CPBW: Wat is het (niet)?

Pascal Meyns 2012

Welzijn als Overlegmaterie 2012 2

Oorspronkelijk: (technische) veiligheid Recenter: aandacht voor gezondheid, pesten, … => welzijn Welzijn als Overlegmaterie 2012 3

De 7 welzijnsdomeinen

 Arbeidsveiligheid  Gezondheid  Psychosociale aspecten door het werk (incl. pesten, geweld en ongewenst seksueel gedrag op het werk)  Ergonomie  Arbeidshygiëne  Verfraaiing van de werkplaatsen  Milieu (met invloed op de werknemers) Welzijn als Overlegmaterie 2012 4

Welzijn als Overlegmaterie 2012 5

1. Sociaal Overleg: elk zijn specialiteit

Twee overlegorganen: — OR: sociaal-economische materie — CPBW: welzijnsmaterie

Eén gemengde groep:

— Afvaardiging: concrete individuele dossiers & collectieve onderhandelingen (cao,…)  Elk zijn domein, maar overlapping Welzijn als Overlegmaterie 2012 6

CPBW - Samenstelling

 Het ondernemingshoofd  Afgevaardigden van het personeel  Secretariaat: — De interne dienst (of preventieadviseur) neemt deze taken waar — De agenda en notulen minstens 8 dagen op voorhand bezorgen — Verplichte documenten tijdig en correct bezorgen (bv. jaarverslag, zie verder) — De adviezen bezorgen (deze moeten door de preventieadviseur opgesteld zijn)  Voorzitter — “de werkgever” (ondernemingshoofd of vervanger met beslissingsbevoegdheid) Welzijn als Overlegmaterie 2012 7

CPBW – Samenstelling (2)

 Andere Leden?

— Soms verplicht: bv. arbeidsgeneesheer bij bespreking medisch jaarverslag — Er kan afgesproken worden dat anderen het CPBW kunnen volgen — Permanent of 1-malig (“occasioneel lid”)  Voorbeelden: — Specialisten in een domein (bv. een specialist over een bepaalde machine) — Vakbondssecretaris na afspraak — Externe preventieadviseurs (bv. Arbeidsgeneesheer) — Facility Management (als er dikwijls dingen voor hen besproken worden) — … Welzijn als Overlegmaterie 2012 8

CPBW – Vergaderingen

 De werkgever zorgt ervoor dat het CPBW minstens maandelijks samen komt  Of op vraag van 33% van de personeelsafgevaardigden  In het gebouw van het bedrijf waarvoor ze bevoegd zijn Welzijn als Overlegmaterie 2012 9

CPBW – Samenstelling & Werking

Heb je als lid van het CPBW een vraag of opmerking?  Wacht niet tot de volgende vergadering  Raadpleeg de preventieadviseur direct Welzijn als Overlegmaterie 2012 10

CPBW – 4 soorten opdrachten

 Voorafgaand advies geven  Akkoord geven  Voorstellen doen  Informatierecht Welzijn als Overlegmaterie 2012 11

CPBW - Voorafgaand advies geven

Het CPBW geef voorafgaand advies over:  beleidsmaatregelen ivm welzijn — planning en invoering van nieuwe technologieën ivm welzijn — planning van het welzijnsbeleid in jaaractieplan / globaal preventieplan (zie verder)  preventiemaatregelen  de diensten waarop beroep gedaan wordt — bv. Externe dienst PBW of Externe dienst technische keuring  de interne dienst — samenstelling — werkingsmiddelen Welzijn als Overlegmaterie 2012 12

CPBW – Akkoord geven

 De minimumduur van het contract voor de preventieadviseur  De aanduiding en vervanging van — de preventieadviseur (altijd intern) — arbeidsgeneesheer (indien interne) — psychosociale-preventieadviseur (intern): unanimiteit nodig  « Andere door de wet voorgeschreven gevallen » — vnl ivm afwijkingen van temperaturen, afwijkingen van aantal sanitaire installaties, …  Hoeveel stemmen zijn een « akkoord »?  Vastleggen in het huishoudelijk reglement (zie verder) Welzijn als Overlegmaterie 2012 13

CPBW – Voorstellen doen

Het CPBW kan in de eerste plaats voorstellen doen rond het jaaractieplan en het globaal preventieplan. (zie verder) Welzijn als Overlegmaterie 2012 14

CPBW - Informatierecht

De werkgever geeft alle nodige informatie om de werking mogelijk te maken: - indienststellingsverslagen - aankoop en gebruik arbeidsmiddelen - aankoop persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen - een overzicht van alle risico’s en maatregelen - (jaarlijks) overzicht milieubeleid Welzijn als Overlegmaterie 2012 15

Let op ! CPBW is niet…

 De klusjesdienst Kapotte lampen, … horen niet thuis in het CPBW  Facility management De kwaliteit van het toiletpapier of koffie horen niet in het CPBW.

