Transcript strefa nauki

Ewa Adaszyńska
Nowa przestrzeń - nowe możliwości
Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego
Zainteresowanie biblioteką jako miejscem, jej fizyczną
przestrzenią stało się wyraźnie widoczne w latach 80.
XX wieku.
Projektowaniem bibliotek i organizacją przestrzeni zajęły
się międzynarodowe stowarzyszenia i organizacje:
 W ramach Ligi Europejskich Bibliotek Naukowych LIBER
działa sekcja LIBER Architecture Group.
 W ramach Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń i
Instytucji Bibliotekarskich IFLA działa Section on Library
Buildings and Equipment.
Obie zajmują się problemami budownictwa i architektury
bibliotek. Ich znaczenie warto podkreślić ze względu na
międzynarodową rangę organizacji i zasięg działania.
Nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania.
Wszystkie zasady i wskazówki stanowią punkt
wyjścia do własnych rozwiązań, związanych z
misją, kulturą organizacyjną i zadaniami, jakie
realizuje biblioteka.
Zależą od priorytetów organizatora biblioteki ale
zawsze kształtują relacje z otoczeniem.
Biblioteka jest częścią przestrzeni
miasta i jej architektury.

W przestrzeni uniwersyteckiego kampusu jest
integralną częścią akademickiej infrastruktury.

Tworzy własną przestrzeń nakierowaną na
użytkownika, odbiorcę nowoczesnego,
wymagającego o różnorodnych potrzebach.
 To przestrzeń wielofunkcyjna i różnorodna ale
spójna - dostosowana do potrzeb obsługiwanego
środowiska.
Biblioteka jest częścią przestrzeni publicznej
Przestrzeń publiczna stanowi istotny składnik struktury
miasta, tworzy jej swoisty „genetyczny kod”.
Przestrzeń publiczna to obszar o szczególnym
znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców,
poprawy jakości ich życia, nawiązywania kontaktów
społecznych.
Przestrzeń publiczna stanowi jeden z najważniejszych
wyznaczników kulturowych.
Przestrzeń publiczna jest
fragmentem przestrzeni
miejskiej.
Biblioteka wpisana jest w rytm miasta, zakres
proponowanych usług i funkcjonalność oferowanej
przestrzeni.
Łamie stereotypowy wizerunek biblioteki dostępnej
tylko dla studentów i pracowników naukowych.
do
Biblioteka oferuje demokratyczny dostęp
informacji, ale też miejsce do niezależnej
krytycznej debaty.
Tworzy publiczną przestrzeń do spotkań, dyskusji,
poszukiwań, wymiany doświadczeń, ale też miejscem
wypoczynku i relaksu, odskocznią od rzeczywistości.
Nowe społeczne zadania bibliotek odnoszą się do
naturalnych ludzkich potrzeb i są reakcją na dominację
technologii w życiu człowieka.
Biblioteka jako trzecie miejsce
Życie społeczne koncentruje się wokół trzech ważnych
przestrzeni: domu, który zajmuje pierwsze miejsce w życiu,
pracy lub szkoły na drugim miejscu i tzw. trzeciego
miejsca, przestrzeni publicznej rozumianej jako miejsca
społecznych kontaktów z innymi ludźmi - spotkań
towarzyskich, relaksu, czy aktywności kulturalnej.
Trzecie miejsce to neutralna przestrzeń, w której można
spędzić wolny czas, odpocząć po pracy, spotkać przyjaciół,
czuć się swobodnie i być sobą.
Biblioteka akademicka jako trzecie miejsce
Wzmacnia poczucie przynależności do otoczenia, utrwala
ważne w danym środowisku wartości.
Jest:
 centrum lokalnej społeczności,
 przyjaznym miejscem spotkań,
 atrakcyjną przestrzenią dla realizacji zainteresowań i pasji,
 miejscem otwartym dla twórczych działań,
 miejscem do odpoczynku.
Biblioteka posadowiona w kampusie akademickim ma silne
„poczucie miejsca”, w które wpisane jest wsparcie dla
edukacyjne misji uczelni.
To bogate interaktywne środowisko naukowe z efektywną
integracją usług bibliotecznych.
To biblioteka hybrydowa, która łączy dwie przestrzenie swojej
działalności, tę fizyczną z przestrzenią cyfrową.
Sposób ukształtowania przestrzeni
oraz organizacja zbiorów i usług
służą realizacji popularnej w świecie
idei biblioteki otwartej bez barier
przestrzennych i organizacyjnych.
