Transcript Gospodarenje ambalažom i ambalažnim otpadom u

MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
UPRAVLJANJE AMBALAŽNIM OTPADOM U CRNOJ GORI
Okrugli sto: “Ambalažna industrija regije i održivost”
Split, 05. jun 2012. godine
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
U cilju usklađivanja zakonske regulative sa EU
direktivama i stvaranja pravnog okvira za implementaciju
Strateškog master plana za upravljanje otpadom u Crnoj
Gori 2005. godine je donešen Zakon o upravljanju
otpadom;
-
- Krajem 2008. godine ovaj zakon je dopunjen saglasno
promjenama evropskog zakonodavstva;
- U međuvremenu došlo je do promjena u evropskom
zakonodavstvu što je uslovilo izradu novog Zakona o
upravljanju otpadom.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
Ključne izmjene u odnosu na prethodni zakon
su sadržane u definisanju sljedećih obaveza:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Proširene odgovornosti proizvođača;
Ciljeva u vezi ponovne upotrebe i recikliranja;
Izrade programa odlaganja biološko razgradivog otpada;
Izrade programa za sprječavanje nastanka otpada;
Upravljanja biootpadom;
Uslova za privremeno skladištenje komunalnog otpada;
Nadležnosti ekološke, komunalne i tržišne inspekcije;
Povećanog broja prekršaja sa adekvatnim visinama
novčanih kazni.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
1. Proširena odgovornost proizvođača
Članom 11 propisane su konkretne aktivnosti u okviru režima
proširene odgovornosti koje mora da realizuje privredno društvo ili
preduzetnik koji proizvodi ili unapređuje proizvod, obrađuje, prodaje ili
uvozi proizvode, iz kojih nastaju posebne vrste otpada, kao i
mogućnost da se proširenom odgovornošću obuhvate i drugi
proizvodi iz kojih nastaje otpad.
2. Ciljevi u vezi ponovne upotrebe i recikliranja
Članovima 14 i 20 definisano je upravljanje otpadom na način da se:
najmanje 50% ukupne mase prikupljenog otpadnog materijala, kao
što su papir, metal, plastika i staklo iz domaćinstava i drugih izvora i
najmanje 70% neopasnog građevinskog otpada, pripremi za ponovnu
upotrebu i recikliranje i druge načine prerade do 2020. godine.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
3. Izrada programa odlaganja biološko razgradivog otpada
(biootpad, papir i karton)
Članom 20 predviđena je izrada programa za odlaganje biološko
razgradivog otpada, kojim se utvrđuju mjere za postepeno smanjenje
količine biološko razgradivog otpada koji se odlaže, uključujući i
mjere recikliranja, kompostiranja, proizvodnje biogasa i materijala i/ili
energetske prerade.
Ovim mjerama je predviđeno da količina biološko razgradivog
komunalnog otpada koji se odlaže na deponiju dostigne nivo do 35%
od ukupne mase biološko razgradivog otpada proizvedenog u 2010.
godini do 2025. godine.
4. Izrade programa za sprječavanje nastanka otpada
Program za sprječavanje nastanka otpada je sastavni dio Državnog
plana upravljanja otpadom i njime se utvrđuju ciljevi i mjere za
sprječavanje nastanka otpada, kao i indikatori za praćenje i ocjenu
postignutog primjenom tih mjera.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
7. Nadležnosti ekološke, komunalne i tržišne inspekcije
Članom 86 propisano je da poslove inspekcijskog nadzora za sve vrste
otpada, izuzev komunalnog i građevinskog otpada, vrši ekološka
inspekcija.
Poslove inspekcijskog nadzora za komunalni i građevinski otpad vrši
komunalni inspektor (član 88).
Tržišni inspektor ima ovlašćenje da kontroliše i zaustavi stavljanje u
promet proizvode koji nemaju oznaku sa natpisom proizvođača i
oznaku o obaveznom odvojenom sakupljanju otpada koji nastaju iz
proizvoda za koje je propisana proširena odgovornost proizvođača
(član 89).
8. Povećani broj prekršaja sa adekvatnim visinama
novčanih kazni
Poseban akcenat u novom zakonu je dat kaznenim odredbama, a u
odnosu na prethodni zakon kazne su značajnije i u pogledu broja i
iznosa, čiji je maksimalni iznos do 40 000 eura.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
Problemi i dileme vezano za implementaciju Zakona:
• Da li je dobro rješenje da jedinice lokalne samouprave selektivno
sakupljanje otpada organizuju do 2015. godine?
