Transcript WADY DREWNA SĘKI I PĘKNIECIA - Innowacyjna Szkoła Zawodowa

Praca wykonana w
ramach projektu
Innowacyjna Szkoła
Zawodowa
Polska norma PN – 79 / D – 01011 w następujący sposób definiuje wady:
”…za wadę drewna okrągłego uważa się widoczne uszkodzenie lub
anomalie jego budowy i barwy oraz takie cechy naturalne, które
ograniczają zakres jego użyteczności”.
Wada drewna jest pojęciem względnym: jakaś cecha drewna może być
uznana za ewidentną wadę w jednym sortymencie, w innym może
stanowić wyjątkową zaletę.
Przykładem są poszukiwane wady, w których budowa, rysunek i barwa
drewna są nieregularne czy faliste - drewno z taką wadą jest cenione w
wyrobach artystycznych, boazeriach, niektórych okleinach.
To samo drewno w elementach konstrukcyjnych nie znajdzie
zastosowania z uwagi na słabą wytrzymałość.
W poniższej prezentacji przedstawiono dwa spojrzenia na tematykę
wady drewna;
wada drewna jako wada i jako zaleta.
Sęki to wrośnięte w drewno pnia części gałęzi o węższych
przyrostach rocznych i barwie zazwyczaj ciemniejszej niż
otaczające drewno.
•Sęki wywierają ujemny wpływ na mechaniczne właściwości
drewna, zmniejszają zwłaszcza wytrzymałość na rozciąganie
wzdłuż włókien i wytrzymałość na zginanie statyczne.
•Ujemny wpływ sęków otwartych na mechaniczne właściwości
drewna występuje w znacznie silnym stopniu w tarcicy niż w
sortymentach okrągłych.
•Ujemny wpływ sęków otwartych na trwałość drewna zależy od ich
stanu zdrowotnego i gatunku drzewa.
•Wpływają niekorzystnie na rozłupywanie.
•W drewnie gatunków beztwardzielowych liściastych sęki zepsute i
tabaczne mogą spowodować infekcję drewna przez grzyby.
•Zakłócają jednolitość budowy drewna i tym samym zmniejszają
jego użyteczność.
•Sęki zdrowe wpływają dodatnio na wytrzymałość drewna na
rozłupywanie.
•Duże walory estetyczne sęków zdrowych.
•Są niezbędne do podtrzymywania aparatu asymilacyjnego
Brewki – sęki zarośnięte
Guzy na buku – sęki zarośnięte
Sęki otwarte
Są widoczne na pobocznicy drewna okrągłego po okrzesaniu pnia z
gałęzi. Występują w drewnie wszystkich gatunków drzew, obniżają
niektóre właściwości mechaniczne drewna zależnie od stopnia
zrośnięcia sęka z otaczającym drewnem oraz liczby ich zgrupowania.
Sęki otwarte
To podłużne wypukłości w
odziomkowej części drewna
okrągłego, ciągnące się od korzeni
i znikające ku górze drzewa.
W napływach korzeniowych
odziomkowe przekroje pnia mają
kształt falisty.
•W czasie pozyskania napływy korzeniowe utrudniają ścinkę. Napływy
korzeniowe występujące na kierunku obalania są natomiast uważane za element
niepożądany i przed założeniem rzazów należy je koniecznie usunąć.
•Dużo surowca odpada w czasie przerobu w zakładach przemysłowych.
•Drewno napływowe jest wykorzystywane do produkcji sklejek.
•Dodatnio wpływa na sortyment opałowy.
•Mocniej utrzymuje drzewo w podłożu.
•Napływy korzeniowe odgrywają
dużą rolę w czasie ścinki.
Ich położenie na pniu powinno się
uwzględnić, zakładając rzazy.
Nabiegi korzeniowe występujące w
linii zawiasy (zwiększają jej
długość), zwłaszcza w drzewach z
miękką zgnilizną wewnętrzną są
czynnikiem korzystnym a nawet
pożądanym, gdyż częstokroć
umożliwiają bezpieczną ścinkę
drzewa.
Olbrzymie napływy korzeniowe połączone z dużych rozmiarów zgrubieniem
odziomkowym mogą mieć drzewa tropikalne. Jednym z takich gatunków jest tzw.
drzewo kapokowe, czyli puchowiec pięciopręcikowy. Jego napływy sięgają 12-15
m wysokości i 6-8 m średnicy.
Drewno z napływów puchowca wykorzystywane jest do produkcji sklejek.
Drzewo kapokowe jest znane także z innego powodu. Jego umieszczone w
torebkach nasiona otacza żółtawe, puchowe włókno, które jest lekkie, sprężyste i
odporne na działanie wody.
W przeszłości było wykorzystywane do wypełniania kamizelek ratunkowych.
Stąd pochodzi popularna nazwa takiej kamizelki – kapok.
•Obniżenie wartości estetycznej drewna z sinizną.
•Sinizna utrudnia nasycanie drewna.
•Intensywność barwy sinizny wiąże się z pewną obniżoną
udarnością.
•W krajach Europy Zachodniej i Północnej siniznę
uważa się często za cechę korzystną np. w boazeriach.
SINIZNA to szaroniebieskie zabarwienie drewna niekiedy prawie czarne,
wywołane przez grzyby pasożytnicze, głównie w bielu drewna iglastego
(sosna), niekiedy spotykane również u gatunków liściastych.
Sinizna pojawia się najczęściej po ścięciu drzewa, a w drzewach stojących tylko
w wypadku ich osłabienia.
