Transcript Obiekty we Wszechświecie

OBIEKTY WE
WSZECHŚWIECIE
• Droga Mleczna – galaktyka spiralna z
poprzeczką, w której znajduje się m.in. nasz
Układ Słoneczny. Droga Mleczna inaczej
nazywana jest Galaktyką (lub Naszą
Galaktyką, dla podkreślenia faktu, że się w
niej znajdujemy). Zawiera od 200 (wg
starszych szacunków) do 400 miliardów (wg
nowszych szacunków) gwiazd, średnicę
około 100 000 lat świetlnych i grubość ok. 12
000 lat świetlnych
• Droga Mleczna to duża galaktyka spiralna z
poprzeczką o masie ok. 1012 mas Słońca.
Dysk galaktyczny ma ok. 100 000 lat
świetlnych średnicy. Droga Mleczna
widziana z boku przypomina dysk z
soczewkowatym zgrubieniem w części
środkowej. Centrum Drogi Mlecznej leży
ok. 27 000 lat świetlnych od Słońca, a z
Ziemi widoczne jest w gwiazdozbiorze
Strzelca. Ze względu na położenie Układu
Słonecznego wewnątrz dysku Galaktyki,
badanie struktury Galaktyki jest znacznie
utrudnione.
Droga
Mleczna
Układ
Słoneczny
Układ planetarny Słońca. Składa się,
zaczynając od środka, z następujących
obiektów:
• Słońca
• 4 skalistych planet –
Merkurego, Wenus, Ziemi i Marsa
oraz ich księżyców
• pasa planetoid
• 4 gazowych planet – Jowisza, Saturna, Urana i Neptuna oraz ich księżyców
• różnych niewielkich obiektów leżących poza orbitą Neptuna, w tym:
• obiektów pasa Kuipera, w tym między innymi Plutona, do 24 sierpnia 2006 zaliczanego do planet
(obecnie jest on traktowany jako planeta karłowata)
• obiektów należących do dysku rozproszonego takich jak między innymi Sedna o nietypowych
zaburzonych orbitach.
• obłoku Oorta (umowna granica Układu Słonecznego).
• Zgodnie z oficjalnym podziałem uchwalonym na XXVI Zgromadzeniu Ogólnym IAU 24 sierpnia 2006
r., każdy z obiektów Układu obiegających Słońce należy do jednej z 3 kategorii:
• planety (8)
• planety karłowate (jak dotąd oficjalnie 3, w praktyce przynajmniej kilkadziesiąt)
• małe ciała Układu Słonecznego (bardzo duża liczba)
Planety w Układzie Słonecznym można
podzielić na dwie, wyraźnie się różniące
kategorie. Pierwsze cztery planety
(wewnętrzne) są planetami skalistymi,
rozmiarami i składem są dość podobne
do Ziemi. Pozostałe cztery planety
(zewnętrzne) to gazowe olbrzymy,
znacząco większe od planet skalistych,
złożone głównie z materiału gazowego;
posiadają pierścienie planetarne.
Gwiazda centralna Układu Słonecznego, wokół
której krąży Ziemia, inne planety oraz
mniejsze ciała niebieskie. Słońce to
najjaśniejszy obiekt na niebie i główne
źródło energii docierającej do Ziemi.
Słońce jest zwyczajną gwiazdą. Ma około 5
mld lat. Jego temperatura na powierzchni
osiąga 5500°C, ale w środku dochodzi do 14
mln°C. W słonecznym jądrze wodór
przemienia się w hel, w procesie tym
uwalniana jest ogromna energia. Na
powierzchni Słońca można obserwować
plamy, rozbłyski i ogromne wyrzuty materii
- protuberancje.
•
Ogromna
protuberancja
wyrzucona na miliony
kilometrów w
przestrzeń kosmiczną.
