Transcript Lezing Dr. Liesbeth De Donder

Risicotaxatie-instrument voor
ouderenmis(be)handeling
10 juni 2011
Liesbeth De Donder
Overzicht presentatie
• 1. Achtergrond
1.1 Begripsafbakening
1.2 Europees onderzoek naar prevalentie: AVOW
1.3 Belangrijkste resultaten
• 2. RITI
2.1 Achtergrond
2.2 Voorstelling
2.3 In de praktijk
1.1 Begripsafbakening
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
Lichamelijk geweld tegen
de oudere: vb. Knijpen,
slaan, duwen, vastbinden,
overmedicatie
• Financieel
• Verwaarlozing
• Schending van persoonlijke integriteit
1.1 Begripsafbakening
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
• Financieel
Emotioneel geweld tegen de
ouderen: vb. Negeren,
schelden, vernederen,
manipuleren,
schuldinductie,
infantiliseren,…
• Verwaarlozing
• Schending van persoonlijke integriteit
1.1 Begripsafbakening
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
• Financieel
Met contact: verkrachting,
aanranding, ongewenste
intimiteiten, …
Zonder contact: verplicht
naar porno kijken, zich
onnodig uitkleden, …
• Verwaarlozing
• Schending van persoonlijke integriteit
1.1 Begripsafbakening
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
• Financieel
Oplichting, stelen,
problemen met
volmachten, eigen geld
niet mogen beheren,
erfenisbejagening, …
• Verwaarlozing
• Schending van persoonlijke integriteit
1.1 Begripsafbakening
Vormen van ouderenmis(be)handeling
• Fysiek
• Psychologisch
• Seksueel
• Financieel
• Verwaarlozing
Actief: intentioneel,
weigeren zorg, voeding,
medicatie…
Passief: niet intentioneel,
gebrek aan kennis, te grote
draaglast vs beperkte
draagkracht
• Schending van persoonlijke integriteit
1.1 Begripsafbakening
Vormen van ouderenmis(be)handeling
Fysiek
Psychologisch
Seksueel
Financieel
Schending van privacy,
ongewenst post lezen of
achterhouden, bezoek
niet toelaten, oudere
isoleren, ..
Verwaarlozing
Schending van persoonlijke integriteit/rechten
1.2 Onderzoek: AVOW
• prevalence study of Abuse and Violence against Older Women
• Onderzoeksproject met als doel
– Om de prevalentie van ouderenmis(be)handeling te onderzoek
– Enkel bij vrouwen in de thuissetting
– Een meetinstrument te ontwikkelen dat in verschillende landen
kan gebruikt worden
• Europees onderzoek in Oostenrijk, Finland, Portugal,
Litouwen en België
• Daphne III programme funding (EU)
1.2 Onderzoek AVOW
• Vragenlijst
– Getest eind 2009 bij 102 oudere voruwen
– Standaardvragen + enkele nationale vragen
• Steekproef
– Oudere vrouwen die ‘thuis’ wonen (= niet opgenomen
zijn in een woonzorgcentrum)
– Leeftijd: 60 tot 97 jaar
– Dataverzameling 1e helft 2010
1.2 Onderzoek AVOW
Onderzoeksvragen
1.
Wat is de prevalentie van ouderenmis(be)handeling bij
oudere vrouwen?
2.
Kunnen we patronen onderscheiden in
ouderenmis(be)handeling bij oudere vrouwen?
3.
Welke groepen oudere vrouwen hebben het grootste risico op
ouderenmis(be)handeling? Welke risicofactoren zijn het
belangrijkst?
4.
Wie zijn de plegers van ouderenmis(be)handeling?
5.
Wat zijn de individuele gevolgen van
ouderenmis(be)handeling voor oudere vrouwen?
1.3 Resultaten
%
Oostenrijk
23.8
België
32.0
Finland
24.7
Litouwen
21.8
Portugal
39.4
Total
28.1
1.3 Resultaten
40
35
28,1
30
23,6
25
20
15
10
5
2,5
3,1
Physical
Sexual
5,4
6,4
Neglect
Violation
of rights
8,8
0
Financial Emotional
Overall
abuse
1.3 Resultaten
Verwaarlo Psycholozing
gisch
Financieel
Fysiek
Seksueel
Verwaarlozing
1.9
Psychologisch
1.1
12.8
Financieel
0.2
2.1
2.0
Fysiek
Seksueel
0.0
0.0
0.3
0.7
0.0
0.1
0.0
0.0
0.0
Schending
rechten
0.0
1.7
0.1
0.0
0.0
4.4 % experienced three or more forms of violence and abuse together
Schending
rechten
0.3
1.3 Resultaten
Hoge densiteit
(verschillende items, vormen)
Level 2
Level 3
13.5%
Lage
frequentie
(zelden)
7.6%
1.2%
Level 1
Hoge
frequentie
(vaak tot heel
vaak)
Level 2
Lage densiteit
(één item, vorm)
Source: after Bennett & Kingston (1993, p. 13f)
5.8%
1.3 Resultaten
• Prevalentie
– 28.1% ouderenmis(be)handeling
• Maar: ouderenmis(be)handeling en
ouderenmis(be)handeling is twee
– We moeten kijken naar de verschillende types
ouderenmis(be)handeling
• Hoogste prevalentie: psychologische mis(be)handeling
• Tweede plaats: financieel misbruik (8.8%)
1.3 Resultaten
• We moeten ook kijken naar het niveau van
ouderenmis(be)handeling
– 5.8% oudere vrouwen zit in het zwaarste niveau van
mis(be)handeling (verschillende items + vaak)
• Het is vaak de groep waarbij de situatie al dermate
serieus of geëscaleerd is die de weg vinden naar het
meldpunt.
