Transcript 5. Historia wspinania sportowego (by mgr Tomek Niburski)

Historia wspinania sportowego
Trudno jednoznacznie określić datę narodzin wspinaczki sportowej , jednym z
wyznaczników może być fakt wytyczania i pokonywania trudnych technicznie dróg w
skałach .W połowie XIX wieku w Szwajcarii Saksońskiej , wspinanie na skałki zaczęto
traktować jako oddzielną dyscyplinę, a nie jak do tej pory przygotowanie przed
górami. W roku 1911 Oliver Perry Smith ,Rudolf Fehrmann , Walter Hunig zdobyli
Teufelsturm, droga którą pokonali sięgała trudności VI (skala UIAA).
Jak na ówczesne czasy był to nie lada wyczyn , rok później powstała droga
„Schrammtorwachter” o trudności VII , i można zauważyć ,że to trudności drogi są
ważnym wyznacznikiem w tej dziedzinie wspinania.
Wspinanie skałkowe również w Polsce rozwijało się w sposób naturalny
,pierwsze wspinaczki to oczywiście zdobywanie skałek w na Jurze
Krakowsko –Częstochowskiej.Lecz przede wszystkim areną działań
wspinaczkowych były Tatry. Porównując trudności pokonywanych
wówczas dróg do przejść obecnie dokonywanych można zauważyć ,że
nie są to wybitnie trudne wspinaczki. Jednak wówczas były to
przełomowe wydarzenia w nowej dziedzinie sportu .Należy również
dodać ,że zarówno sprzęt jak i asekuracja dopiero powstawały.
Wykaz ważniejszych przejść do czasów Drugiej Wojny Światowej
Trudność
Data
Autor
Nazwa
Lokalizacja
V-
1926
Karol Wallisch
Rysa Wallischa
Abazy (Bolechowice)
V+ (VI)
1930
Adam Sokołowski
Rysa Sokołowskiego
Bodzio (Kobylany)
V-
1933
Paully/Górka
Łaziki
Turnia Łazików (Bolechowice)
V+
1938
Gasławski/Paszucha
Komin Gosławskiego
Szeroka Turnia (Kobylany)
V+
1938
Górka/ Łapiński
Kant Lotników
Drugi Filarek, Lotniki (Kobylany)
Przełom ,a zarazem rozwój i powstanie idee wspinania w skałkach jako
poszukiwania coraz wyższych trudności to lata 70-te ,wówczas prym
wiodła tzw. Grupa „Kaskaderów”( Ryszard Malczyk "Riko".,Witold SasNowosielski, Wojtek Kurtyka, Wojtek Myszkowski, Jerzy Zając, Tomek
Opozda, Jacek Jasiński, Jerzy Farat i Wojtek Szymandera). Malczyk
znacząco podnosi poziom wspinania i przechodzi drogi „Środek Sępiej”
(VI.1), „Taniec Św. Wita” (VI.2), „ Prawego Banana” (VI.2+). I pojawiły
się drogi VI.4„Meningitis” „Sinusoida „ „Abazy”
Wojtek w kluczowym miejscu na Kurtykówce
Te przejścia dopiero później zostają wycenione w skali trudności, która
rozwinął Wojciech Kurtyka i która obowiązuje do dnia dzisiejszego w
Polsce, i tak zgodnie z tradycyjną skalą tatrzańską I do VI (stopień
skrajnie trudno – VI.) dodaje podstopnie VI.1, VI.2 itd. (skrajnie
trudno.1; skrajnie trudno.2; itd.).
Dzięki temu nastąpił dość istotny postęp we wspinaniu, powstały drogi o
bardzo sportowym charakterze – „Środek Szerokiej” VI.3 w
Kobylanach, w 1976 powstaje „Filar Abazego „w Bolechowicach,”
Święta Inkwizycja” w Tyńcu , „Sinusoida „w Bolechowicach wszystkie
oceniane na VI.4. Drogi o stopniu VI.4 w latach 1978-1979 są już
standardem i jest już ich około dwudziestu , kolejnym krokiem jest
przejścia bez asekuracji (solo) drogi Panikę Tucznika” VI.3+ przez
Wojciech Kurtykę w 1978 roku.
