Transcript Deel 1b

Cognitief profiel van
eerstebachelorstudenten met
dyslexie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
1. Inleiding
Informatie uit Engelstalige literatuur (vnl UK - US) is voorhanden
maar niet generaliseerbaar naar studenten met dyslexie in
Vlaanderen :



Verschil in transcripties van fonologie naar orthografie :
gelinkt aan de verwervingssnelheid van leesvaardigheid en prevalentie van dyslexie
Verschil in definiëring en cut-off scores :
invloed op variabiliteit van de onderzoeksgroepen
Verschil in onderwijscontext
invloed op variabiliteit van de onderzoeksgroepen
Wat is cognitief profiel van studenten met dyslexie in het HO in
Vlaanderen?
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Lezen

Woorden
Een-Minuut-Test (Brus & Voeten, 1999)

Pseudowoorden
De Klepel (van den Bos & Scheepstra, 1992)

Engelse woorden
One-Minute-Test ( Kleijnen & Loerts, 2006)

Stilleestekst
Tekenbeet (Protocol Dyslexie Nederland, 2004)

Voorleestekst
Faalangst (GL&SCHR, 2009)

Automatisering
(GL&SCHR, 2009)

Tekstbegrip
Irstels (GL&SCHR, 2009)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Spelling



Woorden
Woordspelling (GL&SCHR, 2009)
Engelse woorden
WRAT (Wilksinson, 2003)
Zinnendictee
Algemene Toets Gevorderde Spelling Nederlands (AT-GSN)
(Ghesquière, niet uitgegeven)


Proofreading
Overige Spellingsregels (GL&SCHR, 2009)
Schrijfvaardigheid
Spontaal schrijfproduct op basis van stilleestekst Tekenbeet
(Protocol Dyslexie Nederland, 2004)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Schrijfvaardigheid
Spontaan schrijfproduct op basis van stilleestekst Tekenbeet
(Protocol Dyslexie Nederland, 2004)
Lexicale decisie en decoderen
(IDAA, van der Leij et al, 2012)
-
Lexicale decisie
Flitstypen woorden
Flitstypen pseudowoorden
Flitstypen Engelse woorden
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Algemene intelligentie

Kaufmann Intelligentietest voor volwassenen en adolescenten (KAIT)
(Dekker, Dekker & Mulder, 2004)
Fluid IQ score
Probleem oplossend vermogen
Onafhankelijk van cultuur of opleiding
Crystallized IQ score
Cultureel bepaald
Afhankelijk van opleiding en geletterdheid
Total IQ score
som van FIQ en CIQ
en uitgestelde schalen
WAIS-III-NL
Hertestingseffect
Strengere tijdslimieten
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Algemene intelligentie

Kaufmann Intelligentietest voor volwassenen en adolescenten (KAIT)
(Dekker, Dekker & Mulder, 2004)
FIQ
- Symbolen leren
- Logisch redeneren
- Geheime codes
- Blokpatronen
CIQ
- Persoonlijkheden
- Auditief begrip
- Dubbele betekenissen
- Definities
- Uitgestelde productie Symbolen leren
- Uitgestelde productie Auditief begrip
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Fonologisch bewustzijn

Spoonerisms
vb. gele kast – kele gast
(GL&SCHR, 2009 )

Omkeringen
vb. tur – rut
(GL&SCHR, 2009)
(IDAA, van der Leij et al, 2012)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Verwerkingssnelheid, aandacht en concentratie

Cijfer Doorstreep Test (CDT)
(Dekker, Dekker, & Mulder, 2007)
Volgehouden aandacht
Aandachtscontrole
Selectieve aandacht
3 minuten lang
onderstrepen – doorstrepen
cijfers 3,4,7
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Geheugen

Verbaal geheugen
•
•
•


Fonologisch korte termijngeheugen (GL&SCHR, 2009)
Semantisch korte termijngeheugen (GL&SCHR, 2009)
Uitgesteld geheugen voor auditieve informatie (Dekker, Dekker & Mulder, 2004)
Werkgeheugen (GL&SCHR, 2009)
Visuo-spatieel korte termijngeheugen
•
•
Visueel korte termijn geheugen (GL&SCHR, 2009)
Uitgesteld geheugen voor symbolen (Dekker, Dekker & Mulder, 2004)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Woordenschat
Woordenschat

