Transcript Presentatie Margriet Sitskoorn

Lusten en Lasten
in de Hersenen:
De pensioencellen
in uw brein
Congres
Pensioenvisie 2011
Delta Lloyd
13 oktober 2011
Prof. Dr. Margriet Sitskoorn
Universiteit van Tilburg
Een ontdekkingsreis
Naar de krachten die
ons gedrag sturen
En die de gedachten, emoties en
reacties op het pensioenakkoord
bepalen
Laten we beginnen
met een veel
voorkomende
sturende kracht.
Hebzucht
Wie verzamelt er hier?
Wat?
Van alles en nog wat
Laten we hebzucht wat verder
evalueren met een spel
Dictatorspel
Enveloppe 10.000 euro
Wat doe je?
Laten we een kleine verandering doorvoeren
en zien wat er gebeurt
Ultimatumspel (veto)
Wat doe je? En waarom?
(vanuit gezichtspunt verdeler)
De ander
Hoe voelt degene zich
die oneerlijk is behandeld?
(eerlijke producten, goed
uitlegbaar)
Wat wil je doen als je oneerlijk behandeld wordt?
Pijnnetwerk (Insula, ACC)
Wederkerig straffen. Nucleus caudatus
(De Quervain et al., 2004)
Genot en pijn reguleren ons gedrag.
Genot en pijn reguleren ons gedrag.
Genot
PIJN
Dat doen ze ook voor ten aanzien van
wat nobelere doeleinden
en dat kan ik u in
een oogopslag duidelijk
maken
Bekijk het volgende filmpje
en vertel me wat u voelt
Empathie
Je kunt voelen
wat een ander voelt
Iemand pijn zien hebben activeert ongeveer
dezelfde hersengebieden als zelf pijn hebben
(bv. insula en anterieure cingulate hersenschors)
(Singer & Lamm, 2009)
Onze hersenen zijn niet alleen egoïstische hersenen,
gericht op eigenbelang,
het zijn ook sociale hersenen,
gericht op anderen en op hun belang.
Prosociaal gedrag
Geven
Beloningsnetwerk
(Moll et al. 2006, Harbaugh et al. 2007)
Trustgame (Tabibnia., et al. 2008)
(anderen helpen, samenwerken,
vertrouwen)
Beïnvloeden prosociaal gedrag
Wederkerige eerlijkheid, beloningssysteem, nucl.
caudatus en OFC, positieve reinforcement
Oxytocine
Ook dit gedrag stimuleert het genotsnetwerk
Pijn, Genot en Overleven
Pijn en genot
motiveren ons om
fysiek en sociaal
gedrag te vertonen
dat belangrijk is om te
overleven
• Eten (honger, pijn, eten zoeken, eten, genot)
• Drinken,
• Voortplanten
• Goederen verzamelen
• Ontwikkelen, groeien, kennis verzamelen
• Bij de groep horen, eenzaamheid
(oa eerlijk zijn, vriendelijk zijn, status
verwerven, sociale interactie, enz)
Ons pensioen is goed onder te brengen onder de zaken die ons
helpen te overleven. Veranderingen grijpen daarom hard in
in ons pijn en genotssysteem
Maar is dit alles niet wat primitief?
Pijn en Genot
?
Kunnen we op basis van pijn en genot goed overleven?
En laten we alles door pijn en genot bepalen?
Nee, een systeem alleen op basis van
pijn en genot werkt niet perfect
- Soc. en lich. behoeften
kunnen strijdig zijn
-Blijven schreeuwen om
bevrediging ook al niet meer
nodig voor overleven
-KT en LT bevrediging
-Macht doet sociale
behoeften vergeten
Lust vrouw vriend, geld verdeling
Blijven eten, blijven verzamelen
Shoppen ipv probleem aanpakken, alcohol, drugs
Spullen, luiheid en eenzaamheid
Een systeem alleen op basis van pijn en genot
leidt tot ongezond gedrag: psychisch en lichamelijk
Er is nog een belangrijke kracht die ons gedrag stuurt
En dat brengt ons bij de PFC
Derde kracht: PFC, VMPFC
planning, consequenties, sturen
door feedback, inhibitie,
abstract denken, complexe
beslissingen, flexibiliteit,
motivatie, LT denken, LT
geheugen. Creativiteit, maatschappelijke betrokkenheid,
waarden,leiderschap,
verantwoordelijkheid
Derde kracht: de manager van onze hersenen
Wijsheid
Lange termijn denken,
goed beslissen, inhibitie
Zelfinzicht, leren op
basis van feedback enz
(Meeks en Jeste 2009)
Prefrontale hersenschors
Wijsheid
Neurobiologische
systeem van wijsheid
Meeks en Jeste (2009)
Optimale balans tussen de functies van de
evolutionair oudere hersengebieden (pijnen genotssysteem) en de nieuwere
gebieden (PFC)
Ontwikkelt over tijd
puberteit
Ontwikkeling van het brein
Synaptogenese
Neurogenese
Pruning (ruis)
Myelinisatie
www.loni.ucla.edu/~thompson/DEVEL/dynamic.html
Prefrontale hersenschors ontwikkeling vooral in de puberteit
Maar blijft bij blootstelling aan de juiste informatie doorontwikkelen
Wijsheid
Neurobiologische
systeem van wijsheid
Meeks en Jeste (2009)
Optimale balans tussen de functies van de
evolutionair oudere hersengebieden (pijnen genotssysteem) en de nieuwere
gebieden (PFC)
Maar ook volwassenen worstelen er nog
voortdurend mee
Maar er zijn verschillen tussen mensen
Aanleg
Leren
Structuur en werking van de hersenen
(o.a. Yamasue et al., 2008, Lebreton et al., 2009,
Cacioppo et al., , Tankersley et al., 2007)
Omgeving: Macht, omgang altruïsten en egoïsten,
hoe jezelf behandeld wordt, mate van
sociale geïsoleerdheid, geldende sociale regels,
gedragstherapie(o.a. Singer en Lamm, 2009; Spitzer et al., 2008,
van Kleef et al.,2008; Galinsky et al., 2006)
Het gedrag is te sturen: Neuroplasticiteit
Verschil mannen en vrouwen
Overeenkomsten
groot
Sexeverschillen
aanvankelijk klein
Sociale vaardigheden
Volume
Volgroeid. Praktijk?
Taal (invloed spel, lezen enz.)
Ruimtelijke vaardigheden (invloed)
Competitie, openlijk, heimelijk
Hersenen en gedrag
Hersenen
Lichamelijke-, materiële-, sociale- beloningen en straffen werken in op ons
genot en pijnnetwerk en bepalen onder invloed van onze frontale
hersenschors wat we willen, voelen, denken en doen.
Dit is op basis van kennis van de hersenen te voorspellen en te beïnvloeden.
De krachten die ons gedrag sturen, verklaren waarom
en hoe we zullen reageren op het pensioenakkoord
PIJN
GENOT
WIJSHEID
Overleven en ontwikkelen
Werking door evolutie bepaald
Als je die krachten kent kun je gedrag en emoties niet alleen
voorspellen maar ook beïnvloeden.
Meer lezen?