. Σημείωσε τη θέση στην
οποία εργάζονται.
10
0
•
•
•
•
•
Πηγή 7.1: Ιμβριώτη, Ρ. (1923). Το εκπαιδευτικό μας
πρόγραμμα, Ο αγώνας της γυναίκας, τεύχ.6
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp10056.pdf
Εντόπισε τον/την συγγραφέα της πηγής και το που
δημοσιεύεται.
Δώσε έναν τίτλο στην πηγή με βάση το ζήτημα που
πραγματεύεται.
Κύκλωσε το κεντρικό ζήτημα που οδηγεί στη σύσταση
εκπαιδευτικής επιτροπής.
Ανέφερε τους επιστημονικούς χώρους από τους
οποίους προέρχονται τα μέλη της εκπαιδευτικής
επιτροπής.
Βρες στην πηγή τον τρόπο με τον οποίο κατέληξε ο
σύνδεσμος για τα δικαιώματα των γυναικών σε γενικές
αρχές και πορίσματα.
7.1
10
1
•
•
•
•
•
7.1.1
Υπογράμμισε με τι παραλληλίζονται τα
γυναικεία σχολεία.
Ανέφερε τα στοιχεία εκείνα που μαρτυρούν την
παιδαγωγική κατάρτιση της συγγραφέα του
άρθρου.
Υπογράμμισε την παιδαγωγική τάση με την
οποία φαίνεται να συντάσσεται η συγγραφέας.
Σκιαγράφησε το σύγχρονο για την εποχή
σχολείο σύμφωνα με τα στοιχεία της πηγής
καταγράφοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
του.
Εντόπισε τα στοιχεία εκείνα που παρουσιάζουν
το ρόλο και τους στόχους του σύγχρονου για
την εποχή σχολείου.
Πηγή 7.1.1:Ιμβριώτη, Ρ. (1923). Το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, Ο αγώνας της γυναίκας, τεύχ.6
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp10056.pdf
10
2
•
•
7.1.2
•
•
•
•
Πηγές 7.1.2 και 7.1.3: Αποσπάσματα της πηγής 7.1. Ιμβριώτη, Ρ.
(1923). Το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, Ο αγώνας της γυναίκας,
τεύχ.6
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp10056.pdf
7.1.3
Σημείωσε τα στοιχεία που μαρτυρούν την
άποψη της επιτροπής που συστήθηκε
αναφορικά με το σχολείο της εποχής στην
Ελλάδα.
Εντόπισε το πώς αξιολογεί η εκπαιδευτική
επιτροπή τη σύνδεση των ελληνικών
σχολείων με την νέα παιδαγωγική.
Νέα παιδαγωγική: παιδαγωγική τάση με επίκεντρο το
παιδί και βασική αρχή πως το παιδί δεν έρχεται στο
σχολείο για να διδαχθεί, μα για να μάθει.
Ονόμασε την παιδαγωγική προσέγγιση
που προτείνεται στην πηγή.
Εντόπισε με τι προτείνεται να συνδέεται
το πρόγραμμα και η λειτουργία του
Δημοτικού.
Υπογράμμισε τις πληροφορίες που
παρέχει η πηγή για τη διάρκεια των
λαϊκών σπουδών.
Εντόπισε τις επιπλέον προτάσεις της
επιτροπής και ανέφερε τον σκοπό τους.
Σχολείο εργασίας: το σχολείο με αφετηρία κάθε σχολικής
δραστηριότητας του μαθητή από τα προσωπικά βιώματα, τις ανάγκες,
τα ενδιαφέροντα και την ατομικότητά του. Ονομάζεται αλλιώς και
βιωματικό σχολείο, με επίκεντρο τα βιώματα και τα δικαιώματα του
παιδιού.
10
3
7.1.4
Πηγή 7.1.4: Απόσπασμα της πηγής 7.1. Ιμβριώτη, Ρ. (1923). Το
εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, Ο αγώνας της γυναίκας, τεύχ.6
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp10056.pdf
•
•
•
•
Κύκλωσε το θέμα της παραγράφου.
Κατέγραψε την άποψη που εκφράζεται
αναφορικά με αυτό.
Εντόπισε το σημείο που μαρτυρά τη θέση
της Ιμβριώτη για το περιεχόμενο της
γυναικείας εκπαίδευσης.
Σημείωσε με τι συγκρίνει τους σκοπούς της.
Τι γνώμη έχετε για την συνεκπαίδευση αγοριών και κοριτσιών;
«Η καρδιά του άνδρα από τίποτε άλλο δε δαμάζεται περισσότερο
παρά από την επαφή του με τη γυναίκα»
«Τα κορίτσια επιδρούν στην διαγωγή και στη συμπεριφορά και
καθόλου στο ήθος των αγοριών»
«(…) διασπάται η προσοχή, γιατί τότε αρχίζει η γυναίκα να
απασχολεί την προσοχή του άνδρα»
«ο προορισμός της γυναίκας απαιτεί διαφορετική ύλη
7.2
διδασκαλίας»
Πηγή 7.2: Απόψεις εκπαιδευτικών για το ζήτημα της συνεκπαίδευσης,
όπως δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Εργασία.
«Ο διαγωνισμός μας», (1923, 30 Μαρτίου). Εργασία, τομ. Α’, τεύχ. 2, σ.
