Transcript Hfst 15 Massamedie, vermaak en verzet

H.15 De Bespiegeling.vwo
MASSAMEDIA, VERMAAK EN
VERZET
POP IN DE TWEEDE HELFT VAN DE TWINTIGSTE EEUW
MASSAMEDIA, VERMAAK EN VERZET
POP IN DE TWEEDE HELFT VAN DE TWINTIGSTE EEUW
-Snelle ontwikkeling van de kunst.
-Kunst steeds vaker een intellectuele aangelegenheid.
-Avant-garde opereert op een eigen eiland.
-Massamedia spreken het gewone publiek veel meer aan.
-Film,radio en televisie zijn voor iedereen : vermaaksfunctie van de kunst.
-Vanaf jaren zestig wel kruisbestuivingen tussen avant-garde en populaire kunst.
De kracht van massamedia: Vooral in de VS ontwikkelt de populaire cultuur zich
razendsnel. Film grote concurrent voor het theater. Massamedia bereiken makkelijk een groot publiek.
Door grammofoonplaat en radio komt muziek in iedere huiskamer. De kracht van massamedia werd
nogal eens onderschat; er brak paniek uit bij het hoorspel van Orson Welles: ‘War of the worlds’.
De televisie wordt het belangrijkste meubelstuk. TV ontwikkeld een eigen taal: pakkende ‘informatie’
met veel afwisseling in korte blokken. Het verleidt de kijker te blijven. Het kan smaak en koopgedrag
op grote schaal beïnvloeden.
Batman: Een populaire
televisieserie met alle kenmerken
van de vermaakscultuur.
Onrealistische en stripachtige
elementen worden overdreven.
Figuren zijn herkenbaar door
gimmicks. Bij Batman wordt
gebruik gemaakt van een formule
die in de soap vaste prik is:
de cliffhanger.
Fragment
‘Batman’
Hollywoodmusical
Beeld, geluid en muziek: Hollywood is vanaf de
jaren 20 omgetoverd tot dè filmstad. In grote studiocomplexen
worden aan de lopende band stomme films geproduceerd.
Filmacteurs worden echte sterren.bv. Mary Pickford en Douglas
Fairbanks. Eind jaren twintig ontwikkeld zich de geluidsfilm. Veel
acteurs uit de oude stomme film overleven deze overgang niet. Door
toevoeging van geluid is overacting nu vervangen door underacting.
De begeleidende piano of orgel bij de stomme film wordt vervangen
door de ingeblikte muziek.
Door de geluidsfilm wordt het mogelijk theatermusicals uit te
brengen als film; het beste van Broadway bereikbaar voor een
miljoenenpubliek.
Mary Pickford
Douglas Fairbanks
Charlie Chaplin
Fragment stomme film
Buster Keaton
Fragment
Charlie Chaplin
‘De essentie van een goede acteur
is dat hij van zichzelf houdt tijdens
het acteren’.
Charlie Chaplin
Hollywoodmusical
Singin’and dancin’: De musical is typisch een Am. Fenomeen ontstaan
in de jaren twintig. Invloeden van de Londense music-hall ( humoristische muziek) en
de Weense operette (romantische). Muziek geïnspireerd op de blanke jazz.
Het verhaal is niet het belangrijkste maar de muziek, het showballet en de aankleding.
Op Broadway ontwikkeld de musical tot een volwassen theatervorm.
George Balanchine is bekend door choreografieën voor zowel showdans in musicals
als ook de klassieke dans. Hij werk veel samen met Stravinsky. Zijn verhalende showdansen
kenmerken zich door: snelle en hoge bewegingen en swingende heupen. In contrast hiermee is
zijn modernisering van het klassieke ballet: volkomen abstract dansen op muziek, waarbij elke
opsmuk is verdwenen, voor abstracte decors.
Singin’ in the Rain: Gene Kelly
speelt in deze musicalfilm (1952)een
Hollywoodster. Het verhaal is een
melodrama met de plot: twee vrouwen
draaien om één man. Alle
musicalkenmerken zijn aanwezig: muziek
en dans domineren het filmbeeld. De
dansscènes ondersteunen nauwelijks de
filmische vertelling van het verhaal.