Większość materii
opadnie potem na
Słońce, ale część
popędzi w przestrzeń
międzyplanetarną
naszego Układu
Słonecznego
Merkury
•
•
Licząc od Słońca, pierwsza planeta Układu
Słonecznego. Była znana już w starożytności, choć
jest najtrudniejsza do obserwacji spośród
wszystkich planet widocznych gołym okiem. Jako
planeta wewnętrzna znajduje się dla ziemskiego
obserwatora zawsze bardzo blisko Słońca. Stąd
Merkurego dojrzeć można jedynie tuż przed
wschodem lub tuż po zachodzie Słońca. Planeta ta
nie posiada księżyców.
Za sprawą szybkiego ruchu planety powodowanego
jej krótką orbitą, Rzymianie nadali planecie nazwę
na cześć szybkiego posłańca bogów i patrona
handlarzy - Merkurego.
Powierzchnia Merkurego niezwykle przypomina
powierzchnię ziemskiego Księżyca. Dominują liczne
kratery uderzeniowe, które powstały w wyniku
upadków meteorytów różnej wielkości. Część
kraterów powstała też w wyniku wcześniejszej,
zakończonej około miliard lat temu, działalności
wulkanicznej. Na zdjęciach przekazanych przez
Marinera 10 można wyróżnić obszary ciemniejsze i
jaśniejsze, obszary bogatsze w kratery uderzeniowe
i uboższe. Sądzi się, iż tereny o większej ilości
kraterów są pod względem geologicznym starsze,
tam zaś, gdzie jest ich mniej, powierzchnia nosi
ślady aktywności tektonicznej i jest młodsza.
•
•
Druga według oddalenia od Słońca planeta Układu
Słonecznego. Wenus jest trzecim pod względem jasności
ciałem niebieskim po Słońcu i Księżycu widocznym na
niebie. Ponieważ obserwacje tej planety są możliwe
tylko wieczorem i rano, nazywana jest także: Jutrzenką,
Gwiazdą Poranną lub Gwiazdą Wieczorną (starożytni
Grecy nazywali ją odpowiednio: Phosphorus i Hesperos).
Jest skalnym globem osnutym gęstymi chmurami, które
odbijają większość światła słonecznego. Żółtawy kolor
chmur atmosfery pochodzi od kwasu siarkowego. Nie
posiada naturalnego satelity (odkryto jednak planetoidę
2002 VE68 o
Wenus tylko nieznacznie ustępuje Ziemi pod względem
rozmiarów. Masa planety wynosi 0,82 masy Ziemi, a
promień na równiku (wynoszący 6 051 km) jest o 327
kilometrów krótszy od ziemskiego. Planeta ma także
tylko nieco mniejszą gęstość równą 5,25g cm³. Z tego
powodu określa się te planety mianem bliźniaczych.
Glob wenusjański bardzo wolno obraca się wokół osi.
Pełen obrót trwa 243 dni. Kąt nachylenia płaszczyzny
równika do płaszczyzny ekliptyki wynosi 177,4°, czyli
kierunek obrotu jest przeciwny do kierunku ruchu
orbitalnego. Doba wenusjańska trwa 117 dób ziemskich
(efekt złożenia się ruchu wokół własnej osi z obiegiem
wokół Słońca). Słońce wschodzi na Wenus na zachodzie,
a zachodzi na wschodzie.
Wenus
Ziemia
• Ziemia (łac. Terra) - trzecia w kolejności (licząc
od Słońca) i piąta co do wielkości planeta Układu
Słonecznego.
• Uformowała się około 4,5 miliarda lat temu.
• Ziemia ma właściwą masę i grawitację dla
utrzymania atmosfery, która chroni przed
szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym, a
także pole magnetyczne chroniące przed
pochodzącym ze Słońca promieniowaniem
korpuskularnym.
• Oddalenie od Słońca jest właściwe dla utrzymania
odpowiedniej temperatury. Uważa się, że czynniki
te sprzyjały powstaniu życia na naszej planecie.