39-40
•
•
•
Ανέφερε σε ποιο από τα δυο φύλα εστιάζεται ο
προβληματισμός των εκπαιδευτικών.
Κατέγραψε τον τύπο των προβλημάτων που
παρουσιάζονται ως αντεπιχειρήματα.
Εντόπισε τα κοινωνικά στερεότυπα για το ρόλο
των γυναικών.
10
4
7.3
7.4
•
•
•
Πηγή 7.3: Νόμος 4373, «Περί
διαρθρώσεως των σχολείων της Μ.
Εκπαιδεύσεως». Φ.Ε.Κ. 297 Α΄ (2008-1929).
Εντόπισε την κοινωνική τάξη και το φύλο
των ατόμων των οποίων η άποψη
παρουσιάζεται.
Σημείωσε τη θέση που παίρνουν και
υπογράμμισε τους λόγους με τους οποίους
στηρίζουν τη θέση τους.
Περιέγραψε την γνώμη των εκπαιδευτικών
καθώς και των μελών της αστικής τάξης
αναφορικά με τη συνεκπαίδευση πριν και
μετά τη ψήφιση του Ν. 4393.
7.5
«Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929 καθιερώνει την συνεκπαίδευση, την ίδρυση
ξεχωριστών Γυμνασίων θηλέων και αρρένων στις πόλεις, ίδρυση μικτών σχολείων στην
επαρχία μόνο όπου για οικονομικούς λόγους, δεν ήταν δυνατή η λειτουργία δυο χωριστών
σχολείων για τους μαθητές και τις μαθήτριες, τη διδασκαλία των οικοκυρικών για τις μαθήτριες
και το χωρισμό των δύο φύλων στην ώρα της Γυμναστικής. Το διδακτικό προσωπικό του
Γυμνασίου θηλέων αποτελούσαν, κατά προτεραιότητα, καθηγήτριες.»
«(…) από πνευματικής απόψεως εγώ
δεν θα είχα κανένα λόγον να είμαι
κατά της εισαγωγής της
συνεκπαιδεύσεως στα Γυμνάσια.
Τάσσομαι όμως εναντίων της
εισαγωγής αυτής εις τα σχολεία αυτά
εξ ηθικών λόγων» Π.Ν. Καθηγητής
Μαθηματικών.
«(…) εις περίπτωσιν εφαρμογής της
συμφοιτήσεως ημείς θα
αποστείλωμεν προθύμως την
θυγατέρα μας Ελένη εις το μεικτόν
Γυμνάσιον, μολονότι πιστεύωμεν, ότι
νοητικώς τα θήλεα υστερούσιν των
αρρένων, ότε και η Ελένη θα
δυσκολευτεί κομματάκι» Δ.Λ. Ιατρός.
«Τι είναι πάλιν αυτή η νέα θρησκεία
την οποίαν θέλετε να μας
εισαγάγετε; Εσκεφθήκατε καλώς, τι
ζητείτε;» Ν.Θ. Δικηγόρος.
Πηγή 7.4: Έρευνα για τη στάση γονέων και
εκπαιδευτικών αναφορικά με τη
συνεκπαίδευση.
Καραχρίστος, Ν. (1930-1931). Η συνεκπαίδευσις
των δύο φύλων εν Ελλάδι, Δελτίων Ο.Λ.Μ.Ε., τόμ. 6
Πηγή 7.5: Ζιώγου-Καραστεργίου, Σ. (1994)Η μικτή εκπαίδευση στα δευτεροβάθμια σχολεία στην Ελλάδα: προοπτικές και
δημόσιες συζητήσεις από τις αρχές του αιώνα μας μέχρι σήμερα. Στο Δεληγιάννη & Ζιώγου (επιμ.) Εκπαίδευση και φύλο,
Ιστορική διάσταση και σύγχρονος προβληματισμός, σσ. 193-207. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
10
5
7.4
«Οι νόμοι, γραφέντες υπ’ ανδρών, δεν την
υποστηρίζουσι, και οι δικασταί, αν
διαμαρτυρηθή, την στέλλουσιν ατάραχοι εις τα
οικιακά έργα της».
Απόδοση στη δημοτική
Οι νόμοι, που έχουν γραφτεί από άνδρες, δεν
την υποστηρίζουν (σσ. τη γυναίκα), και οι
δικαστές, αν διαμαρτυρηθεί, την στέλνουν
ατάραχοι στις οικιακές της εργασίες.
7.6
Πηγή 7.6: Αλ, Παπαδόπουλος (1894), στο
Παπακώστας, Γ. (1980).Η ζωή και το έργο της
Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου. Αθήνα: Ελληνικό
λογοτεχνικό και ιστορικό αρχείο.
«Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1929 καθιερώνει
την συνεκπαίδευση, την ίδρυση ξεχωριστών
Γυμνασίων θηλέων και αρρένων στις πόλεις, ίδρυση
μικτών σχολείων στην επαρχία μόνο όπου για
οικονομικούς λόγους, δεν ήταν δυνατή η λειτουργία
δυο χωριστών σχολείων για τους μαθητές και τις
μαθήτριες, τη διδασκαλία των οικοκυρικών για τις
μαθήτριες και το χωρισμό των δύο φύλων στην ώρα
της Γυμναστικής. Το διδακτικό προσωπικό του
Γυμνασίου θηλέων αποτελούσαν, κατά
προτεραιότητα, καθηγήτριες.»