Czytelnicy mają bezpośredni dostęp do zbiorów i usług
rozplanowanych w wydzielonych obszarach wiedzy.
Wolny dostęp spełnia postulaty współczesnego budownictwa
bibliotecznego i jest jedną z głównych zasad organizacji
przestrzeni bibliotecznej, podstawą programu użytkowego
biblioteki.
Umożliwia organizowanie przestrzeni odpowiednio do potrzeb
użytkowników, adaptowanie nowych rozwiązań
funkcjonalnych i usługowych.
Biblioteka to ośrodek intelektualnego
życia akademickiego, forum wymiany
myśli, twórczej integracji środowisk,
miejsce do działań i spotkań.
Nawiązuje do tradycji legendarnej Biblioteki
Aleksandryjskiej – miejsca, w którym gromadzone były
zbiory, ale też miejsca do twórczej pracy, spotkań i
dyskusji uczonych.
Aranżuje przestrzeń sprzyjającą organizacji debat,
dyskusji, sporów, wymianie poglądów, naukowemu
fermentowi, artystycznemu i kulturotwórczemu
działaniu. Tworzy sprzyjający klimat do kontaktów.
Klimat tworzy jednolita, spójna, ale różnorodna
przestrzeń podzielna na obszary funkcjonalne,
przeznaczone do pracy, wypoczynku,
zacieśniania więzi społecznych (strefa nauki różnorodna strefa biblioteczna z segmentami, strefa
użytkowa, strefa działań społeczno-kulturalnych i
rekreacyjno-relaksowa).
Wielofunkcyjność budynku uzyskano poprzez
realizację założeń brytyjskiego architekta Harrego
Faulkner-Browna dotyczących konstrukcji,
technologii i architektury wnętrz – 10 zasad które
stanowią o prawidłowym projektowaniu i
funkcjonalnym wykorzystaniu gmachów bibliotek.
Zgodnie z założeniami Faulknera-Browna budynek biblioteki jest:
elastyczny - oparty na jednym module konstrukcyjnym, zapewniającym
jednakową wytrzymałość stropów, ma pełną zdolność przystosowywania
się do zmian przestrzennych i organizacyjnych,
zwarty z dogodnymi drogami komunikacyjnymi, do łatwego i szybkiego
przemieszczania się czytelników, personelu i książek,
dostępny zarówno z zewnątrz do wewnątrz, jak i z głównego wejścia
budynku do wszystkich ważnych dla czytelnika obszarów - przestrzeń
sama prowadzi czytelnika,
rozszerzalny - zdolny do rozwoju przestrzennego, uwzględniający rozbudowę
bez niszczenia istniejącej całości,
zróżnicowany pod względem warunków pracy i wieloaspektowego dostępu
do informacji,
zorganizowany – ułatwiający szybki kontakt czytelnika z książką i
proponowanymi usługami bibliotecznymi i informacyjnymi,
wygodny - ponieważ praca w dobrych warunkach jest bardziej efektywna,
zapewniający stałe warunki środowiskowe i mikroklimatyczne konieczne dla
ochrony i zachowania stanu fizycznego zbiorów bibliotecznych,
bezpieczny dla czytelników, personelu i zbiorów,
ekonomiczny w eksploatacji.
W planowaniu wykorzystane zostały także sformułowane przez McDonalda cechy
funkcjonalnej przestrzeni bibliotecznej, która powinna być:
Funkcjonalna czyli łatwa i ekonomiczna w obsłudze, ale również estetyczna, w której
dobrze się pracuje, która świadczy usługi najwyższej wartości i która dobrze wygląda.
Elastyczna – łatwa do wprowadzenia zmian związanych z rozwojem technologii, struktury
organizacyjną oraz zachowań użytkowników.
Dostępna – która zaprasza, jest łatwa i prosta w użytkowaniu, pozostawia czytelnikowi
samodzielność. Promuje niezależność, uwzględnia interakcje pomiędzy ludźmi,
zbiorami i technologią informacyjną.
Zróżnicowana) – oferująca różnorodne miejsca oraz media do nauki i badań, co wynika
ze zróżnicowania użytkowników, ich potrzeb i różnych stylów uczenia się.
Interaktywna – zachęcająca do pracy i korzystania z usług, promująca współpracę,
zachowująca równowagę pomiędzy przestrzenią dla zbiorów, usług, czytelników,
informacji i technologii.