(GL&SCHR, 2009)
Definities

(KAIT, 2004)
Dubbele betekenissen

(KAIT, 2004)
Morfologie en syntaxis
•
corrigeren van zinsconstructies, stijlfiguren en woordvormen
(GL&SCHR, 2009)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Snel benoemen




Letters
Cijfers
Objecten
Kleuren
(GL&SCHR, 2009)
Hoofdrekenen

Tempo Test Rekenen (TTR) (de Vos, 1992)
Schrijfsnelheid
(GL&SCHR, 2009)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Snel benoemen (GL&SCHR, 2009)




Letters
Cijfers
Objecten
Kleuren
Hoofdrekenen

Tempo Test Rekenen (de Vos, 1992)
Schrijfsnelheid
(GL&SCHR, 2009)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Studiehouding en motivatie
Learning and Study Strategies Inventory (LASSI) – Nederlandse bewerking
(Lacante & Lens, 1999)
Zelfrapportering
Attitude
Motivatie
Tijdsbeheer
Faalangst
Concentratie
Informatieverwerking
Hoofdideeën selecteren
Studietechnieken
Zelftesting
Teststrategieën
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
2. Testmateriaal
Persoonlijkheid
NEO Personality Inventory - revised (NEO-PI-R)
(Hoekstra,H.A.,Ormel,J.,& de Fruyt,F. 2007)
Zelfrapportering
Persoonlijkheidsprofiel gebaseerd op ‘Big Five’
 Extraversie
 Neuroticisme
 Altruïsme
 Openheid

Consciëntieusheid
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten
Statistische analyses
T-toetsen voor niet-gekoppelde steekproeven
Significantieniveau α = .05
Effectgrootte Cohen’s d
Kleine effectgrootte
Medium effectgrootte
Groot effectgrootte
0.2 ≤ d ≤ 0.5
0.5 ≤ d ≤ 0.8
0.8 ≤ d
praktische
relevantie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: algemeen
Lezen en spelling
Duidelijk blijvende problemen met lezen en spelling
spelling grootste effect grootte in hele studie
spelling < lezen
woordniveau ≈ zinsniveau
woordlezen (d=1.97) < pseudowoordlezen (d=1.57)
woordlezen (d=1.9) < tekstlezen (d=1.3)
Nederlands < Engels
snelheid < accuraatheid
tekstbegrip licht verschillend (d =0.47)
stillezen > luidop lezen
Lagere accuraatheidscores op lexicale
decisie en flitstypen
woorden,
pseudowoorden en
Engelse woorden
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: algemeen
Cognitieve vaardigheden
Blijvende problemen met fonologisch bewustzijn (snelheid< accuraatheid)
Blijvende problemen met snelbenoemen(letters = cijfers < kleuren< objecten)
Problemen met hoofdrekenen (: < + < x < -)
Tragere verwerkingssnelheid
Lagere gekristalliseerde intelligentie (door problemen met lexicale ophaling)
Problemen met werkgeheugen
Geen verschil in vloeiende intelligentie
Geen verschil in auditief begrip
Geheugenspans zijn vergelijkbaar (vooral visueel, bij verbale component kleine verschillen)
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: spelling
Spellingspatronen voor woord- en zinnendictees
Drie soorten fouten
 Fonologische fouten: geschreven woord wordt anders uitgesproken
dan doelwoord bv. gangstser ipv gangster
 Grammaticale fouten: woord wordt niet fout uitgesproken maar
breekt wel taalspecifieke grammaticale regels (bv. meervouden,
open gesloten LG, vormen van samengestelde woorden)
bv. raamen ipv ramen, krap ipv krab