• Nedostatak finansijskih sredstava za realizaciju aktivnosti iz Zakona o
upravljanju otpadom
• Nedostatak administrativnih i tehničkih kapaciteta jedinica lokalne
samouprave
• Svijest građana i predstavnika privrednih subjekata
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
KOLIČINA AMBALAŽNOG OTPADA
• Saglasno projekciji, koja je rađena na osnovu naših i iskustava zemalja
članica Evropske unije, procijenjena količina ambalažnog otpada koji
godišnje nastaje u domaćinstvima i na sličan način kod pravnih lica je od
80 do 130 kg po stanovniku ili za cjelokupno područje Crne Gore
godišnje iznosi oko 46 000 t.
• Većinu papirnog i kartonskog ambalažnog otpada proizvode privredni
subjekti, dok većina staklenog i metalnog ambalažnog otpada potiče iz
domaćinstava.
• Saglasno projekciji datoj u Master planu, koja je rađena na osnovu
iskustava iz drugih zemalja, procijenjene količine ambalaže i ambalažnog
otpada u komunalnom otpadu domaćinstava i pravnih lica su prikazane u
tabeli 1:
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
Tabela 1: Pretpostavljene količine proizvodnje ambalaže i
ambalažnog otpada na godišnjem nivou
Materijal
Papir i karton
Staklo
Metal
Plastika
Ambalaža od privrednih
subjekata (t)
Ambalaža od
domaćinstava (t)
12.960
2.280
2.200
8.860
1.044
4.100
5.060
9.420
21.264
24.660
Ukupno
9
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
AMBALAŽNI OTPAD - PODGORICA
• Sakupljene količine u 2011. godini:
1. Papir i karton........................31,05 t
2. PET ambalaža......................21,03 t
3. Al limenke.............................. 0,5 t
Ovako sakupljene količine su uglavnom, kao miješani
komunalni otpad transportovane u Reciklažni centar.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
AMBALAŽNI OTPAD – PODGORICA 2009.
• Od ukupnih količina deponovanog komunalnog otpada (83 315,34 t) u
izvještajnom periodu iz Glavnog grada i opštine Danilovgrad ukupno je
dopremljeno 58 006,62 t, dok je iz primorskih opština (Budva, Kotor,
Tivat i Bar) dopremljeno 25 308,72 t komunalnog otpada, što
procentualno daje odnos 69,62 % : 30,38 %.
• Prikupljeno je 383,8 tona kartona i papira i nakon njihovog selektiranja,
presovanja i baliranja prometovano kupcima 195,56 tona.
• Prihodi od prodaje sekundarniih sirovina (kartona i papira) iznosi 16.839
€.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
AMBALAŽNI OTPAD – PODGORICA 2010.
• Od ukupnih količina deponovanog komunalnog otpada (68 404,08 t) u
izvještajnom periodu iz Glavnog grada i opštine Danilovgrad ukupno je
dopremljeno 59 878,06 t, dok je iz primorskih opština (Budva, Kotor,
Tivat i Bar) dopremljeno 8 526,02 t komunalnog otpada, što procentualno
daje odnos 87,5% : 12,5%.
• Od zvaničnog puštanja u rad 16. avgusta 2010. godine ukupno je u RJ
«Reciklaža» tretirano 2 350,54 t komunalnog otpada.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
AMBALAŽNI OTPAD – PODGORICA 2010.
Od te količine selektirano, presovano i balirano je 330, 672 t sekundarnih sirovina, i to:
• - karton
177,59 t
• - papir
50,03 t
• - LDPE - plastika
46,77 t
• - HDPE - plastika
18,08 t
• - PET ambalaža
21,39 t
• - Aluminijum
1,652 t
• - Željezo
15,16 t
•
•
•
Istovremeno, selektiranog (otkupljenog) kartona i papira presovano je i balirano
87,23 t i to:
- kartona
41, 94 t
- papira
11, 09 t
- papira miješanog
34, 2 t
U izvještajnom periodu prometovano je 37,48 t starih novina i 14,76 t PET ambalaže
i to: transparentne 11,18 t i svijetlo plave 3,58 t, ukupne vrijednosti 4 447,60 eura
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
AMBALAŽNI OTPAD – PODGORICA 2011.
• Od ukupnih količina deponovanog komunalnog otpada
(61 665,46 tona) u izvještajnom periodu iz Glavnog grada i
opštine Danilovgrad ukupno dopremljeno 61 537,7 tona,
dok je iz primorske opštine Bar dopremljeno 127,76 tona
komunalnog otpada.
• Od ukupnih količina deponovanog komunalnog otpada u
Pogonu za reciklažu komunalnog otpada u jednoj smjeni
tretirano je 13 561,023 t.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
AMBALAŽNI OTPAD – PODGORICA 2011.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Od te količine selektirano, presovano i balirano je 1 791,722 t sekundarnih sirovina, i
to:
- karton
354,725 t
- papir
79,24 t
- novine
128,95 t
- LDPE – plastika
193,516 t
- HDPE - plastika
89,57 t
- PET ambalaža
146,01 t
- Al.limenke
11,928 t
- željezo
65,772 t
- staklo
30,74 t
•
•
•
Istovremeno, selektiranog (otkupljenog) kartona, papira i novine presovano je i
balirano 193,961 t i to:
- kartona
9,43 t
- papira
181,601 t
-novine
2,93 t
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
AMBALAŽNI OTPAD – PODGORICA 2011.