Lata 80-te to szczególnie ważny okres , a działalność Andrzeja
Marcisza i Piotra Korczak jest do dnia dzisiejszego widoczna i
niekwestionowana jako przełom.Pokonanie drogi powyżej mitycznego
stopnia VI.5 stało się nie lada wydarzeniem. Powstanie w roku 1987
drogi „Chomeini” VI.6+ ( Jaskinia Mamutowa) było przejściem na skalę
nie tylko Polski lecz także na międzynarodowej arenie wspinaczkowej,
droga ze względu na trudności traktowana jest jako wyprzedzenie epoki
(jedna z najtrudniejszych dróg wtedy na świecie).
Piotr Korczak poprawiał kolejne rekordy trudności, przejścia z roku
1992 stanowią wciąż wyzwanie dla wielu ,gdyż drogi „Deklaracja
nieśmiertelności „ VI.6+/7 i „ Nieznośna lekkość bytu „ VI.7/7+
(Jaskinia Mamutowa) praktycznie zamykają skalę wspinaczkową i do
dnia dzisiejszego stanowią nie lada wyzwanie , o czym świadczy bardzo
mała liczba przejść
Piotr Korczak Szalony na Nieznośnej Lekkości Bytu VI.7?
(fot. Darek Król)
Dla porównania przedstawię najnowsze drogi z Jaskini Mamutowej, i
tak w roku 2000 powstaje „Salman Rushdie” autorstwa Tomasz
Ręgwelskiego , w 2001 „Las Vegas Parano „ VI.6+ (autor Maciej Oczko)
i „Capoeira „ VI.7+ (M. Oczko i Grzegorz Grochal)
Capoeira VI.7+ ,Maciej Oczko
Do kolejnych ekstremalnie trudnych dróg zaliczamy drogę „ Stal
Mielec” VI.7+ z 2005 roku (autor Bogdan Rokosz), „ Szaleństwo Ludzi
Zdrowych” VI.7+ również z 2005 roku ( autor Konrad Ociepka) .W
najnowszej Historii Polskiego wspinania sportowego na czele zapisują
się przejścia takich dróg jak „Tysiąc Kotletów” autorstwa Tomasz
Oleksego (2000rok Rożnów), „Pandemonium” VI.8 Rafała Moucki na
skale Gołębnik z 2001 roku
Łukasz Dudek na drodze” Szaleństwo Ludzi Zdrowych” VI.7+
Powstanie drogi „Sprawa Honoru „ VI.8 ( choć uważa się ze jest to VI.9)
jest kolejnym krokiem w historii polskiego wspinania, drogę tę wytyczył
i pokonał w 2008 roku Bogdan Rokosz.
„Sprawa Honoru „ VI.8 ,wspina się Bogdan Rokosz
Pierwszym Polakiem który pokonał drogę o trudności 8a
,był Andrzej Marcisz.Zrobił on „Elektrische sturm in der
Hulle” (9+) na Frankenjurze. Lecz pierwszą francuską
8a było przejście prze Marcisz „Blocage du violente” w
Buoux w 1987 roku. A w 1989 roku poprowadził
„Choucas” –pierwsze Polskie 8b , również w Buoux.
Andrzej Marcisz
Pierwsze Polskie 8c to droga „Et on tuera tout les
affreaux (La cadre) w Ceuse.Pokonał tą linie w 1995
roku Sebastian „Zieja” Zasadzki.Oprócz tego zrobił
„Dolce Vita”8b+ i kilka dróg 7c+ OS.
Sebastian „Zieja” Zasadzki
Dopiero rok 2003 przyniósł kolejne sukcesy we
wspinaczce sportowej. Adam Pustelnik poprowadził
„Infinity” pierwsze polskie 8c+. Warto dodać ,że Adam
ma na swojej liście przejść 4 x 8c+, 13 x 8c i pierwsze
8b OS, czyli drogę” Le Spectre de l'ottokar „ w Tarnie
,którą zrobił również w 2003 roku.