Orthografische fouten: leenwoorden, moeten onthouden worden
bv. blouw ipv blauw, compjuter ipv computer
Twee soorten dictees
Woorddictee
zinnendictee
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: spelling
Maken studenten HO met dyslexie specifieke fouten?
Wat is de toegevoegde waarde van een zinnendictee tov een
woorddictee in een assessment?
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: spelling
Spellingspatronen voor woord- en zinnendictees
Hoger aantal fouten in de drie categorieën voor studenten met dyslexie
Foutenpatronen tussen groepen zijn vergelijkbaar
- in woorddictee voornamelijk orthografische fouten
- in zinnendictee voornamelijk grammaticale fouten
Proportioneel gezien meer fonologische en orthografische en minder
grammaticale bij dyslexie in beide dictees
(compensatie door meer profiteren van morfologische kennis of aangeleerd?)
Moeite met woordtekens, leestekens
Letter transpositiefouten niet meer voorkomend bij studenten met dyslexie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: spelling
Spellingspatronen
Op zich draagt een zinnendictee niets nieuws bij MAAR...
in een zinnendictee komen syntactische regels meer aan bod dus meer kans op
uitlokken van fouten hierop
in dit woordictee komen meer spellingsuitzonderingen voor dus meer kans op
uitlokken van orthografische fouten
=> Beide dictees hebben specifieke eigenschappen maar de geobserveerde fouten
patronen zijn niet eigen aan dyslexie
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: schrijfvaardigheid
Schrijfvaardigheid
- Evaluaties in HO zijn vaak gekoppeld aan de beoordeling van schriftelijk verslagen
of antwoorden.
- Door gebruik van spellingscontrole en text-naar-spraaksoftware kunnen
spellingsfouten wel verholpen worden
Worden geschreven teksten van studenten met dyslexie anders geëvalueerd door
naïeve lezers dan die van controlestudenten –los van handschrift en spelling?
Is er een verschil in de beoordeling van het handschrift tussen de twee groepen?
Is er een verschil in kwaliteit op woord-, zins- en tekstniveau tussen de twee
groepen?
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: schrijfvaardigheid
Opdracht
•
Tekst “Tekenbeet” 1 x stillezen en samenvatten
•
Geen beperking qua tijd of lengte
•
Niet terugkijken naar de tekst
Beoordeling van geschreven tekst
•
Tekst werd ingetypt
•
Spellingsfouten werden verwijderd maar orginele interpunctie en syntax
•
Subjectieve beoordeling
•
Tekstkwaliteit beoordeeld door leerkrachten (n=10)
•
laatste jaar SE (talen en wetenschappen)
•
Niet geïnformeerd over doel van studie
•
5 testteksten
•
Objectieve beoordeling
•
Tekstanalysesoftware van Hogent
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: schrijfvaardigheid
Beoordeling van geschreven tekst
Subjectieve beoordeling:
•
Algemene score op 10
•
5 punt Likert scale voor
•
•
•
•
•
•
Beknoptheid
Tekststructuur
Leesbaarheid
Woordenschatgebruik
Zinstructuur
Handschrift
Objectieve beoordeling o.a.
•
•
•
•
TTR
Aantal syllabes per woord, aantal (unieke) woorden
Gemiddelde lengte van woorden
Aantal zinnen
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: schrijfvaardigheid
Resultaten van subjectieve beoordeling
Leerkrachten evalueren teksten van studenten met dyslexie tov die van
controlestudenten als volgt :
- lagere algemene scores op 10 (d =.39)
- slechtere tekststructuur (Likert schaal) (d=0.61)
- minder aangenaam om te lezen (Likert schaal) (d= .56)
Er is geen verschil in evaluatie van handschrift, woordenschatgebruik,
zinstructuur en beknoptheid
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
3. Resultaten: schrijfvaardigheid
Resultaten van objectieve beoordeling
Geen verschil in
- aantal LG per woord
- aantal woorden
- aantal unieke woorden
- type/token ratio
- aantal zinnen
- gemiddeld aantal woorden per zin
Studenten met dyslexie maken meer spellingsfouten, fouten op hoofdlettergebruik
en interpunctie, en woordordefouten
Studenten met dyslexie vermijden lange woorden in tekst
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie
Besluit
Een gemiddelde student met dyslexie die zich inschrijft in het
hoger onderwijs ondervindt problemen met lezen en spelling detecteerbaar op woordniveau- heeft zwakke fonologische en
orthografische vaardigheden, moeite met hoofdrekenen en
snelbenoemen.Verbale vaardigheden die lexicale ophaling
vereisen, zijn mogelijks ook aangetast. Er zijn geen problemen
met taken die vloeiende intelligentie meten.
Symposium "Dyslexie in het hoger onderwijs" - Cognitief profiel van eerstebachelorstudenten met dyslexie