Transcript ఫ్లోరోసిస్
జలమే జీవము నీటి వినియోగం: మానవుడు జాతి మనుగడ కొరకు,సమాజ సరవ తోముఖాభివృద్ధకి ి నీటిని ఈ క్కింద్ధ విధంగా వినియోగంచుకుంటాడు. - క్ాణ సంరక్షణ మరియు కుటంబ అవసరాలకు - వయ వసాయం - పరిక్రమలు భూగోళం మూడు వంతులు నీటితో నిండి ఉంద్ధ.దీనిలో 3% మాక్రమే మంచి నీరు,97% ఉప్పు నీరు. ఈ 3% నీటిలో కేవలం 0.26% మాక్రమే మానవాళి వినియోగానికి ఉపయోగకరము. ఈ నీరు భూఉపరిరలములో నదులు,కాలువలు, చెరువులు, కుంటలు, సరస్సు లు వయ నీళ్ళు కొన్ని వసాయం : న్నజాలు • మనం పరిశుక్రమైన నీటిలో 70 శారం వయ వసాయానికే వాడుతున్న ం. • ఒక కిలో బియయ ం పండించడానికి ఒకటి నుంచి మూడు క్యయ బిక్ మీటర ల నీరు కావాలి. • 1,000 టనున ల నీటితో 1 టనున ధానయ ం పండించొచుు . • క్పపంచంలో ఉనన 240 మిలియన్ హెకాార ల పంట భూమిలో 30 మిలియన్ హెకాారుల ఉప్పు తో చౌడుగా మారాయి. కారణం అవసరానికి మించిన నీటిని వాడడమే. • 70 శారం కాలుష్య ం వయ వసాయం ద్వవ రానే ప్పడుతుంద్ధ. పరిశ్రమలు : • క్పపంచంలో 22 శారం నీరు పరిక్రమలే వాడుతున్న యి. ఇద్ధ అభివృద్ధి చెంద్ధన దేశాలోల 59 శారం, అభివృద్ధి చెందని దేశాలోల 25 శారం. • 300 నుండి 500 మిలియన్ టనున ల భారలోహాలు, సాల్వ ంట్టల, విష్పద్వరాిలు, వయ రాిలు పరిక్రమలోలనుంచి ప్పడుతున్న యి. ఇంధనం : • క్పపంచంలో 19 శారం విదుయ చు కి,ి భారర దేరంలో 40 శారం నీళ్ళు - సమసయ లు • భారర దేరంలో పటణా ా ల గండా పోయే అనిన నదులు చాలా వరకు కాలుష్య మయమయాయ యి. • పరిక్రమలోలంచి, పంట భూములోలంచి, ఇళు లోంచి వయ రాిలు నేరుగా చెరువులోలకి, నదులోలకి, సముక్ద్వలోలకి చేరుతున్న యి. • పరిక్రమలు, పంటలు, ఇంటి వాడకం కోసం ఉపయోగంచే నీళు తో పెదద నదీక్పవాహాలు క్యడా ఎండిపోతున్న యి. • రడి నేలలిన క్యడా వయ వసాయం కోసం, పరిక్రమల అభివృద్ధి ి ణం కోసం పొడిబార్చు స్సిన్న ము. కోసం, పటణా ా ల విస్తర • పరీవాహక క్ాంతాలోల అడవుల నరికివేర వల ల చెరువులోల మటిా మేటలు వేస్సింద్ధ. అంతే కాకుండా అడవుల నరికివేర వలన వర షారం క్యడా రగ ిపోయింద్ధ. • మెట ా క్ాంతాలోల వరాషలు పడకపోవడం, కరువులు రావడం ఒకవైప్పనుంచి ఉంటే వరదలతో తీర క్ాంతాలు మునిగపోతున్న యి. • అడవుల నరికివేర, రడి నేలల న్రనం రండూ తోడై కరువులు, వరదల మధయ మనం ఇరుకుు పోతున్న ం. • మన దేరంలో గంగా, క్బహమ ప్పక్ర తీరాలోల భూమి పొరలోల నీరు ఎకుు వ. దక్షిణాద్ధన ఉనన గటిా రాతి నేలలోల భూగరభ జలం రకుు వ. • మన దేరంలో నదులోల ార్చ మూడవ వంతు నీళ్ళు సముక్ద్వలోలకి నష్పో ా తున్న ం. • నదులోల క్పవహంచే 1869 క్యయ బిక్ కిలోమీటర ల నీటిలో 690 క్యయ .కి.మీ. వాడుకోవచుు , 432 క్యయ .కి.మీ. భూగరభ ంలో ద్వచుకోవచుు . అంటే 25% నీరు (4 వ వంతు) భూగరభ ంలో ద్వచుకోవచుు . • మనం ఇళు లో వాడే నీళు లో 70 శారం, వయ వసాయంలో వాడే నీళు లో 50 శారం భూగరభ ం నుంచే తోడుకుంటన్న ం. • మన దేరంలో సగటన క్పతి మనిషి అనిన అవసరాలకి కలిపి 680 క్యయ బిక్ మీటర ల నీటిని వాడుతున్న ం. 