Transcript duitsland 1871 - HAALEENTIEN.NL

HISTORISCHE
CONTEXT
DUITSLAND 1871 - 1945
DUITSLAND
• 1871
– 1919
DUITS KEIZERRIJK
• 1919
– 1933
REPUBLIEK VAN WEIMAR
• 1933
– 1945
NAZI DUITSLAND
DUITS KEIZERRIJK
(1871 – 1919)
DUITSLAND IN DE
MIDDELEEUWEN
• LAPPENDEKEN
VAN
VERSCHILLENDE STATEN OLV
VAN EEN GEKOZEN KEIZER
• INVESTITUURSTRIJD
MET DE
PAUS (WIE BENOEMT DE
BISSCHOPPEN: DE KEIZER OF
DE PAUS)
DUITSLAND IN
E
19
EEUW
• ONDER
DE VOET GELOPEN DOOR
NAPOLEON
• OPKOMST
•1
VAN NATIONALISME
VOLK, 1 TAAL, 1 CULTUUR VERBONDEN
IN 1 GEMEENSCHAPPELIJKE STAAT
BUITENLANDSE AMBITIES VAN
HET KONINKRIJK PRUISEN:
• KONING
WILHELM I:
• BENOEMT
BISMARCK TOT KANSELIER
• LEGERHERVORMING
(TEGEN DE WIL
VAN HET PARLEMENT)
• DOEL:
VORMING VAN DUITSE EENHEID
OLV PRUISEN.
• NOORD-DUITSE
BOND IN 1866
FRANS-DUITSE OORLOG
1870 - 1871
•
AANLEIDING: SPAANSE
TROONOPVOLGING
•
FRANKRIJK WIL GARANTIE: “GEEN
DUITSER OP DE SPAANSE TROON”
•
KONING WILHELM I WEIGERT
GARANTIE TE GEVEN (TELEGRAM)
•
BISMARCK LEKT TELEGRAM NAAR
DE FRANSE PERS.
•
FRANKRIJK VERKLAART OORLOG (19
JULI 1870)
VREDE VAN FRANKFURT
BISMARCK EN FRANKRIJK
KOMEN HET VOLGENDE
OVEREEN:
 OVERDRACHT ELZAS EN EEN
DEEL VAN LOTHARINGEN
 FORSE SCHADEVERGOEDING
KEIZERRIJK DUITSLAND
•
KEIZERRIJK, OLV KEIZER WILHELM I
(UITGEROEPEN IN VERSAILLES, FRANKRIJK!)
•
GEKOZEN PARLEMENT, MAAR KEIZER BESLIST
O.A. SAMENSTELLING VAN DE REGERING
•
DUITSLAND OPPERMACHTIG OP EUROPEES
CONTINENT (CONCURRENT VOOR GROOTBRITTANIE)
•
ALLIANTIE-POLITIEK: VOORKOMEN VAN TWEE
FRONTENOORLOG DMV VERDRAGEN
•
ECONOMIE NIEUWE IMPULS:
 ELZAS-LOTHARINGEN
 SCHADEVERGOEDING
CONFERENTIE VAN
BERLIJN (1884 – 1885)
•
DOEL: AFSPRAKEN
(SPELREGELS)
VASTLEGGEN VOOR
WESTERSE
AANSPRAKEN OP
KOLONIAAL AFRIKA
•
SCHRIFTELIJKE
EIGENDOMSVERKLARING NIET
VOLDOENDE
•
EFFECTIEF
BESTUREN
DE EERSTE
WERELDOORLOG
(1914 – 1918)
OORZAAK:
NATIONALISME
•
NATIONALISME: HET GEVOEL VAN
SAAMHORIGHEID VAN EEN VOLK
DAT EEN STAAT VORMT OF WIL
VORMEN
•
SUPERIORITEIT BOVEN ANDEREN
•
FRANSEN WILLEN REVANCHE
•
ZIEKE MAN VAN EUROPA
(OSMAANSE RIJK) WANKELT
•
DUITSLAND VOERT
“WELTPOLITIK”
ZIEKE MAN VAN EUROPA
ZIEKE MAN VAN EUROPA
ZIEKE MAN VAN EUROPA
ZIEKE MAN VAN EUROPA
DUITSE WELTPOLITIK
• ALLIANTIE-POLITIEK
IS VERLEDEN TIJD
• CREËREN
VAN EEN GROOT OVERZEES
RIJK (MODERN IMPERIALISME)
• DUITSLAND
WORDT STEEDS
BELANGRIJKER OP HET CONTINENT
• DUITSE
INDUSTRIE DOET HET GOED
(MADE IN GERMANY)
• BOUW
VAN VLOOT
OORZAAK:
IMPERIALISME
• STREVEN
GEBIED
NAAR EEN GROOT KOLONIAAL
• FRANKRIJK
EN ENGELAND HEBBEN EEN
VOORSPRONG
• DUITSLAND
INHALEN
WIL ACHTERSTAND
• OOSTENRIJK-HONGARIJE
HAVEN
• RUSLAND
WIL EEN
WIL EEN (IJSVRIJE)HAVEN
OORZAAK: MILITARISME
/ WAPENWEDLOOP
• MILITARISME:
HET VERHEERLIJKEN
VAN MILITAIREN EN HET LEGER.
