Transcript негізгі - С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ
ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
С. АМАНЖОЛОВ атындағы ШЫҒЫС
ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ
Буканова З.Ч.
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ
Тіркеу номері:
УӘБ ЖӘНЕ ФӘК –мен ұсынылған
Өскемен, 2007
АННОТАЦИЯ
Бұл электрондық оқу басылымда Жер құқығының негізгі
категориялары: жер құқығының ұғымы, әдісі, пәні, жүйесі,
қағидалары; сонымен бірге жер құқығының объектілері мен
субъектілері; жерге меншік құқығы, өзге де заттық құқықтар,
жерді пайдалану құқығы; жер қорын мемлекеттік басқару
мәселелері және жерге орналастыру, жер мониторингі мен жер
кадастры, жер құқық бұзушылықтары мен заңды жауаптылық;
жер дауларын шешу тәртібі қарастырылған.
Бұл басылым 2 ОКБ және 3 курс студенттеріне арналған
Оқытушының жұмыс
орны мен лауазымы:
Азаматтық құқық және
азаматтық іс жүргізу
кафедрасы
Аға оқытушы
ҚЫСҚАША МАЗМҰНЫ
1. Жер құқығы
2. Жер құқық қатынастары.
3. Жерге меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтар.
4. Жер пайдалану құқығы.
5. Жерге меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтардың пайда
болуы, өзгеруі мен тоқтатылуы.
6. Жер қорын мемлекеттік басқару.
7. Жерге орналастыру, жер мониторингі мен мемлекеттік жер кадастры.
8. Жерді пайдалану мен қорғауды, құқықтық-ұйымдастыруды қамтамасыз ету.
9. Жер қатынастары саласындағы құқық бұзушылықтар.
10. Жер құқық бұзушылықтары үшін заңды жаупатылық
11. Ауыл шаруашылық жерлері мен елді мекен жерлері.
12. Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылық емес
жерлер
13. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, сауықтыру, рекреациялық, тарихи-мәдени
мақсаттағы жерлер
14. Су және орман жерлері
15. Босалқы жерлер
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ
СҰРАҚТАР:
1. Жер құқығының түсінігі
2. Жер құқығының пәні
3. Жер құқығының әдісі
4. Жер құқығының жүйесі
5. Жер құқығының мақсаттары, міндеттері мен қағидалары
6. Жер құқығының қайнар көздері
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ТҮСІНІГІ
Жер құқығы – ол жерге меншік құқығы, жерді табиғи ресурс
ретінде пайдалану, оны басқару мен қорғау қатынастарын
реттейтін құқықтық нормалар жиынтығын құрайтын Қазақстан
Республикасы құқығының дербес саласы
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ПӘНІ
Жер құқығының пәні болып жерге меншік құқығын орнықтыруға,
жерді басқаруға, пайдалануға және қорғауға байланысты пайда
болатын, жер туралы заңнаманың нормаларымен реттелетін
қатынастар табылады.
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ӘДІСТЕРІ

ДИСПОЗИТИВТІК
1) Ұсынушы
2) Санкциялаушы
3) Құқық беруші
ИМПЕРАТИВТІК

Құқық
1)
субъектілерінің
мен
орнықтырушы
2) Тыйым салушы
3) Экологиялық:
- жер құқықтық
- жер экологиялық
қатынастары
құқықтары
міндеттерің
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ЖҮЙЕСІ

-
-
-
ЖАЛПЫ БӨЛІМ
Жер құқығының түсінігі, пәні, әдісі,
жүйесі
Жер құқығының қағидалары
Жер құқығының тарихы
Жер құқығының қайнар көздері
Жер құқық қатынастары
Жерге меншік құқығы
Жер пайдалану құқығы
Жер телімдерінің құқықтық тәртібі
Жерге меншік құқығы мен жер
пайдалану құқықғын қорғау
Жер төлемдері
Сервитуттар
Жер қорын мемлекеттік басқару
Жерді қорғау, жерге орналастыру,
жер мониторингі, жер кадастры
Жер заңдарын бұзған үшін заңды
жауаптылық
Жер даулары

-
-
ЕРЕКШЕ БӨЛІМ
Ауыл шаруашылық мақсатындағы
жерлердің құқықтық тәртібі
Елді менеке жерлерінің құқықтық
тәртібі
Өнеркәсіптік, көлік, байланыс,
қорғаныс және ауыл
шаруашылығынан өзге мақсатқа
арналған жерлердің құқықтық тәртібі
Ерекше қорғалатын аумақтар
жерлерінің құқықтық тәртібі
Су қоры жерлерінің құқықтық тәртібі
Орман қоры жерлерінің құқықтық
тәртібі
Босалқы және пайдалануға
жарамсыз жерлердің құқықтық
тәртібі
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫНЫҢ МАҚСАТТАРЫ
Жер қатынастарын реттеу жерді ұтымды пайдалану мен қорғауды,
топырақ құнарлығын ұдайы қалпына келтіріп отыруды, табиғи
ортаны сақтау мен жақсарту мақсатында жүзеге асырылады
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫНЫҢ МІНДЕТТЕРІ:
Жер теліміне меншік құқығы мен жер пайдалану құқығы
туындауының, өзгертілуі мен тоқтатылуының негіздерін, шарттары
мен шектерін; жер телімдерінің меншік иелері мен жер
пайдаланушылардың құқықтары мен міндеттерін жүзеге асыру
тәртібін белгілеу; жерді ұтымды пайдалану мен қорғауды, топырақ
құнарлығын ұдайы қалпына келтіріп отыруды, табиғи ортаны
сақтау мен жақсартуды қамтамасыз ету мақсатында жер
қатынастарын реттеу; шаруашылық жүргізудің барлық нысандарын
тең құқықпен дамыту үшін жағдайлар жасау; жеке және заңды
тұлғалар мен мемлекеттің жерге құқықтарын қорғау; жылжымайтын
мүлік нарығын жасау мен дамыту; жер қатынастары саласында
заңдылықты нығайту болып табылады (ҚР Жер кодексының 5бабы).
