Transcript Su Kullanımı

Su Kaynakları ve Suyun Kullanımı:
Endüstriyel
Prof. Dr. Ülkü Yetiş
ODTÜ, Çevre Mühendisliği Bölümü
21.Yüzyılda Su Yönetimi
“Bütünleşik Su Yönetimi Çerçevesinde Türkiye’de ve Dünyada Su”
4 Haziran 2013
Ana Başlıklar
• Endüstriyel Prosesler ve Su
• Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı
• Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı
• Nasıl azaltılabilir ?
Endüstriyel Faaliyetler
Su Kullanımı
•
•
•
•
•
Hammadde
Solvent
Soğutma suyu
Taşıma suyu
Enerji kaynağı
Endüstriyel Su
• Ülkeden ülkeye değişmekle birlikte,
ortalama; suyun % 20’si endüstriyel
amaçla kullanılıyor;
• Endüstriyel su tüketim değerleri, enerji
amaçlı tüketimi de içeriyor;
• Küçük ölçekli sanayi kuruluşlarının
kullandığı su, içme ve kullanma suyu
içerisinde;
• Endüstriyel su tüketimini tam olarak
bilebilmek zor....
Endüstriyel Su İhtiyacı
Doğru zamanda
Doğru yerde
Doğru miktarda
Doğru kalitede
Şeker Üretimi
Kalite?
Düşük
kaliteli su
Eczacılık
İçme
suyundan
daha
kaliteli su
• Gıda
Su Kullanılan
Süreçler
• Üretim
• Yıkama
• Seyreltme
• Taşıma
• Ürün bileşeni
En Yoğun Su
Kullanan
Endüstriyel
Faaliyetler
• Gıda
• Tekstil
• Metal
• Ağaç/ağaç ürünleri
• Kimya
• Maden
• Petrol ürünleri
Pamuklu Kumaş Üretimi
1 kg pamuklu dokumanın (1 adet jean pantolon) su ayak izi:
11,000 litre
Sektörel Su Tüketimi
Petrol
Rafinerileri
• 1-3 m3/ton
hampetrol
Kağıt
Hamuru
• 64 m3 /t
kağıt
hamuru
Deri
• 10-260
m3/ton deri
Bira
• 300 L/L
bira
Ana Başlıklar
• Endüstriyel Prosesler ve Su
• Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı
• Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı
• Nasıl azaltılabilir ?
Endüstriyel Su Kullanımı
Dünya ortalaması : % 22
Gelişmiş ülkelerde; 59%
Gelişmekte olan ülkelerde; % 8
km3/yıl
1600
1170
1200
800
752
400
0
1995
2025
Yıl
Artış hızı çok yüksek
http://academic.evergreen.edu/g/grossmaz/SCHROEBJ/
Dünya’da Durum
Global Evsel ve Endüstriyel
(imalat sanayi ve enerji)
Su Kullanımı
(1950 and 2010)
http://dx.doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2012.10.018
UN World Water Development Report
• Endüstriyel faaliyetlerden 300-500 milyon ton ağır
metal, solvent, toksik çamur vb sulara karışıyor...
• Gelişmekte olan ülkelerde; endüstriyel atıkların %70’i
içme suyu kaynaklarına deşarj ediliyor...
• Su kıtlığı ciddi bir risk;
• Coğrafi ve mevsimsel farklılıklar nedeniyle bu risk
bazı ülkelerde/bölgelerde daha yüksek;
• İçme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılanamadığı
yerde endüstri için su, çok daha zor temin edilebilir...
Gelişme trendleri
• Eğer, mevcut talep ve tüketim devam
ederse endüstri her geçen gün daha
ciddi su yokluğu sorununu yaşayacak
• 2025 yılında Dünya nüfusunun 2/3’ü su
kıtlığı yaşayacak
• Çin, Endonezya ve Hindistan’da su
şimdiden önemli bir sorun
• Globalleşme, ucuz işgücü nedeniyle
daha da çok artan su talebi
İklim değişikliği
• Su arzında azalma
• Endüstri üzerinde artan güvenilir su kaynağı ihtiyacı baskısı
• İklim değişikliğinin yeri va zamanı öngörülemeyen etkileri
•
•
Pekçok sanayileşmiş ülkede (Orta Enlem ve Kuzey Yarımküre) artan
su stresi
Bazı bölgelerde diğer sektörlerin su talepleri ile çelişme
SONUÇ: YER DEĞİŞTİRME...