7.5
•
Διάβασε την πηγή 7.6 και
με βάση αυτή σχολίασε
με τους συμμαθητές και
τις συμμαθήτριές σου τις
πηγές 7.4 και 7.5 που
εξέτασες στην
προηγούμενη διαφάνεια.
Πηγή 7.5: ΖιώγουΚαραστεργίου, Σ. (1994)Η
μικτή εκπαίδευση στα
δευτεροβάθμια σχολεία
στην Ελλάδα: προοπτικές
και δημόσιες συζητήσεις
από τις αρχές του αιώνα
μας μέχρι σήμερα. Στο
Δεληγιάννη & Ζιώγου
(επιμ.) Εκπαίδευση και
φύλο, Ιστορική διάσταση
και σύγχρονος
προβληματισμός, σσ. 193207. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
«(…) από πνευματικής απόψεως
εγώ δεν θα είχα κανένα λόγον να
είμαι κατά της εισαγωγής της
συνεκπαιδεύσεως στα Γυμνάσια.
Τάσσομαι όμως εναντίων της
εισαγωγής αυτής εις τα σχολεία
αυτά εξ ηθικών λόγων» Π.Ν.
Καθηγητής Μαθηματικών.
«(…) εις περίπτωσιν εφαρμογής
της συμφοιτήσεως ημείς θα
αποστείλωμεν προθύμως την
θυγατέρα μας Ελένη εις το
μεικτόν Γυμνάσιον, μολονότι
πιστεύωμεν, ότι νοητικώς τα
θήλεα υστερούσιν των αρρένων,
ότε και η Ελένη θα δυσκολευτεί
κομματάκι» Δ.Λ. Ιατρός.
«Τι είναι πάλιν αυτή η νέα
θρησκεία την οποίαν θέλετε να
μας εισαγάγετε; Εσκεφθήκατε
καλώς, τι ζητείτε;» Ν.Θ.
Δικηγόρος.
Πηγή 7.4: Έρευνα για τη στάση γονέων και
εκπαιδευτικών αναφορικά με τη
συνεκπαίδευση.
Καραχρίστος, Ν. (1930-1931). Η
συνεκπαίδευσις των δύο φύλων εν Ελλάδι,
10
Δελτίων Ο.Λ.Μ.Ε., τόμ. 6
6
7.7
•
•
•
•
•
•
Επισήμανε το είδος του σχολικού εγχειριδίου.
Εντόπισε τη χρονολογία κατά την οποία
χρησιμοποιήθηκε.
Βρες το/τη συγγραφέα του και επισήμανε την
ιδιότητά του.
Για ποια τάξη προορίζεται το βιβλίο.
Εντόπισε τον τίτλο του και περιέγραψε το
περιεχόμενο της εικονογράφησης του εξωφύλλου.
Ποια εικόνα παρουσιάζει για τις γυναίκες;
Πηγή 7.7: Συλλογή παλαιών σχολικών βιβλίων και αντικειμένων Παύλου
Μπαλογιάννη.
http://www.pbalogiannis.gr/home.html
10
7
7.8
•
•
•
•
Γράψε έναν τίτλο στην πηγή με βάση το
κεντρικό της θέμα.
Παρατήρησε ποιοι φορείς παρουσιάζονται
στην πηγή και με ποια άποψη
συντάσσονται.
Εντόπισε την άποψη αναφορικά με το
γλωσσικό ζήτημα που φαίνεται να
υπερισχύει με βάση την πηγή.
Κατέγραψε τις 3 περιοχές με τα
υψηλότερα ποσοστά και από τις δυο
πλευρές.
Πηγή 7.8: Αθανασιάδης, Θ. (1999) Η διδασκαλική ομοσπονδία της Ελλάδας στο μεσοπόλεμο (η ίδρυση και η πορεία της). Διδακτορική
διατριβή. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας
http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/11318#page/771/mode/1up
10
8
7.8
1.8
Πηγή 1.8: Εκπαίδευση ( σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές).
Κρητικός, Γ. (2010). Χάρτες γλωσσικών μειονοτήτων στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου:
απεικονίσεις ενός «ομογενοποιημένου» χώρου.
http://xeee.web.auth.gr/powerpoints_xeee11/04/kritikos.pdf
•
•
•
Κύκλωσε στον χάρτη 1.8 τις περιοχές στις οποίες εντόπισες
τα υψηλότερα ποσοστά υπέρ των δυο απόψεων.
Παρατήρησε το ποσοστό του αγράμματου πληθυσμού σε
αυτές.
Συσχέτισε τα όσα κατέγραψες για το διάγραμμα 7.8 με την
πηγή 1.8.
Πηγή 7.8: Αθανασιάδης, Θ. (1999) Η διδασκαλική ομοσπονδία της Ελλάδας στο
μεσοπόλεμο (η ίδρυση και η πορεία της). Διδακτορική διατριβή. Πανεπιστήμιο
Ιωαννίνων Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας
http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/11318#page/771/mode/1up
10
9
Σ.Δ.Γ. :Σύνδεσμος για τα
Δικαιώματα της Γυναίκας
7.9
•
•
•
•
Εντόπισε το θέμα της πηγής.