Fragment
Balanchine
Fragment Singin’ in the Rain
Soaps
Elke dag zeep: Vanaf 1956 speelt ‘As the world turns’ al. Elke dag opnieuw zoals de wereld elke
dag om haar as draait. De eerste soap ontstaat in 1932 als een hoorspel- serie op de radio. Een Am.
zeepfabrikant kocht dagelijks 15 min. Zendtijd, twaalf minuten voor het hoorspel, drie voor commercials voor
zeep. ‘One man’s Family’ wordt in 1949 omgezet in een televisieserie. In 1959 eindigt het verhaal. Miljoenen
huisvrouwen heeft de zeepfabrikant aan zich weten te binden.
Irna Philips wordt beschouwd als de grondlegger van de televisie-soap. Zij herschrijft veel radiosoaps voor
televisie en ontwikkelt hiervoor vaste formats.
Televisiesoaps: Oude bekenden van de radio krijgen ineens
Fragment
Corronation Street
Fragment
Payton Place
een gezicht. De standaard verhaallijnen, formats, die Irna Philips ontwikkelde zijn nog steeds van kracht. Soaps
kennen geen echte hoofdpersoon. Twee families – samen ongeveer twintig personen- met hun onderlinge
relaties staan centraal. Ieder karakter wordt een ‘bekende’ van de kijker. Aan het eind natuurlijk de cliffhanger
zodat je nieuwsgierig bent naar het vervolg. Alles wordt snel en goedkoop gemaakt dus nauwelijks
buitenopnames en actiescènes. De tijd verloopt uiterst traag zodat de verhaallijn – als je een aflevering gemist
hebt- zo weer kan worden opgepakt. Aan het eind van de jaren zestig komt Nederland met de tv.soap in
aanraking: ‘Coronation Street’ en ‘Payton Place’ zijn grote successen.
Goede Tijden, Slechte tijden:
Pas halverwege de jaren tachtig worden er ook Nederlandse soaps
geproduceerd. De bekendste ‘Goede Tijden, Slechte Tijden’ begint in 1990
op basis van de verhaallijn van een Australische serie.
Ook hier twee families met hun onderlinge relaties- seriestamboom-,
karakters worden uitvergroot en het verhaal loopt langs een aantal
lijnen die de twintig karakters uit de serie samenbindt.
Melodrama’s en suspense
Dynasty: Ook in Dynasty draait het om intermenselijke relaties. De
populariteit van soaps is hieruit te verklaren: De soap dient als voorbeeld. In
het kijken naar de soap deelt de kijker zijn liefde, verdriet, blijdschap, jaloezie
en wraak met de soappersonages. Ze voorzien de kijker van een portie
spanning en romantiek. Ze zijn ‘Larger dan life’. In de glitter en glamour van
Dynasty herleeft het oude Hollywood; de invloed van Douglas Sirk is hierin
herkenbaar.
Melodrama: De duitser Sierck herstart zijn loopbaan als
filmregisseur in Hollywood als Douglas Sirk. Hij is de meester van het
melodrama; gepassioneerde films waarin de vrouwelijke hoofdrolspeelster
wordt geteisterd door emotionele conflicten. ‘The Imitation Of Life’ uit 1959
laat de onlosmakelijke levens van twee vrouwen – blank en zwart-zien. Sirk gebruik spiegels, glas en
schaduwen in zijn beelden om het melodramatisch effect te versterken. Kleur, decors en kleding benadrukken
overdreven de karaktertrekken van de personages. Hierdoor is hij mede bepalend geweest voor de vormgeving
van tv-soaps.
Master of suspense: De televisie doet in de jaren vijftig
en zestig het bioscoopbezoek teruglopen. Hollywood in crisis. Met zijn
vernieuwende films trekt Alfred Hitchcock wel een groot publiek. Zijn
douchescène uit ‘Psycho’ is een van de beroemdste filmfragmenten uit
de geschiedenis. Hij bespeelt het publiek en betrekt het actief in de film.
De camera speelt de hoofdrol. Verhaal en dialoog zijn minder belangrijk.
Voor Hitchcock draait alles om de suspense:
niet de moord levert spanning op, maar het moment eraan voorafgaand.
Fragment ‘Psycho’
The American Dream
This is tomorrow: In 1956
maakte Richard Hamilton de collage
‘Just what is it that makes today’s
homes so different, so appealing’. Een
interieur dat ‘aantrekkelijk’ is door de
opeenstapeling van luxe. Het is het
affiche voor de tentoonstelling ‘This is
tomorrow’. En geldt als manifest voor
een nieuwe kunststroming: pop art.