•
•
•
•
Bazı az gelişmiş ülkeler zaten iklim değişikliğinin etkisinde
Su kıtlığı yaşanmayan bazı ülkelerde ise ucuz işgücü nedeniyle
çokuluslu firmalar yatırım yapmış durumda ve hala yapıyor
Bu ülkelerde su altyapısının geliştirilmesi gerek
Ürünlerin pazarlandığı gelişmiş ülkelerden kaynaklanan talepler, bu
ülkelerde ekosistemin korunmasına ilişkin baskılar
SONUÇ : GELİŞEN STANDARTLAR
Ana Başlıklar
• Endüstriyel Prosesler ve Su
• Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı
• Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı
• Nasıl azaltılabilir ?
Sektörlere göre çekilen su miktarı
(1000 m3/yıl)
Su kaynaklarından çekilen Sektörler arası transfer
edilen(1)
Miktar
(%)
Toplam
11 744 668
100
170 394
Belediyeler
4 787 439
40,8
7 795
Köyler
1 014 851
8,6
2 062
İmalat sanayi
işyerleri
1 503 126
12,8
133 539
Termik santraller
4 273 874
36,4
11 545
111 857
1,0
14 156
53 521
0,5
1 297
Organize sanayi
bölgeleri
Maden
işletmeleri
Diğer sektörlerden temin edilen su miktarını içermektedir.
Not: Tablolardaki rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.
(1)
TUİK, 2010
Kaynağına göre çekilen su miktarı
1000 m3/yıl
%
Kaynak
1 789 924
15,2
Deniz
4 961 308
42,2
Göl ve gölet
149 570
1,3
Akarsu
324 631
2,8
Baraj
2 416 303
20,6
Kuyu
2 084 875
17,8
18 058
0,2
Su kaynaklarından çekilen
Diğer(1)
TOPLAM
(1)
Yağmur suyu, ocak suyu vb. kaynakları içermektedir.
11.744.668
İmalat Sanayi Su Göstergeleri
2000
2004
2008
2010
526 982
312 550
352 743
470 058
56 468
46 790
43 736
37 259
748 219
746 780
777 463
970 751
Evsel su
82 756
72 410
76 271
102 025
Diğer(2)
39 636
36 530
61 535
50 756
Proses suyu
Takviye kazan suyu
Takviye soğutma suyu
Tüketilen su miktarı (bin m3/yıl) 1 454 061 1 215 060 1 311 748 1 630 849
(1)
DSİ sulama kanalı, köy şebekesi, serbest bölge şebekesi, başka işyeri, damacana vb. kaynaklardan temin edilen
suları içermektedir.
(2)
Başka işyerine verilen, klimalarda kullanılan, yangın suyu, vb. su kullanımlarına ait miktarları içermektedir.
Artış Eğilimi ?
Çekilen Su Miktarı
1.80
1.60
1.64
1.47
milyon m3/yıl
1.40
1.31
1.22
1.20
1.00
0.80
0.60
0.40
0.20
0.00
2000
2004
2008
Yıl
2010
Kaynağına göre çekilen su miktarı
Yıllara göre değişim
Şehir şebekesi
Kaynak
Deniz
Göl
Akarsu
Baraj
Kuyu
Tanker
OSB şebekesi
Diğer(1)
Çekilen su miktarı (bin
m3/yıl)
2000
23 514
86 235
636 952
33 469
86 983
87 485
469 350
29 839
16 037
2004
50 330
6 670
656 450
23 990
68 270
86 470
267 220
14 940
49 280
2008
33 052
52 730
658 650
16 372
54 523
79 435
334 115
12 496
68 086
4 420
2010
47 342
38 951
821 324
14 152
64 220
98 353
466 026
13 523
62 366
10 408
1 469 862 1 223 620 1 313 878 1 636 666
(1) DSİ sulama kanalı, köy şebekesi, serbest bölge şebekesi, başka işyeri, damacana vb. kaynaklardan temin edilen
suları içermektedir.