Η άποψη ποιου φορέα εκφράζεται στο
άρθρο;
Εντόπισε και κατέγραψε τα στοιχεία
εκείνα που μαρτυρούν τη θέση του
φορέα για το ζήτημα αυτό.
Υπογράμμισε τα στοιχεία που παρέχει η
πηγή για την μορφή της εκπαίδευσης
την περίοδο που γράφτηκε.
Πηγή 7.9:
Ανυπόγραφο, (1933).Εκπαιδευτικό Ξεχαρβάλωμα, Ο
Αγώνας της Γυναίκας τεύχ. 171
http://www.genderpanteion.gr/gr/pdfiles/clp11178.pdf
11
0
•
•
•
Δημιούργησε μια λίστα με τα παιδαγωγικά ζητήματα τα οποία εξέτασες μέσω των πηγών.
Ανέφερε τις θέσεις των γυναικών δασκάλων πάνω σε αυτά.
Σχολίασε το κατά πόσο τα ζητήματα αυτά σχετίζονται άμεσα με την εκπαίδευση των
γυναικών ή πρόκειται για θέσεις που αφορούν γενικότερα την εκπαίδευση ως θεσμό.
11
1
1903-1957
Η Κατίνα Παπά γεννήθηκε στο χωριό Γιαννιτσάτες στη Βόρειο Ήπειρο.(…) Μετά από διώξεις
ελλήνων από τουρκαλβανούς στην περιοχή, η οικογένεια Παπά κατέφυγε στην Κέρκυρα, όπου η
Κατίνα τέλειωσε την Ιόνιο Ακαδημία με άριστα και τιμήθηκε με το χρυσούν μετάλλιο World
Douglas. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στην Παιδαγωγική
Ακαδημία Αθηνών (1924-1925). Μετεκπαιδεύτηκε στην Αυστρία (1930-1932), το Μόναχο και το
Βερολίνο (1938-1939) με υποτροφίες του Υπουργείου Παιδείας και ειδικεύτηκε στην Ψυχολογία
και τη Θεραπευτική αγωγή. Στη Βιέννη παρακολούθησε μαθήματα του Alfred Adler. Το 1933
παρακολούθησε σχολικά προγράμματα για παιδιά με ειδικές ανάγκες στην Ιταλία. Εργάστηκε στο
Στ΄ Γυμνάσιο Θηλέων Αθηνών, όπου ίδρυσε τον πρώτο Παιδαγωγικό Συμβουλευτικό Σταθμό, που
λειτούργησε από το 1933 και ως την παραίτησή της το 1954. Την πρώτη της εμφάνιση στη
λογοτεχνία πραγματοποίησε το 1935 με την έκδοση της συλλογής διηγημάτων Στη συκαμιά από
κάτω, για την οποία τιμήθηκε με το Βικελαίο έπαθλο της Ακαδημίας Αθηνών. Συνεργάστηκε με
λογοτεχνικά περιοδικά όπως η Νέα Εστία, η Ηπειρωτική Εστία και με την εφημερίδα Κερκυραϊκά
Νέα. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία 54 χρόνων. Όσο ζούσε εξέδωσε μόνο μια ακόμη συλλογή
διηγημάτων, με τίτλο Αν άλλαζαν όλα. Μετά το θάνατό της κυκλοφόρησε το χρονικό Σ’ένα Γυμνάσιο
Θηλέων και η συλλογή ποιημάτων της Ποιήματα, και τα δύο με φροντίδα της αδερφής της
ζωγράφου Αγλαΐας Παπά. Διηγήματά της μεταφράστηκαν και ανθολογήθηκαν στη Γερμανία.
Ανέκδοτο παρέμεινε μεγάλο μέρος του έργου της, δοκίμια, μελέτες και ένα θεατρικό έργο με τίτλο Ο
ξένος.
Πηγή 8.1: Παπά Κατίνα Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών
http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=307
•
•
•
•
•
8.2
Πηγή 8.2: Σκίτσο της Κ. Παπά
http://www.ekebi.gr/frontoffice/port
al.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=
307
8.1
Εντόπισε στην πηγή την εκπαιδευτική κατάρτιση της προσωπικότητας που περιγράφεται.
Επισήμανε τα στοιχεία που μαρτυρούν τους χώρους στους οποίους κινούνται τα εκπαιδευτικά της ενδιαφέροντα.
Υπογράμμισε τα στοιχεία που παρουσιάζονται για την επαγγελματική της δράση.
Ανέφερε τους τρόπους με τους οποίους συμμετέχει στον δημόσιο λόγο.
Βρες τα στοιχεία εκείνα που μαρτυρούν το αν το έργο της έλαβε αναγνώριση.