Pop slaat op de keuze van
onderwerpen uit de populaire media.
De grote invloed van de media kan de
kunstenaar niet meer negeren. Hij
verwijst naar dada en futurisme als
voorlopers van de pop art:
‘Dada is destructief maar pop art
is creatief, het is positieve dada.
Misschien moet je pop art wel
‘mama’ noemen, een
kruisbestuiving van futurisme en
dada met respect voor de cultuur
van de massa’s’.
Richard Hamilton: ‘Just what is it that…..’
The American Dream
Gemak en vermaak: Na de oorlog staat Amerika voor alles wat nieuw,
modern en appealing is. Oorzaken: rol bij de bevrijding, economische hulpprogramma’s
(Marshall-hulp) en de koude oorlog. Europa is in de ban van ‘The American dream’:
koelkasten, bier in blik, filtersigaretten, jeans, petticoats, kauwgom, televisie,
wasmachines, auto’s, instantsoep, Donald Duck, popcorn, Cola, enz.enz.
Een way of life waarbij vermaak en gemak voorop staan.
Niet iedereen is hier blij mee. Volgens Libelle zit de huisvrouw niet op al die
apparaten te wachten en het lege vermaak spreekt de ouderen niet bepaalt aan.
Het zijn vooral de jongeren die houden van rock-’n –roll.
Rock-’n-roll: In 1954 speelt Elvis Presley voor de grap een eigen versie van het
rhythm and bluesnummer That’s All Right, Mama. De studiobaas Sam Philips is enthousiast:
‘a white boy who sounded black’.De rhythm and blues is vitale en ritmische muziek om lekker mee te zingen
en te dansen, maar het is zwarte muziek, ontstaan in New Orleans vanuit de jazz en tot dan toe genegeerd
door het witte publiek. Philips en Presley doorbreken de barrière tussen blanke en zwarte muziek:
de rock- ‘n- roll is geboren.
De rock- ‘n- roll muziek valt vooral in de smaak bij de blanke jeugd. Ze hebben geld en behoefte zich af te
zetten tegen de oudere generatie. Elvis wordt hun held en daarmee de eerste popster. Zijn latere werk is
echter meer romantisch van karakter. Chuck Berry wordt de nieuwe rockstar. Rock and Roll Music vat de
essentie van de nieuwe muziekvorm samen.
Pop art
The Factory: In 1956 lanceert Hamilton de pop art. Tot dat moment was
abstracte kunst toonaangevend die moeilijk toegankelijk was voor een breed publiek.
Pop art overbrugt de kloof door de massamedia als onderwerp te kiezen. Pop art
gebruikt voorstellingen uit de tweede hand. Andy Warhol ( zelf afkomstig uit de
reclamewereld) zet voorbeelden uit de media met fotografische middelen om in
zeefdrukken. Deze druktechniek stelt hem in staat een grote oplage –serieproductie- te
maken en met verschillende kleuren te werken. Voor Warhol maakt het niet uit of hij
Elvis afbeeldt of een blik soep. Zo wordt hij naast consument ook producent van
massabeelden. Hij noemt zijn atelier een factory, medewerkers knappen het feitelijke
werk op, hij signeert.
Videofragment:
Andy Warhol
Andy Warhol
Pop art
Blow-up: Roy Lichtenstein gebruikt de anonieme tekenstijl van strips en
vergroot deze buiten proporties: blow-up. Hij imiteert de stijl van de strip inclusief de
effecten van de drukrasters.Zijn werk past dan ook niet bij dat van een kunstenaar die
op zoek is naar zijn eigen beeldtaal om zijn individuele emoties mee uit te drukken.
Hamilton, Warhol, Lichtenstein en andere pop-art kunstenaars illustreren de algemene
kenmerken van de pop art: Persoonlijke zienswijze is ondergeschikt aan het gevonden
voorbeeld, als individu telt de kunstenaar niet. Reclame, pop- en filmsterren zijn de
symbolen van The American Dream. De geleende afbeeldingen ondergaan een
vervreemding door de techniek, door herschepping in een ander materiaal, door
herhaling of door uitvergroting.
