Transcript Naar cultureel sensitieve docenten in het hoger onderwijs

Vidiversproject: video bij docententraining over diversiteit
Naar cultureel sensitieve docenten in
het hoger onderwijs:
Welke bijdrage kunnen videocasussen leveren
in scholingsprogramma’s?
Janneke van der Hulst, Vrije Universiteit
Angelique van het Kaar, Erasmus Universiteit Rotterdam
EHON-conferentie 20 juni 2011
1
Vidiversproject
Doel: video-methodieken tbv. scholing van docenten van
HBO en Universiteit
 Vooronderzoek: interviews en literatuurstudie
 Videocasussen
 Videoreflectie
 Trainershandleiding
Zie www.vidivers.nl
2
Programma workshop
Achtergrond
Korte opdracht om videocasus
te ervaren
Blik op de website met het
trainingsmateriaal
Ervaringen tijdens trainingen
Discussie over mogelijkheden
van videocasussen in
scholingsprogramma’s
3
Achtergrond: waarom docenten scholen
over culturele diversiteit?
4
Professionalisering culturele diversiteit
Aanleiding
 Diversiteit onder studenten neemt toe
- Lager studiesucces / hogere uitval
- Studenten voorbereiden op academisch burgerschap in
multiculturele samenleving
Studiesucces allochtone studenten verhogen en diversiteit
als meerwaarde benutten in het onderwijs door de
‘culturele sensitiviteit’ bij docenten te verhogen
(en uiteraard is docentprofessionalisering niet het enige ….)
5
Wat is er aan de hand?
1. Allochtone studenten hebben meer moeite met transitie
naar hoger onderwijs
(opleidingskapitaal, tijdsbesteding, studiekeuze, sense of
belonging, migratie-ervaring)
2. Studiesucces van allochtone studenten is meer afhankelijk
van de kwaliteit van de leeromgeving. Autochtone
studenten kunnen sterker terugvallen op hun ‘eigen
kapitaal’ (minder grote kloof te overbruggen).
(Wolff& Crul, 2003; Severiens, Wolff & Rezai, 2006; Severiens & Wolff, 2008)
6
Implicaties voor onderwijs
1.
het onderwijs draait om het leren van studenten
2.
persoonlijke aandacht voor student: ‘high level of expectations &
high level of support’
3.
‘Teaching for excellence’ / ‘Pedagogy of excellence’ (niet focussen
op tekorten)
4.
het leren van studenten wordt intensief begeleid door docenten
5.
het onderwijs wordt kleinschalig georganiseerd, met aandacht voor:




6.
Studievaardigheden
Taalomgeving
diversiteit in werkvormen
diversiteit/cultuurthema’s
Vanaf begin van de studie stimuleren van de academische en
sociale integratie
(Severiens, Wolff & Rezai, 2006)
7
Kenmerken van culturele sensitiviteit
(literatuur en interviews docenten en studenten)
Houding:





Inlevingsvermogen
reflecterend vermogen
zelfvertrouwen/proactiviteit
waardering van diversiteit
oog voor talent
Kennis:





interculturele communicatie,
(dynamische) cultuuropvatting,
kennis over migratie/acculturatieprocessen,
kennis van en over culturen
sociaal-economische achtergronden
Vaardigheden:




8
Het monitoren en managen van groepsprocessen
Creëren van positieve docent-student en student-student relaties
Stimuleren van motivatie, betrokkenheid en inzet van studenten
Reflecteren op en aanpassen van eigen gedrag
Competent handelen in uiteenlopende
kritische onderwijssituaties, zoals:
• informele contacten tussen docenten en studenten
• interactieve werkvormen en complexere opdrachten
• groepswerk: indeling groepen; groepsprocessen
• individuele gesprekken met studenten
• contacten tussen collega’s onderling
• omgaan met taalverschillen en –problemen
• bespreekbaar maken van diversiteitkwesties:
9
Doel docentprofessionalisering:
versterken van culturele sensitiviteit
Uitgangspunt: ‘Culturele sensitiviteit’ als inkleuring van de algemene
docentcompetenties
DUS:
geen extra, specifieke ‘multiculturele docentcompetenties’
MAAR:
op een cultureel diverse onderwijscontext toegesneden invulling
van algemene docentcompetenties
m.n. door
• uitwisselen en verdiepen van ervaringen,
• opdoen en gebruiken van relevante kennis
• verbeteren van vaardigheden, uitbreiding handelingsrepertoire
Bijdrage uit project Vidivers: videocasussen en videoreflectie
methodieken
10
Voordelen videogebruik in
docententraining
•
•
•
•
•
•
•
11
Bewustwording van de praktische betekenis van interculturele
sensitiviteit
Samenhang wordt zichtbaar tussen het handelen van de docent en
de acties en de reacties van studenten
Discussies worden gestimuleerd doordat men opvattingen,
verwachtingen, stereotypen of vooroordelen verwoordt
Situaties kunnen herhaaldelijk bekeken en daardoor diepgaander
geanalyseerd worden (geen directe reactie vereist)
Situaties kunnen meerdere malen bekeken worden vanuit
verschillende perspectieven
Kennis leren gebruiken als ‘lens’ bij het analyseren van de getoonde
situaties t.b.v. meer diepgang
Reflectieve vermogens ontwikkelen
Zes videocasussen
12
Korte opdracht om videocasus te ervaren
13
Opdracht bij casus 5:
werkgroepsbijeenkomst
1. Introductie video
2. De gehele situatie bekijken via www.vidivers.nl
3. Introductie kijkopdracht ‘Mary en Naïm nader bekeken’
 Eerste fragment: Mary en Naïm (let op het nonverbale gedrag van Naïm)
 Tweede fragment: Naïm en Mary
 Derde fragment: Naïm
4. Bekijken interviews met Mary, Naïm en Ineke via
www.vidivers.nl
14
Blik op de website met het
trainingsmateriaal
www.vidivers.nl
15
Ervaringen tijdens trainingen
16
Ervaringen uit de trainingen bij VU,
EUR en Hogeschool Rotterdam
- Goede trigger om te reflecteren op aspecten van culturele
sensitiviteit
- Bewustwording
- Studentperspectief is belangrijke meerwaarde
- Gebruiksgemak
- Goede introductie van de casussen is belangrijk
- Inschatting van voorkennis cursisten is belangrijk
17
Discussie over mogelijkheden van
videocasussen
18
Discussie
Wat is de waarde van deze / dit soort videocasussen voor
docentprofessionalisering? Zijn ze geschikt om docenten
beter toe te rusten?
Welke plaats geven we multiculturele competenties binnen
docentprofessionalisering: stellen we het aan de orde als
apart onderwerp binnen een programma of nemen we
‘multiculturaliteit’ mee als facet bij het trainen van andere
docentcompetenties?
Welke gebruiksmogelijkheden zie je voor je eigen instelling?
Hoe zou je de videocasussen gebruiken in een training?
19
Al het trainingsmateriaal gratis te
gebruiken voor het Hoger Onderwijs
Te vinden via: www.vidivers.nl
Contact:
Janneke van der Hulst: [email protected]
Angelique van het Kaar: [email protected]
20