6గరు ఉండే ఇంటికి 250 లీ నీరు అవసరం. • మన జన్భాలో 11 శారం ఇళ లకే పైప్పల ద్వవ రా నీరు చేరుతున్న యి. • మంచి ారిశుదయి ం, మంచి నీటి సరఫరాతో 65 శారం డయేరియాతో వాయ పించే మరణాలను, 55 శారం శిశు నీళ్ళు – భారరదేర పరిస్థతి ి స్థతి నీళ్ళు – భారరదేర పరి ి రి • మన దేరంలో వాడే మొ ం నీటిలో 84 శారం వయ వసాయానికి, 12 శారం పరిక్రమలకి వాడుతున్న ం (భూగరభ , భూ ఉపరిరల జలాలు రండూ కలిపి) • భూమిలోంచి లాగే నీటిలో 90 శారం వయ వసాయానికి వాడితే, 6 శారం ఇళు లో అవసరాలకు వాడుతున్న ం. • 3.15 శారం క్గామీణ జన్భాకు మాక్రమే ారిశుట్దయి వయ వస ి ఉనన ద్ధ. • దేరంలో నగరాలోో ఉండే 7.57 కోట్ో మందికి, పల్లోలోో ఉండే 56.3 కోట్ో మంది శ్పజలకు ఎలంటి మరుగుదొడ్ో సదుపాయంలేదు. • పెదద సా ట్ ి యిలో మనుషులు, జంతువులు, చెట్టను ల ంచి వచేు జీవ వయ రాిలు నీటిలోకి చేరి మనలిన అన్రోగయ ం ాలు చేస్సిన్న యి. • • • • • • • • • • • ి ణం : 275 లక్షల చదరప్ప కిలోమీటరుల మన రాష్టష్ ా విస్తర స్థశారం) ఆంక్ధ క్పదేశ్ పరి తి ి వృధాగా నీళ్ళు క్షీణంచిన–నేల : 115 లక్షల చ.కి.మీ. (42 రాష్ట్ర సగటు వర్ షపాతం : 940 మిల్లో ల్లట్రుో వర షార ఆధారాలు : నైరుతి మరియు ఈశానయ ఋతుపవన్లు నదులు : గోద్వవరి, కృష్ణణ (పెదద నదులు), పెన్న , వంరధార, న్గావళి. ఏటా మన రాష్టరరన్నకి వచ్చే నీళ్ళు : 9,130 టి.ఎం.సి.లు. ఇందులో ఇరిగిపోయి ఆవిరి అయ్యయ నీళ్ళు : 3,743 టి.ఎం.సి.లు. (41 శాతం) భూమి మీద శ్పవహంచ్చ నీరు : 3,643 టి.ఎం.సి.లు. (40 శాతం) నేలలో తడిగా చ్చరే నీరు (తడిపే నీరు) : 913 టి.ఎం.సి.లు.(10 శాతం) భూగర్భ ంలోకి ఇంకే నీరు : 822 టి.ఎం.సి.లు. (9 శాతం మాశ్తమే) ో ట్ ల డుడుల కాలుష్య ం క్పధానంగా నల్ిండ, అనంరప్పరం, క్పకారం, గంటూరు, కడప జిలాలలోల ఉంద్ధ. లాల322 స్థతి ి ణం : 14జివేల నీళ్ళు – నలవిగ ల స్తరండ పరి ి నలగ ల ండ జిలాల భౌగోళిక చ.కి.మీ. మన జిలాలలో 1980 లో బోరు బావుల సంఖయ 2000 2013 లో బోరు బావుల సంఖయ 5,22,000. నలగ ల ండ జిలాలలో వయ వసాయానికి మరియు క్తాగనీటికి భూగరభ జలాలే జీవన్ధారం. ి ణం భౌగోళిక విస్తర ి ణంలో 5.8% జిలాల అటవీ విస్తర మాక్రమే.(క్పస్సిరం 2.1% మాక్రమే). జిలాల సాధారణ వర షారం 752.6 ఎం.ఎం.(క్పస్సిరం 560 ఎం.ఎం. మాక్రమే) గర 10 సం.లలో వర షారం అసాధారణ సా ట్ ి యిలో రగ ి, కనిష్ ా గరిష్ ా ఉష్ణణక్గరలు పెరిగాయి. ఫలిరంగా భూగరభ జలాలు అడుగంటి ట్ోలడు్ సమిమ ళిర జలాలుగా మారి, జిలాల అంరటా వాయ పించి, క్ాణాంరక సమసయ గా మారి, జనబాహుళయ ం పై, నీటి శ్పాముఖ్య త • జీవులలో శారీరక, జీవ రసాయనిక సంబంధమైన చరయ లు నీటి వలన నిరవ హంచబడతాయి. • నీరు మన రరీరంలోని కణాలను రడిగా మరియు సజీవంగా ఉంచుతుంద్ధ. • మన రరీరంలోని క్దవాల కదలికకు నీరు అవసరం. • మనం తీస్సకొనే ఆహారానిన జీర ణక్కియకు అనువుగా నీరు గజ్జగా ు మారుు తుంద్ధ. • నీరు మన రరీరానిన చలగా ల ఉంచుతుంద్ధ. • రరీరంలో