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҚАҒИДАЛАРЫ
1) ҚР аумағының тұтастығы, қол сұғылмаушылығы және
бөлінбейтіндігі;
2) Жерді табиғи ресурс, ҚР-сы халқының өмірі мен қызметінің негізі
ретінде сақтау;
3) Жерді қорғау және ұтымды пайдалану;
4) Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;
5) Жерді нысаналы пайдалану;
6) Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердің басымдығы;
7) Жердің жай-күйі және оған қолжетімдік туралы ақпаратпен
қамтамасыз ету;
8) Жерді падалану мен қорғау жөніндегі іс-шараларды мемлекеттік
қолдау;
9) Жерге залал келуін болдырмау немесе оның зардаптарын жою;
10) Жерді ақылы пайдалану
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҚАЙНАР КӨЗДЕРІ
1. Жер қатынастарын реттейтін немесе жеке жер-құқық нормаларынан
тұратын халықаралық-құқытық шарттар
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы
3. Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдары
4. Қазақстан Республикасының Заңдары (соның ішінде ҚР Жер кодексы)
5. Қазақстан Республикасы Президентінің нормативтік жарлықтары
6. Атқарушы билік органдарының заңға тәуелді нормативтік-құқықтық
актілері:
а) ҚР Үкіметінің нормативтік актілері
б) салалық және салаарлық басқару органдардың
нормативтік актілері
7. Жергілікті өкілдік және атқару органдардың нормативтік актілері
8. Конституциялық Кеңеспен ҚР Жоғарғы Сотының норматитвтік-құқықтық
актілері
9. Жер-құқықтық дәстүрлер
10. Жерді қорғау стандарттары мен нормативтары
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ ҚАТЫНАСТАРЫ
СҰРАҚТАР:
1. Жер құқығы қатынастарының ұғымы
2. Жер құқығы қатынастарының объектілері
3. Жер құқығы қатынастарының субъектілері
4. Жер құқығы қатынастарының мазмұны
5. Жер құқығы қатынастарының пайда болуы, өзгеруі және
тоқтатылуы
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ ҰҒЫМЫ
Бұл жерге меншік құқығын және өзге де құқықтарды жүзеге асыра
отырып, жер ресурстарын басқаруға, жекелеген субъектілерге жер
телімдерін бекітіп беруге байланысты жер пайдалану мен қорғау
жөніндегі құқықтық қатынастар (ҚР ЖК 12-бабының 10-тармағы).
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ ҚАТЫНАСТАРЫ
ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ АНЫҚТАМАСЫ:
Ол Қазақстан Республикасы аумағы шегіндегі бүкіл жер, онда не
орналасқанына және олардың жекелеген субъектілерге бекітіліп
берілуінің құқықтық негіздеріне қараған жекелеген жер телімдері,
сондай-ақ жер телімдері мен үлестеріне құқықтар болып табылады
(ҚР ЖК 12-бабының 22-тармағы).
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ
ОБЪЕКТІЛЕРІ
1. Жер қоры – бұл жер құқығы қатынастарының аса маңызды
объектісі
2. Жерге меншік
3. Жер құқығы қатынастары саласындағы мемлекеттік басқару
4. Жер пайдалану құқығы
5. Сервитут
6. Меншік құқығы мен жер пайдалану құқығын қорғау және
зияндарды өтеу
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ ҚАТЫНАСТАРЫ
СУБЪЕКТЛЕРІНІҢ АНЫҚТАМАСЫ:
Ол жер құқығы қатынастарына қатысушылар болып табылатын
және соған орай құқықтары бар әрі осы құқық қатынасында
міндеттер атқаратын жеке және заңды тұлғалар, сондай-ақ
мемлекеттер (ҚР ЖК 12-бабының 38-тармағы).
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ
СУБЪЕКТІЛЕРІ
1. Жер қорының субъектілері
2. Меншік құқығының субъектілері
3. Жер қорын мемлекеттік басқару саласындағы субъектілер
4. Жер пайдалану саласындағы субъектілер
5. Сервитутқа қатысты жер құқық қатынастарының субъектілері
6. Жерді қорғау мен жерге меншік иелері мен жер пайдаланушылар
құқықтарын қорғаудағы субъектілер
ЖЕР ҚОРЫНЫҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ:
-
Қазақстан Республикасы (мемлекет)
-
Орталық атқарушы орган
-
Жергілікті мемлекеттік органдар
МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ:
-
Қазақстан Республикасы (мемлекеттік меншік субъектісі)
-
Азаматтар (жеке меншік субъектісі)
-
Мемлекеттік емес заңды тұлғалар (жеке меншік субъектісі)
ЖЕР ҚОРЫН МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ
САЛАСЫНДАҒЫ СУБЪЕКТІЛЕР:
-
Қазақстан Республикасының Үкіметі
-
Жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық орган
-
Жер ресурстарын басқару жөніндегі жергілікті жерлердегі
органдар
-
Жергілікті
органдар)
мемлекеттік
органдар
(өкілдік
және
атқарушы
ЖЕР ПАЙДАЛАНУ САЛАСЫНДАҒЫ
СУБЪЕКТІЛЕР:
1. Мемлекеттік және мемлекеттік емес жер пайдаланушылар
2. Ұлттық және шетелдік жер пайдаланушылар
3. Жеке және заңды тұлғалар
4. Тұрақты және уақытша пайдаланушылар
5. Бастапқы және кейінгі жер пайдаланушылар
СЕРВИТУТҚА ҚАТЫСТЫ ЖЕР ҚҰҚЫҚ
ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ:
Жер туралы заңнамада көзделген тәртіпке сәйкес, бөтен жер
телімін шектеулі пайдаланудың бөтен меншік иелері мен жер
пайдаланушылары табылады
Жерді қорғау мен жерге меншік иелері мен жер
пайдаланушылар құқықтарын қорғаудағы
субъектілер:
-
Мемлекеттік бақылау органдары
-
Лауазымды тұлғалар
-
Құқық қорғау органдары
ЖЕР ҚОРЫ САНАТТАРЫ БОЙЫНША ЖЕР
ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ:
а) Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер субъектілері
ә) Елді мекен жері субъектілері
б)
Өнеркәсіп,
байланыс,
қорғаныс
жері
және
ауыл
шаруашылығынан өзге мақсатқа арналған жерлер субъектілері
в) Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жерлерінің субъектілері
г) Орман қоры жерлеріндегі жер пайдалану субъектілері
д) Су қоры жерлеріндегі меншік құқығының субъектілері
е) Босалқы жерлердің субъектілері
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер
субъектілері:
-
Шаруа (фермер) қожалқтары
-
Өзіндік қосалқы шаруашылыққа, бағбандыққа және саяжай
құрылысына арналған жерлердің жеке меншік иелері
-
Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерді жалға берушілер
-
Оралмандар
-
Заңнамада көзделген басқа да тұлғалар
Елді мекендер жері субъектілері:
-
Елді мекен жерлеріне деген жеке меншік иелері:
(жеке тұлғалар мен мемлекеттік емес заңды тұлғалар)
-
Елді мекен жерлеріне деген мемлекеттік меншік иелері:
(мемлекеттік
органдар)
заңды
тұлғалар
мен
жергілікті
мемлекеттік
Өнеркәсіп, байланыс, қорғаныс жері және ауыл
шаруашылығынан өзге мақсатқа арналған
жерлер субъектілері:
-
Қазақстан Республикасының министрліктері мен ведомстволары
-
Азаматтар мен заңды тұлғалар
-
Сауда, халыққа қызмет көрсету саласында ауыл шаруашылық
өндірісімен
айналысатын
кәсіпкерлер
(шаруа
(фермер)
қожалқтары, өзіндік қосалқы шаруашылықтардың иелері)
Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жерлерінің
субъектілері:
Бұл жерлер толығымен мемлекет меншігінде болады, оларды алып
қоюға, жер пайдалануына қатысты мәмілелер жасауға жол
берілмейді. Бұл жерлерді қорғауды жүзеге асыратын тұлғалар және
иелері болып мемлекеттік заңды тұлғалар – қорықтардың, ұлттық
табиғи және басқа да парктардың және ерекше қорғалатын табиғи
аумақ мекемелерінің әкімшіліктері табылады.
