Transcript jowisz jowisz

JOWISZ
JOWISZ

Jowisz – piąta w kolejności oddalenia od
Słońca i największa planeta Układu
Słonecznego. Jego masa jest nieco mniejsza
niż jedna tysięczna masy Słońca, a zarazem
dwa i pół raza większa niż łączna masa
wszystkich innych planet w Układzie
Słonecznym. Wraz z Saturnem, Uranem i
Neptunem tworzy grupę gazowych
olbrzymów, nazywaną czasem również
planetami jowiszowymi.

Największa planeta Układu Słonecznego składa się w
trzech czwartych z wodoru i w jednej czwartej z helu;
może posiadać także skaliste jądro złożone z
cięższych pierwiastków. Ze względu na szybką rotację
przybiera kształt spłaszczonej elipsoidy obrotowej
(ma niewielkie, ale zauważalne zgrubienie w
płaszczyźnie równika). Powierzchnię planety, którą
stanowią nieprzezroczyste wyższe warstwy atmosfery,
pokrywa kilka warstw chmur, układających się w
charakterystyczne pasy widoczne z Ziemi. Najbardziej
znanym szczegółem jego powierzchni jest odkryta w
XVII wieku przy pomocy teleskopu Wielka Czerwona
Plama, będąca antycyklonem o średnicy większej niż
średnica Ziemi. Wokół planety istnieją słabo widoczne
pierścienie i potężna magnetosfera. Posiada co
najmniej 67 księżyców. Cztery największe, zwane
galileuszowymi, odkrył Galileusz w 1610. Ganimedes,
największy z księżyców, ma średnicę większą niż
planeta Merkury.

Planeta była wielokrotnie badana przez sondy,
zwłaszcza na początku programu Pioneer i
programu Voyager, a następnie przez sondę
Galileo. Ostatnia wizyta sondy w okolicach
Jowisza miała miejsce pod koniec lutego 2007,
wiązała się z misją New Horizons mającą zbadać
Plutona. Sonda użyła pola grawitacyjnego
Jowisza, aby zwiększyć swoją prędkość. W
przyszłości planuje się wysłanie misji mającej
badać księżyce lodowe w systemie Jowisza, w
tym Europę, posiadającą pod lodową
powierzchnią wodny ocean.

Jowisz ma słaby układ pierścieni, składający się z trzech
głównych segmentów: wewnętrznego torusa cząsteczek
zwanego halo, stosunkowo jasnego pierścienia głównego,
oraz zewnętrznego pierścienia ażurowego. Pierścienie te
wydają się zbudowane z pyłu, a nie z lodu jak pierścienie
Saturna. Główny pierścień jest prawdopodobnie
zbudowany z materiału wyrzuconego na skutek uderzeń
mikrometeorytów z księżyców Adrastei i Metis. Materiał,
zamiast opaść z powrotem na księżyc, trafia na orbitę
wokół Jowisza ze względu na silny wpływ jego grawitacji.
Trajektorie wyrzuconych cząstek sprowadzają je w stronę
Jowisza, a nowy materiał jest dodawany przez kolejne
uderzenia. W podobny sposób, księżyce Tebe i Amaltea
prawdopodobnie wytwarzają dwa zewnętrzne pierścienie
ażurowe

Magnetosfera jest przyczyną emisji fal radiowych
z okolic biegunów Jowisza. Proces ten zaczyna
się, gdy na skutek aktywności wulkanicznej do
magnetosfery Jowisza wprowadzane są gazy,
które tworzą torus wokół planety. Ruch księżyca
przez ten torus powoduje powstawanie fal
Alfvéna, które przenoszą zjonizowaną materię w
okolice biegunów Jowisza. W rezultacie fale
radiowe są generowane jako promieniowanie
cyklotronowe, a energia jest emitowana wzdłuż
powierzchni stożkowej. Kiedy Ziemia przecina
ten stożek, natężenie fal radiowych z Jowisza
może przekroczyć natężenie fal emisji słonecznej
Adrian Fojutowski
Kl. III TBF