Jest największą z planet skalistych w Układzie
Słonecznym, a także jak dotychczas jedynym
znanym miejscem występowania życia.
• Powierzchnia całkowita: 510,072 milionów km²
• Powierzchnia lądowa: 148,94 milionów km²
(29,2% powierzchni całkowitej)
• Powierzchnia wodna: 361,132 milionów km²
(70,8% powierzchni całkowite
• Stały Satelita – Księżyc
Księżyc
(łac. Luna) to jedyny stały naturalny satelita Ziemi. Jest on
piątym co do wielkości księżycem w Układzie Słonecznym.
Przeciętna odległość od środka Ziemi do środka Księżyca to 384403
km, co stanowi mniej więcej trzydziestokrotność średnicy ziemskiej.
Średnica Księżyca wynosi 3474 km, nieco więcej niż 1/4 średnicy
Ziemi. Oznacza to, że objętość Księżyca wynosi około 1/50 objętości
kuli ziemskiej. Przyspieszenie grawitacyjne na jego powierzchni jest
blisko 6 razy słabsze. Księżyc wykonuje pełny obieg Ziemi w ciągu
27,3 dnia, a okresowe zmiany w geometrii układu Ziemia-KsiężycSłońce powodują występowanie powtarzających się w cyklu 29,5dniowym faz Księżyca.
•Wokół Ziemi krąży jeden naturalny satelita – Księżyc oraz
prawdopodobnie dwa księżyce pyłowe (księżyce Kordylewskiego) i
znaczna liczba sztucznych satelitów. Stałą, stabilną orbitę posiada
także planetoida 3753 Cruithne, która pozostając w rezonansie z
orbitą Ziemi przez niektórych naukowców jest uważana za drugi
księżyc Ziemi.
Astronauta
Buzz Aldrin
sfotografowany
przez
Neila
Armstronga
podczas
pierwszego
lądowania
na Księżycu
Mars
•
Czwarta według oddalenia od
Słońca planeta Układu Słonecznego.
Nazwa planety pochodzi od imienia
rzymskiego boga wojny – Marsa.
Zawdzięcza ją swej barwie, która przy
obserwacji wydaje się być rdzawoczerwona i kojarzyła się starożytnym z
pożogą wojenną. Postrzegany odcień
wynika stąd, że powierzchnia planety
jest pokryta tlenkami żelaza. Mars
posiada dwa niewielkie księżyce o
nieregularnych kształtach – Fobosa i
Deimosa – prawdopodobnie są to dwie
planetoidy przechwycone przez pole
grawitacyjne planety. Przypuszcza się,
że mogło na niej kiedyś powstać życie,
jednak obecnie nie ma na to solidnych
dowodów.
• Mars jest jedną z pięciu planet
widocznych gołym okiem. W opozycji
osiąga jasność do -3,0 wielkości
gwiazdowej i średnicę kątową do 25".
Jowisz
Jest często określany jako
król planet, gdyż po {Słońcu} to on
jest największym ciałem w
Układzie Słonecznym. Jego
promień wynosi 71492 kilometrów
- to przeszło 11 razy więcej niż w
przypadku {Ziemi}! Tak wielkie
rozmiary sprawiają, że w jego
wnętrzu zmieściłyby się wszystkie
pozostałe planety wraz z ich
ksieżycami. Albo na przykład
tysiąc planet wielkości Ziemi.
Zasadniczo, pod warunkiem że
niebo jest bezchmurne, łatwo jest
dostrzec Jowisza nocą. I to
pomimo jego orgromnej odlełości
od Słońca wynoszącej ponad 778,5
miliona kilometrów. Nie ma w tym
jednak nic dziwnego - po {Wenus}
to właśnie Jowisz jest z reguły
najjaśniejszą z planet.
