Transcript CD 04-03 - Jan Van Doren - Slides

De grenzen van de overheid
Van “grote overheid” naar “grote samenleving”
Jan Van Doren
Adjunct-Directeur Kenniscentrum VOKA
De overheid is terug, meer dan ooit
-
Brandweer in de financiële crisis
Architect nieuw industrieel beleid
Crisismanager op arbeidsmarkt
Investeerder
Zorgdiensten
Huidig
systeem
botst op
limieten
Geen tijdelijke maar structurele trend
-
Hoe rijker, hoe meer overheid (Wet van Wagner)
Trap omhoog na elke crisis (Peacock & Wiseman)
Diensten steeds duurder (Wet van Baumol)
Hoe meer globaal, hoe meer overheid buffert
Hoe minder internationaal competitief, hoe meer overheid
compenseert
- Hoe hoger afhankelijksgraad (vergrijzing), hoe meer
overheid zorg opneemt
Zorgdiensten groeien als kool
(toename aandeel in loonmassa 2000-2011)
-
Onderwijs: + 6%
Publieke diensten: + 9%
Gezondheidszorgen: + 16%
Maatschappelijke dienstverlening: + 42%
Opwaartste druk op Belgische
overheid houdt aan
- Vergrijzing
- Tanende internationale concurrentiekracht
Zorg is de koekoek in
het nest van de
overheid.
Factuur gezondheidszorg + ouderenzorg
(overheidsuitgaven in % BBP)
8.6
8.5
8.4
8.3
8.2
+2,1 M €
8.1
8
7.9
7.8
7.7
2011
Bron: Hoge Raad van Financiën, Studiecommissie voor de vergrijzing, 2012
2017
Factuur ouderenzorg
(bijkomende overheidsuitgaven in prijzen 2012)
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
+1,8 M
+3,6 M
+9,2 M
0
2020
Bron: ECOFIN, Ageing Report, 2012
2030
2050
Huidig model leidt tot
vicieuze cirkel
Economisch
draagvlak
krimpt
Toenemende
kosten
Hoge
belastingen
Toename
publiek
budget
Overheidsoptreden geen garantie
voor succes
-
Overheid mee aan bron financiële crisis/eurocrisis
Geen track record inzake industriebeleid
Anti-cyclisch beleid vaak symptoombestrijding
Overheid kan niet alle zorgnoden dekken
162.000
Ouderen op
wachtlijst
woonzorgcentra
bron: onderzoeksbureau Ablecare, 2012
20.000 tot 30.000
Bijkomende bedden nodig
de komende 10 jaar
bron: ING studie 2011
 12.000
De afgelopen 10 jaar
Overheid heeft belangrijke rol in
maatschappelijke doelstellingen
- Rule of law: eigendomsrechten, veiligheid,
rechtszekerheid (état gendarme)
- Bestaanszekerheid (stabilisatie)
- Sociale gelijkheid (herverdeling)
- Publieke voorzieningen aanvullend aan de markt
(allocatie)
Niet elke overheid even succesvol
- “Waar voor uw geld”
- “Why nations fail”: instituties en vertrouwen
“Waar voor je geld”- index
(overheidsbeslag gerelateerd tot de duurzaamheidsindex)
1
Switzerland
2.08
18
Spain
-0.03
2
Australia
1.15
19
Luxemburg
-0.06
3
New Zealand
1.09
20
United States
-0.09
4
Korea
1.01
21
United Kingdom
-0.09
5
Iceland
0.91
22
Austria
-0.37
6
Japan
0.89
23
Slovenia
-0.44
7
Ireland
0.75
24
Poland
-0.51
8
Slovakia
0.73
25
Czech Republic
-0.57
9
Norway
0.56
26
Estonia
-0.64
10
Chile
0.53
27
Denmark
-0.80
11
Canada
0.52
28
France
-0.97
12
Germany
0.38
29
Greece
-1.03
13
Sweden
0.11
30
Belgium
-1.07
14
Finland
0.10
31
Turkey
-1.24
15
Portugal
0.10
32
Hungary
-1.26
16
Netherlands
0.08
33
Italy
-1.75
17
Mexico
0.04
Belang van instituties
• Wat bepaalt of een land welvarend is of niet?
inclusieve instituties versus extractieve institutie
• Inclusive institutions: Inclusive economic
institutions…are those that allow and encourage
participation by the great mass of people in
economic activities that make best use of their
talents and skills and that enable individuals to
make the choices they wish.
• Extractive institutions “such institutions are
designed to extract incomes and wealth from on
subset of society to benefit a different subset.”
VERTROUWEN?
Land
België
Duitsland
Denemarken
Nederland
Zweden
Griekenland
Spanje
in nationale regering
38%
41%
42%
47%
59%
7%
11%
in regionale & lokale regering
57%
63%
70%
57%
61%
22%
21%
From “big state” to “big society”
We are in a transition from
a big state to a small state,
and from a small society to
a big society”
“
Van “grote staat” naar “grote
samenleving
Van “grote staat” naar “grote
samenleving
-
Verantwoodelijkheid individu
Rol middenveld
Ondernemerschap in (semi)publieke diensten
Overheid: van actor naar regisseur
Alles heeft een prijs
Belgisch/Vlaamse praktijk
-
Levenslang leren (leerrekening)
Vlaamse zorgverzekering
Familiale solidariteit
Ondernemerschap in zorgdiensten
Rekening rijden
Meer inzetten of groei
De grenzen van de overheid
CEDERDIALOGEN
Jan Van Doren
Adjunct-Directeur Kenniscentrum VOKA