Transcript ASERTYWNOŚĆ

ASERTYWNOŚĆ
Agresja i Uległość
ASERTYWNOŚĆ - NIEASERTYWNOŚĆ
AGRESJA - JA
ASERTYWNOŚĆ - MY
ULEGŁOŚĆ - TY
Postawa bierna in. uległa polega
na naruszaniu swoich praw poprzez
nieumiejętność wyrażania własnych
uczuć, myśli i poglądów i w
konsekwencji na pozwalaniu, aby inni
te prawa również naruszali.
WERBALNA ULEGŁOŚĆ
 Pozwalamy innym decydować za nas: „Zostanę dłużej, jeśli tak
bardzo ci na tym zależy”,
 Przejmujemy obowiązki innych: „Jakoś to zorganizuję”,
 Nie ujawniamy swoich potrzeb i oczekiwań: „To nie jest aż tak
ważne, może poczekać”,
 Nie ujawniamy swoich uczuć: „Nie – wcale nie jestem zły”,
 Prowokujemy dominację innych: „Ty wiesz lepiej”, „Ale głupio
powiedziałam”,
 Pozwalamy innym naruszać swoje terytorium: „Dobrze weź te
notatki, jakoś sobie poradzę”.
Postawa agresywna polega na
dochodzeniu swoich praw oraz
wyrażaniu własnych myśli, uczuć i
przekonań, w sposób, który jest często
nieuczciwy, na ogół niestosowny i
zawsze naruszający prawa innych.
Zachowanie agresywne stwarza
sytuację, w której mamy zwycięzcę i
pokonanego. Ja wygram, ty przegrasz.
Ja mam rację, ty jej nie masz.
AGRESJA WERBALNA
 Narzucamy innym swoje zdanie: „Teraz musisz ze mną pójść”,
 Obciążamy innych swoimi obowiązkami: „Jak tak ci spieszno, to sam to
dokończ”,
 Nie ujawniamy swoich potrzeb i oczekiwań: „Nie potrzebuję twojej
łaski”
 Nie ujawniamy sowich uczuć: ”Nie myśl, że jestem zawstydzony”,
 Demonstrujemy swoją przewagę – krytykujemy, ośmieszamy: „Ten, jak
już coś wymyśli..”,
 Naruszamy osobiste terytorium innych: „Biorę twoje notatki, bo są mi
potrzebne”.
Przyczyny zachowań uległych:





obawa utraty aprobaty społecznej,
chęć uniknięcia konfliktów,
lęk społeczny,
posłuszeństwo jako zasada postępowania,
nieumiejętność zabiegania o swoje prawa i potrzeby.
Skutki zachowań uległych:
obniżenie poczucia własnej wartości,
poczucie krzywdy,
wzrost frustracji,
wysokie koszta emocjonalne współpracy (utrata
kontroli, kumulacja negatywnych emocji),
 utrata szacunku otoczenia,
 prowokowanie innych do dominacji i manipulacji.




Przyczyny zachowań agresywnych:








wentylowanie negatywnych emocji,
demonstracja władzy,
manipulacja,
chęć zwrócenia na siebie uwagi,
chęć zmuszenia do uległości,
brak umiejętności zachowywania się w inny sposób,
niskie poczucie własnej wartości,
bezkarność (dodatni bilans zysków i strat).
Skutki zachowań agresywnych:






