Transcript Falsificatie

ANW - Falsificatie
September 2013 – 5 vwo – van der Capellen
Lesdoel/lesonderwerp
Onderwerp:
Falsificatie
Lesdoel:
Leerlingen weten wat falsificatie is en welke rol
falsificatie speelt binnen de wetenschap en hoe dit
toegepast kan worden.
Herhaling vorige les
Wetten en theorieën
Inductie
Deductie
Voorspellingen en
verklaringen
Feiten verkregen door waarnemingen
Helaas, was het maar zo simpel..
Waarnemingen hoeven niet te kloppen, ook al doe je
ze zorgvuldig, want . . .
1. Je weet niet wat je niet waarneemt.
2. De waarneming is afhankelijk van de theorie.
(M.a.w. :wat je waarneemt hangt af van wat je
al weet.)
3. De theorie bepaalt het experiment
Gelukkig is er de logica, ter controle…..
Ook de logica kan echter foute bevindingen
opleveren:
1. Met kokend water en een theezakje kun je
thee zetten.
2. Dit is kokend water.
3. Zakje er in, nu heb je thee.
(Jammer, je zit op 3500m boven N.A.P)
Mogelijke oplossingen (1):
waarschijnlijkheden?
Dat kan, denk aan kansberekening: in 95% van
de gevallen gaat het goed (of fout)
Of niet, aan 50% kans dat het goed (of fout)
gaat heb je niet veel.
Aan ‘soms’ of ‘meestal’ heb je al helemaal
niets.
Mogelijke oplossingen (2):
Falsificationisme.
• Echt natuurwetenschappelijke wetten en
theorieën zijn daarom zo geformuleerd dat
ze falsificeerbaar zijn.
• D.w.z. ze moeten maar op één manier zijn
op te vatten.
• Geen uitzonderingen toestaan.
De praktijk:
Wetenschappers werken veel met theorieën
waarvan ze weten dat:
a: ze onzekerheden bevatten
b: niet in alle gevallen opgaan
c: niet iedereen het er mee eens is
Falsificatie
Karl Popper (1902-1994)
Wenen (1902-1937)
Nieuw-Zeeland (1937-1946)
Engeland (1946-1994)
9
`universeel’ filosoof (weten-schap, politiek,
geschiedenis, kennistheorie, ..)
9
Falsificatie
`Zoeklicht-theorie’ (Popper)
Deze verlichten – als een zoeklicht,
schijnwerper – een bepaald gebied,
waardoor de wetenschapper (of een
organisme) weet wát hij moet
observeren.
Licht kan je zicht ook beperken
(buiten de luchtbundel)
10
Waarnemingen worden altijd
voorafgegaan door verwachtingen,
gezichtspunten, vragen, problemen.
Wanneer is een theorie gerechtvaardigd?
Rechtvaardiging van
theorie:
Verificatie
(wáár bevinden),
11
confirmatie
(bevestigen)
Falsificatie
Een theorie `verifiëren’ …?

Karl Popper: het is té gemakkelijk positieve voorbeelden te
verzamelen
 Marxisten en psychoanalytici zien overal `confirmaties’
 Staking: “bewijs voor theorie van klassenstrijd”
Freuds Droomtheorie (zie reader)
 Probleem: geen precieze voorspellingen
 Vergelijk met horoscoop
12

Falsificatie - bevestiging
(theorie, hypothese)
1. als deze theorie waar is,
is de volgende zwaan die
ik zie, wit
2. de zwaan is wit
`Dus: de hypothese is waar’
In schema
1. als H, dan I
2. I
Dus: H
1. Als hypothese (H) waar is, is
toetsimplicatie (I) waar
2. I is waar  dus: H is waar
Inductief juiste redenering
Deductief ongeldige redenering:
drogreden
13
`Alle zwanen zijn wit’
Falsificatie - weerlegging
`Alle zwanen zijn wit’
In schema
(theorie, hypothese)
1. als deze hypothese waar is,
is de volgende zwaan die ik
zie, wit
2. niet I  dus: niet H
2. de zwaan is zwart
1. Als hypothese (H) waar is, is
toetsimplicatie (I) waar
Dus: de hypothese is niet waar
2. Maar I is niet waar, dus: H is
niet waar
Deductief geldige redenering
14
1. als H, dan I
Wanneer is een theorie gerechtvaardigd?
Rechtvaardiging van
theorie:
Verificatie
(wáár bevinden),
15
confirmatie
(bevestigen)
Darwin had voor zijn evolutie
(-theorie) een oude Aarde
nodig.
Lord Kelvin (vanaf
1860-er jaren)
Afkoelende Aarde.
Ouderdom max.
100 miljoen jaar.
Latere berekening:
ca. 24 miljoen jaar.
Te kort voor
evolutie.
Darwin had geen
antwoord, dus
Evolutietheorie
gefalsifieerd?
16
Falsificatie
Conclusie
• Je mag wel stellen dat de definitie van
Wetenschap nogal afhankelijk is van wat je
weet, maar ook van de tijd en de plaats
waarin je leeft.
• Ook veel wetenschappelijke kennis heeft
een sterk tijdelijk karakter.
• Wetenschappelijke kennis wordt lang niet
altijd op correcte wijze gebruikt of
toegepast.
Heeft Wetenschappelijke kennis dan
toch meerwaarde? (1)
• Ja, want ze is het resultaat van logisch
denken op basis van een groot aantal
zorgvuldige waarnemingen.
• Die gedaan zijn met behulp van de best
beschikbare kennis en techniek.
• Die door anderen gecontroleerd zijn of
kunnen worden.
Heeft Wetenschappelijke kennis dan
toch meerwaarde? (2)
• Met als resultaat wetten en theorieën die
zodanig zijn geformuleerd dat ze
‘falsificeerbaar’ zijn.
• Altijd openstaand voor aanpassing,
vervanging en/of verbetering.