DISCIPLINE, DAPPERHEID EN
GEHOORZAAMHEID
• STREK
LEGER IS NOODZAKELIJK
• BUURLANDEN
WILLEN NIET
ACHTERBLIJVEN
2500
2000
1905
1500
1910
1000
1913
500
0
Frankrijk
Bewapeningsuitgaven (mln DM)
Rusland
Engeland
Duitsland
OostenrijkHongarije
OORZAAK:
BONDGENOOTSCHAPPEN
• EUROPA
RAAK VERDEELT IN
VERSCHILLENDE
BONDGENOOTSCHAPPEN
• BELOVEN
ELKAAR MILITAIRE
STEUN BIJ AANVAL VAN EEN
DERDE
OORZAAK:
BONDGENOOTSCHAPPE
N
TRIPLE ENTENTE
TRIPLE ALLIANTIE
RUSLAND
OOSTENRIJKHONGARIJE
FRANKRIJK
GROOTBRITTANNIË
DUITSLAND
ITALIE
AANLEIDING WOI
• JUNI
1914
• TROONOPVOLGER
OOSTENRIJKHONGARIJE FRANS FERDINAND
VERMOORD IN SARAJEVO
• 3E
BALKANOORLOG
• DE
DRUPPEL DIE DE EMMER DOET
OVERLOPEN
DOMINIO EFFECT
1914: « VROLIJKE, FRISSE OORLOG »
MILITAIRE STRATEGIE:
DUITSERS
• VON
SCHLIEFFENPLAN (GEN. VON
SCHLIEFFEN)
• VOORKOMEN
OORLOG
VAN EEN TWEEFRONTEN
• EERST
DOOR BELGIË, OM FRANKRIJK TE
VERSLAAN
• NA
OVERWINNING, TROEPEN NAAR DE
RUSLAND
• MISLUKT:
BELGIE BIEDT WEERSTAND,
SNELLE MOBILISATIE VAN RUSLAND
VON SCHLIEFFENPLAN
WESTFRONT
• LANGE
FRONTLIJN
• LOOPGRAVEN
• IEDERE
DAG GEVOCHTEN
(MORTIERGRANATEN, ARTILLERIE)
OOSTFRONT
• BEWEGINGSOORLOG
• DUITSERS
TREKKEN STEEDS
VERDER RUSLAND BINNEN
• EIND
OKTOBER 1917
RUSSISCHE REVOLUTIE
• WAPENSTILSTAND
• VREDE
(DEC. 1917)
BREST-LITOVSK
VREDE VAN BREST-LITOVSK
• APARTE
VREDE TUSSEN DUITSLAND EN
RUSLAND
• RUSLAND
STAAT BALITISCHE STATEN
EN POLEN AF AAN DUITSLAND
• FINLAND,
OEKRAINE EN GEORGIE
ONAFHANKELIJK
VERLOOP VAN WOI
• OORLOG
WORDT OVER DE HELE
WERELD UITGEVOCHTEN
(OOK IN DE KOLONIEN/AFRIKA, MIDDENOOSTEN)
• NIET-EUROPESE
LANDEN DOEN MEE:
JAPAN, TURKSE RIJK
• VS.
VERKLAART IN 1917 DE OORLOG AAN
DUITSLAND
(ONBEPERKTE DUIKBOTENOORLOG)
OORLOGVOERING
• DIENSTPLICHT
• GB:
ROEPT VRIJWILLIGERS OP
• INDUSTRIALISATIE
EN TECHNOLOGIE
ZORGEN VOOR TOENAME VUURKRACHT
• MASSALE
AANVALLEN: MASSALE
SLACHTPARTIJEN (SOMME, VERDUN,
IEPER)
WOI:
EERSTE TOTALE
OORLOG
OORLOG NIET ALLEEN EEN ZAAK
VAN HET LEGER, MAAR VAN DE
HELE MAATSCHAPPIJ.