Орман қоры жерлеріндегі жер пайдалану
субъектілері:
-
Мемлекет (тұрақты жер пайдаланушы)
-
Мемлекеттік ұйымдар (орман шаруашылығмен айналысатын)
-
Жеке тұлғалар (жасанды орман иелері)
-
Мемлекеттік емес заңды тұлғалар (жасанды орман иелері)
Су қоры жерлеріндегі меншік құқығының
субъектілері:
-
Мемлекет (су айдындарының иесі)
-
Азаматтар
-
Мемлекеттік емес заңды тұлғалар
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
Жер құқығы қатынастарының мазмұны ол оның субъектілерінің
құқықтары мен міндеттерінің өзара байланысы болып табылады.
Олар: иелік ету, пайдалану және билік ету, яғни объектіге иелік
етуге байланысты құқықтар мен міндеттер, объектіні пайдалануға
қатысты құқықтар мен міндеттер. Бұл құқықтар өзара байланысты
болғанымен, өзінің мазмұны бойынша әртүрлі сипатта болады.
ЖЕР ҚҰҚЫҒЫ ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ ПАЙДА
БОЛУЫ, ӨЗГЕРУІ ЖӘНЕ ТОҚТАТЫЛУЫ
1. Құқық орнықтырушы фактілер
2. Құқық өзгертуші фактілер
3. Құқық тоқтатушы фактілер
ЖЕРГЕ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ МЕН ӨЗГЕ ДЕ
ЗАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТАР
1. Жерге меншік құқығының түсінігі және оның түрлері
2. Жерге мемлекеттік меншік құқығы
3. Жерге жеке меншік құқығы
4. Сервитуттар
ЖЕРГЕ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ТҮСІНІГІ
Жерге меншік құқығы дегеніміз – ол заңмен танылып қорғалатын
жерді иелену, пайдалану және жерге билік ету құқығы.
Иелену құқығы – ол жерді нақты иеленуді жүзеге асыру
мүмкіншілігі, пайдалану құқығы – ол заңмен қамтамасыз етілген
жердің пайдалы қасиеттерін пайдалану мүмкіншілігі, жерге билік
ету құқығы – ол заңмен қамтамасыз етілген жердің заңды тағдырын
белгілеу мүмкіншілігі.
ЖЕРГЕ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ
Жер оның қойнауы, сулар, өсімдектер және жануарлар әлемі,
өзге де табиғи ресурстар мемлекет меншігінде болады. Жер,
сонымен бірге, заңда белгіленген негіздерде, шарттар мен
шектерде
жеке
меншікте
де
болуы
Конституциясының 6-бабының 3-тармағы).
мүмкін
(ҚР
ЖЕРГЕ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ МЕН
НЫСАНДАРЫ:
-
Мемлекеттік меншік
Түрлері: мемлекеттік билік органдары, мемлекеттік ұйымдар мен
мекемлер (мемлекеттік заңды тұлғалар) меншігі
-
Жеке меншік
Түрлері: азаматтар мен мемлекеттік емес заңды тұлғалар
меншігі
ЖЕРГЕ МЕМЛЕКЕТТІК МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ
Мемлекеттік билік органдарына, мемлекеттік ұйымдар мен
мекемелерге берілген, қорғаныс, қажеттеріне пайдаланылатын,
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар алып жатқан, сауықтыру және
тарихи-мәдени мақсаттағы, орман және су қорларының, елді
мекендер жеріндегі ортақ пайдаланудағы, босалқы жер, оның
ішінде арнайы жер қорының жер учаскелері, кенттер мен ауылдық
елді мекендердің маңындағы жайлымдар және шабындықтар,
сондай-ақ жеке меншікке берілмеген шалғайдағы жайлымдар мен
басқа да жерлер мемлекеттік меншікте болады (ҚР ЖК 26 бабының
1-тармағы).
ЖЕРГЕ ЖЕКЕ МЕНШІК
Қазақстан Республикасы азаматтарының жеке меншігінде шаруа
(фермер) қожалығын, өзіндік қосалқы шаруашылық жүргізу, орман
өсіру, бағбандық, жеке тұрғын үй және саяжай құрылысы үшін,
сондай-ақ үйлерді (құрылыстарды, ғимараттарды) олардың
мақсатына сәйкес қызмет көрсетуге арналған жерді қоса алғанда,
өндірістік және өндірістік емес, оның ішінде тұрғын үйлер
(құрылыстарды, ғимараттарды) мен олардың кешендерін салуға
берілген (берілетін) немесе олар салынған жер учаскелері болуы
мүмкін (ҚР ЖК 23-бабының 2-тармағы).
СЕРВИТУТ
Ол бөтен жер учаскелерін шектеулі мақсатта пайдалану, оның
ішінде жаяу өту, көлікпен өту, қажетті коммуникацияларды тарту
мен пайдалану, аң шаруашылығы және өзге де қажеттер үшін
пайдалану құқығы.