Sprzyjająca pracy naukowej, a także inspirująca; pobudzająca wyobraźnię i motywująca
do działań. To jakość i wartość miejsca. Komfort miejsca zapewniony jest poprzez
standard i jakość wyposażenia i wykończenia.
Przyjazna dla środowiska czyli stwarzająca optymalne warunki dla czytelników, zbiorów
komputerów.
Bezpieczna dla ludzi, zbiorów i sprzętów. Całość musi być ergonomiczna, zgodna z
przepisami, normami i standardami, nie tylko bibliotecznymi.
Efektywna – funkcjonująca przy minimalnych kosztach zatrudnienia i eksploatacji.
Zaprojektowana na miarę nowych technologii oraz najwyższych generacji
oprogramowania i rozwiązań technicznych, nowoczesnych systemów zabezpieczenia.
Posiadająca to coś, co stanowi jej ducha – stanowi o równowadze wszystkich cech i
dodatkowo eksponuje „istotę miejsca.
Projekt_ NOW Biuro Architektoniczne Łódź
Architekt prowadzący_ Andrzej Owczarek
Architektura wnętrz_ NOW
Architektura krajobrazu_ NOW
Data realizacji_ 2011/2012
Lokalizacja: Zielona Góra, al. Wojska Polskiego 71, kampus B
Powierzchnia terenu_ 13 700m2
Kubatura obiektu_ 34 848 m3
Powierzchnia całkowita_ 8 016 m2
Powierzchnia użytkowa_ 7 293 m2
Powierzchnia zabudowy_ 1 499 m2
Generalny wykonawca_ Skanska SA Oddział Poznań
Koszt_ 30 012 028
Środki_ LRPO (85%), MNiSW, UZ
Biblioteka to centrum edukacyjne dla uczelni i ośrodek twórczej integracji regionu. Łączy
przestrzeń między istniejącymi budynkami dydaktycznymi w kampusie uniwersyteckim
nauk humanistycznych i społecznych. Ma nowoczesne rozwiązania przestrzenne i
komunikacyjne. Tworzy charakterystyczne miejsce integrujące społeczność
akademicką. Jest też miejscem dla twórczej integracji regionu.
fot. Wojciech Kryński
Architektura obiektu jest minimalistyczna, tworzona najprostszymi środkami. Budynek to
prosta bryła o grafitowej elewacji, doskonale wkomponowana w istniejące otoczenie.
Definiuje ją kolor, rodzaj i kompozycja materiałów, proporcje oraz układ przestrzenny.
Otwartość przestrzeni uzyskano dzięki geometrii, proporcjom i przenikaniu.
Biblioteka ma kształt trapezu, zwęża się od szerokiego frontu strony południowej w
stronę strefy wolnego dostępu w części północnej. Po stronie zachodniej znajduje się
zaplecze techniczne, kodowane wejście dla pracowników i podjazd dla samochodów.
Obok bocznych schodów winda zewnętrzna dla osób niepełnosprawnych. fot. W. Kryński
Fot. Wojciech Kryński
Charakterystyczną część stanowi szklane atrium, sięgające pięciu pięter, przykryte
szklanym świetlikiem. Świetlik łączy się bezpośrednio z fasadą, rozdziela budynek na
dwie bryły. Atrium akcentuje strefę głównego wejścia, koresponduje z elewacją budynku
i układem wysokich pionowych okien z ciemnego szkła. Łączy się także z szarością
wnętrza i brzozową okleiną antresoli
Fot. W. Kryński
Budynek składa się z jednej kondygnacji podziemnej i pięciu kondygnacji
nadziemnych
Przekrój biblioteki
W piwnicach zlokalizowane są pomieszczenia techniczne,
magazyn zamknięty z modularnymi, przesuwnymi regałami,
monitoring biblioteki, zaplecze socjalne, sanitarne i gospodarcze.
Na parterze w strefie holu wejściowego mieści się galeria, sala
konferencyjna, kawiarenka oraz szatnia z kompleksem szafek.
Hol spełnia funkcje informacyjne i rekreacyjne, prowadzi do strefy
z wejściem kontrolowanym. Ta część parteru zaopatrzona w
nowoczesne systemy zabezpieczenia książek z wypożyczalnią i
salą katalogową wprowadza do strefy wolnego dostępu.