Saturn
• szósta planeta Układu Słonecznego
według oddalenia od Słońca. Jest to
gazowy olbrzym, drugi pod
względem masy i wielkości po
Jowiszu, a przy tym paradoksalnie
o najmniejszej gęstości ze
wszystkich planet całego Układu
Słonecznego. Saturn znany był już
w świecie starożytnym.
• Charakterystyczną jego cechą są
pierścienie składające się głównie z
lodu i (w mniejszej ilości) z
odłamków skalnych. Obecnie
znamy 61 naturalnych satelitów
Saturna (3 niepotwierdzone
ostatecznie). Nazwa planety
pochodzi od imienia rzymskiego
boga - Saturna.
• Saturn imponuje ilością (drugą po
Jowiszu) księżyców - z 61
dotychczas odkrytych przy czym
istnienie 3 jest wciąż dyskusyjne,
48 ma już oficjalne nazwy.
Uran
• – siódma w kolejności od Słońca planeta Układu
Słonecznego. Jest także trzecią największą i czwartą
najmasywniejszą planetą naszego systemu. Należy do
grupy gazowych olbrzymów. Nazwa planety pochodzi od
greckiego boga Uranosa. Stanowi to wyjątek, gdyż
wszystkie pozostałe planety noszą imiona bóstw
rzymskich. Symbolami Urana są (Unicode U+2645, w
astrologii) oraz (w astronomii). Posiada 27 odkrytych
księżyców.
• Uran posiada 27 znanych księżyców. Prawie wszystkie
krążą po wyjątkowo okrągłych i regularnych orbitach. Pięć
największych satelitów to: Miranda, Ariel, Umbriel,
Tytania oraz Oberon. Międzynarodowa Unia
Astronomiczna nazwała księżyce Urana, podobnie jak
szczegóły ich powierzchni, imionami postaci ze sztuk
Szekspira.
Neptun
• Ósma i ostatnia planeta Układu
Słonecznego. Trzecia pod
względem wielkości zaraz po
Jowiszu i Saturnie. Jej jasność
nie przekracza 7,6m. Posiada 13
odkrytych księżyców, spośród
których największy jest Tryton.
Nazwa tej planety pochodzi od
rzymskiego boga – władcy
mórz – Neptuna. Zalicza się do
planet gazowych, zwanych
gazowymi olbrzymami. Jego
symbolem jest trójząb – broń
Posejdona – odpowiednika
Neptuna w mitologii greckiej
• Wielka Ciemna Plama,
widziana przez Voyagera 2.
• Największym księżycem
Neptuna jest Tryton. Znajdują
się na nim wulkany tryskające
wodą i lodem.
Pluton i Eris
– 134340 Pluton należy do szerszej grupy
obiektów transneptunowych. Płaszczyzna po
której się porusza jest mocno nachylona do
płaszczyzny ekliptyki, z silnie ekscentryczną
orbitą, która częściowo przebiega wewnątrz
orbity Neptuna. Pluton posiada trzy obiegające
go księżyce, z których jeden, Charon, jest
tylko o połowę mniejszy od niego. Nazwa
została zapożyczona od rzymskiego boga
Plutona, zaś jego symbol - złożenie liter P i L pochodzi od inicjałów Percivala Lowella,
amerykańskiego astronoma.
– 136199 Eris – największa znana planeta
karłowata, jeden z obiektów dysku
rozproszonego. Eris została odkryta 5 stycznia
2005 r. (na zdjęciach, które wykonano 21
października 2003 r. - stąd tymczasowe
oznaczenie: 2003 UB313). Odkrycie tego
obiektu ogłoszono 29 lipca 2005. Odkrywcy
nadali jej nieoficjalną nazwę Xena. 13
września 2006 roku ta planeta karłowata
uzyskała stałą nazwę Eris, od imienia greckiej
bogini niezgody. Eris posiada księżyc o
nazwie Dysnomia
Porównania z
Ziemią
Koniec
Małgorzata Zielińska