СЕРВИТУТТЫҢ ТУЫНДАУ НЕГІЗДЕРІ:
1. Тікелей нормативтік құқықтық актіден
2.
Мүдделі
тұлғаның
меншік
иесімен
немесе
жер
пайдаланушымен жасаған шартының негізінде
3. Жергілікті атқарушы органның актісі негізінде
4. Сот шешімі негізінде
5. Қазақстан Республикасы заңдарында көзделген өзге де
жағдайларда
СЕРВИТУТ ТҮРЛЕРІ
1. Көрші учаске арқылы еркін өту құқығы
2. Көрші учаскені шектеулі пайдалану құқығы
3. Бөтен жер учаскесін мал айдау жолы үшін пайдалану құқығы
4. Жер учаскелерін іздестіру жұмыстарын өткізу үшін пайдалану
құқығы
5. Басқа да сервитуттар
ЖЕР ПАЙДАЛАНУ ҚҰҚЫҒЫ
СҰРАҚТАР:
1. Жер пайдалану құқығының түсінігі
2. Жер учаскесін пайдаланудың пайда болуының негіздері
3. Жер пайдалану құқығының түрлері
4. Жер пайдалану құқығының мазмұны
ЖЕР ПАЙДАЛАНУ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ТҮСІНІГІ
Ол тұлғаның мемлекеттік меншіктегі жер учаскесін өтеулі және
(немесе) өтеусіз негізде шектеусіз мерзімге (тұрақты жер
пайдалану) немесе белгілі бір мерзім ішінде (уақытша пайдалану)
иелену және пайдалану құқығы (ҚР ЖК 12-бабының 30-тармағы).
ЖЕР УЧАСКЕСІН ПАЙДАЛАНУДЫҢ ПАЙДА
БОЛУ НЕГІЗДЕРІ
1) Жер пайдалану құқығын табыстау;
2) Жер пайдалану құқығын беру;
3) Жер пайдалану құқығының әмбебап құқықтық мирасқорлық
тәртібімен ауысуы
Бұл әрекеттер:
-
мемлекеттік органдар актілерінен;
-
азаматтық-құқықтық мәмілелерден;
-
заңдарда көзделген өзге де негіздерден туындайды
ЖЕР ПАЙДАЛАНУ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ:
1) ТҰРАҚТЫ НЕМЕСЕ УАҚЫТША
2) ӨТЕУЛІ НЕМЕСЕ ӨТЕУСІЗ
УАҚЫТША: 5 жылға дейін өтеусіз және өтеулі болуы мүмкін :
- ұзақ мерзімді (5 жылдан 49 жылға дейін)
- қысқа мерзімді (5 жылға дейін)
ЖЕР ПАЙДАЛАНУ ҚҰҚЫҒЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
Жер пайдалану құқығының мазмұны жер учаскелеріне меншік
құқығының мазмұнына ұқсас болады.
Сондықтан, жер пайдаланушыға жер туралы заңнамада көзделген
тәртіпте жер учаскесін иелену, пайдалану және оған билік ету
құқықтары тиесілі болады.
ЖЕРГЕ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ МЕН ӨЗГЕ ДЕ ЗАТТЫҚ
ҚҰҚЫҚТАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ, ӨЗГЕРУІ МЕН
ТОҚТАТЫЛУЫ
СҰРАҚТАР:
1.Жерге меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтардың пайда болу
негіздері мен тәсілдері
2. Жерге меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтардың өзгеруі
3. Жерге меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтардың тоқтатылу
негіздері мен тәртібі
ЖЕРГЕ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ МЕН ӨЗГЕ ДЕ
ЗАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУ
НЕГІЗДЕРІ МЕН ТӘСІЛДЕРІ
-
Меншік құқығын табыстау
-
Меншік құқығын беру
-
Меншік құқығының әмбебап құқықтық мирасқорлық тәртібімен
Негіздері:
-
Мемлекеттік органдар актілері
-
Азаматтық-құқықтық мәмілелер
-
Қазақстан
негіздерде
Республикасы
заңдарында
көзделген
өзге
де
ЖЕРГЕ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ МЕН ӨЗГЕ ДЕ
ЗАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТАРДЫҢ ӨЗГЕРУІ
Жерге меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтардың өзгерулері
олардың мазмұны мен көлемінің өзгеруінен турады. Өзгеру
негіздері заңда көзделген әртүрлі заңды фактілер болады. Мысалы
құқық иесінің Қазақстан азаматтығынан шығуы, жер телімін
мемлекет қажеттіліктері үшін сатып алу, жерді бір санаттан екінші
бір санатқа ауыстыру, жер телімінің радияциялық ластануы және
т.б.
ЖЕРГЕ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ МЕН ӨЗГЕ ДЕ
ЗАТТЫҚ ҚҰҚЫҚТАРДЫҢ ТОҚТАТЫЛУ
НЕГІЗДЕРІ МЕН ТӘРТІБІ
1) Меншік иесі – жер учаскесін немесе жер пайдаланушы жер
пайдалану құқығын иеліктен шығарып басқа тұлғаларға беруі
2) Меншік иесі құқығынан немесе жер падаланушы жер пайдалану
құқығынан бас тартуы
3) Жер учаскесіне меншік құқығынан немесе жер пайдалану
құқығынан
Қазақстан
Республикасының
көзделген өзге де жағдайларда айрылуы
заң
актілерінде
ЖЕР ҚОРЫН МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ
СҰРАҚТАР:
1. Жер қорын мемлекеттік басқару ұғымы мен функциялары
2. Жер қоры мемлекеттік басқару объектісі ретінде
3. Жер қорын мемлекеттік басқару органдарының жүйесі мен
уәкілеттілігі
ЖЕР ҚОРЫН МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ҰҒЫМЫ
Жер қорын мемлекеттік басқару мемлекеттік басқару жүйесінің
ерекше маңыздылығы бар бағыты болып танылады. Ол жерді
қорғау мен пайдалану тиімділігін қамтамасыз етуге бағытталатын
қажетті ұйымдастыру шарты.