Roy Lichtenstein
Pop art
Bierblikjes: Vervreemding van het alledaagse speelt een grote rol in het werk
van Jasper Johns. In ‘Three Flags (1958) weten we meer of we een vlag of een schilderij
zien. De echte vlag wordt bij wijze van spreken een reproductie van John’s schilderij.
Gevestigde kunstenaars zoals Willem de Kooning ergeren zich mateloos aan de
anonieme kunst van o.a. Johns.
Johns gaat dan jùist nog een stapje verder met zijn spel van beeld en werkelijkheid: met
zijn painted bronze serie maakt hij van gewone voorwerpen of afval handwerk door het
in brons af te gieten en te beschilderen, en daarmee dus tot een duurzaam kunstwerk
om te vormen.
Jasper Johns
‘Targer with four faces’
Three Flags
Painted bronze:
‘Ale’ , ‘Brushes’
Pop art
Claes Oldenburg is vooral bekend geworden door zijn kunstwerken in de openbare ruimte, waarin hij vaak
grote versies toont van alledaagse gebruiksobjecten, zoals: een schroef, een wasknijper, een tandenborstel ,
enzovoorts. Een ander thema in zijn werk zijn de zogenaamde soft sculptures, objecten, die normaal hard zijn,
uitgevoerd in zachte, flexibele materialen. Door de omvang van zijn objecten ontstaat een vervreemdende en
tegelijkertijd dynamische invloed in en op de omgeving van de sculptuur.
Srew
Soft drumset
Tom Wesselmann maakt
Troffel
aanvankelijk collage’s van
afbeeldingen uit tijdschriften
en ansichtkaarten en posters.
Bekend is zijn serie ‘Great
American Nude’ Later laat hij
zijn werk tot billboardsize
vergroten.
Britse popmuziek
Beatles:
Can’t buy me love
Rolling Stones:
Satisfaction
Beat: Na de Amerikaanse rock-‘n-roll komt de nieuwe rebellie uit Engeland. Naast de Beatles en Rolling
Stones veroveren talloze Britse bands ( o.a. Animals, Kinks) Europa en even later Amerika. Deze bands treden
-i.t.t. tot de rocksterren- op als collectief, veelal met een vaste basisbezetting: drums en drie gitaren. De
beatmuziek is nogal simpel, ongepolijst met eenvoudige, onschuldige teksten ( i love you). Invloeden van rock’n-roll en blues zijn hoorbaar. De vaste schema’s hiervan zijn vermengd met veel andere bronnen tot een
gevarieerde stijl. Opvallend kenmerk van deze beatbandjes is hun lange haar.
My generation: Achter de zorgeloze klanken van de beatbands schuilt toch buskruit: de strijd tegen
de oudere generatie ( oud is ouder dan 25 jaar!!) Vooral de Stones vertegenwoordigen die rebelse kant –
( I can’t get no) Satisfaction (1965) tegen ‘het klootjesvolk’.In 1964 loopt een optreden van hen in het Kurhaus
te Scheveningen volledig uit de hand.
The Who verwoordt het generatieconflict in ‘My Generation’. Zij maken van slopen hun act, gitaren
worden aan het eind van hun optreden kapot geslagen. Om zich nog meer van andere bands te
onderscheiden hullen zij zich in de laatste mode van de Londense Carnaby street: tegendraads;
The Unio Jack als colbert, een provocatie want… is het een jas of een vlag?
Een ander Carnaby kledingstuk om te provoceren is de minirok.
The Rolling Stones
Pete Townshend ( the Who) : uit ‘My Generation’: ‘I hope i die before i get old’.
Britse popmuziek
Sgt. Pepper: Het image is
van belang. De Beatles heffen hun
tot dan toe tamelijk keurige imago op
met het uitbrengen Sgt Pepper’s
Lonely Hearts Club Band. De hoes,
ontworpen door de popkunstenaar
Peter Blake laat een verwarrend
groepsportret zien in de traditie van
Rembrandts Nachtwacht. De plaat is
kunst: teksten staan afgedrukt, een
symfonieorkest speelt mee, een
veelheid aan stijlen, ongebruikelijke
instrumenten (sitar, draaiorgel,
melotron- voorloper van de
synthesizer), fragmenten van
alledaagse geluiden enz.
Alle onderdelen zijn onlosmakelijk
onderdeel van één concept.
Lonely Hearts: het is eenzaam aan de top. De Beatles plaatsen zich
in een rij personen die publiek bezit zijn, wier identiteit door de
media geofferd is voor de massa.
