Transcript 1. Электр тогы деген не?

Пән мұғалімі:
Қарабалаева Г.С.
2013 – 2014 оқу жылы
Сабақтың мақсаты:
а) Білімділік. Тұрақты ток заңдарын білу,білімдерін
тұрмыста, техникада, күнделікті қажеттілікке қолдана
білуге үйрету;
б) Дамытушылық. оқушылардың ой-өрісін дамытуға,
пікір таластыруға, өзбетімен ізденуге, өзіндік қор
жасауға дағдыландыру;
в) Тәрбиелік. Іскерлікке, ұқыптылыққа,
ынтымақтастыққа тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас, жаңа білімді
қалыптастыру.
Сабақтың көрнекілігі: компьютер,
тапсырмалар, бағалау парағы, электр
шамдары, кілт, батарея, бүктеме қағаз,
үлестірме қағаз, кодоскоп, экран, тақта,
реостаттар.
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, салыстыру,
көрнекілеу, тәжиребелік, бағалау.
Пән аралық байланыс: информатика,
математика,сызу.
1. Электр тогы деген не?
2. Тізбектен электр тогы өтуі үшін
қандай шарттар орындалуы қажет?
3. Электр тогы қалай бағыттлаған?
4. Электр тізбегі деп нені атайды?
5. Электр тогының әрекеттері
қандай?
6. Ток күші дегеніміз не?
7. Ток тығыздығы қандай?
8. Бөгде күштер деген не?
9. Ток көзі деп нені атайды?
10. Тізбек бөлігіне арналған Ом
заңын тұжырымдаңдар.
11. Электр кедергісі деген не?
Бүгін тізбек құру
үшін керекті
құралдарды еске
түсіріп қайталап
алайық
Сұлбада
А
белгіленеді
Өлшем бірлігі Ампер, А деп белгіленеді
Тізбектей
жалғанады
Сұлбада
V
белгіленеді
Өлшем бірлігі Вольт, В деп белгіленеді
Параллель
жалғанады
Тізбектегі кедергіні өзгертіп
отырады
Сұлбада
белгіленеді
Тізбектегі токқа кедергі
жасайтын өткізгіштің
қасиеті.
Сұлбада
белгіленеді.
Өлшем бірлігі Ом.
R әрпімен белгіленеді.
Сұлбада
белгіленеді.
Тізбекті тұйықтайды, сонда ток
жүреді.
Ток көзі, энергия көзі
Сұлбада
белгіленеді
Сұлбада
белгіленеді
Сұлбада
белгіленеді
R1
R2
Rn
1. I= I1= I2=... =In
2. U=U1 + U2 + ... + Un
3.R=R1 + R2 + ... + Rn
4. U1:U2:...:Un=R1 :R2 : ... :Rn
Сонымен өткізгіштерді тізбектей қосқанда:
1) барлық өткізгіштердегі ток күші бірдей;
2) тізбектің жалпы кернеуі жеке өткізгіштердің
кернеулерінің қосындысына тең;
3) тізбектің жалпы кедергісі жеке өткізгіштердің
кедергілерінің қосындысына тең;
4) өткізгіштердегі кернеу түсі өткізгіш кедергісінің
шамасына тура пропорционал.
I1
R1
I2
Iа
R2
In
b
Rn
I
1. U = U1 = U2 = ... = Un .
2. I = I1 + I2 + ... + In.
3.
=
+ ... +
+
4. I1 : I2 : ... : In =
:
: ... :
.
Қорыта айтсақ өткізгіштерді параллель қосқанда:
1) әр өткізгіштегі кернеу түсуі бірдей және тізбектің
берілген бөлігіндегі жалпы кернеуге тең;
2) тізбектің тармақталмаған бөлігіндегі ток күші
өткізгіштердегі токтардың қосындысына тең;
3) жалпы кедергіге кері шама өткізгіштердің
кедергілерінің кері шамалары-ның қосындысына
тең;
4) өткізгіштердегі ток күштерінің қатынасы осы
өткізгіштердің
кедергілері-нің
шамаларының
Егер R1 =120 Ом кедергі арқылы 6 А ток
өтіп жатса, R2 = 80 Ом кедергі арқылы өтіп
жатқан токты табу керек.
20-жаттығу
1. Суретте тізбектей жалғанған үш өткізгіштің сұлбасы берілген.
Кедергісі R1  36 Ом өткізгіштегі кернеудің төмендеуі U 1  9 B .
Кедергісі R 2  64 Ом болатын өткізгіштің кернеуін және олардың
ұштарындағы кернеу 120 В болғандағы өткізгіштің R 3 кедергісін
анықтаңдар.
Берілгені: R1  36 Ом
U1  9 B
R 2  64 Ом
U 3  120 B
Табу керек R 3 -?
Жауабы: 16 В, 480 Ом
2. Суретте параллель жалғанған екі өткізгіштің сұлбасы берілген.
Кедергісі R 1  44 Ом өткізгіш арқылы I 1  5 A ток өтеді.
I 2  0 ,8 A ток өткендегі өткізгіштің R 2 кедергісін анықтаңдар.
Берілгені:
R 1  44 Ом
I1  5 A
I 2  0 ,8 A
Табу керек
R2
-?
Жауабы: 275 Ом
1.Аккумуляторды зарядтау кезінде оның
қақпақтарын ашып қояды неге?
Жауабы: аккумуляторды зарядтау
кезінде сутегі мен оттегі бөлінеді.
Егер қақпақ ашылмаса жиналған газ
аккумуляторды жарып жіберуі
мүмкін.
2. Қараңғыда қант сындырғанда әлсіз
жарқылды байқауға болады. Осыны
түсіндіріңдер.
Жауабы:
Қант сындырғанда зарядталады.
3. Неге электр сымдарына қонып отырған
құс, жоғары кернеуді қосқанда ұшып
кетеді?
Жауабы:
Электростатикалық өрістен құс
қауырсындары өзара әсерлесіп
аралары ашыла бастайды. Осы
қолайсыз әсер құстың ұшуына
себеп болады.
ФИЗИКАЛЫҚ ЖҰМБАҚТАР
Аса қажет өмірге халық
үшін,
Пайдаланады күн сайын
жарық үшін
(ток)
Бар ма,жоқ па оны анық
білмейсің
Ол жоқ жерде өмір сүріп
жүрмейсің
(ауа)
Жоғалмайды ешқашан,
Түрлендірсең егер де.
Басқа күйге ауысса,
Жұмыс істейді әрқашан.
энергия
Тіршіліктің қамы үшін,
Жоқшылықты құрайды.
Егер іскер жан үшін,
Жоқшылықты тежейді
жұмыс
Пайдаланған мені жұрт,
Отын менен жарыққа.
Қызмет етем әрқашан,
Түсіне білген халыққа.
электр тогы
Диэлектрикпен бөлінген,
Екі өткізгіштен тұрады.
Зарядтарды қойылтып,
Құралдарға бұрады.
конденсатор
Асып кетсе кернеуді,
Төмендетіп береді.
Кеміп кетсе кернеуді,
Жетерліктей етеді.
Мұны ойлап тауып еді,
Яблочков мен Усыгин.
Тұтынушыға қажетті,
Тауып берем кернеуді.
трансформатор
Бойындағы зарядты,
Ұзақ уақыт сақтайды.
Реленің күшімен,
Бүлдірместен баптайды.
аккумулятор
Оқулықпен жұмыс
18- жаттығу
№1, 2
§9.4
18-жаттығу №4, 5