ЖЕР ҚОРЫН МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ
ФУНКЦИЯЛАРЫ
НЕГІЗГІ:
-
Жер мониторингін жүзеге асыру;
Жерге орналастыру жұмыстарын өткізу;
Мемлекеттік жер кадастрын жүргізу;
Жер қорының қызмет мақсатын анықтау;
Жерді пайдалану мен қорғауды жоспарлау;
Жер қорына билік ету;
Жер қорын пайдалану мен қорғауды бақылау;
Жер заңнамаларының орындалуын қамтамасыз ету;
Жер нарығы мен жер құқығын қалыптастыру мен қоргау
ЖЕР ҚОРЫ МЕМЛЕКЕТТІК
БАСҚАРУ ОБЪЕКТІСІ РЕТІНДЕ
Мемлекеттік басқару объектісі - мемлекеттің жер қоры болып
табылады.
Әрекеттегі
заңнамада
жер
қорының
ұғымы
берілмеген. Қазақстан Республикасының жер қоры – ол оның
мемлекеттік шекарасы шегіндегі жерлерді қамтитын бүкіл
аумағы деуге болады.
ЖЕР ҚОРЫН МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ
ОРГАНДАРЫНЫҢ ЖҮЙЕСІ МЕН
УӘКІЛЕТТІЛІГІ
Жер қорын мемлекеттік басқару мемлекеттік органдардың
біртұтас жүйесімен жүзеге асырылады. Олар: өкілдік органдар,
атқару органдар, сот органдарынан тұрады. Өкілдік органдар
жалпы уәкілеттілігі бар органдарға жатады. Атқару органдар
уәкілеттілігінің мазмұны мен бағыттарына қарай жалпы уәкілеттілігі
және арнаулы уәкілеттілігі бар органдар болып танылады.
ЖЕРГЕ ОРНАЛАСТЫРУ, ЖЕР МОНИТОРИНГІ
ЖӘНЕ ЖЕР КАДАСТРЫ
СҰРАҚТАР:
1. Жерге орналастыру
2. Жер мониторингі
3. Жер кадастры
ЖЕРГЕ ОРНАЛАСТЫРУ
Жерге орналастыру жер қатынастарын реттеуге, жерді ұтымды
пайдалану мен қорғауды ұйымдастыруға бағытталған Қазақстан
Республикасы жер заңдарының сақталуын қамтамасыз ету
жөніндегі іс-шаралар жүйесі болып табылады (ҚР ЖК 149-бабының
1-тармағы).
ЖЕРГЕ ОРНАЛАСТЫРУДЫ ЖҮРГІЗУ
Жерге орналастыру атқарушы органдардың шешімі бойынша не
жер учаскелерінің мүдделі меншік иелерінің немесе жер
пайдаланушылардың өтінімі бойынша, сондай-ақ жер ресурстарын
басқару жөніндегі аумақтық органдардың бастамасы бойынша
жүргізіледі (ҚР ЖК 150-бабының 1-тармағы).
Жерге
орналастыру
құрамы
Әлеуметтікэкономикалық
Техникалық
Құқықтық
Ұтымды
пайдалануды
ұйымдастыру
Жұмыстарды
жүргізу
Мәселелерді
анықтау
ЖЕР МОНИТОРИНГІ
Жер мониторингі - болып жатқан өзгерістерді уақтылы анықтау,
оларды бағалау, одан әрі дамуын болжау және кері әсері бар
процестерді болдырмау мен оның зардаптарын жою жөнінде
ұсыныстар әзірлеу мақсатында жүргізілетін жер қорының сапалық
және мөлшерлік жай-күйін базалық (бастапқы), жедел, мерзімді
байқау жүйесі болып табылады (ҚР ЖК 159-бабының 1-тармағы).
МЕМЛЕКЕТТІК ЖЕР КАДАСТРЫ
Мемлекеттік жер кадастры Қазақстан Республикасы жерінің табиғи
және шаруашылық жағдайы, жер учаскелерінің орналасқан жері,
нысаналы пайдаланылуы, мөлшері мен шекарасы, олардың
сапалық сипаттамасы туралы, жер пайдаланудың есепке алынуы
мен жер учаскелерінің кадастрлық құны туралы мәліметтердің, өзге
де қажетті мәліметтердің жүйесі болып табылады (ҚР ЖК 152бабының 1-тармағы).
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК КАДАСТР ЖҮЙЕСІ
МЕМЛЕКЕТТІК ЖЕР КАДАСТРЫ
МЕЛИОРАТИВТІК КАДАСТР (ЖЕР КАДАСТРЫНЫҢ ҚҰРАМДАС
БӨЛІГІ)
КАДАСТР МАҚСАТТАРЫНДАҒЫ ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН ІЗДЕУШІЛІК
ЖҰМЫСТАР
ЖЕР - КАДАСТР ҚҰЖАТТАМАСЫ
1) Жер-кадастр істері
2) Жер-кадастр кітабы
3) Жердің бірыңғай мемлекеттік тізілімі
4) Жер-кадастр карталары
ЖЕР ПАЙДАЛАНУ МЕН ҚОРҒАУДЫ
ҰЙЫМДАСТЫРУ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ
ЕТІЛУІ
СҰРАҚТАР:
1. Жерді тиімді пайдалану мен қорғаудың ұғымы мен мазмұны
2. Жерді қорғау мен пайдалануды мемлекеттік бақылау
ЖЕРДІ ҚОРҒАУ МЕН ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ
ҰҒЫМЫ
Жерді қорғау - жерге байланысты әртүрлі әрекеттерге қойылатын
талаптар жүйесі болып табылады. Жерді қорғау талаптары басым
түрде жерлердің сапалық қасиеттерін қорғау мен қалпына келтіруге
бағытталады.
Жерді тиімді пайдалану – ол әрқашанда, жерлерді тиісті түрде
қорғау, мақсатына қарай пайдалану және экологиялық талаптарды
сақтау болып танылады.
ЖЕРДІ ҚОРҒАУ МАҚСАТТАРЫ:
1) Экологиялық қауіпсіз өндіріс технологиялардың тиімділігін
арттыру және орманды суғару шараларды өткізу арқылы
жерлердің
бұзылуы
мен
құлдырауын
және
шаруашылық
әрекеттердің өзге де жағымсыз салдарын болдырмау;
2) Бұзылған және құлдыраған жерлерді жаңғырту және жақсартуды
қамтамасыз ету;
3)
Жерді
тиімді
тәжірибеге еңгізу
пайдаланудың
экологиялық
нормативтарын
ЖЕРДІ ПАЙДАЛАНУ МЕН ҚОРҒАУДЫ
МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ
Жер қатынастарын мемлекеттік реттеу қызметі жүйесінде ерекше
рольді мемлекеттік бақылау атқарады. Жер қатынастарын
реттеудегі мемлекет қызметінің біртұтас бөлігі бола тұра, жерлерді
қорғау мен пайдалануды мемлекеттік бақылау жер-құқық
нормаларының жүзеге асырылуының және жер құқықтық тәртібінің
қамтамасыз етілуінің кепілдігі болып танылады.
МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУДЫ ЖҮЗЕГЕ
АСЫРАТЫН ОРГАНДАР
Жерлердің пайдаланылуы мен қорғалуын бақылауды өкілдік және
атқару органдарының жүйесі және арнаулы уәкілетті мемлекеттік
органдар жүзеге асырады.
Жалпы уәкілеттілігі бар органдарға: Президент, Парламент, Үкімет
және жергілікті өкілдік пен атқару органдары жатады.
Арнаулы уәкілеттілігі бар органдраға: жер ресурстарын басқару
агенттігі және оның аумақтық органдар жүйесі, жер инспекциялары
жүйесі, табиғи ресурстармен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі
министрліктер жатады.
ЖЕР ҚАТЫНАСТАРЫ САЛАСЫНДАҒЫ ҚҰҚЫҚ
БҰЗУШЫЛЫҚТАР
СҰРАҚТАР:
1. Жер құқық бұзушылықтарының ұғымы.
2. Жер құқық бұзушылықтарының құрамы мен негізгі түрлері
ЖЕР ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ ҰҒЫМЫ
Жер құқық бұзушылығы дегеніміз – ол заңсыз, құқыққа қайшы және
жалпы алғанда кінәлі әрекет немесе әрекетсіздік. Ол жерді
пайдалануға қойылатын заң талаптарды орындамау немесе
бұзу және заңды жауаптылықтың туындауына әкелдіретін негіз
болып табылады.
ЖЕР ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ
СУБЪЕКТІЛЕРІ:
Жер құқық қатынстарының қатысушылары болып табылатын
және болмайтын азаматтар, лауазымды тұлғалар мен заңды
тұлғалар,
мемлекет,
мемлекеттік
әкімшілік-аумақтық бөліністер
басқару
органдар
мен
ЖЕР ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ
ОБЪЕКТІЛЕРІ:
Мемлекетпен белгіленген мемлекеттің жер құқықтық тәртібін, жерге
меншік иелері мен жер пайдаланушылардың құқықтары мен заңды
мүдделерін қорғауға және қамтамасыз етуге бағытталған қоғамдық
қатынастар кешені
ЖЕР ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ
НЫСАНАСЫ (ЗАТЫ):
Құқыққа қайшы әрекеттер оларға тікелей әсер ететін жеке жер
телімдері, жер алқаптары, жер санаттары және де тұтастай
алғанда бүкіл жер қоры болады
ЖЕР ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ
СУБЪЕКТИВТІК ЖАҒЫ:
Ол абайсыздық немесе қасақана әдейі ниет нысанында болатын
кінә. Қасақаналықтың өзі тікелей немесе жанама болады, ал
абайсыздық – ол құқыққа қарсы менменсу немесе құқыққа
немқұрайдылықпен қарау түрінде болады.
Кінә ол жер құқық бұзушылығының міндетті белгісі болады, бірақта
азаматтық заңдарындағы сияқты жер қатынастары саласында да
кінәсіз де жауаптылық туындау жағдайлары болады.
ЖЕР ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ
ОБЪЕКТИВТІК ЖАҒЫ:
Ол жер заңнамаларында белгіленген талаптар мен нұсқауларды
орындамау, бұзу әрекеті немесе әрекетсіздік болып танылады.
Жер құқық бұзушылықтары - белсенді әрекеттермен (топырақтың
құнарлы бетін рұқсатсыз алу, жер учаскесінде рұқсатсыз құрылыс
салу) және әрекетсіздікпен (топырақтың құнарлығын сақтау
шараларын қолданбау, су және жел эрозиясынан қорғауға
бағытталған міндетті шараларды орындамау) жасалуы мүмкін.
ЖЕР ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ:
1.
ҚОҒАМҒА
ҚАУІПТІЛІГІНЕ
ҚАРАЙ:
қылмыстық
әрекеттер,
әкімшілік және тәртіптік құқық бұзушылықтар
2. САНКЦИЯЛАР СИПАТЫНА ҚАРАЙ: құқықты қалпына келтіру,
құқықты шектеу, мүліктік, айыптық, жазалау
3.
МАТЕРИАЛДЫҚ,
ЭКОЛОГИЯЛЫҚ
ЗАЛАЛДЫҢ
БОЛУЫНА,
БОЛМАУЫНА ҚАРАЙ: экономикалық немесе экологиялық залал
келтіретін немесе келтіру қаупін төндіретін
4. ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТЫҢ СУБЪЕКТИВТІК ЖАҒЫНА ҚАРАЙ:
қасақаналық, абайсыз жасалған, кінәсіз әрекет
5. ӘСЕР ЕТУ САЛАСЫНА ҚАРАЙ: аграрлық, өнеркәсіп, елді мекен
жерлерінде, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда болатын
ЖЕР ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАРЫ ҮШІН
ЗАҢДЫ ЖАУАПТЫЛЫҚ
СҰРАҚТАР:
1. Жер заңдарын бұзғаны үшін заңды жауаптылық ұғымы
2. Жер құқық бұзушылықтары үшін әкімшілік-құқықтық жауаптылық
3. Жер құқық бұзушылықтары үшін қылмыстық жауаптылық
4.
Жер құқық
жауаптылық
бұзушылықтары
үшін
азаматтық-құқықтық
5. Жер құқық бұзушылықтары үшін тәртіптік жауаптылық
6. жер құқық бұзушылықтары үші жұмысшылардың материалдық
жауаптылығы
7. Жер құқық бұзушылықтары үшін жер-құқықтық жауаптылық
ЖЕР ЗАҢДАРЫН БҰЗҒАНЫ ҮШІН ЗАҢДЫ
ЖАУАПТЫЛЫҚ ҰҒЫМЫ:
Ол
заңнамада
көзделген
рұқсат
етілмеген
әрекеттерді,
тыйымдарды жасағаны және өз міндеттерін заңға сәйкес
орындауға тиіс субъектінің кері, негативтік жүріс-тұрысы үшін
белгіленген мемлекеттік мәжбүрлеу шаралары
Жер
заңдарын
бұзған үшін
заңды
жауаптылық
Әкімшілік
Қылмыстық
Тәртіптік
Азаматтыққұқықтық
Материал
дық
Жерқұқықтық
ӘКІМШІЛІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚ
Мұндай жауаптылық тек заңдарда көзделген жағдайларда және
әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы орын алғанда ғана
туындайды.
Әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін жаза ҚР ӘҚБК
ережелерімен нақты сәйкестікте, бапта осы құқық бұзушылық үшін
көзделген шекте тағайындалады. Әкімшілік жаза әділ және құқық
бұзушылықтың сипатына, оны жасаудың жағдайларына, құқық
бұзушының тұлғасына сәйкес болуы тиіс.
ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚ
Қылмыстық жауаптылықтың жалғыз негізі болып қылмысты, яғни
ҚР Қылмыстық кодексімен көзделген қылмыс құрамының барлық
белгілеріне не әрекетті немесе әрекетсіздікті жасау табылады.
Қылмыстық жауаптылық ҚР Кылмыстық кодексінің қылмысты –
жазалаушы нормаларына сәйкес жер құқығы қатынастары
саласындағы қылмыстық жазаланатын қылмыстық әрекеттер үшін
қолданылады.
АЗАМАТТЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚ
Азаматтық-құқықтық жауаптылық ол жер қатынастары саласында
келтірілген шығындарды өтеудің ерекше тәсілі болып танылады.
Азаматтық-құқықтық жауаптылық негізінде шарттан туындайтын
міндеттемелерді орындамауына шарттан тыс зиян келтіруге
байланысты кінәлі тұлға үшін жағымсыз мүліктік салдар туындайды
Азаматтық-құқықтық жауаптылықтың басты мақсаты - өтемақы
қызметін орындау, бұзылған қоғамдық жер қатынастарының
мүліктік құрамын қалпына келтіру болып табылады.
ТӘРТІПТІК ЖАУАПТЫЛЫҚ
Оның қолдану негізі тәртіптік құқық бұзушылық жасау, яғни еңбек
қатынастарында тұрған тұлғамен жер ресурстарын тиімді
пайдалану мен қорғау бойынша өзінің қызметтік міндеттерін бұзу
немесе орындамау болады. Өзінің тәртіптік міндеттерін орындамау
ол әрқашан тәртіптік құқық бұзушылық болып танылады.
Тәртіптік жазаны қолдану еңбек заңдарымен реттеледі.
МАТЕРИАЛДЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚ
Кәсіпорынға, ұйымға, мекемеге қызметкерлермен келтірілген зиян
үшін материалдық жауаптылық еңбек заңдарында көзделеді. Өзінің
реттеу сипатамаларына қарай ол қолдану ерекшеліктері бойынша
тәртіптік және азаматтық-құқықтық жауаптылықтар арасында
орналасқан. Тәртіптік жауаптылық сияқты ол тек еңбек
қатынастары шегінде қолданылады. Ал азаматтық-құқықтық
жауаптылық сияқты ол тек зиян келтіру жағдайда қолданылады
және сол сияқты өтемақылық, қалпына келтіру функцияларын
атқарады.
ЖЕР-ҚҰҚЫҚТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚ
Тек ерекше жағдайларда жер заңдарын тұрақты түрде өрескел
бұзғаны үшін және оған заңда белгіленген жеткілікті негіздер
болған жағдайда ең ақырғы жауаптылық шарасы ретінде жерге
деген құқықты мәжбүрлеп тоқтату қолданылуы мүмкін. Бұл жерқұқықтық жауаптылықтың негізгі түрі болып танылады.
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ ЖЕРЛЕРІ МЕН ЕЛДІ
МЕКЕН ЖЕРЛЕРІ
СҰРАҚТАР:
1. Ауыл шаруашылық мақсатындағы жер
2. Елді мекендер жері
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МАҚСАТЫНДАҒЫ ЖЕР
ҰҒЫМЫ
Ауыл шаруашылығының қажеттері үшін берілген немесе осы
мақсаттарға арналған жер ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер
деп танылады (ҚР ЖК 97-бабының 1-тармағы).
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МАҚСАТЫНДАҒЫ ЖЕР
ҚҰРАМЫ
Ауыл
шаруашылығы
мақсатындағы
жер
құрамына:
ауыл
шаруашылығы алқаптары мен ауыл шаруашылығының жұмыс
істеуіне қажетті ішкі шаруашылық жолдары, коммуникациялар,
тұйық су айдындары, мелиорациялық жүйе, қора-жайлар мен
ғимараттар орналасқан жер, сондай-ақ басқа да алқаптар (сор,
құм, тақыр және ауыл шаруашылығы алқаптарының алабына
қосылған басқа да алқаптар) жатқызылады (ҚР ЖК 97-бабының
2-тармағы).
АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ АЛҚАПТАРЫ
Айрықша қорғалуға тиіс. Бұл жерлерді ауыл шаруашылығы
өндірісіне байланысты емес мақсаттарға пайдалануға жол
берілмейді.
Ауыл шаруашылық алқаптарына егістіктер, тынайған жер, көп
жылдық екпелер егілген жер, шабындықтар мен жайлымдар
жатады.
ЕГІСТІКТЕР
Жүйелі түрде өнделетін және көп жылдық шөптердің егістігін қоса
алғанда,
ауыл
шаруашылығы
дақылдарының
пайдаланылатын жер учаскелері, сондай-ақ сүрі жер.
егістігіне
ТЫНАЙҒАН ЖЕР
Бұрын егістік құрамында болған және күзден бастап бір жылдан
аса ауыл шаруашылығы дақылдарын егуге пайдаланылмайтын
және пар айдауға әзірленбеген жер учаскесі.
КӨП ЖЫЛДЫҚ ЕКПЕЛЕР
Жеміс-жидек, техникалық және дәрі-дәрмек өнімдерінің түсімін
алуға, сондай-ақ аумақты сәндеп безендіруге арналып қолдан
отырғызылған
көп
жылдық
пайдаланылатын жер учаскелері.
ағаш,
бұта
екпелеріне
ЕЛДІ МЕКЕНДЕР ЖЕРІ
Қалаларды, кенттерді, ауылдарды, селолар мен басқа да
қоныстарды дамыту үшін берілген жер учаскелері елді мекендер
жерінің санатына жатады (ҚР ЖК 107- бабының 1-тармағы).