జీవకణాల ఎదుగదలకు అవసరమయేయ సోడియం, పొటాషియం, మరియు కాలియ ష ం మొదలగ లవణాలను కరిగంచుకొని కణాలలోకి క్పవేశించడానికి నీరు సహాయపడుతుంద్ధ. • మానవ రరీరంలోని వయ రాిలు నీటి ద్వవ రా బయటకు విసరి ుంప బడతాయి. • చెట ల ఆకులకు అవసరమైన లవణాలు మరియు ఖనిజాలను భూమి నుండి క్గహంచి ఆకులకు అంద్ధస్సింద్ధ. • నీటి సహాయం లేకుండా చెటల ఆహారానిన రయారు ఉండాలి • చలగా ల , మృదులంగా ఉండాలి • నీటి మలినరవ ం 10 ఎస్.టి.యు.(ట్సాాండర్ ్ టరిి డిటీ యూనిట్) లకు మించి ఉండరాదు • నీటిలో అరయ ంరరకరమైన హైక్ోజన్ సల్ఫై డు వాయువులు ఉండక్యడదు • ఆమల గణం 6.5 నుండి 8.5 మధయ ఉండాలి • వాయ ధి కారక సూక్షమ క్కిములు, హానికరమైన బాక్టరియా ా ఉండరాదు మీకు తెలుసా : మానవుడి రరీర బరువులో 2/3 శారం నీరు ఉంటంద్ధ.ఇందులో ఎకుు వ శారం సుర్క్షిత నీరు నీటి సంబంధ అనారోగయ ం • నీటి సంబంధ అన్రోగయ ం మనకి న్లుగ రకాలుగా వస్సింద్ధ. మురికి నీరు క్తాగడంతో వచేు అన్రోగయ ం నీటిలో ఉండే పరానన జీవులు మన రరీరంలో చేరి ప్పటిం ా చే అన్రోగయ ం మురుగనీటిలో ప్పటిా పెరిగే జీవులు ప్పటిం ా చే అన్రోగయ ం రకుు వ నీటి వాడకంతో వచేు అన్రోగయ ం కలుషిత నీరు - దు్ప రిణామాలు ఉపరితల జలల కాలు్య కార్కాలు : • ఉపరిరల జలాలోల వైరస్, బాక్టరియా, ా క్పోటోజోవా, హెల్మ న్ ి వంటి సూక్షమ జీవులు • పరిక్రమలనుండి వచేు విష్ కారకాలు • మానవ వయ రాిలు (మల మూక్తాలు) • వయ వసాయంలో వాడే రసాయనిక • ఎరువులు భూగర్భ జలల కాలు్య కార్కాలు : • ట్ోలడు్, ఆరిు నిక్, సెలీనియం, జింక్, కాలియ ష ం, మెగ్నన షియం, సోడియం, పొటాషియం, ట్కోలడు్, సలేై ట్, నైక్టేట్ు , ఐరన్, బైకారోి నేట్ు పరిమితికి మించిన మోతాదులో ఉండడం. మనుషులకు మూలం వచేు 80% వాయ ధులకు కలుషిత నీరు - దు్ప రిణామాలు బ్యయ క్ట రరియా, వైర్స్, శ్ాగునీటి జలరయాలోో పెరిగే పరాని ద్వా రా సంశ్కమించ్చ వ్యయ ధులు వ్యయ : ధి కార్క సూక్ష్మ శ్కిమి వ్యయ ధి వైర్స్ బ్యయ క్ట రరియా శ్ొటోజోవ్య హెల్లమ ంతిస్ జీవుల పోలియో మైలటీస్ పోలియో హెపటైటిస్ ఎ హెపటైటిస్ రోటా వైరస్ సాల్మ నెలాల టైఫి డయేరియా విక్బియో కలరా కాంపలోబాక ార్ జిజియూన్ కలరా షైజెలాల డిసెంక్టీ ఎంటమీబా హసోాల్ఫటికా గరి ్యా లాంబియా అమీబియాస్థస్ జియారి ్యాస్థస్ ఎంక్టోబయాస్ వరిమ కుయ లారిస్ (క్ె్/పిన్ వార్మ ) చినన పిలల ల లో పొటా లావు కావడం,కడుప్ప నొపిు ఆసాు రిస్ లంక్బికోయిడస్ (రం్ వార్మ ) ఆసాు రియాస్థస్ టైఫాయి్ డయేరియా/డిసెంక్టీ శ్ాగునీరు కలుషితం కాకుండా తలు త తీసుకోవలసినజాశ్గ చెరువులో న్చు వంటివి పెరుగదల క్ారంభించినప్పు డే తొలగంచాలి. కాలువల ద్వవ రా చెరువులు నింపేటప్పు డు చెరువులో హానికర మలిన్లు చేరకుండా జాక్గర ి పడడం. చెరువులో బటలు ా ఉరకడం, సాన నం చేయుట, చెరువు గటపై ా మలమూక్ర విసర ున చేయకుండా చూడడం. బావులు, చేతి పంప్పల సమీపంలో మరుగదొడుల లేకుండా చూడడం. చేతి పంప్పల పరిసర క్ాంతాలోల నీరు, చెతాిచెద్వరం లేకుండా పరిశుక్రంగా ఉండేలా చూడడం. క్గామంలోని మంచినీటి టాయ ంకులను పరిశుక్రంగా ఉంచడం, ీ ట్ చి ల ంగ్ పౌడర్ (50క్గా./ 1000 లీ.) కలపడం. శ్ాగునీరు కలుషితం కాకుండా పైప్ ల్ఫన్ లీకేజీలు అరికట డ ా ం. కుళాయిలకుతీసుకోవలసినజాశ్గ ట్ాలట్ ఫారంలు తలు త నిరిమ ంచడం, మురుగ నీరు పోవుటకు ఏరాు టల చేయాలి.