11
2
8.3
Πηγή 8.3: Το βιβλίο της Κ. Παπά από τη συλλογή
βιβλίων της Αναγνωστικής Εταιρίας Κέρκυρας
http://www.anagnostikicorfu.com/index.asp?PageId=
9&ArticleID=40
•
•
•
•
•
«Αυτή η τάξη ήταν μια πολύπαθη τάξη. Το Γγ, δηλαδή το τρίτο τμήμα
της Τρίτης Γυμνασίου (…) στην αρχή της χρονιάς η τάξη ήτανε
χωρισμένη σε δυο μονάχα τμήματα από εκατόν δέκα παιδιά το
καθένα. «Αριθμός κανονικός», έλεγε ο κ. Γυμνασιάρχης»
«ο κύριος Αστρίδης γράφει στον πίνακα, με ωραία καλλιγραφικά
γράμματα, το θέμα της σημερινής συνθέσεως: «πως πρέπει να
διάκειται η Ελληνίς γυνή προς τα νέα κοινωνικά προβλήματα;» και
κάτω απ’ αυτό: «Σκελετός: Τι είναι πρόβλημα; Ποια τα
απασχολούντα την σημερινήν κοινωνίας προβλήματα» και μέσα σε
παρένθεση: «φεμινισμός-σοσιαλισμός-κομμουνισμός». Ο κ. Αστρίδης
κλείνει την παρένθεση».
Πηγή 8.4: Απόσπασμα από το βιβλίο της Κ. Παπά «Σ’ ένα Γυμνάσιο
Θηλέων».
Παπά, Κ. (1959). Σ’ ένα Γυμνάσιο Θηλέων. Αθήνα: Δίφρος.
8.4
Σημείωσε το έτος έκδοσης του λογοτεχνικού βιβλίου της Κ. Παπά.
Βρες στην πηγή 8.4 τα στοιχεία που περιγράφουν τις σχολικές τάξεις της εποχής.
Εντόπισε το φύλο και την επαγγελματική ιδιότητα των προσώπων που αναφέρονται
στο απόσπασμα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της πηγής ανέφερε ποιο μάθημα διδάσκεται στο απόσπασμα.
Υπογράμμισε στην πηγή τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής, σύμφωνα με τον κ.
Αστρίδη.
11
3
•
•
•
•
•
•
Εντόπισε στην πηγή 8.5 το φύλο με το
οποίο η συγγραφέας αποδίδει τους
χαρακτήρες του/της Επιθεωρητή και
του/της Γυμνασιάρχη.
Ανέφερε την ειδικότητα της
καθηγήτριας στην οποία αναφέρεται.
Υπογράμμισε το πώς παρουσιάζει η
συγγραφέας τη θέση του δημοσίου
υπαλλήλου.
Σημείωσε τα στοιχεία που
περιγράφουν την προσωπικότητά της.
Υπογράμμισε το σημείο στο οποίο η
συγγραφέας υποδηλώνει την κυρίαρχη
ιδεολογία στο χώρο της εκπαίδευσης
και κατέγραψε την.
8.5
«Είναι φοβερό να σε καλεί σε απολογία ο Επιθεωρητής
(…) αυτό σε ζημιώνει επαγγελματικά και βαραίνει σε όλη
σου τη ζωή (…) στον δημόσιο βίο ο υπάλληλος είναι τόσο
ανίσχυρος και ανυπεράσπιστος που ο ίδιος ο
Γυμνασιάρχης τη λυπήθηκε και αποφάσισε να τη
βοηθήσει. Είναι αλήθεια πως δεν το άξιζε: ήταν Κρητικιά,
βενιζελική και δημοτικίστρια. Λένε μάλιστα πως
αριστέριζε κιόλας (…) με άλλα λόγια είχε όλες εκείνες τις
ιδιότητες που κάνουν έναν εκπαιδευτικό αποκρουστικό
και οριστικά στάσιμο. Έλα όμως που η καθηγήτρια των
Γαλλικών του ήρεσεν ιδιαιτέρως.»
Πηγή 8.4: Απόσπασμα από το βιβλίο της Κ. Παπά «Σ’ ένα Γυμνάσιο
Θηλέων».
Παπά, Κ. (1959). Σ’ ένα Γυμνάσιο Θηλέων. Αθήνα: Δίφρος.
Βρες σε ποια όψη της καθηγήτριας
Γαλλικών εστιάζει ο προϊστάμενός της.
11
4
«Η Έλλη Αλεξίου γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, κόρη του εκδότη Στυλιανού
Αλεξίου και της Ειρήνης Ζαχαριάδη.(…) Φοίτησε στο Σχολαρχείο του Ηρακλείου.(…).