ҚАЛА МАҢЫНДАҒЫ АЙМАҚТАР
Қала маңындағы аймақтар жерінің құрамына қаламен біртұтас
әлеуметтік, табиғи және шаруашылық аумақ құрайтын қала
шегінен тыс жер қосылуы мүмкін (ҚР ЖК 110-бабының 1тармағы).
ӨНЕРКӘСІП, КӨЛІК, БАЙЛАНЫС, ҚОРҒАНЫС
ЖЕРІ ЖӘНЕ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНАН
ӨЗГЕ МАҚСАТҚА АРНАЛҒАН ЖЕР
СҰРАҚТАР:
1. Өнеркәсіп жері
2. Көлік жері
3. Байланыс және энергетика жері
4. Қорғаныс қажеттеріне арналған жер
ӨНЕРКӘСІП ЖЕРІ
Өнеркәсіп жеріне өнеркәсіп объектілерін орналастыру мен
пайдалану үшін берілген жер, оның ішінде олардың санитарлыққорғау және өзге де аймақтары жатады (ҚР ЖК 112- бабының 1тармағы).
КӨЛІК ЖЕРІ
Автомобиль, теңіз, ішкі су, темір жол, әуе және өзге де көлік түрі
объектілерінің қызметін қамтамасыз ету және (немесе) оларды
пайдалану үшін берілген жер көлік жері болып танылады (ҚР ЖК
113-бабының 1-тармағы).
БАЙЛАНЫС ЖӘНЕ ЭНЕРГЕТИКА ЖЕРІ
Байланыс, радио хабарларын тарату, теледидар, ақпарат
қажеттеріне
арналған
жерге
тиісті
инфрақұрылымдардың
объектілерін орналастыру, байланыстың кабель, радиореле
және әуе желілері, соның ішінде жер астындағы желілер үшін
бөлініп берілген жер, сондай-ақ олардың күзет аймақтары
жатады (ҚР ЖК 119-бабы)
ҚОРҒАНЫС ҚАЖЕТТЕРІНЕ АРНАЛҒАН ЖЕР
Қарулы Күштердің әскери бөлімдерін, әскери полигондарын,
әскери-оқу орындары мен өзге де ұйымдарын және қорғаныс
пен қауіпсіздік саласындағы міндеттерді атқаратын басқа да
әскерлердің объектілері мен ғимараттарын орналастыруға және
олардың тұрақты қызметі үшін Қазақстан Республикасының
Үкіметі берген жер учаскелері қорғаныс қажеттеріне арналған
жер деп танылады (ҚР ЖК 120-бабының 1-тармағы).
ЕРЕКШЕ ҚОРҒАЛАТЫН ТАБИҒИ
АУМАҚТАРДЫҢ ЖЕРІ САУЫҚТЫРУ,
РЕКРЕАЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ТАРИХИ-МӘДЕНИ
МАҚСАТТАҒЫ ЖЕР
СҰРАҚТАР:
1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жері
2. Сауықтыру мақсатындағы жер
3. Рекреациялық мақсаттағы жер
4. Тарихи-мәдени мақсаттағы жер
ЕРЕКШЕ ҚОРҒАЛАТЫН ТАБИҒИ
АУМАҚТАРДЫҢ ЖЕРІ
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жеріне биосфералық,
мемлекеттік ұлттық табиғи парктердің, мемлекеттік табиғи
резервтардың, мемлекеттік табиғи ескерткіштерінің, мемлекеттк
қорық аймақтарының, мемлекеттік табиғи қорықшалардың,
мемлекеттік зооологиялық парктердің, мемлекеттік ботаникалық
бақтардың,
мемлекеттік
дендрологиялық
парктердің,
мемлекеттік жерін қосқанда мемлекеттік табиғи қорықтардың
жері жатады
САУЫҚТЫРУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ЖЕР
Сауықтыру мақсатындағы жерлерге табиғи шипалы факторлары
бар курорттар, сондай-ақ аурудың алдын алу мен емдеуді
ұйымдастыру үшін қолайлы жер учаскелері жатады.
РЕКРЕАЦИЯЛЫҚ МАҚСАТТАҒЫ ЖЕР
Халықтың ұйымдасқан түрдегі жаппай демалысы мен туризміне
арналған және сол үшін пайдаланылатын жер рекреациялық
мақсаттағы жер деп танылады (ҚР ЖК 126-бабының 1-тармағы).
ТАРИХИ-МӘДЕНИ МАҚСАТЫНДАҒЫ ЖЕР
Тарихи-мәдени қорықтар, мемориалдық парктер, қорымдар,
археологиялық парктер (қорғандар, қала орындары, тұрақттар),
сәулет-ландшафт кешендері, жартастағы бейнелер, ғибадат
құрылыстары,
шайқас
және
ұрыс
алаңдары
болған
учаскелері тарихи-мәдени мақсаттағы жер деп танылады.
жер
СУ ЖӘНЕ ОРМАН ҚОРЫНЫҢ ЖЕРІ
СҰРАҚТАР:
1. Орман қорының жері
2. Су қорының жері
ОРМАН ҚОРЫНЫҢ ЖЕРІ
Орман, сондай-ақ ағаш өспеген, бірақ орман шаруашылығының
қажеттеріне берілген жер учаскелері орман қорының жері деп
танылады (ҚР ЖК 128-бабының 1-тармағы). Ол мемлекеттік
және жекеше орман қоры жерінен тұрады.
СУ ҚОРЫНЫҢ ЖЕРІ
Су айдындары (өзендер және олармен теңестірілген каналдар,
көлдер, су қоймалары, тоғандар мен басқа да ішкі су айдындары,
аумақтық
сулар),
мұздықтар,
батпақтар,
су
көздерінде
орналасқан, ағысты реттейтін су шаруашылығы құрылыстары
алып жатқан жер, сондай-ақ осы құрылыстардың су күзет
аймақтары мен белдеулеріне және ауыз сумен қамтамасыз
етудің бас саға жүйелерін санитарлық күзет аймақтарына
белгіленген жер су қорының жері деп танылады
БОСАЛҚЫ ЖЕР
Меншікке немесе жер пайдалануға берілмеген,
аудандық
атқарушы органдардың қарамағындағы барлық жер босалқы
жер болып табылады.
Ядролық қару сынақтары жүргізілген жер учаскелері Қазақстан
Республикасы Үкіметінің шешімімен босалқы жер құрамына
ауыстырылады.