Adam Pustelnik na „Shan gri la” 8c+, Frankenjura
Łuksz Dudek na „Martin krpan” 9a Osp
Obecnie przejście drogi „Martin krpan „ przez Łukasz
Dudka jest jednym z najlepszym osiągnięć Polaków w
skałach na zachodzie. „Duders” dorzucił jeszcze na
swoje konto „ Underground” 9a w Arco
Duders na
„Underground” 9a
Drugi Polak na 9a. Mateusz Haładaj pokonał
„Erfolg„ 11 (9a) w Adlitzgraben.
Mateusz na "Erfolg"
Kobiece wspinanie w Polsce na pewno kojarzone jest z
Iwoną Gronkiewicz-Marcisz ta wielokrotna Mistrzyni
Polski już w 1997 roku pokonała drogę wycenianą na
VI.6+, oczywiście chodzi o drogę „ Ekspozyturę
Szatana” VI.6+na Pochylcu .
Wiele wartościowych przejść na swoim wspinaczkowym
koncie zapisała Kinga Ociepka ,jest pierwszą Polka
która pokonała trudności 8c , dokonała tego w 2006
roku przechodząc drogę „Geminis” 8c w
Rodellar(Hiszpania)
Kinga Ociepka na "Geminis" 8c
Kolejną Polka która pokonała tak trudną drogę jest
Aleksandra Taistra ,jej przejście z 2007 roku drogi „Die
hard” 8c w Ferenttilo(Włochy) jest istotnym wkładem w
historii Polskiego wspinania , należy również dodać że
Taistra stała się pierwsza polką której udało się przejść
drogę VI.7 , a było to przejście drogi „Powerplay „ VI .7
na Pochylcu.
Ola na "Die Hard" 8c RP
Oddzielnym rozdziałem we wspinaniu sportowym są zawody
wspinaczkowe
Mistrzostwa Polski 1988...
(fot. Michał Bulik)
Jenny Lavarda Puchar Świata w Imst
Pierwsze Mistrzostwa świata zostały rozegrane we
Frankfurcie w 1991 roku.W konkurencji na trudność
zwyciężyli: legendarny Francois Legrand i Susi Good,
(Iwona Gronkiewicz-Marcisz -13 miejsce)
Na czas wygrał Hans Florine, Andrzej Marcisz był 4-ty,
wśród kobiet najlepiej pobiegła Isabelle Dorismond
(Iwona Gronkiewicz-Marcisz -8 miejsce)
Do najlepszych Polskich osiągnię zaliczmy:
w konkurencji „Na czas” Andrzej Marcisz zajął I miejsce w
nieoficjalnych Mistrzostwach Świata na Krymie w 1986 roku , następnie
I miejsce w edycji Pucharu Świata w La Ribie (Hiszpania) w 1989 roku,
III miejsce w klasyfikacji generalnej w Pucharze Świata w 1989 roku
Również II miejsce w zawodach Rock Masters w Arco w 1990 roku i IV
miejsce w Pierwszych Oficjalnych Mistrzostwach Świata w 1991 roku
we Frankfurcie są jednymi z lepszych osiągnięć w tej dziedzinie
osiągniętymi przez Polaków.
W konkurencji „na trudność” na Mistrzostwach Świata
Juniorów w 2001 roku w Austriackim Imst złoto dla
Polski zdobyli Marcin Wszołek i Kinga Ociepka.
„ Na czas „ Polacy zawsze osiągali wysokie rezultaty ,do grona ścisłej
czołówki świata zalicza się Tomasz Oleksy , a jego najważniejsze
osiągnięcia to Mistrzostwo Europy z 1998 roku z Norymbergi , zdobycie
Pucharu Świata w latach 1999 i 2003 , II miejsce na Mistrzostwach
Świata w 2003 w Chamonix i II miejsce na Mistrzostwach Świata w
2003 roku w Chamonix lecz w konkurencji „Bouldering”.Bardzo
utytułowaną zawodniczką w konkurencji „Na czas „ jest Edyta Ropek,
która zajęła 3 miejsce podczas Mistrzostw Świata w Monachium w 2005
roku , 2 miejsce Mistrzostwach Świata w Aviles w 2007 roku, i wygrała
klasyfikacja generalną Pucharu Świata 2008 .