Sgt.Pepper
Ravi Shankar
Streetgangs en hippies
‘Straatmusicals’: Eind van de jaren zestig illustreren ‘Hair’ en Woodstock het Amerikaanse
antwoord op de Britse invasie. Tien jaar eerder breken Jerome Robbins en Leonard Bernstein met de
musicaltraditie waarbij het verhaal ondergeschikt is. In West Side Story vormen dans, verhaal en muziek
een eenheid. In de mise-en-scène ontbreekt de glitter en glamour. Het verhaal gaat over twee rivaliserende
jeugdbendes. Maria en Tony zijn de eigentijdse Romeo en Julia.
Hair: De geruchtmakende musical Hair van James Rado en Gerome Ragni is de hippie-variant op West
Side Story. Hair gaat over een generatieconflict, tussen naar vrijheid hunkerende jongeren en de burgerlijke,
gezagsgetrouwe ouders. Kakelbonte kleding, blote lichaamsdelen en lange haren zijn schokkend voor het
klassieke theaterpubliek. Drugs zijn bevrijdend, blank en zwart zingen, dansen en vrijen met elkaar.. De muziek
is afgeleid van de rockmuziek. Hair zet zich af tegen het commerciële Broadway maar staan daar uiteindelijk
zelf ook. Tegen de achtergrond spelen de protesten tegen de Vietnam-oorlog. West Side Story en Hair zetten
de realiteit van de straat om in een wervelende theatershow.
Fragment:
‘America’
(film)
Fragment
‘Let the
Sunshine in’
Streetgangs en hippies
Woodstock: 1969 een driedaags popconcert voor een half miljoen mensen. Het is het belangrijkste
wapenfeit van de hippiebeweging. Naast de sitar-muziek van Shankar staan veel muziekstijlen op het
programma. Britse pop door The Who, Amerikaanse popmuziek : country-rock waarin rock en country
samensmelten. Crosby,Stills and Nash treden daar voor het eerst op. De Britse pop loopt ten einde, het
initiatief ligt nu bij de V.S.
Jimi Hendrix (1942-1970) is de sensatie. Zijn muziek is een combinatie van rhythm and blues en de
psychedelische rock. Hij geselt zij gitaar zodanig dat het lijkt of het geluid van de B-52 bommenwerpers in
het Amerikaanse volkslied doorklinken. Woodstock huilt om Vietnam.
Fragment:Woodstock:
Jimi Hendrix:Purple Haze
Jimi Hendrix
De storm
Aktie Tomaat: Vanaf 1965 ondergaat ook Nederland een metamorfose,
invloed van kerk en staat verminderen, de kunstenaars moeten om. Amsterdam is
de geboorteplaats van Provo in 1965, een tegenbeweging die met vreedzame en
ludieke acties (happenings) wil provoceren.
De theaterwereld schudt ook op haar grondvesten door de Aktie Tomaat: uit
protest tegen het gezapige jubileumprogramma van de A’damse stadsschouwburg
gooien twee theaterstudenten zeven tomaten op het toneel. Maanden van acties,
rellen en discussies volgen met als resultaat dat het kritisch theater – kritisch naar de
maatschappij en de kunst- meer kans krijgt zich te ontwikkelen.
Shakespeare of camping: Het Werktheater wilde een film maken
met da camping als onderwerp. Het scenario werd op de valreep echter democratisch
weggestemd, waardoor al improviserend de film Camping (1978) werd gemaakt.
Het werktheater is een coöperatieve vereniging waarin iedereen al werkend meespeelt
en meebeslist over de inhoud van het programma.
Zij laten zich leiden door maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Thema’s zoals:
democratie, psychiatrie( ‘Toestanden’), bejaardenzorg (‘Avondrood’). Omdat zij een
breed publiek willen bereiken spelen zij buiten het theater in ziekenhuizen, scholen,
gevangenissen e.d. De democratische ideologie verbiedt het gebruik van hoofdrolspelers.