VRIJWEL HET HELE POLITIEKE,
MAATSCHAPPELIJKE EN
ECONOMISCHE LEVEN WERD
AFGESTEMD OP DE OORLOG
EINDE OORLOG
WESTFRONT
• 1918:
DUITS VOORJAARSOFFENSIEF
( VREDE MET RUSLAND , WINNEN VOOR
DE AMERIKANEN KOMEN)
• VERSE
AMERIKAANSE TROEPEN
MORELE KLAP VOOR DUITSERS
• DUITSE
LEGERLEIDING ZIET IN:
KANSLOOS
• 11
– 11 – 1918 WAPENSTILSTAND
VREDE VAN VERSAILLES
• DUITSLAND
KRIJGT DE SCHULD
• HERSTELBETALINGEN
OVERWINNAARS
AAN DE
• GEBIEDEN
AFSTAAN (POLEN, ELZAS /
LOTHARINGEN)
• AFSTAND
VAN KOLONIEEN
• ONTWAPENING
(SLECHTS KLEIN
BEROEPSLEGER)
REPUBLIEK VAN WEIMAR
(1919 – 1933)
WAPENSTILSTAND
11-11-1918
•
KEIZER VLUCHT NAAR NEDERLAND
•
SOCIAAL-DEMOCRATEN NEMEN BESTUUR OP
ZICH, MAAR HEBBEN GEEN ERVARING
•
PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE; PARLEMENT
BESLIST
•
GRONDWET
WEINING VERTROUWEN IN
NIEUWE REPUBLIEK
DOLKSTOOTLEGENDE
VREDE VAN VERSAILLES
GETEKENT
ECONOMISCHE PROBLEMEN
COMMUNISTEN KOMEN IN
OPSTAND (NAVOLGING USSR)
OUDE ELITE MOET TOE KIIJKEN
VAN DE ZIJLIJN
SUPER INFLATIE
• HERSTELBETALINGEN
ZWAAR OP ECONOMIE
DRUKKEN
• DUITSLAND
BETAALT NIET:
RUHRGEBIED BEZET DOOR BELGIE EN
FRANKRIJK
• ARBEIDERS
STAKEN, WORDEN BETAALD
DOOR WEIMAR
• INFLATIE
DAWESPLAN
• AMERIKAANSE
LENINGEN HELPT
DUITSLAND WEER OP DE BEEN
• EINDE
• 1924
BEZETTING RUHRGEBIED
– 1929: REDELIJK STABIELE
REGERINGEN
1929: CRISIS IN VS
• CRISIS
KOMT HARD AAN IN DUITSLAND:
 HERSTELBETALINGEN BLIJVEN
 VERVROEGD LENINGEN DAWESPLAN
AFLOSSEN
• TOENAME
WERKLOOSHEID
• POLITIEKE
ONRUST NEEMT TOE
 NATIONAAL SOCIALISTISCHE
ARBEIDERS PARTIJ PROFITEERT VAN
DEZE ONRUSTIGE TIJDEN
N.S.D.A.P.
• HITLER
BELOOFT:
 ECONOMISCH HERSTEL (O.A. DOOR
AANLEGGEN VAN AUTOBANEN)
 VERWERPING VERDRAG VAN
VERSAILLES
 STERK LEIDERSCHAP
• MAAKT
GEBRUIK VAN:
 PROPAGANDA
 PARAMILTAIR MACHTSVERTOON
 REDENAARSTALENT HITLER
1933: NSDAP WINT DE
VERKIEZINGEN
•
HITLER BENOEMT TOT RIJKSKANSELIER
•
RIJKSDAGBRAND ZORGT VOOR GROTE
ONRUST
 COMMUNISTEN KRIJGEN DE SCHULD
 PARLEMENT GEEFT HITLER GROTE
BEVOEGDHEDEN, WAARDOOR HET
ZICHZELF BUITENSPEL ZET
 (ART. 48 VAN DE GRONDWET: PARLEMENT
DRAAGT BEVOEGDHEDEN OVER ZODAT
CRISIS KAN WORDEN OPGELOST, ZONDER
DEMOCRATISCHE CONTROLE VAN
PARLEMENT)
 EINDE REPULBIEK VAN WEIMAR
•
HITLER BEGINT MET DE OPBOUW VAN
TOTALITAIR REGIME: ALLE
NAZI – DUITSLAND
(1933 – 1945)
TOTALITAIR REGIME
• CONCENTRATIEKAMPEN
(BIJV.DACHAU)
 POLITIEKE TEGENSTANDERS
 PERSONEN DIE NIET PASSEN IN DE
DUITSE VOLKSGEMEINSCHAFT (FYSIEK-,
GEESTELIJK GEHANDICAPTEN, HOMO’S,
JODEN, ZIGEUNERS)
• TERREUR
EN GEWELD
 BIJV. KRISTALNACHT (NOV 1938)
• MINISTERIE
VAN PROPAGANDA
CONTOLEERT DE MEDIA EN DE KUNSTEN
DMV RIJKSCULTUURKAMER
BUITENLANDSE POLITIEK
• VEZET
TEGEN VERSAILLES
 1935
 HERBEWAPENING EN INVOERING
DIENSTPLICHT
 SAARLAND TERUG BIJ DUITSLAND
(NA VERKIEZINGEN)
 1936
 RIJNLAND BEZET
 AS ROME – BERLIJN
 1938
 ANSCHLUSS MET OOSTENRIJK
 SUDENTENLAND
CONFERENTIE VAN MUNCHEN
•
FRANKRIJK EN GROOT-BRITTANIE
ACCEPTEREN INLIJVING SUDENTENLAND
BIJ DUITSLAND (ZONDER
TJECHOSLOWAKIJE DAARIN TE KENNEN).