Tomasz Oleksy
Bardzo utytułowaną zawodniczką w konkurencji „Na czas „
jest Edyta Ropek, która zajęła
3 miejsce podczas Mistrzostw Świata w Monachium w 2005 roku , 2
miejsce Mistrzostwach Świata w Aviles w 2007 roku, i wygrała
klasyfikacja generalną Pucharu Świata 2008 i 2009 roku
Obecnie Mistrzami świata „ na trudność „ są bask Patxi
Usobiaga i Austriaczka Johanna Ernst.
Na mistrzostwa świata w Szanghaju w Boulderingu
zwyciężyli Rubtsov Alexei i Yulia Abramchuk.
Na czas zwyciężyli zawodnicy z Chin ,wśród mężczyzn
He Cuilian i Zhong Qixin wśród kobiet
Opisując historię wspinaczki należy również
przedstawić historię światowego wspinania
skałkowego. W 1979 roku Amerykanin Tony Yaniro
przechodzi klasycznie nieprawdopodobną drogę
”Grand Illusion” i dopiero po paru latach zostaje
ustalona wycena jej która opiewa na 8a+ (skala
francuska).
Następnym krokiem był stopień 8b i w roku1986 braci
Le Menestrel pokonali drogi „Choucas” 8b i „ La Rose et
Le Vampire” 8b w Buoux (Francja).Pokonanie drogi 8c
stało się kolejnym krokiem w historii wspinania , Anglik
Ben Moon dokonał tego w 1988 roku ,przechodząc
drogę „Agincourt” również w Buouxie.
Rok póżniej podnosi poziom i wytycza trudności 8c+ jego droga
„Hubble” 8c+ w Raven Tor w Wielkiej Brytanii staje się jednocześnie
najtrudniejszą drogą na świecie i na wyspach.
Ben Moon - Hubble 8c+, Ravens Tor, Peak District
Lecz długo nie trzeba czekać na powstanie kolejnej
ekstremy i tak w 1991 roku Niemiec Wolfgang Gullich
zostaje legendą wspinania wytyczając mityczną drogę
„Action Direct” o Trudnościach stopnia 9a (skala
francuska) droga znajdująca się na Frankenjurze
(Niemcy ) do dnia dzisiejszego ma niewiele powtórzeń i
jest wyznacznikiem stopnia 9a
Obecnie istnieje kilka dróg których trudności oscylują
około stopnia 9b, zaliczyć do nich można „Jumbo love”
„Golpe de Estado”Chrisa Sharmy, „Chilama Balam”
(9b+?) Bernabé Fernandez
Chris Ssharma na „Golpe de Estado” 9b ,Siurana
Obecnie najlepszy OS należy do Patxi Usobiagi , który
pokonał „Bizi Euskaraz” i „Home sweet home” 8c+
Patxi Usobiaga na „Bizi Euskaraz”8c+ os
Historia kobiecego wspinania sportowego z pewnością
rozpoczyna się przez dokonania
Christine Gambert która pokonała w roku 1987 drogi
„Reve d'un Papillon” w Buoux ,oraz w roku 1992
Amerykanka Linn Hill przechodzi drogę” Masse Critique
„ 8b+ w Cimai (Francja).
Najcenniejsze kobiece osiągnięcia należą do Josune
Bereciartu , Baskijka w 1999 roku przechodzi
pierwsze kobiece 8c czyli drogę „ Honky Tonky” i
w 2000 pierwsze 8c+ „ Honky Mix”. Hiszpanka jest
rekordzistką jeśli chodzi o pokonane trudności
skalne na świecie i udowodniła to kolejno w roku
2002 przechodząc „Bain de Sang”9a w St Loup(
Szwajcaria), a także drogę „ Bimbaluna” 9a /a + w St
Loup ( Szwajcaria).
Josune na „E la Nave va” 8c (trawers)
Josune naPowerade 8c+
Vadiello
Dziękuję za uwagę 