కుళాయిలు భూమికి రండు అడుగల ఎతుిలో ఉండేలా చూడడం. మంచినీరు నిలవ చేసే ాక్రలు, ట్గాలస్సలు,కాడగరిటెలు శుక్రంగా ఉంచడం. మంచినీటిని పటేట ా ప్పు డు, క్తాగేటప్పు డు చేతులు శుక్రంగా ఉంచుకోవడం. నీటి పరిర్క్ష్ణ కడిగేటప్పు డు, సాన నం చేసేటప్పు చేతులు డు, వస్సివులు కడిగేటప్పు డు మరియు గృహ అవసరాలకు ఎంర అవసరమో అనిన నీళ్లల వాడడం కుళాయిలను, నలాలలను రాక్తులోల, అవసరం లేనప్పు డు వద్ధలేయకుండా చూడడం పంట భూములోల అవసరానికి మించి పంప్పలతో వదలిన నీరు మడులను ద్వటి రనతో ాట ఎరువులు, ప్పరుగమందులు క్యడా వృధాగా బయటికి ారించేస్సింద్ధ. అలా చేయక్యడదు. చెరువుల పై క్ాంరంలో చెటల, గడి్ పెంచడం వలన వరాషలు వచిు నప్పడు చెరువులోల మటిా పూడికను నియంక్తించ వచుు ను. ఉపరిరల జలాలను పెంచుటకు క్గామంలోని చెరువులు,కుంటలను మరమమ తులు చేయుట, పూడిక తీయుట గృహాలలో, కాలనీలలో, ాఠశాలలోల, క్పభురవ కారాయ లయాలలో వాననీటిని సేకరించి ద్వచుకునే వయ వస ి (కందకాలు / ఇంకుడు గంరలు)నెలకొలాు లి. చెటను ల పెంచడం. ఇళు లో, ఇంటిబయట నలాలలు, పైప్పల్ఫనుల వారానికి ఒకసారి చెక్ ఇళు లో వాడుకునే నీళ్ళు , మురుగనీరు వృధాగా పోకుండా పరిర్క్ష్ణ నీళు ను పెరటోలకి మళిునీటి ంచడం. నిరుపయోగంగా ఉనన క్పభురవ భూములలో ఊటకుంటలు నిరిమ ంచడం. జల సంరక్షణ పనులను చేపటడ ా ం, రద్వవ రా భూగరభ నీటి వనరులను పెంచడం. క్పతి బోరు యజమాని కనీసం 2 ఎకరాల కాయ చ్ మెంట్ ఊట కుంటలు, ఫారం ఫాం్ు నిరిమ ంచాలి. క్పతి గృహంలో, వయ వసాయ భూములలో, పడావు భూములలో ి రంగా జామ,ఉస్థరి,మునగ,కరివేాకు,బొాు యి మొకు లను విసృ న్టి, పెంచాలి. క్పభురవ ఖాళీ భూములు, క్పభురవ సంసల ి లో మొకు లు,మక్రి, రాగ, మేడి, వేప వంటి వృక్షాలను పెంచాలి. మెటా ఉద్వయ న తోటల పెంపకానిన చేపటాాలి. గటల లేక కటలు ా క టడ ా ం నీటి సంర్క్ష్ణ ఇంకుడు గుంతలు న్నరిమ ంచడ్ం చెక్ డాయ ములు కుంట్లు, చెరువులు అభివృదిి చ్చయడ్ం, చెట్ోను పెంచడ్ం ,N న్నరిమ ంచడ్ం ద్వా రా కాలువలు, కుంట్లు, చెరువులోో పూడిక తీయడ్ం భూగరభ రాతి పొరలలో సహజ స్థదం ి గా ఎకుు వ మోతాదులో నిక్షేపమై ఉండడం. ి ణం, అటవీ విస్తర వృక్ష సంపద రగ ిడం(5.8%) కనిష్,ా గరిష్ ా ఉష్ణణక్గరలు పెరగడం మూలంగా వర షారం రగ ి, భూగరభ జలాలు అడుగంటడం. విచక్షణారహరంగా బోరుబావులను క్తొవివ , భూగరభ జలాలు వినియోగంచడం. వాలాా చటాానిన కఠినంగా అమలు చేయకపోవడం. నీరు అధికంగా అవసరమయేయ వరి వంటి ి ణంలో పంటలను ఎకుు వ విస్తర భూగరభ జల వనరుల క్కింద సాగ చేయడం. చెరువులు, కుంటలు మరియు చినన నీటి వనరుల ప్పనరుదర ి ణ చేపటక ా పోవడం. నలగ ో ండ్ జిలోలో ో ఫ్ల ో డ్ - కార్ణాలు ో ఫ్ల ో రోసిస్ వ్యయ ధి ర్కాలు-పరిణామ పరిమితికి మించిన ో ట్ శ్కమము ల డు్ కలిగన నీరు క్తాగట ద్వవ రానే కాకుండా, మనం తీస్సకునే ఆహారం ద్వవ రా, ో ట్ డు్ గల నీటితో ల ‘ట్ోలరోస్థస్’ పండించిన ఆహార ఉరు తుిల ద్వవ రా వాయ ధి వస్సింద్ధ. ట్ోలడు్ తీస్సకునే పరిమాణానిన బటిా ట్ోలరోస్థస్ వాయ ధి రకాలు: 1.50 మి.