• U izvještajnom periodu prometovano je 210,62 t papira,
348,36 t kartona LDPE folije 20,28 t, PET ambalaže 35,58 t,
baliranog lima 79,56 t, željeza 37,360 t i aluminijuma 0,972 t.
• Prihod od prodaje selektiranog otpada – sekundarnih
sirovina iznosi 126 543,21 € ( na domaćem 45 959,80€ i 80
583,41 € na inostranom tržištu).
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
AMBALAŽNI OTPAD - HERCEG NOVI
2010. godina
Papir.............................................560 t
PET, limenke, tvrda plastika.........38 t
Metal............................................150 t
U toku 2010. godine isporučene su na tržište BiH , CG i Srbije,
sekundarne sirovine u ukupnoj vrijednosti od 31 019 eura što je u
odnosu na 2009. godinu (32.162 eura) smanjenje za 1.143 eura.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
AMBALAŽNI OTPAD - HERCEG NOVI
2011. godina
Papir..............................................631 t
PET, limenke, tvrda plastika...........44 t
Metal..............................................235 t
U toku 2011. godine isporučene su na tržište BiH, CG i Srbije,
sekundarne sirovine u ukupnoj vrijednosti od 35 067,19 eura što je u
odnosu na 2010. godinu (31 019 eura) povećanje od 4 048,19 eura
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
CILJEVI SAKUPLJANJA I RECIKLIRANJA ZA
OTPADNU AMBALAŽU
• Privredno društvo ili preduzetnik koje sakuplja otpadnu ambalažu dužan
je da preduzme mjere kako bi se na godišnjem nivou za preradu,
uključujući i energetsku preradu, sakupilo najmanje 60% ukupne mase
ambalaže koja je stavljena na tržište.
• Privredno društvo ili preduzetnik koji obrađuje otpadnu ambalažu dužan
je da preduzme mjere radi obezbjeđenja recikliranja najmanje 55%
ukupne mase ambalaže koja jestavljena na tržište na način da se ostvari
najmanje sljedeći odnos recikliranjapojedinih komponenti:
1) 60% mase stakla;
2) 60% mase papira i kartona;
3) 50% mase metala;
4) 22,5% mase plastike, pri čemu se ovo odnosi samo na materijal koji
se ponovo peciklira u plastiku;
5) 15% drvne mase.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
KONCESIONI AKT
• Koncesioni akt za preuzimanje, sakupljanje i obradu posebnih vrsta
otpada (istrošenih baterija i akumulatora, otpadnih guma, otpadnih
vozila, otpada od električnih i elektronskih proizvoda i otpadne ambalaže)
usvojen od strane Vlade decembra 2010. godine. U toku priprema
tenderske dokumentacije za izbor koncesionara.
• Koncesija se daje za vršenje poslova preuzimanja, sakupljanja i obrade
posebnih vrsta otpada na teritoriju cjelokupne Crne Gore.
• Granice područja, oblasti, prostora i lokacije na kojima će se vršiti
koncesiona djelatnost utvrđene su na osnovu Strateškog master plana
za upravljanje otpadom u kojem su definisana područja međuopštinskih
mreža regionalnih deponija.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
DAVANJE KONCESIJE
• Davanje koncesije za poslove preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne
ambalaže je u skladu sa takozvanom “proširenom odgovornosti
proizvođača” prema kojoj proizvođači i uvoznici proizvoda treba da
pokriju sve troškove rada sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade
posebnih vrsta otpada.
• U cilju harmonizacije u oblasti upravljanja ambalažnim otpadom sa
Direktivom 94/62/CE donešena je Uredba o načinu i postupku prijave
stavljanja ambalaže i upakovanih proizvoda na tržište, osnivanja sistema
preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne ambalaže i rada tog sistema
(“Službeni list CG”, broj 09/10),
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
ZAKONSKE ODREDBE
• Proizvođač i uvoznik ambalaže i upakovanih proizvoda dužan je da se
uključi u organizovani sistem preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne
ambalaže.
• Proizvođači i uvoznici ambalaže snose troškove organizovanog sistema
preuzimanja, sakupljanja i obrade otpadne ambalaže.