 Een manier om je leidinggevende niet te moeten aanspreken op ongewenste situaties: Spreek eerst de leidinggevende aan, kom pas daarna naar het CPBW met het probleem => Nodig facility management / klusjesdienst desnoods apart uit om deze klachten door te geven. Welzijn als Overlegmaterie 2012 16

2. Interne dienst PBW (IDPBW)

 1 of meerdere interne preventieadviseurs  Indien meerdere: 1 officieel de leiding  Preventieadviseur is wettelijk verplicht in loondienst  Beschermd statuut  Secretaris CPBW  Heb je concrete vragen over zijn rol, taken,… => vraag het steeds direct aan de preventieadviseur zelf.

Welzijn als Overlegmaterie 2012 17

Onze interne Dienst PBW

Wie maakt er deel van uit?

Welzijn als Overlegmaterie 2012 18

3. Externe Dienst PBW

 Verplichte aansluiting (tenzij alles intern)  Multidisciplinair: — Preventieadviseur arbeidsveiligheid — Preventieadviseur-arbeidsgeneesheer — Preventieadviseur arbeidshygiëne — Preventieadviseur psychosociale aspecten — Preventieadviseur ergonomie Welzijn als Overlegmaterie 2012 19

Onze Externe Dienst PBW

 Bij wie zijn we aangesloten?

 Welke domeinen nemen ze waar? (wat intern, wat extern) Welzijn als Overlegmaterie 2012 20

4. Directie & Leidinggevenden & werknemers

 “De werkgever treft de nodige maatregelen ter bevordering van het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.”

(Welzijnswet, art. 5§1)

 “De leden van de hiërarchische lijn voeren elk binnen hun bevoegdheid en op hun niveau het beleid van de werkgever met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk uit.”

(KB Welzijnsbeleid, art. 13)

 “Iedere werknemer moet in zijn doen en laten op de arbeidsplaats, overeenkomstig zijn opleiding en de door de werkgever gegeven instructies, naar zijn beste vermogen zorg dragen voor zijn eigen veiligheid en gezondheid en deze van de andere betrokken personen.”

(Welzijnswet, art. 6)

Welzijn als Overlegmaterie 2012 21

5. Andere: Vertrouwenspersoon

 Voorlopig niet verplicht, maar sterk aangeraden  Denk na over wie je neemt  Moet goedkeuring CPBW wegdragen  Rapporteert anoniem (via register) Welzijn als Overlegmaterie 2012 22

Welzijn als Overlegmaterie 2012 23

Wat denkt de wet? Grote lijnen…

Voorbeeld EHBO

Oude denkwijze wetgeving:

EHBO-koffer bevat vast aantal onderdelen.

Nieuwe denkwijze wetgeving:

Bekijk wat voor ongevallen je kan hebben en maak een aangepaste EHBO-koffer. bv. Veel kans op brandwonden = “voldoende” zalf

Gevolgen:

 wetgeving is minder strikt omschreven, enkel het doel (  middel)  Je moet nadenken én overleggen/overtuigen. Welzijn als Overlegmaterie 2012 24

1. Welzijnswet

 Basiswet die alle grote principes bevat rond PBW — De 7 welzijnsdomeinen (ken je ze nog?) — De verplichting om een interne dienst PBW op te richten — De verplichting om aanvullend beroep te doen op een externe dienst volgens noodzaak — De preventiebeginselen (preventiehiërarchie) — … Welzijn als Overlegmaterie 2012 25

Preventie in de enige goede volgorde

 Zorgen dat het gevaar er niet is: — Verwijderen: bv. magazijnrekken lager maken, zodat er niets hoog gestapeld kan worden — Vervangen: bv. gebruik een ander product ter vervanging van asbest — Anders gaan werken: bv. geen nachtwerk meer ter voorkoming van gezondheidsproblemen/sociale problemen  Zorgen dat ons niets kan overkomen — Bv. een reling zetten aan een trap beschermt iedereen die de trap neemt  Zorgen dat jou niets kan overkomen — Bv. een lasbril beschermt de ogen van de lasser, en alleen die van de lasser  Is er toch schade, hou ze dan zo klein mogelijk — Bv. sprinklers zorgen ervoor dat brand niet kan uitbreiden of zelfs uitdooft  Zorgen dat het gevaar zichtbaar is — Bv. bordje “opgelet slipgevaar” Welzijn als Overlegmaterie 2012 26

Preventie in de enige goede volgorde

 Marthon lopen?  Wil je vermijden dat iemand loopt? Hang bordje bij inschrijvingsloket  Vermijden blessure: word toeschouwer of helper  Moet je bewegen? Ga wandelen  Moet het marathon zijn?