క్గా./లీ. నీరు దంర క్షయం, దంతాలపై పింగాణీ / ఎన్మిల్ క్షీణంచడం 2.00 మి.క్గా./లీ. నీరు దంతాల పింగాణీపై రంగల చుకు లు/ పస్సప్ప పచు గార 5.౦౦ మి.క్గా./లీ. నీరు ోలరోస్థస్) ి డడం(ఆస్థయో ఎముకలు మెరబ ా అస్థప ి ంజర ట్ోలరోస్థస్ (అవిటిరనం ెచేు ట్ోలరోస్థస్) 8.౦౦ మి.క్గా./లీ. నీరు 20 – 80 మి.క్గా./లీ. నీరు 100 మి.క్గా./లీ. నీరు 125 మి.క్గా./లీ. నీరు 250 – 500 మి.క్గా./లీ. నీరు థైరాయి్ క్గంధిలో మారుు లు(జీర,ణ న్డీ వయ వసల ి పై క్పభావం) కుంగ క్కుషించిపోవడం (క్గోత్ రిటార్చ ్ష్న్) మూక్రపిండాలు పనిచేయకపోవడం మృతుయ వార పడుట ో ఫ్ల ో రోసిస్ వ్యయ ధి ర్కాలు - పరిణామ శ్కమము దంతాల ట్ోలరోస్థస్ ోలరోస్థస్ ఆస్థయో ా అస్థప ి ంజర ట్ోలరోస్థస్ ో ఫ్ల ో రోసిస్ వ్యయ ధి ర్కాలు - పరిణామ శ్కమము థైరాయి్ క్గంధి పనితీరు మందగంచడం పెరుగదల మందగంచడం మూక్ర పిండాలు, గండె పని చేయకపోవడం ో త ఫ్ల ో రోసిస్ వ్యయ ధిన్న గురించడ్ం ట్ోరోస్థస్ వాయ ధికి ఇంరవరక్య ఖచిు రమైన చికిరు ల పదతు ద లు మార ిం. కనుగనలేదు. కావున నివారణ ఒకు టే ి వాయ ధి నిరోధక రకిని పెంచే ఆహారప్ప అలవాటల మరియు తీస్సకునే ఆహారంలో కాలియ ష ం, మెగ్నన షియం, విటమిన్-స్థ లతో క్యడిన సమతులయ ో పౌషికా ా హారానిన తీస్సకుంటే ట్ ల రోస్థస్ బారిన పడకుండా ఉండవచుు . ఉద్వ: పంజాబ్, హరాయ న్ (14 మి.క్గా./లీ. నీరు) శ్పయోగశాలలోో (లయ బ్) పరీక్షించుట్: ి • మూక్రము మరియు రకమును పరీక్షించుట ద్వవ రా వాయ ధి నిరాిరణ పళ్ు మీద పసుపు, నలుపు, గోధుమ ర్ంగులలో ో త ఫ్ల ో రోసిస్ వ్యయ ధిన్న గురించడ్ం వయ త సోకినసాధార్ణ ఎముకల ో ఫ్ల ో రోసిస్ ను గురించుట్ : వయ కి త నాణెము పరీక్ష్ (Coin test) • మనిషి మోకాలు వంచకుండా క్కింద పడిన న్ణం తీస్సకుంటే ో ట్ ల రోస్థస్ లేనటే.ల మోకాలి నొపిు ఉంటే ట్ోలరోస్థస్ సోకినటల అనుకోవచుు . ష్టరచ్ ర పరీక్ష్ (Strech test) • రండు చేతులు మోచేతి దగ ిరకు వంచి రల వెనుక పెటేట ా ప్పు డు భుజములో బాధ గానీ, నొపిు గానీ ఉంటె ో ట్ ల రోస్థస్ ఉనన టల ల్కు . గదుమ పరీక్ష్ (Chin test) • గడము ్ రొముమ కు ఆనించినప్పు డు నొపిు ఉంటే ట్ోలరోస్థస్ ఉనన టల ల్కు కి త - ో ఫ్ల ో రోసిస్ ో ఫ్ల ో రోసిస్ – న్నవ్యర్ణ మారాాలు – శ్ాగు శ్ాగునీరు : నీరు స్సరక్షిరమైన శుద్ధి చేస్థన (ట్ోలడు్ రహర) మంచినీరు క్తాగడం(Reverse Osmosis Technology) • కృష్ణణ జలాల సరఫరా ఉంటె రపు క కృష్ణణ జలాలనే క్తాగాలి • క్పపంచ ఆరోగయ సంస ి సూచించిన (0.5 – 1.5 పి.పి.