•
FRANKRIJK EN GROOT-BRITTANIE WILLEN
EEN NIEUWE OORLOG VOORKOMEN
(APPEASEMENT)
•
HITLER BELOOFT GEEN ANDERE LANDEN
TE ANNEXEREN, TOCH PAKT HIJ OOK
TJECHOSLOWAKIJE IN
•
GROOT-BRITTANIE GARANDEERT DE
GRENZEN VAN POLEN
WOII
•
1939
 NIET-AANVALSVERDRAG TUSSEN USSR EN
DUITSLAND
 IN STILTE HEBBEN BEIDE LANDEN POLEN
VERDEELD
 1 SEPTEMBER AANVAL OP POLEN
 OORLOGSVERKLARINGEN TUSSEN GB, FR. EN
DUITSLAND
•
1940
 WEST EUROPA ONDER DE VOET GELOPEN
 (BLITZKRIEG, TANKS, VLIEGTUIGEN)
•
1941
 AANVAL OP USSR
 JAPANSE AANVAL OP PEARL HARBOUR (MARINE
BASIS VAN DE VS. OORLOG OOK IN AZIE)
UBERMENSCH - UNTERMENSCH
•
RANGORDE IN MENSENRASSEN (BETERE EN
MINDERE RASSEN)
•
MEEST PERFECTE RAS HEEFT HET RECHT EN
DE PLICHT ANDERE RASSEN TE
OVERHEERSEN EN INDIEN NODIG UIT TE
ROEIEN. VOORKOMEN DAT
MINDERWAARDIGE RASSEN HET BETERE RAS
“BEVUILEN” (SOCIAAL-DARWINISME)
•
ARISCHE (OF GERMAANSE) RAS IS HET
MEEST PERFECT. ONDERAAN STAAN IN DE
OGEN VAN DE NAZI’S DE JODEN
NEURENBERGER WETTEN
(1935):
 JODEN ZIJN GEEN DUITS
STAATSBURGER
 JODEN MOGEN NIET WERKEN VOOR DE
OVERHEID
 SEKSUEEL CONTACT TUSSEN BEIDE
RASSEN VERBODEN; GEMENGDE
HUWELIJKEN ONTBONDEN
OP WEG NAAR GENOCIDE
•
REGISTRATIE: AANGEVEN BIJ BURGELIJKE
STAND TOT WELK RAS JE BEHOORT
(ARISCH – JOODS)
•
ISOLATIE: JODEN WORDEN GEWEERD UIT
HET SOCIALE LEVEN EN KRIJGEN APARTE
WIJKEN TOEGEWEZEN OM IN TE WONEN
EN TE WERKEN (GETTO’S)
•
DEPORTATIE: OP TRANSPORT NAAR HET
OOSTEN (KAMPEN)
•
VERNIETIGING:
 1942 WANNSEE – CONFERENTIE:
BESLOTEN TOT GENOCIDE, DE ZGN.
“ENDLÖSUNG”
KEERPUNT
• 1942:
 SLAG BIJ MIDWAY (AZIE), EL ALAMEIN
(AFRIKA) EN STALINGRAD (USSR)
• 1944:
 6 JUNI 1944 GEALLIEERDE LANDING IN
NORMANDIE MET ALS DOEL EUROPA
BEVRIJDEN VAN DE NAZI’S
• 1945:
 APRIL: HITLER PLEEGT ZELFMOORD
 8 MEI: VICTRORY OF EUROPE DAY
 AUGUSTUS: ATOOMBOMMEN INGEZET
DOOR VS. JAPAN GEEFT ZICH OVER