Jest to stopniowe zmniejszanie się średnicy drewna w kierunku
cieńszego końca.
•Nadmierna zbieżystość obniża jakość drewna opałowego i tarcicy
• W tarcicy stanowi przyczynę powstawania pozornego skrętu
włókien, obniżając jej wytrzymałość.
•Im większa zbieżystość, tym większa wada.
•Nie przeszkadza w produkcji słupów energetycznych i
telekomunikacyjnych, wpływa korzystnie na ich wytrzymałość.
•Nie ma wpływu na sortyment opałowy
Jest to trwałe skrzywienie materiału, występujące w
jednej, dwu lub kilku płaszczyznach.
•Powoduje obniżenie wydajności surowca , tym większe im
większe wygięcie.
•Drewno z krzywizną nie nadaje się na elementy konstrukcyjne
•Nie nadaje się na surowiec tartaczny .
•Drewno z krzywizną doskonale nadaje się do budowy elementów
konstrukcyjnych taboru wodnego.
•Nie wpływa ujemnie na sortyment opałowy.
Krzywizna
Na powierzchni bocznej
znamionują go ukośne bruzdy
korowiny i ukośne napływy
korzeniowe, w drewnie zaś
korowanym – ukośne pęknięcia.
Skłonność do skrętu włókien jest
zjawiskiem powszechnym i w
pewnym stopniu dziedziczna,
przy czym czynnik genetyczny
najwyraźniej ujawnia się w
młodym wieku. Z wiekiem
drzewa coraz większy wpływ na
tworzenie skrętu włókien mają
czynniki zewnętrzne.
•Skręt włókien pogarsza wydatnie mechaniczne właściwości
drewna w stopniu tym większym, im większy jest kąt nachylenia
włókien.
•Powoduje znacznie większą kurczliwość wzdłuż włókien niż w
drewnie prostowłóknistym.
•Niewielki skręt włókien (6-10 %) nie wpływa na zmianę
właściwości mechanicznych drewna.
Skręt włókien na gatunku iglastym
•Surowiec z tą wadą jest poszukiwany ze względu na dekoracyjny
(zawiły układ włókien) wygląd drewna. Szczególnie obrzęki na brzozie,
zwane czeczotą, czy u jesionu zwane ptasim oczkiem, cenione są przez
przemysł okleinowy.
•Specjalną odmianę czeczotki, wybitnie cenioną w meblarstwie,
wytwarza brzoza karelska (Betula pendula var. Carelica).
Wartość drewna z obrzęków powodowała, że ludzie sami próbowali
wywoływać ich powstawanie. Najstarsze z takich sposobów stosowano
już w XVII w. w Algierze na drzewie o nazwie cyprzyn czteroklapowy.
Jego pień z jednej strony uszkadzano ogniem, a pędy, które wyrosły po
opaleniu pnia, powtórnie opalano. Wskutek tych działań na przeciwległej
stronie pnia, która nie była traktowana ogniem, pojawił się obrzęk.
We Francji do sztucznego wzrostu obrzęków pobudzano bukszpan. Metoda
polegała na silnym ściskaniu pnia obręczą, pod którą z pąków śpiących
intensywnie zaczynały wyrastać nowe pędy. Pędy te następnie obcinano
równo z powierzchnią korowiny, co powodowało jeszcze silniejszy wzrost
pędów z pąków śpiących, a w konsekwencji powstanie obrzęku.
W Czechach i innych krajach opukiwano pnie obuchem siekiery. Czynność tę
wykonywano wiosną w okresie pędzenia soków.
W miejscach, gdzie kambium zostało uszkodzone, przyrost drewna ulegał
zahamowaniu. To prowadziło do zniekształceń pnia, a w konsekwencji do
powstania obrzęku. Gatunkiem, który był traktowany w taki sposób, był np.
jesion.
• W drewnie konstrukcyjnym i sklejkowym obrzęk, z
uwagi na nieprawidłowy układ włókien, jest uważany
za dużą wadę, ponieważ zmniejsza wytrzymałość
mechaniczną materiału.
Spróchniałe drewno
drzew liściastych
poszukiwane w
pszczelarstwie do
podkurzaczy, ale jego
wytrzymałość jest
znikoma.
ZGNILIZNA MIĘKKA w niej następuje rozkład komórek drewna, objawiający
się nie tylko zmianą barwy drewna, lecz także zmianami fizyko – mechanicznymi
cech. Wskaźnikiem jej występowania mogą być widoczne na pobocznicy pnia
owocniki grzybów, ślady po nich lub wklęśnięcia kory.
Zgnilizna miękka występuje w drewnie wszystkich gatunków drzew i może
rozwijać się w drewnie drzew na pniu i składowanym. Przy znacznym
zaawansowaniu zgnilizny, drewno traci zupełnie wartość użytkową.
FALISTY UKŁAD WŁÓKIEN to dość regularne odchylenie w kierunku
promieniowym. Występuje w dolnej części pnia. Na przekroju promieniowym i
stycznym falisty układ włókien urozmaica rysunek drewna. Zwiększa
wytrzymałość drewna na rozłupanie i ścinanie oraz jego twardość. Drewno
niektórych gatunków obarczone wymienioną wadą jest poszukiwane do wyrobu
oklein i przedmiotów artystycznych. Charakterystyczną falistość włókien ma
jesion węgierski (Fraxinus orkus L.).
Pod kierunkiem Ewy Bernard
Uczniowie klasy drugiej
Brandys Kamil
Kotula Michael
Rumin Alan
Zespół Szkół w Tułowicach