ఎం.) ట్ోలడు్ కలిగన మంచినీటి చేతిపంప్పల నీరు క్తాగడం. • భూగరభ నీటి వనరులు కాకుండా, అందుబాటలో ఉనన ఉపరిరల జలాలు ఉపయోగంచడం. • వయ వసాయద్వరులు పొలం పనిపై ఉనన ప్పు డు బోట్ర ల నీటిని క్తాగకుండా ఇంటివదద నుంచే స్సరక్షిరమైన మంచినీటిని తీస్సకువెళు డం. • ో ఫ్ల ో రోసిస్ – న్నవ్యర్ణ మారాాలు - ఆహార్ం ఆహార్ం : • తినే తిండి, పండే పంట, వండే వంట క్యడా ట్ోలరోస్థస్ వాయ ధికి కారణం అవుతున్న యి. • ో ట్ ల డు్ క్పభావిర క్ాంతాలలో మటిా ాక్రలు(అనన ం కుండలు, క్యర అటికెలు),ఇండాలియం, ట్స్తల్ ా ాక్రలు మాక్రమే వంటకు ఉపయోగంచాలి. స్త మటిా ాక్రలు ట్ లు ా ాక్రలు ఇండాలియం ాక్రలు ో ఫ్ల ో రోసిస్ – న్నవ్యర్ణ మారాాలు - ఆహార్ం ఆహార్ం :కాలియ ష ం, మెగ్నన షియం, విటమిన్ స్థ,ఇ లు కలిగన క్యరగాయలు, పండుల, జీవక్కియ రక్షకాలు తీస్సకోవాలి. ాలు ళ్ళు ,క్యరగాయలు పెరుగ పచు టి ఆకుక్యరలు జీలకక్ర బెలం ల మునగకాడలు ో ఫ్ల ో రోసిస్ – న్నవ్యర్ణ మారాాలు - ఆహార్ం పపుప ధానాయ లు, చిరు ధానాయ లు, ఉసిరి, జామ, బొపాప యి, న్నమమ , నారింజ, ట్మాట్, చింతపండు, వెలుోల్లో, చిలగడ్ దుంప, ఉఫ్లల్లో, పచిే మిరిే ో ఫ్ల ో రోసిస్ – న్నవ్యర్ణ మారాాలు – చ్చయకూడ్న్నవి టీ క్తాగరాదు ట్ోలడు్ నీరు క్తాగరాదు ఆనీటితో వండిన పద్వరాిలు తినరాదు ో ట్ ల డు్ పేస్సాలను వాడరాదు, పిలలు ల పేట్స్సాను మింగరాదు ాన్ పరాగ్, రాక్ సాల్,ా పొగాకు ఉరు ట్తుిలు సంపూర్ ణ పారిశుదయ ం – సుర్క్షితమైన శ్ాగునీరు – క్పజారోగాయ నిన అరలాకురలం చేయడంలో కావ్యల్ల మనందరి లక్ష్య ం ారిశుదయ ం మరియు క్తాగనీటి ాక్ర అనిరవ చనీయం. సావ రంక్రయ ం వచిు సంవరు రాలు గడుస్సిన్న ఇంకా మలవిసర ునకై అరుబయటకి వెళు డం ఎంతైన్ శోచనీయం, కనుకనే “సాా తంశ్తయ ం కనాి అన్న రు. మహాతామ గాంధీ గారు పారిశుదయ ం మిని “ లక్షలు ి వయ కిగర మరుగదొడ ల సౌకరయ ం కలిగ ఉనన కుటంబాలు 3.56 లక్షల (కేవలం 41% కుటంబాలు మాక్రమే) మిగలిన 59% కుటంబాల వారు బహరూభ మిలో మలవిసర ున గావించుట వలన పరాయ వరణం మరియు క్తాగనీటి వనరులు కలుషిరమై క్పజారోగయ ం తీక్వంగా దెబి తింటంద్ధ. ఈ కారణంగా పేద క్పజలు జిలాలలో రమ కష్ణారి ురంలో ఎకుు వ భాగం ఆరోగయ పరిరక్షణకు ఖరుు చేయవలస్థ వస్సినన ద్ధ. క్పపంచ ఆరోగయ సంస ి నివేద్ధకలు క్పకారం క్పతి పద్ధ మంద్ధలో ి ఒకరు వయ కిగర మరుగదొడ ల వాడకం లేకపోవడం వలన కలిగే అన్రోగయ ం వలన మరణస్సిన్న రని ెలియజేస్సిన్న యి. అలాగే క్పతి కుటంబం ారిశుధయ లోపం వలన కలిగే అన్రోగయ ంపై సంవరు రానికి సగటన పద్ధవేల రూాయలు ఖరుు చేస్సిన్న రు ర్ జన వలన తెలుసా ! బహర్ంగ ఎన్ని సమస మన క్గామాలలో రోజ్జకుమలవిస సగటన క్పతిరోజూ క్పతి క్గామంలో 3 కివ ంటాళు మలం వెలువడుతుంద్ధ. ఇద్ధ వాతావరణ, జల కాలుష్ణయ నికి ద్వరి తీస్సింద్ధ. ఈ మలంలో 1% మన ఆహార ానీయాలోల చేరితే, స్సమారు 3 క్గాముల మలం రోజూ క్పతి మనిషి తినే ఆహారంలో కలుట్స్సినన టల ల్కు . అంటే రోజ్జకు ఒక చాకెట్ ల తో సమానం. ఒక క్గాము మలంలో ఒక కోటి వైరస్ లు, పద్ధ లక్షల బాయ ట్క్టరియాలు, ా పద్ధ వేల పరానన జీవుల స్థస్సాలు, వంద పరానన జీవుల క్గడుల ఉంటాయి. ి బయటి క్పదేశాలలో మలవిసర ున కొరకు క్గామములో ష్టస్తలు ఎకుు వగా క్రమ పడుచున్న రు. చీకటి సమయం వరకు వారు వేచి ఉండవలస్థన పరిస్థతు ి లు ఏరు డుచునన వి. అందువలన వారు మానస్థకంగానూ, ి లకు లోనై అనేక వాయ ధులకు గరి శారీరకంగానూ అనేక ఒతిడు అగచున్న రు. బహరంగ మలవిసర ున వలన మహళల గౌరవానికి రంగం కలగడమే కాకుండా, ఆరమ నూయ నర ఏరు డుతుంద్ధ. ఎకుు వ దూరం వెళు డం వలన సమయం వృధా అవుతుంద్ధ. తెలుసా ! బహర్ంగ మలవిసర్ జన వలన ఎన్ని సమస ాఠశాలలోల మరుగదొడుల వినియోగంలో లేకపోవడం వలన చాలా మంద్ధ బాలికలు చదువు మానేస్సిన్న రు. బహరంగ మల, మూక్ర విసర ున సామాజికంగా వెనుకబాట రన్నికి సూచన. మగవారు ఎకుు వగా క్గామాలలోని పొలాలు, గటలు ా , వాగలు, కుంటలు, చెరువు గటాన, పొదల చాటన, రహద్వరి వెంబడి మల విసర ున చేయడం వలన ఆ క్పదేరము, అకు డి నీరు కలుషిరమై క్గామ వాతావరణం దురభ రంగా ఉంటంద్ధ. చినన పిలల్ఫ ల తే వారి ఇంటి ముందు గాని, మురికి కాలవ లోల గాని, వీధులోల గాని మల విసర ున చేసాిరు. ఈ కారణంగా చినన పిలలు ల తొందరగా వాయ ధి క్గస్సిలవుతారు. ఒక వయ కి ి వాయ ధిక్గస్సిడైతే, ఆ వాయ ధి సంబంధ సూక్షమ క్కిములు ఆ వయ కి ి మల, మూక్తాలతో బయటికి వస్సింటాయి. ఇవే కాకుండా క్గామాలలోని చెతాి చెద్వరాలను, పెంట కుపు లను ఆవాసాలకు, గృహాలకు సమీపంలో వేయడం వలన, మురుగ కాలవ లను శుక్రం చేయకపోడం, మురుగనీరు నిలవ ఉండడం బహరంగ మల,మూక్ర విసర ునల వల ల విరేచనాలు, ర్ జన వలన తెలుసా బహర్ంగ ఎన్ని సమస ధనురాా ! తము, కలరా,మలవిస క్ష్య, టైఫాయి్, కామెరు ో, మెదడువ్యపు వ్యయ ధి, చర్మ వ్యయ ధులు వంటి వాయ ధులు వాయ పిసాియి. ఆరు బయట మలము, అపరిశుక్ర క్పదేశాలు పందులను ఆకరి షంచుచునన వి. మెదడు వాప్ప వాయ ధి కలిం ి చు బాయ క్టరియాలు ా పందులకు ఆవాసాలు. మురికి క్పదేశాలలోని దోమలు పందులను కుటిా మన పిలల ల ను కుడితే 14 సం.ల లోప్ప పిలల ల కు మెదడు వాప్ప వాయ ధి సంక్కమిస్సింద్ధ. ఎండాకాలంలో కంటే వరాషకాలంలో వాయ ధులు ఎకుు వగా క్పబలుతాయి. బహరంగ క్పదేరంలో మల విసర ున చేస్థనప్పు డు వర షప్ప నీటి ద్వవ రా మలం భూమి పైన, భూమి లోపల ఉనన మంచినీటి వనరులను కలుషిరం చేసాియి. వాయ ధి క్పబలడం వలన మనిషి ఆరోగయ ం దెబి తినడమే కాకుండా, చినన పిలలు ల మరణంచడం, వాయ ధి నివారణల కోసం వయ కి ి గరంగానూ, ఆరి ికంగానూ నష్పో ా వడం జరుగతునన ద్ధ. ఈ సమసయ లన్ని ంటిక్ట పరిరా ర్ము ఒకా టే అది మరుగుదొడ్ోను న్నరిమ ంచుకొన్న, వ్యడ్డ్ం ఇందుకు గాను క్పభురవ ం “ నిరమ ల్ భారత్ అభియాన్ “ పథకం ద్వవ రా క్పతి ఇంటికి, ాఠశాలలోల, అంగన్వ డీలలో మరుగదొడుల నిరామ ణం చేపటాట జరుగచునన ద్ధ. ి ఈ పథకం ద్వవ రా గృహాలలో నిరిమ ంచుకునే వయ కిగర మరుగదొడ ల నిరామ ణానికి, మహాతామ గాంధీ జాతీయ క్గామీణ ఉాథి హామీ పథకానిన క్యడా జర చేసూి రూ.10,000/- ఇవవ డం జరుగతుంద్ధ. మన జిలాల