Το 1913 μετά από απόφαση της κρητικής Πολιτείας εξετάστηκε από την Αρσάκειο
Παιδαγωγική Ακαδημία και αναγνωρίστηκε ως Διπλωματούχος. Το 1914 διορίστηκε
στο Γ΄ Χριστιανικό Γυμνάσιο της Αγίας Παρασκευής στο Ηράκλειο και τον επόμενο
χρόνο διορίστηκε στο Πρότυπο Διδασκαλείο της πόλης. Το 1919 έγινε
διπλωματούχος του Institut Superieur d’ Etudes Francaises και διορίστηκε στο
Ανώτερο Παρθεναγωγείο Ηρακλείου. Την ίδια χρονιά γνωρίστηκε στη Δεξαμενή με
το Βάσο Δασκαλάκη, με τον οποίο παντρεύτηκε το 1920 στο Παρίσι. Τον επόμενο
χρόνο πέθανε ο πατέρας της από καρκίνο. Το 1925 αποφοίτησε από τη Γερμανική
Σχολή Αθηνών. Η Έλλη Αλεξίου πραγματοποίησε την πρώτη της εμφάνιση στο χώρο
της λογοτεχνίας το 1923 με τη δημοσίευση του διηγήματος Φραντζέσκος στο
περιοδικό Φιλική Εταιρεία. Κατά τη διάρκεια της ζωής της ασχολήθηκε με την
πεζογραφία, το θέατρο, την επιστήμη της Παιδαγωγικής, τη λογοτεχνική μετάφραση,
το παιδικό βιβλίο και άλλους τομείς του γραπτού λόγου, αφήνοντας μεγάλο σε
έκταση έργο. Η πεζογραφία της αποτυπώνει έμμεσα τον προβληματισμό της για την
κοινωνική δικαιοσύνη, όπως αυτός διαμορφώθηκε και μέσα από την πολιτική της
ιδεολογία και κινείται στα πλαίσια της ρεαλιστικής γραφής, με έντονη ωστόσο την
παρουσία του προσωπικής συναισθηματικής εμπλοκής και του ψυχογραφικού
στοιχείου.»
Πηγή 8.6: Βιογραφία της Έλλης Αλεξίου από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου.
8.7
Πηγή 8.7:
Βιογραφικό
σημείωμα της
Έ. Αλεξίου
γραμμένο από
την ίδια.
http://www.ekebi.g
r/frontoffice/portal.
asp?cpage=NODE&
cnode=461&t=98
8.6
http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=98
•
•
•
Υπογράμμισε στην πηγή 8.6 τις σπουδές και την επαγγελματική σταδιοδρομία της προσωπικότητας που
παρουσιάζεται.
Εντόπισε τα σημεία εκείνα που μαρτυρούν τους χώρους στους οποίους δραστηριοποιήθηκε.
Βρες πως χαρακτηρίζεται από τον/τη συγγραφέα της πηγής το λογοτεχνικό της έργο.
11
5
8.9
«Στις σελίδες του Γ’ Χριστιανικού
Παρθεναγωγείου της Αλεξίου, όπου μέσα σε
σκηνές αθλιότητας γονιών και παιδιών
παρελαύνουν αθώες και ταλαιπωρούμενες
παιδικές ψυχές που λαχταρούν λίγο άρτο ζωής
και συμπόνιας, μια θαλπωρή και μια στοργή,
συνυφαίνονται μαζί τους οι γεμάτες ψυχικό
βασανισμό και αγωνία εξομολογήσεις μιας
δασκάλας, που έχει την έγνοια των παιδιών
σαν δεύτερή τους αληθινή μάνα. Δεν
απολείπουν κι άλλες σαν κι αυτήν φωτισμένες
συνειδήσεις, αλλά και δεν αποκρύπτονται,
επίσης, οι σκιές από μερικές ατομικιστικές και
σχολαστικές, δίχως βαθύτερη συνανθρώπινη
συνείδηση, παρουσίες.»
Πηγή 8.9: Βολανάκη, Τ. (1979). Έλλη Αλεξίου:
Μικρό Αφιέρωμα. Αθήνα: Καστανιώτης
8.8
•
•
•
•
Εντόπισε στην πηγή σε ποιο
λογοτεχνικό έργο της Αλεξίου
αναφέρεται η συγγραφέας της.
Υπογράμμισε τα στοιχεία που
μαρτυρούν τις συνθήκες ζωής
τη περίοδο που περιγράφει το
βιβλίο.
Βρες τους χαρακτήρες του
βιβλίου
Ανέφερε πως περιγράφει τις
δασκάλες της εποχής.
Πηγή 8.8: Φωτογραφία
της Έλλης Αλεξίου.
http://www.ekebi.gr/frontoffice/
portal.asp?cpage=NODE&cnode
=461&t=98
11
6
8.10
•
•
•
•
Βρες πότε γράφτηκε το έργο της Αλεξίου «Γ’
Χριστιανικό Παρθεναγωγείο».
Εντόπισε στην πηγή 8.10 τα στοιχεία που μαρτυρούν
τη σχέση της δασκάλας με τις μαθήτριές της.
Υπογράμμισε τα στοιχεία που δίνει η πηγή 8.11 για
τις παιδαγωγικές μεθόδους που χρησιμοποιεί η κ.
Καλλιόπη.
Σύγκρινε τις δυο πηγές και ανέφερε σε ποιο
παιδαγωγικό ρεύμα εντάσσονται οι δυο δασκάλες.
«μπορούσα ν’ ανησυχώ, αν ήξερα πως τα μικρά
φεύγοντας από μένα θα πέσουν σε χέρια σκληρά κι
απάνθρωπα, μα ευτυχώς από αυτήν την πλευρά
ήμουν ήσυχη. Του χρόνου θα πήγαιναν στα χέρια της
Αυγής. Θα τα παραλάβαινε αυτός ο χρυσός
άνθρωπος.»
«η καθαριότητα δεν αργούσε να γίνει, όπως θα
νομίσει κανένας. Γινότανε σε λίγα λεπτά, γιατί τα
κοριτσάκια είχανε συνηθίσει, και κινιόντουσαν κατά
που οδηγούσε το ξύλο, σα να ‘τανε τίποτα
γυμνασμένα ζώα του ιπποδρομίου και η κ. Καλλιόπη
από πάνω τους, θηριοδαμαστής (…)-Μαυράκη!
Πλατάκη! Κουκλή! Αναστασάκη! Σηκωθείτε πάνω!
Κοπιάστε εδώ! Κοντά μου! Αμ την καλοπέραση ποιος
δεν τη θέλει! Ήρθατε και μου θρονιαστήκατε εδώ
κάτω; Μπρος! Κοπιάστε και θα λογαριαστούμε
απάνω. Μπρος! Κι ένα, ένα τα παιδιά που περνούσαν
μπροστά της, (σσ. μπροστά από την κ. Καλλιόπη),
αφού έτρωγαν ένα χαστούκι, δέχονταν και μια
σπρωξιά προς τη σκάλα.
8.11
Πηγές 8.10 και 8.11: Αποσπάσματα από το βιβλίο
της Ε. Αλεξίου «Γ’ Χριστιανικό Παρθεναγωγείο».
Αλεξίου, Ε. (1978). Γ΄ Χριστιανικόν Παρθεναγωγείον.
Αθήνα: Καστανιώτη. (Αρχική έκδοση 1932).
11
7
•
•
•
•
Με βάση τα όσα εξέτασες γράψε ένα σύντομο άρθρο προς ένα εκπαιδευτικό περιοδικό σχετικά με
το ποιες είναι οι κοινωνικές προσδοκίες για τις γυναίκες εκπαιδευτικούς στη διάρκεια του
Μεσοπολέμου και ποιος ο ρόλος τους στην εκπαίδευση.
Φτιάξε την ώρα των εικαστικών μια αφίσα αναφορικά με το ζήτημα που εξέτασες.
Με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριες της τάξης σου να παρουσιάσετε τα αποτελέσματα της
μελέτης και εργασίας σας στο υπόλοιπο σχολείο με αφορμή τον εορτασμό της ημέρας της
γυναίκας στις 8 Μαρτίου.
Ανέφερε τι άλλο θα ήθελες να μάθεις αναφορικά με το θέμα.
11
8
Στόχοι
Δηλωτικοί
Να οριοθετήσουν χρονικά την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Πηγές
Δραστηριότητες
Αριθμός πηγής (αριθμός διαφάνειας)
Αριθμός δραστηριότητας (αριθμός
διαφάνειας)
1.2(7), 1.3(8), 1.4(9)
2-3-4(7), 1(8), 2(9), 3(9)
Να κατανοήσουν τις ιδιαίτερες συνθήκες στην Ελλάδα που οδηγούν τις γυναίκες στο επάγγελμα της εκπαιδευτικού.
5.7(63), 5.9(64), 5.17(71), 5.18(72), 5.22(76),
5.9&5.7(78), 6.1(84), 6.5(87), 5.24(79),
5.25(80),6.9(94), 6.10(95)
5(63), 6(61), 5(72), 2-3(76), 3&6(78),
3(84), 5(68), 6(87), 2&3(79), 4(80),
2&3&4(94), 4(95)
Να εξετάσουν την ταξική και κοινωνική προέλευση των γυναικών εκπαιδευτικών.
4.1(33), 4.17(47), 5.7(63), 5.17(71), 5.18(72), 5.23(77),
5.24(79), 5.27(82), 6.8(92),
1&4(33), 1(47), 3(47), 5(63), 2&6(71),
3(72), 4&5(77), 1&2(79), 4(82), 2(92),
1.6(11), 1.7(12), 1.8(13), 1.8(14), 2.3(18), 3.3(28), 3.7
έως και 3.10(31), 4.8 έως και 4.10(44), 4.124.12.1&4.13(45), 5.1β(56), 5.2β(58), 5.9(64), 5.10(65),
5.12(69), 5.20(74), 7.7(107), 7.8(108), 1.8(109),
1&2(11), 1-2-4-5(12), 1 έως 3(13),
1&2(14), 3(18), 1(28), 2&3(31), 1(44), 12&4(45), 1-3—4(56),2-3-4-8(58)1-23&4(64), 1-2-3&4(65), 5&6(69), 1-23(74), 1 έως 6(107), 2-3&4(108),
1&2(109),
Να μπορούν να αντιληφθούν την εμπρόθετη λειτουργία των πηγών.
3.6(30), 4.5.3(39), 4.5.4(40), 4.28(52), 5.1(55),
5.1β&5.2β(59), 5.4.1(61), 5.16(70), 6.6.2 (90), 6.13(98),
2&7(30), 1&5(39), 1&2(40), 1&2(52), 12&3(55), 2-4(59), 2-4&5(61), 3(70),
6.6.2(90), 1&5(98),
Να μπορούν να κάνουν σύγκριση πηγών.
1.8(14), 1.7&1.8(19), 3.3&3.2(28), 5.2β(58),
5.1&5.2β(59), 5.3&5.2(60), 5.20(74), 5.21(75),
5.9&5.6(97), 6.7(93), 7.2&7.4(105), 7.4-7.5&7.6(106),
1.8-7.8(109),
2(14), 1(19), 6(28), 9(58), 1-3(59), 3(60),
3(74), 3(75), 1-2&3(97), 1(93), 3(105),
1(106), 3(109),
Να μπορούν να εντοπίσουν την άποψη και το κεντρικό θέμα που διατρέχει την πηγή.
