Transcript көшіріп алу
Жоғары қарап оқ атпа, Жуық түсер қасыңа. Жаманға сырыңды қосып сөз айтпа, Күндердің күні болғанда Сол жаман айғақ болар басыңа. Авторы кім? Қазтуған жыраудың қандай жырларын білесіңдер? Атап шығыңдар. Жыраулар поэзиясы қай кезеңнен басталады? Оның басты өкілдері кімдер? “Көшпенділер философы” деген сөз кім туралы айтылған? Бұл сөзді кім айтты? Айналайын Ақ Жайық Ат салмай өтер күн қайда, Еңсесі биік боз орда Еңкеймей кірер күн қайда? – деп арманын айтқан қай жырау? Есім ханның “қолына сүйесін”, “қолтығына демесін” болған кім? Жыраулар поэзиясынан қандай ой аңғарылады? Ерекшелігі қандай? ХVIII ғасырдағы тарихи жағдай қандай болды? Бұқардың өмірі мен жыраулық өнері туралы кім сыр шертеді? Бұқар аталарыңның өмір туралы қандай толғаулары бар? Бұқар жыраудың толғауларын неше топқа жіктеуге болады? Бұқар жыраудың Абылай ханға арналған қандай толғауларын білесіңдер? Бұқар толғауларының өзектілігі неде? Ақпанның бесі Шал ақын (Тілеуке Құлекеұлы) Сабақтың байтұмары: Шежірелі қартын болса, Қағазға жазған хатың деген, Қарттың өзі кітапқа жақын деген. ШАЛ АҚЫН (ТІЛЕУКЕ ҚҰЛЕКЕҰЛЫ) “Шал ақын сегіз қырлы, бір сырлы, онда бәрі бар. Ол айтыскер, суырып салма, импровизатор, қолы тиген жерді жұлып алар, көзі түскен жерді үзіп алар, өткір экспромт иесі, тапқыр сөздің үздік шебері, ауыз әдебиетінен жазба әдебиетіне көше бастаған қазақ поэзиясының көш басындағы кемеңгері” Кәкімбек Салықов “Қазақтың он бір буынды қара өлеңінің құдіретін Абайдан бұрын бір ғасыр ерте танытқан (Шал) қарт шеберлердің бірі – осы Шал ақын” Ө.Күмісбаев ШАЛ АҚЫН (ТІЛЕУКЕ ҚҰЛЕКЕҰЛЫ) Жақсыны алыс, жаманды жақын деме Жаманға дәулет бітсе ауа айналар, Жақсыға дәулет бітсе бақ айналар, Басыңа жазатайым бір іс түссе, Арасы дос пен дұшпан абайланар. “Ата-ананың қадірі” Ата-ананың қадірін, Балалы болғанда білерсің. Ағайынның қадірін, Жалалы болғанда білерсің. Дәулетіңнің қадірін, Мал кеткенде білерсің... “Ізденушілер” “Қолданушылар” • Шал ақынның өмірі, суырып салма ақындылығы, толғауларының тәлімдік мәні • Ақын шығармаларындағы асыл қасиеттер. “Ата-ананың қадірі” өлеңі “Зерттеушілер” • Ақын толғауларындағы философиялық таным және бейнелілік. “Бұл дүниенің мысалы” өлеңі Ізденушілер Білу.Түсіну Қолданушылар Қолдану. Талдау Зерттеушілер Жинақтау. • 1. Тілеуке Құлекеұлы кім? • 2. Шал ақынның шыққан тегі туралы не білесің? • 3. Шал ақынның алғашқы даңқы қалай шықты? Неліктен Шал атанды? • 1. “Ата-ананың қадірі” өлеңінің идеялық мазмұнын ашып, талдау жасаңдар. • 2. Адам үшін өмірдегі ең қымбат құндылықтардың қадірі мен қасиетін қалай түсінесіңдер? • 1. Шал ақын өз заманының беделді адамы. (Шал ақын туралы айтылған ғалымдардың еңбектерін зерттеу арқылы ғылыми гипотеза (болжау) жасау) Бұл дүниенің мысалы Ұшып өткен құспен тең, Өмірде көрген жақсылық, Ұйықтап өткен түспен тең. Атадан мирас ақылың, Түзік айтқан мақұлың, Ләзім болған іспен тең. 1.Шал ақын шығармаларында көтерілген тақырыптар мен мәселелер туралы баяндау. 2.Шал ақын шығармаларындағы нақыл сөздерді жаттау. 10-12 - “5” 7-10 - “4” 3 - 6 - “3” НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!