కల్క ారు గారు క్తాగనీరు, ారిశుధయ ం కారయ క్కమాలపై దృషి ా సారిసూి, క్పతేయ కంగా మన జిలాలలో బహరంగ మల విసర ున ి అనే సాంఘిక దురాచారానిన రూప్పమాపి, క్పజలందరూ వయ కిగర మరుగదొడుల నిరిమ ంచుకొని, ఉపయోగంచుకొనేలా, ారిశుద్వయ నిన ాటించేలా, రక్షిర క్తాగనీటిని పొందేలా అవగాహన కలిు ంచి, క్పోరు హంచేందుకు “మన కోసం మనం” కారయ క్కమానిన రూపొంద్ధంచి అమలు చేయడం జరుగతునన ద్ధ. వయ మన కోసం మనం కార్య శ్కమము ద్వా రా పారిశుదయ ం మరియు శ్ాగునీరులపై న్నర్ా హంచ్చ కార్య శ్కమాలు కి త డ్ గత మరుగుదొ ో న్నరామ ణం, వ్యడ్కం : ి వంద రోజ్జలోల ఒక లక్ష వయ కిగర మరుగదొట్డుల నిరిమ ంచడం క్పధాన లక్షయ ం. క్గామ సరు ంచ్ అధయ క్షరన ఏరాు టైన క్గామ ారిశుధయ కమిటీలు ారిశుదయ ంపై క్పజలకు నిరంరర అవగాహన కలిు ంచడం. ి వయ కిగర మరుగదొడను ల నిరిమ ంచే విధాన్నిన క్గామంలోని ి కు శిక్షణనివవ డం. తాపీ మేష్టస్థల మన కోసం మనం కార్య శ్కమము ద్వా రా పారిశుదయ ం మరియు శ్ాగునీరులపై పాఠశాలలో పారిశుదయ ం: న్నర్ా కార్య పరిసరాల శ్కమాలుపరిశుక్రర ి విద్వయ రుదలకు వయ కిహంచ్చ గర, ాఠశాల, ాటించకపోవడం వలన వచేు అనరాిలను వివరించడం. విద్వయ రుిలకు బహరంగ మలవిసర ున వలన కలిగే అనరాిలను వివరించి వారి ద్వవ రా వారి రలిద ల ంక్డులకు ి వయ కిగర మరుగదొడ ల నిరామ ణం, వినియోగం ల ఆవరయ కరను ెలియజేసేటటల చూడడం. ాఠశాలలోల, అంగన్వ డీ కేంక్ద్వలలోని మరుగదొడుల రపు క ఉపయోగంచేలా, పరిశుక్రంగా నిరవ హంచేలా చూడడం. ఆహారం తినే ముందు, మల,మూక్ర విసర ునల రరావ ర మన కోసం మనం కార్య శ్కమము ద్వా రా పారిశుదయ ం మరియు శ్ాగునీరులపై న్నర్ా హంచ్చ కార్య శ్కమాలు శ్గామ పారిశుదయ ం: ి నిషేధించేలా బహరూభ మిలో మల విసర ున పూరిగా చరయ లు చేపటడ ా ం. మురుగ కాలవ లు శుక్రపరచుకోవడం, చెతాిచెద్వరాలను, పెంట కుపు లను ఆవాసాలకు దూరంగా వేసేలా చరయ లు చేపటడ ా ం. మురుగ కాలవ ల వసతి లేకపోయినచో ఇంకుడు గంరలు నిరిమ ంచుకునేలా చూడడం. ఉాధి హామీ పథకం ద్వవ రా డంపింగ్ యారు్ల నిరామ ణం చేపటడ ా ం. మన కోసం మనం కార్య శ్కమము ద్వా రా పారిశుదయ ం మరియు శ్ాగునీరులపై డు క్గామంలోన్నర్ా వంద శారం మరుగదొ ల హంచ్చ కార్య శ్కమాలు నిరిమ ంచుకొని, ఉపయోగసూి, ఇంటి మరియు క్గామ పరిసరాలు పరిశుక్రముగా ఉంచుకొని, ి బహరంగ మల విసర ున పూరిగా నిషేధించిన క్గామ పంచాయతీలకు కేంక్ద క్పభురవ ం అంద్ధంచే “న్నర్మ ల్ శ్గామ పుర్సాా ర్ అవ్యరుు” కు ఎంపిక చేయుటకు క్పతిాదనలు పంపడం జరుగతుంద్ధ. అంతం కాదిది ఆర్ంభం.... త న్నకి “నాగరికత మొలకెతడా త ం నీటి చుకా వితన జీవితం పచే గా ఎదగడాన్నకి త ం” నీటి చుకా దే పెతన నీరు మరియు ారిశుదయి ం లక్షాయ లుగా చేపటబ ా డుతునన “మనకోసం మనం” చేసే ఈపవిక్ర కారయ క్కమంలో నేను సైరం క్పపంచాగన కి సమిధనొకు టి ఆహుతిచాు ను అనన మహా కవి ట్ీీశ్ శ్ ి భాగసావ ములు కావాలని క్పగాఢముగా గారి సూు రితో ఆకాంక్షిసూి... ఇంటింటా మరుగుదొడిు – ఊర్ంతటిక్ట ఆరోగయ ం