popadanie w konflikty z otoczeniem,
narastanie nieporozumień,
osiągnięcie efektu odwrotnego do zamierzonego,
antypatia ze strony otoczenia,
niska efektywność działania – samotność zadaniowa,
wysokie koszta emocjonalne współpracy
(nadkontrola).
Zachowania asertywne, agresywne i uległe mają
swoje własne, wyróżniające je pozawerbalne
komponenty.
Słowa: Wolałbym, żebyś nie zostawiał odkręconej tubki z
pastą do zębów - wypowiedź asertywna
Mowa ciała: Rzucam wściekłe spojrzenia, ręce kładę na
biodrach - zachowanie agresywne
Mowa ciała: Patrzę gdzieś w dal, niepewnie uśmiecham
się, bawię się przedmiotami - zachowanie uległe
Zachowanie agresywne
 Bezczelnie i wyzywająco
patrzymy rozmówcy w oczy.
 Demonstrujemy znudzenie.
 Zaciskamy pięści.
 Nieprzyjaźnie gestykulujemy.
 Kładziemy ręce na biodra.
 Przybieramy sarkastyczny ton.
 Wypowiadamy słowa zbyt
głośno.
 Mówimy tzw. scenicznym
szeptem.
 Stoimy zbyt blisko
interlokutora, naruszając tym
samym jego granice.
 Przyjmujemy postawę
wyrażającą zamknięcie się
wobec innych.
Zachowanie uległe
 Patrzymy w bok.
 Uśmiechamy się z
zakłopotaniem.
 Bawimy się przedmiotami.
 Szuramy stopami.
 Garbimy się.
 Wydobywamy z siebie głos
tak cichy, że omal
niesłyszalny.
 Mówimy płaczliwym tonem.
Zdarzenie: kobieta cofając samochód, niechcący uderza w
auto mężczyzny
Obwinianie/Gniew: "To wina tej idiotki. Typowa tępa baba
za kierownicą. Nie powinno się takiej wpuszczać na jezdnię".
Wymyślając coraz to nowe inwektywy, mężczyzna jeszcze
bardziej rozjątrza swoją wściekłość.
Frustracja: " To jej wina, że czuję się wściekły. Mam prawo
kiepieć ze złości". Kierowca jest przekonany o tym, iż
oburzenie to jedyna słuszna reakcja w zaistniałej sytuacji.
 Zachowanie agresywne: "Ty lepiej naucz się parkować,
bo znowu kogoś stukniesz".
Wzorzec 1: efekt końcowy
Zdarzenie: Mężczyzna przejawia w stosunku do mnie
agresję, bo stuknęłam jego samochód.
Obwinianie/Gniew: " Cham! Jak on śmie odzywać się do
mnie w taki sposób? Za kogo on się uważa?" (komunikaty,
które sobie wysyłam wzmagają moją złość).
Frustracja: "To jego wina, że czuję się wściekła. Ja temu
gburowi pokażę!"
 Zachowanie agresywne: "Nie waż się tak do mnie
mówić! Myślałby kto, że sam nigdy nie spowodowałeś
stłuczki!"
Wzorzec 2: efekt końcowy
Zdarzenie: Mężczyzna przejawia w stosunku do mnie agresję, bo
stuknęłam jego samochód.
Obwinianie siebie/Wstyd/Zażenowanie: "O rety! Znowu to
zrobiłam. Jaka ze mnie idiotka! Zawsze coś partaczę..."
(komunikaty, które sobie wysyłam, potęgują uczucia niepewności i
zakłopotania)
Niska samoocena: poczucie własnej wartości się zmniejsza - nie
ma innej możliwości.
 Zachowanie uległe: "Tak mi przykro, parkowanie nigdy nie
było moją mocną stroną. Naprawdę, strasznie mi przykro..."
Wzorzec 3: efekt końcowy
Zdarzenie: Mężczyzna przejawia w stosunku do mnie agresję, bo
stuknęłam jego samochód.
Obwinianie/Gniew: "Cham! Jak on śmie odzywać się do mnie w
taki sposób?! Za kogo on się uważa!"(komunikaty, które sobie
wysyłam wzmagają moją złość)
Frustracja: "To jego wina, że czuję się wściekła. Ja temu gburowi
pokażę!"
Zachowanie pozornie nieasertywne: "Tak mi przykro,
parkowanie nigdy nie było moją mocną stroną..."
 Bierna agresja: "Naturalnie ma pan rację. Tylko wy mężczyźni
możecie być wytrawnymi kierowcami. Szczęściarze, nie wiecie,
co to wypadek! (uwaga wypowiedziana niewinnie jakby nigdy
nic; kierowca odnosi nieprzyjemne wrażenie, że z niego szydzę;
nie może się jednak do moich słów przyczepić, ponieważ
zakamuflowałam sarkazm pozorną uprzejmością)
Wzorzec 4: efekt końcowy
Zdarzenie: Mężczyzna przejawia w stosunku do mnie agresję, bo
stuknęłam jego samochód.
Nie obwiniam/Poczuwam się do odpowiedzialności: "Nic
dziwnego, że jest wściekły. W końcu stuknęłam jego samochód".
Konstruktywna refleksja: "Ciekawe, jak duże szkody
wyrządziłam".
Pozytywne uczucia: Nie mam pretensji ani do siebie, ani do
mężczyzny. Usiłuję skoncentrować się na rozwiązaniu problemu.
Osoby biorące udział w sporze nie są przedmiotem mojego
zainteresowania.
 Zachowanie asertywne: "Przykro mi, że stuknęłam moim
samochodem w pańskie auto. Czy wolno mi rzucić okiem na
szkody, które spowodowałam?" (słowa wypowiadam cichym, ale
stanowczym tonem; jestem wyprostowana i patrzę
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Wioletta Wardziak-Lubka