• Način i postupak osnivanja sistema preuzimanja, sakupljanja i obrade
otpadne ambalaže i rada tog sistema utvrđuje Vlada.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
ALTERNATIVNE MOGUĆNOSTI
• Alternativna mogućnost pružanja usluga preuzimanja, sakupljanja i
obrade posebnih vrsta otpada su:
- organizacija ovih poslova od strane države, koja može osnovati
preduzeće za vršenje ovih poslova, ili
- prepuštanje ovih poslova slobodnom tržištu tako, da se proizvođači i
uvoznici proizvoda, od kojih nastaju posebne vrste otpada, sami
organizuju i osnuju sistem preuzimanja, sakupljanja i obrade posebnih
vrsta otpada.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
PREDMET KONCESIJE
Previđene godišnje količine otpadne ambalaže koje treba preuzeti od krajnjih korisnika,
distributera i komunalnih preduzeća su navedene u Tabeli 2.
Administrativno
područje jedinice
državne uprave
Broj
stanovnik
a
Bar (Bar, Ulcinj)
Berane (Berane,
Andijevica, Plav, Rožaje)
Bijelo polje (Bijelo Polje,
Mojkovac, Kolašin)
Herceg Novi
Kotor (Kotor, Budva,
Tivat)
Nikšić (Nikšić, Plužine,
Šavnik)
Pljevlja (Plevlja, Žabljak)
Podgorica (Podgorica,
Cetinje, Danilovgrad)
Ukupno
60.300
Predviđena
Najmanji
Najmanji
godišnja
broj
broj
količina
distributera
skladišta
otpadne
/ broj
za
ambalaže
komunalni privremeno
(t)
h
skladištenj
preduzeća
e
4.668
6/2
1
Najmanji broj postrojenja
za obradu
1
77.300
5.985
8/4
1
1
70.300
5.443
7/4
1
1
33.000
2.555
3/1
1
1
52.500
4.065
5/3
1
1
82.500
6.387
8/3
1
1
40.000
3.097
4/2
1
1
204.100
15.801
20/3
2
1
620.000
48.000
61/22
9
8
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
Tabela 3: Troškovi koncesije za svaku godinu vršenja poslova
sakupljanja, preuzimanja i prerade otpadne ambalaže
Otpadna ambalaža
Papir i karton
Staklo
Metal: Al
Fe
Plastika: PET
druga plastika
Godišnja
količina
nastajanja
otpada
Ciljevi
odvojenog
sakupljanja
otpada
(t)
(a)
(%)
(b)
Godišnji
troškovi
koncesije
kad su
dostignuti
ciljevi
odvojenog
sakupljanja
otpada
(1000 EUR)
(c)
60
70
70
70
60
60
-355
- 640
116
- 540
52
- 39
696
15.240
11.060
2.144
3.000
6.480
8.000
Godišnji
troškovi
koncesije
prve
godine
Godišnji
troškovi
koncesije
druge
godine
Godišnji
troškovi
koncesije
treće
godine
Godišnji
troškovi
koncesije
četvrte
godine
(1000
EUR)
(0,1*c)
-35,5
-64
11,6
-54
5,2
- 3,9
69,6
(1000
EUR)
(0,3*c)
-106,5
-192
34,8
-162
15,6
- 11,7
208,8
(1000
EUR)
(0,6*c)
-213
-384
69,6
-324
31,2
- 23,4
417,6
(1000
EUR)
(0,8*c)
- 284
- 512
92,8
- 432
41,6
- 31,2
556,8
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
ZAKLJUČAK
Krovnom Direktivom 2008/98/EC o otpadu zemlje članice Evropske unije treba da
izgrade vlastitu infrastrukturu za upravljanje otpadom, a ukoliko to nije ekonomski
opravdano, mogu zajednički koristiti pojedine objekte za preradu ili odstranjivanje. U
Crnoj Gori trenutno nema tehničkih mogućnosti za ekonomski efikasnu preradu
istrošenih baterija i akumulatora, otpadnih guma, EE otpada, pojednih materijala iz
otpadnih vozila, otpadne ambalaže (naročito od papira, plastike i stakla).
Zbog toga se opravdano očekuje da se:
•
u fazi uspostavljanja sistema upravljanja posebnim vrstama otpada podrži preradu
tog otpada u postrojenjima izvan Crne Gore,
•
financijski stimulišu koncesionari da osposobe postojeće objekte u Crnoj Gori za
infrastrukturu sakupljanja i prethodne obrade posebnih vrsta otpada, kao što su
objekti koji su pogodni za privremeno skladištenje ili prethodnu obradu ovog otpada,
•
podrže komunalna preduzeća u formiranju reciklažnih dvorišta, odakle će
koncesionari preuzimati najveći dio otpadne ambalaže.
MINISTARSTVO ODRŽIVOG RAZVOJA I TURIZMA
HVALA NA PAŽNJI !
Siniša Stanković
pomoćnik ministra održivog razvoja i turizma Crne Gore
e-mail: [email protected]