– 14.7% zit in de middenmoot en 7.6% ervaart de 1e
tekenen van OM
• Wie helpt hen?
1.3 Resultaten
55.3 % praat nooit over de mis(be)handeling
Waarom niet?
56.2%: men dacht dat er niemand iets aan
kon doen
50.3%: wou er niemand mee belasten
22.8%: wou niet dat de dader naar de
gevangenis ging
21.8%: was beschaamd of voelde zich
schuldig
20.1%: schrik dat de dader wraak ging nemen
2.1 Achtergrond
1. Vanuit onderzoek
– Vaststellingen AVOW, ABUEL, Breaking the taboo,
MILCEA, …
– Niet enkel aandacht hebben voor de zwaarste,
vergevorderde ouderenmis(be)handeling
– Nood aan preventie
2.1 Achtergrond
2. Vanuit de praktijk
– Er zijn heel wat professionelen die geconfronteerd
worden met OM
• Thuishulp (GZ, PD), huisdokters en verpleegkundigen, …
– Men gaat hier vaak actief mee aan de slag
• Maar:
– Geen gestandaardiseerde wijze om om te gaan met de
problematiek (nood aan ondersteuning, nood aan
handelingsprotocol)
– Inspanningen zijn vaak onzichtbaar
– Geen centrale registratie ( onderschatting problematiek)
– Moeilijk om in te schatten (wat zijn de aandachtspunten??)
2.1 Achtergrond
3. Vanuit het Vlaams Meldpunt
– Jaarlijks ongeveer 500 meldingen
• Slechts topje van de ijsberg
• Grootste deel meldingen komt van hulpverleners
– Voelen nood aan vorming en ondersteuning bij
casussen
– Willen professionelen betrekken in de aanpak van
OM
• Zowel concrete situaties
• Ook op beleidsmatig vlak
– Nood aan vroege detectie
• Ingrijpen vooraleer het ontspoort
2.2 Voorstelling
• Wat is het RIsico-Taxatie Instrument?
– Korte op praktijkgerichte checklist die gebaseerd is op
de gekende mogelijk signalen van OM
• Signalen en risicofactoren
• Bij oudere, maar ook bij omgeving
– Geeft een beeld van het risico
• Wil niet zeggen dat er onmiddellijk OM is
• Maar kan wel het risico-inschatten en aandacht
vestigen op concrete probleempunten (vb.
overbelasting mantelzorger + isolatie oudere)
mogelijkheid om preventief op te treden
2.3 In de praktijk
• Voor wie?
– OM is hoger bij ouderen in zorgsituaties, die
afhankelijk zijn van anderen, die het financieel
moeilijker hebben, …
– Dat zijn vaak net de cliënten van gezinszorg,
poetsdienst, maaltijdhulp, enz.
• Afname RITI
– Bij jaarlijks bezoek door verantwoordelijke
– 1 pagina: makkelijk uit te rekenen wat de risicosituatie
is: groen (safe) – geel – oranje – rood
(ouderenmis(be)handeling)
2.3 In de praktijk
• Waarom nuttig om te gebruiken?
– Hulpverleners worden er sowieso vaak mee
geconfronteerd
– Vlugge detectie van risicofactoren (via RITI)
– Preventie van ouderenmis(be)handeling (via
handelingsprotocol)
– Vergroten van deskundigheid rond
ouderenmis(be)handeling (via vorming)
– Inspanningen HV meer zichtbaar maken (via centrale
registratie)
– Wegen op beleid (via centrale registratie)
2.4 Stand van zaken
• Ontwikkeling
– RITI: klaar
– Draaiboek: klaar
– Vormingen: klaar
• Planning
– Nu in testfase 1
– September – December 2011 testfase 2
– Februari – Maart 2012
Bedankt voor uw
aandacht
Liesbeth De Donder