Ga rolschaatsen  Moeten jullie het echt lopen?

Organiseer een rustpunt  Moet je echt lopen?

Koop goede schoenen  Maak het gevaar zichtbaar Welzijn als Overlegmaterie 2012 27

Preventie in de praktijk

Som samen enkele gevaren op en zoek samen naar een oplossing die rekening houdt met de volgorde van de preventiehiërarchie.

Welzijn als Overlegmaterie 2012 28

2. Codex: Bijzondere werknemers en situaties

 Codex = geheel van uitvoeringsbepalingen voor de basisprincipes van de welzijnswet = praktische invulling  Er zijn aparte bepalingen over: — Moederschapsbescherming — Jongeren op het werk — Stagiairs — Uitzendarbeid — Manueel hanteren van lasten — Nachtarbeiders en werknemers in ploegendienst — …  Hou hier steeds rekening mee als je er mee te maken hebt. Raadpleeg je preventieadviseur en/of arbeidsgeneesheer.

Welzijn als Overlegmaterie 2012 29

Hoezo, verwarrende begrippen?

     Bijna-ongeval: — hoogstens materiële schade — — soms geen schade nooit lichamelijke schade Arbeidsongeval: — plots voorval tijdens het werk of verbonden aan het werk — met lichamelijke schade Woonwerkongeval — ongeval op weg van of naar het werk — verzekerd, maar niet in statistiek als arbeidsongeval — « gebruikelijke weg » Beroepsziekte — erkenning nodig — — procedure (en info) via arbeidsgeneesheer FBZ keert uit na erkenning Beroepsgerelateerde ziekte/aandoening — verzekerd? Waarschijnlijk niet — preventie enige manier om problemen ivm vergoeding te voorkomen Welzijn als Overlegmaterie 2012 30

 Bijna-ongeval: — vb. Geparkeerde aanhangwagen raakt los en rijdt tegen gevel  Arbeidsongeval: — vb. Arbeider valt van ladder tijdens de uitoefening van de job en breekt been  Woonwerkongeval — vb. Werknemer valt met fiets op de korste weg naar huis — vb. Werknemer heeft auto-ongeval op weg van het werk naar de crêche  Beroepsziekte — vb. Longkanker door asbest  Beroepsgerelateerde ziekte/aandoening — vb. Poetsvrouw met tenniselleboog Welzijn als Overlegmaterie 2012 31

3. ARAB: Hoe het was

 Oude wetgeving die bijna vervangen is.

 Oude manier van denken  Belangrijke nog bestaande stukken in het ARAB — Brand — Klimaat (temperatuur, …) — Sociale voorzieningen (toiletten, refter,…) Welzijn als Overlegmaterie 2012 32

4. Andere Wetgeving

CAO 100 als voorbeeld  CAO100 verplicht elk bedrijf om afspraken te maken over alcohol/drugs  CAO100 verbiedt niet alle gebruik van alcohol Welzijn als Overlegmaterie 2012 33

CAO100: Afspraken in ons bedrijf

 Fase I: …  Fase II: … Welzijn als Overlegmaterie 2012 34

Welzijn als Overlegmaterie 2012 35

Bespreking middelen

1.

Huishoudelijk Reglement 2.

Globaal Preventieplan (GPP) 3.

Jaarlijks Actieplan (JAP) 4.

Maandverslag 5.

Jaarverslag 6.

Risicoanalyse (wordt verder in detail uitgewerkt) 7.

Rondgang 8.

Verslag medisch toezicht Welzijn als Overlegmaterie 2012 36

6. Risicoanalyse (RA)

 Twee stappen in elke RA — Gevaren verzamelen (zie eerder) — Risico inschatten    Hoe vaak komt het gevaar voor? Bv. 1 keer per dag of 1 keer per jaar Hoe groot is de kans dat het fout gaat als het voorkomt? Bv. bijna onmogelijk tot bijna zeker Hoe erg is het als het fout gaat? Bv. een pijnlijke vinger, beenbreuk of dood  Afhankelijk van hoe vaak én hoe ernstig: volgorde maken belangrijkste risico’s  Volgorde bepaalt waar je eerst aan gaat werken  Als je de grootste risico’s aangepakt hebt, begin je opnieuw (zie eerder: PDCA)  RA moet op alle 7 de welzijnsdomeinen uitgevoerd worden (zie eerder) Welzijn als Overlegmaterie 2012 37