(2) Başka işyerine verilen, klimalarda kullanılan, yangın suyu, vb. su kullanımlarına ait miktarları içermektedir.
Mevcut Durum
• Su fiyatları – Düşük ya da bedava
– Su kullanımının iyileştirilmesine yönelik
teşvikler sınırlı
– Geri dönüşüm maliyetleri yüksek
• Küçük ve orta işletmeler
– Atıksu arıtma var/çalıştırılmıyor
– Atıksu geri kullanımı çok çok sınırlı
– Su kullanım pratiklerinin iyileşme
gereksinimi var
Sakarya Büyükşehir
Belediyesi Su ve
Kanalizasyon İdaresi
Genel Müdürü
Sapanca Gölü
•İnsani
•Sapanca
tüketimGölü
öncelikli
gibi insani tüketim
kullanılması,
öncelikli planlanması,
planlanması ve
önceliklendirilmesi
kullanılması ve
gereken
önceliklendirilmesi
Sapanca Gölü'nün
gereken bir su
endüstriyel
kaynağından
kullanımın
endüstriyel kullanım
baskısı
kesinlikle
altındadır.
elini çekmelidir.
Sapanca Gölü tehdit altında...
•Gölün
•"Bütün
hem Sakarya
doğal su hem
kaynaklarının
de Kocaeli
ekolojikiçin
sürdürülebilirliği,
içme suyu
ekolojik
açısından
dengesinin
vazgeçilmez
korunması açısından
nitelik
'sutaşımaktadır.
bütçesi' dediğimiz, giren ve
Bölgemizin
çıkan su
artan
miktarının
nüfusudoğru
ve ve
su talebinin
etkin olarak
artmasıyla
yönetilmesi
göldeki
gerekiyor.
su bütçesi
Türkiye'deki
artık limitbirçok su
olarak
kaynağı
zorlanmaya
su bütçesi etkin olarak
başlamıştır.
yönetilemediği için, su bütçesi
aşıldığı ve uzun vadeli
sürdürüldüğü için elden çıkmıştır.
http://www.haberler.com/sapanca-golu-ndenendustriyel-kullanim-amacli-su-4421476-haberi/
Dünyanın içilebilir özelliğe sahip sayılı
göllerinden biri olan Sapanca Gölü, endüstriyel
amaçlı kullanım ve yağışlardaki düşüş
nedeniyle tehdit altında bulunuyor.
Her yıl 30 milyon metreküp civarında su,
endüstriyel kullanım amacıyla çekiliyor. Bu su,
yıl içinde Kocaeli'ye içme suyu olarak tahsis
edilen miktarla aynı oranda ve Sakarya'nın da
içme suyu olarak kullandığı miktarın yarısı
oranında bulunuyor.
http://www.sabah.com.tr/YesilEkran/2011/12/23/sapanca-golutehdit-altinda
Ana Başlıklar
• Endüstriyel Prosesler ve Su
• Dünya’da Endüstriyel Su Kullanımı
• Türkiye’de Endüstriyel Su Kullanımı
• Nasıl azaltılabilir ?
Su Ayakizi Azaltımı
Su Muhasebesi
Nerede ?
Ne kadar ?
Hangi
kalitede ?
Su Yönetim Stratejisi
Hedefler ?
•Nerede?
•Ne
düzeyde?
Atık azaltma
Daha az su
Daha az
atıksu
Azaltım ? Geri kullanım ?
Hangi
aşamada ?
Nasıl ?
Enerji-Su
Daha az
atıksu
Daha az
arıtma
Daha az
enerji
Teşekkürler...