De storm
Speelhuis: Het episch theater van Brecht staat model voor de
theatervernieuwing. Maatschappelijke betrokkenheid is een must. De nieuwe
gezelschappen wijzen het ‘Theater met een hoofdletter’ af. Deze afkeer bepaalde
ook het uiterlijk van ‘t Speelhuis in Helmond van de architect Piet Blom: alle status
van een traditioneel theatergebouw worden ontkent. Het is een multicultureel
centrum, een benaming die te elitair is, vandaar de naa ‘t Speelhuis. Er is geen
echte hoofdingang, heel veel vertrekken, van alle kanten toegankelijk. Het interieur
is een – door Har Sanders op het beton geschilderde- circustent, inclusief de
arena-achtige opstelling van het publiek. Geheel in lijn van Bertold Brecht keert
deze indeling zich tegen het ‘lijsttoneel’ met haar scheiding tussen het toneel en de
donkere zaal juist zo groot mogelijk is.
Pop om op te dansen
Twist en Hully Gully: De rock-’n-roll geeft een grote impuls aan de gezelschapsdans: dansen
voor je eigen plezier. Begin 20e eeuw ontstaan (naast de wals) een scala aan ballroomdansen zoals: foxtrot,
quickstep en de Latijns-Amerikaanse tango, rumba en paso doble. Ook de Jazz is oorspronkelijk dansmuziek.
Er komt in de dans meer ruimte voor eigen invulling en improvisatie en de dansen krijgen steeds meer een
sensueel karakter.
In 1960 lanceert Chubby Checker in een Am. Tv show de twist, een dans bijna zonder lichamelijk contact. De
dans wordt een rage. En daarmee ook interessant voor de commercie, nieuwe dansen volgen: de Hully Gully,
Locomotion, Bird, Pony, Mashed Patato en Watusi. Het gaat bij al deze dansen vooral om de combinatie van
een pakkende naam met een bijbehorend pasje.
Fragment:
Chubby Checker
Fragment:
Hully Gully
Pop om op te dansen
Soul en Funk
Geregisseerde pasjes: Gelijdelijk ontstaan er twee richtingen in de popmuziek: de progressieve
rock- luistermuziek en de commerciële pop gericht op het dansen. Vanaf 1965 is de soul toonaangevend.
Zwarte artiesten ontwikkelen deze stijl – met veel blaasinstrumenten- vanuit de kerkzang(gospel) en de ritmiek
van de rhythm and blues. Het platenlabel Motown bepaalt zelfs het uiterlijk van de zwarte artiesten (
ontkroezen, ‘nette’ pasjes’). Het handelsmerken van The Surpremes – de bekendste zwarte act van de sixties zijn de simultane danspasjes, modieuze outfit en een strakke regie.
James Brown is de grondlegger van de soulvariant waarbij alles draait om een repeterend, opzwepend ritme:
de funk (smerig). Bas en drums bepalen de groove, de ritmische basis waarop je kunt dansen, de andere
instrumenten leggen hun accenten over dit ritme. Een strak geregisseerde band met zijn typisch krijsende
stemgeluid.
Fragment:
Supremes: Baby Love
Fragment:
James Brown
Pop om op te dansen
Disco:In 1977 neemt producer Giorgio Moroder een nummer op met als basis een repeterend synthesizer-
loopje in een vierkwartsmaat uit een drumcomputer. Zijn vaste zangeres Donna Summer improviseert wat op
het ritme: ‘I feel love’ wordt een wereldhit en de disco breekt door. In ‘Last Dance’ is de kenmerkende -glad
geproduceerde- disco-sound te horen.
Disco wordt geboren in de discotheek, aanvankelijk een hippe club voor vrije geesten, maar door films als
‘Saterday Night Fever’ krijgt ook het grote publiek de disco-koorts. Spiegelbollen en kleurige lichten. Disco gaat
verder op de zwarte soultraditie maar het up-tempo ritme wordt nu voortgestuwd door een vierkwart-bassdrum
op iedere tel: de discobeat. Veel aandacht voor mode en uiterlijk en daardoor commercieel aantrekkelijk. De
vrolijke en nette discostijl staat lijnrecht tegenover de ruige rockcultuur.
Fragment:
Donna Summer, I feel love
Fragment:
Saterday Night Fever
Stromingen in de rock
Symfonische rock: Parallel aan de aan de ‘vrolijke’ pop ontwikkelt zich pop die steeds meer
luistermuziek wordt. Minder ‘roll’, de rocksongs worden complexer. Wat The Beatles al in Sgt. Pepper startten
zet de symfonische rock deze lijn door. Queen is een van de bekendste symfonische rockbands. De muziek
van Queen doet denken aan opera door gebruik van klassieke muziek/instrumenten en meerdere muzikale
thema’s binnen een nummer. Van de elpee A Night in the Opera komt het nummer ‘Bohemian Rhapsody,
(volgens velen de meest complete rocksong). Door gebruik van moderne studiotechnieken lijkt
viermansgroep veel groter.