6. Risicoanalyse (RA): wie doet wat?

Werkgever: Voorziet middelen en strategie Leidinggevenden: voeren de RA uit m.b.v. advies PA Preventieadviseur: werkt mee aan de inventaris vd gevaren, geeft advies inschatting, en stelt maatregelen voor CPBW: Adviseert & promoot het correcte gebruik vd RA, maar voert NIET zelf uit Welzijn als Overlegmaterie 2012 38

Overlopen voorbeeld RA

Welzijn als Overlegmaterie 2012 39

Besluit: Dé essentie voor de komende vier jaar

Welzijn als Overlegmaterie 2012 40

Welzijn als Overlegmaterie 2012 41

Besluit: dé essentie komende vier jaar

• De preventieadviseur is: neutraal (geen directie, geen vakbond) • adviseur die goede raad geeft over welzijn (  ‘zorgen voor veiligheid’) • eerste aanspreekpunt en steeds toegankelijk (ook buiten het CPBW om) • niet alleen: ook de arbeidsgeneesheer en de preventieadviseur psychologische aspecten zijn als preventieadviseur aanspreekbaar. Ook al zijn ze niet ‘in huis’.

Welzijn als Overlegmaterie 2012 42

Besluit: dé essentie komende vier jaar (2)

• De directie en leidinggevenden zijn: verantwoordelijk voor de veilige werking van het bedrijf & welzijn tout court • De medewerkers: respecteren alle richtlijnen, • • melden gevaarlijke situaties voor zichzelf en collega’s gebruiken hun gezond verstand Welzijn als Overlegmaterie 2012 43

Besluit: dé essentie komende vier jaar (3) Welzijn is enkel mogelijk via:

•

open communicatie

•

correcte communicatie

•

samenwerking/overleg met alle spelers:

• • • CPBW staat niet alleen Externe spelers (arbeidsgeneesheer, …) Interne spelers (leidinggevenden, directie, …) Welzijn als Overlegmaterie 2012 44

Gezondheidstoezicht: Wie en hoe?

 De risicoanalyse geeft een overzicht van de posten die onderhevig zijn aan gezondheidstoezicht  Schriftelijk advies arbeidsgeneesheer  Advies CPBW  Verantwoordelijkheid van de werkgever Le bien-être comme sujet de concertation 2012 45

Onderworpen categorieën

 Veiligheidsfunctie  Functie met verhoogde waakzaamheid  Activiteit verbonden aan voedingswaren  Activiteit met welbepaald risico — Chemische/biologische/fysische agentia — Ergonomische beperkingen, zwaar werk, monotoon of tempogebonden werk — Aantoonbare psychische belasting van het werk Le bien-être comme sujet de concertation 2012 46

Bijzondere groepen van werknemers

 Jongeren  Stagiairs, leerlingen, studenten  Mindervalide werknemers  Zwangere werknemers  Interimairs  Ploegen- en nachtarbeid Le bien-être comme sujet de concertation 2012 47

Voorbeeld: moederschapsbescherming

 De werkgever stelt m.b.v. de arbeidsgeneesheer een beleid op om zwangere werkneemster te beschermen, inzonderheid tegen “reprotoxische producten”  Dit beleid is besproken en goedgekeurd in het CPBW  De arbeidsgeneesheer onderzoekt de zwangere werkneemsters en beslist, op basis van de werkpost , de risico’s en het beleid: — Of ze op de werkpost kan blijven — Of gemuteerd dient te worden naar aangepast werk — Of de maatregelen verlengd worden tijdens de periode van borstvoeding Le bien-être comme sujet de concertation 2012 48

De verschillende soorten onderzoek

 Aan de eerste tewerkstelling voorafgaande medische controle  Periodiek medisch toezicht (semestrieel, jaarlijks, 3-jaarlijks, 5 jaarlijks) (i.f.v. risico en leeftijd)  Onderzoek bij werkhervatting  Spontane raadpleging (elke werknemer kan zelf het initiatief nemen om de arbeidsgeneesheer te raadplegen)  Onderzoek i.f.v. herklassering Le bien-être comme sujet de concertation 2012 49

Besluit

 De arbeidsgeneesheer werkt nauw samen met de IDPBW  Het doel is de arbeidsomgeving voor iedereen te verbeteren  Beslissingen en beleid worden gebaseerd op de risicoanalyse en wettelijke bepalingen  Het beleid houdt ook rekening met het opsporen van mogelijke beroepsziekten  De arbeidsgeneesheer is gehouden aan het medisch beroepsgeheim  Medische onderzoeken vinden plaats tijdens de werkuren en zijn ten koste van de werkgever Le bien-être comme sujet de concertation 2012 50