1.2(7), 1.9(15), 2.1&2.2(17), 2.4(20), 2.5(21), 2.8(24),
3.6(30), 3.7 έως και 3.10(31), 4.7(42), 4.7.1(43),
4.19(48), 5.1β&5.2β(59), 5.4.1(61), 5.5(62), 5.6(59),
5.16(70), 5.23(77), 6.4(86), 6.6.1(89), 6.6.2(90), 6.7(91),
6.7-6.8.1(93), 6.12(97), 7.1.4(104), 7.9(110),
1(1.2), 1-5-6(15), 3(17), 2(20), 5(21),
5(24), 1&7(30), 2(31), 1-5&6(42), 2(43),
3&4(48), 1(59), 2(61), 1-3-4&7(62),
1&3(70), 1(77), 3(86), 1(89), 1-2-3(90),
1&7(91), 2(93), 3&5(97), 1,2&3(104), 14(110)
3.1(27), 3.2(27), 3.3(28), 3.4(29), 3.7 έως και 3.10(31),
4.1(33), 4.5.3(39), 4.6(41), 4.7(42), 4.24(50), 5.2(57),
5.3(60), 5.4.1(61), 5.5&5.6(62),5.10(65), 5.11(66),
5.13α(68), 5.17(71), 5.19(73), 5.20(74), 6.1(84),
6.3(85), 6.6.1(89), 6.6.2(90), 6.7(91), 6.9(78), 7.1.1(82),
7.1.4&7.2(84), 6.11(96), 6.14(99)
2(27), 4&5(28), 1-2&3(29), 2&3(31),
6(4.1), 4(39), 2-3&4(41), 5&6(42), 3(50),
5&6(57), 1&2(60), 5(61), 2-3&8(62),
4&5(65), 4(66), 1(68), 5&6(71), 1(73), 12-4(74), 4(84), 3&5(85), 4-5&6(89),
1&2(90), 7(91), 1(78), 1(82), 3-4&5(84),
1-2-3-4(96), 1-2-3(99)
1.7(12), 1.8(14), 1.7&1.8(19), 2.4(20), 2.5(21), 2.8(24),
2.9(25), 3.2&3.3(28), 4.4(37), 4.7.1(43), 5.1(55),
5.2(56), 5.12(67), 7.1.1(82), 7.2(84), 7.8&1.8(89)
1 έως 6(12), 2&3(14), 1(19), 3(20),4(21),
3&6(24), 3(25), 6(28), 4&5(37), 2(43), 23&5(55), 1-4-5&7(56), 3(67), 4&5(82),
7(84), 3(89)
Να περάσουν από την ιστορική γνώση στην ιστορική κατανόηση και ανάγνωση του κόσμου.
1.2(7), 1.3(8), 1.4(9), 1.7&1.8(19), 3.3(28), 5.2(56),
5.7(60), 5.9(61), 5.7(66), 6.7&6.8.1(77), 7.2(84),
7.6(86), 7.8&1.8(89), 8.10&8.11(97)
1-2(7), 1(1.3), 1-2&3(9), 1&2(19), 6(28),
2-4-5&6(56), 5(60), 6(61),3(66), 1(77),
7(84), 1(86), 3(89), 4(97)
Να αντιληφθούν τις γυναίκες ως ιστορικά υποκείμενα.
3.2(27), 3.3(28), 3.4(29), 3.6(30), 4.1(33), 4.3(36),
4.6(41), 4.7(42), 4.17(47), 4.22(49), 4.23(50), 5.12(63),
5.13(64), 5.12(67)5.27(82), 6.10(95)
2(27), 4(28), 1-2-3-4&5(29), 3-45&6(30), 3(33), 3(36), 4(41), 5(42),
4(47), 1&2(49), 2(50), 5(63),4&5(64),
2(67), 3(82), 3(95)
Να αντιληφθούν πως η απουσία του γυναικείου λόγου (discourse) και η ανισότητα απορρέουν από το ιστορικό – κοινωνικό πλαίσιο.
4.1(33), 4.5(38), 4.5.3(39), 4.16(46), 4.17(47), 4.19(48), 4&6(33), 1-2&4(38), 3&4(39), 5(47),
4.27(51), 4.29(53), 5.4.1(58), 5.14(65), 6.1(68), 6.3(69), 4(48), 4&5(51), 1-2-3&4(53), 5(58), 46.5(71), 7.2(84), 7.4(85), 7.6(86),
5&6(65), 4&6(68), 5(69), 3-4-5-&7(71),
7(84), 1&2(85), 1(86),
Μεθοδολογικοί
Να μπορούν να αναγνώσουν οπτικό πληροφοριακό υλικό.
Εννοιολογικοί
Να εισαχθούν στην έννοια του φεμινισμού και να εξετάσουν τις έμφυλες ανισότητες των γυναικών στην εκπαίδευση (εκπαιδευτικοί μαθήτριες).
Μεταγνωστικοί
Να κατανοήσουν τη σπουδαιότητα της επεξεργασίας των πηγών για να καταλήξουμε σε ορθά ιστορικά συμπεράσματα.
Αξιολόγηση
11
9