De botte bijl: ‘I am an antichrist’ schreeuwt Johnny Rotten van de Sex Pistols. Tekst en het rauwe
agressieve geluid veroorzaken een golf van verbijstering. Heilige huisjes worden omver getrapt. De boodschap
’no future’ komt op het moment dat Engeland in een economische crisis zit. Ondanks tegenwerking scoort de
groep grote hits zoals ‘Anarchy in the U.K.’. Zij inspireren veel anderen ook bandjes op te richten. Zo verspreidt
de punk zich snel. Punk verzet zich tegen alles wat maar commercieel en geïnstitutionaliseerd is. Punk brengt
de pop terug naar haar oervorm: de ongekunstelde energie van de vroege rock-’n-roll.
Do it yourself is de levenshouding: eigen muziek, eigen kleding- gescheurd en beschilderd, eigen
kapper- stekelig piekhaar. In de muziek is punk de tegenpool van de keurige disco.
Fragment:Sex Pistols:
Anarchy in the U.K.
Stromingen in de rock
Reggae:
Punk overheerst zo dat ‘intelligente’ popstijlen nauwelijks voet aan de grond krijgen, er is geen
plaats meer voor geraffineerde composities en muzikale bombast omdat muziek niet bedacht mag klinken
maar puur en recht voor z’n raap. In Reggae – afkomstig van Jamaica- klink deze oprechtheid wel door.
Reggae weerspiegelt de smeltkroes van culturen- Afrikaanse, Caribische en westerse invloeden. De stijl – in
1950- ontstaan kent veel varianten maar altijd is de strakke ritmische bas met een voortdurend herhaald
melodisch motief te horen: het typisch hakkelend reggae-ritme. Met Bob Marley breekt de reggae
internationaal door, ook omdat hij zich verzet tegen het systeem evenals de punk dat doet.
Hij streeft naar een ‘zwarte revolutie’ waarbij spiritualiteit en gelijke rechten centraal staan.
Dat popmuziek goed in staat is zichzelf te vernieuwen blijkt uit
de muziek van Clash. Via punk naar reggae-beat: ‘Guns of Brixton’.
Bob Marley
UB 40:
‘Wise men say’
Stromingen in de rock
Heavy metal: Alles in de metal is extreem: het volume, de snelheid en de vaak gewelddadige
teksten. Ontstaan aan het eind van de jaren zeventig uit de hardrock en is de tegenhanger van zwarte soul
en disco. Metal is een typisch blanke muziek. Dansen hoeft niet, beter: headbangen. Bekende bands zijn de
Slayer en Metallica. Metal is technisch ingewikkeld door de hoge snelheid en ingewikkelde patronen. De
muziek roept een duistere en agressieve sfeer op. Teksten zijn vaak doordrenkt van dood en verderf.
Sommigen vrezen dat heavy metal een verderfelijke invloed heeft op de jeugd. Metal-artiesten benadrukken
zelf het theatrale karakter van hun muziek. Het gaat veel meer de om het romantische griezel-esthetiek.
Fragment:
Slayer: Angel of Death
Samenvatting
*Na 2e W.O. Am. Cultuur bepalend.
*Technische ontwikkelingen in stroomversnelling: Film, radio, Televisie.
*Massamedia en Massacultuur. Batman.
*Kunst sluit daar bij aan. Musicals.
*Grote invloed van de commercie. Soaps.
*Ontstaan Pop-Art. The American Dream.
*Ontstaan Rock-‘n-roll 1954: eerste popster Elvis Presley.
*Ontstaan pop-muziek.
*Na 1960 Britse pop-bands. Beat-muziek. Beatles, Rolling Stones.
*Anti-burgerlijke popconcerten: The Who.
*Afzetten tegen Vietnam-oorlog: Love and peace, Hair, Woodstock.
*Democratisering van het toneel.
*Maatschappelijk betrokken collectief.
*Pop om te dansen: Twist, Soul en Disco.
*Ontstaan Symfonische rock.
*Punk tijdens Britse crisis.
*Regae.Heavy metal.