Na piętrach mieści się strefa administracyjno-pracownicza. Od
strony pustki holu na poszczególnych kondygnacjach znajdują się
strefy wolnego dostępu z otwartymi czytelniami, kabinami do
pracy indywidualnej i zbiorowej, salami dydaktycznymi,
audiowizualnymi, szkoleniowymi, specjalistycznymi pracowniami,
wychodzącymi w kierunku przeszklonej części fasady. Część
północną zajmują dwie kondygnacje z antresolami – w sumie
cztery kondygnacje zbiorów wolnego dostępu z różnorodnymi
miejscami pracy.
Przestronny plac wejściowy wyniesiony jest ponad otaczający go teren i ukształtowany
tarasowo. Leży na nasłonecznionym południowym stoku. Stanowi atrakcyjne i czytelne
miejsce spotkań i kontaktów. Wyposażony jest w ławki i rzeźbiarskie siedziska, które
wprowadzają dość swobodną atmosferę.
Z multikoptera Oskara Kozakiewicza
Od północy działka sąsiaduje z lasem, a od południa z głównym ciągiem
pieszym kampusu i zewnętrzną drogą miejską. Rozwiązania urbanistyczne i
architektoniczne oddzielają strefę cichą skierowaną w stronę zieleni od strefy
publicznej powiązanej z głównym dojściem .
Projekt zagospodarowania terenu
Atrakcyjną przestrzeń stanowi zielone otoczenie
biblioteki, głównie wyniesiony na 3 metry zielony
taras od strony południowej, z małą architekturą,
ławkami i oryginalnymi rzeźbiarskimi siedziskami
do odpoczynku oraz podjazdem dla osób
niepełnosprawnych.
Taras sąsiaduje z głównym ciągiem pieszym
kampusu. Stanowi sprzyjający integracji rodzaj
uczelnianego forum. Jest ulubionym miejscem
spotkań i kontaktów, jedynym tak czytelnym i
przyjaznym miejscem w tej części uniwersytetu.
Winorośl - symbol i znak rozpoznawczy Zielonej
Góry - nasadzona jest na całym tarasowym
wzniesieniu, zdobi też elewację budynku.
Fot. W. Kryński
Całość atrakcyjnie oświetlona różnymi rodzajami światła. Klimat tworzy
oświetlenie podłużnymi lampami zatopionymi w trawie i częściach
utwardzonych. Schody, podjazdy i mała architektura wykonane są z betonu.
fot. Wojciech Kryński
Fot. Wojciech Kryński
Zewnętrzna część otoczenia wnika w budynek, widać las i panoramiczny
pejzaż miasta. Obiekt usytuowany został w północnej części działki, tak aby
całkowicie przeszkloną elewację tej części oprzeć o ścianę lasu.
Miejsca pracy w strefie wolnego dostępu zaprojektowane zostały w skrzydle północnym,
mniej słonecznym, na czterech kondygnacjach. Panoramiczne przeszklenie tej części
budynku na całej jego długości, od parteru do czwartego piętra, zapewnia czytelnikom
naturalne światło oraz zmieniający się krajobraz o niepowtarzalnym uroku. Sprzyja to
pracy i nadaje miejscu specyficzny urok.
Fot. W. Kryński
Architekt w pełni
wykorzystał walory
miejsca.
Zieleń, tak
charakterystyczna dla
miasta i regionu,
stanowi tutaj istotny
element.
Widok z antresoli na otwartą czytelnię I poziomu
K. Filmanowicz
Zastosowanie szklanych ścian i licznych przeszkleń powiększa optycznie
przestrzeń budynku, doświetla bibliotekę, daje przestronne widoki na pejzaż
miasta i zmieniający się krajobraz widoczny z każdej strony budynku.
Biblioteka ma prosty
powtarzalny układ
przestrzeni z jednolitą
wysoką na dwie
kondygnacje
powierzchnią I i III piętra
oraz antresolą na II i IV
poziomie.
Fot. Wojciech Kryński



Wystrój biblioteki utrzymany jest w szarościach,
naturalnych kolorach drewna i szkła. Dominuje
brzoza, która połączona z popielatym wystrojem
nadaje budynkowi jednolity charakter wnętrza.
Brzozowymi panelami wyłożone są balustrady,
antresole i zewnętrzna część regałów, z giętej
sklejki brzozowej wykonane są krzesła, w tej
samej okleinie również blaty stołów.
Architekt wykorzystał drewno, które podkreśla
elegancję miejsca i efektownie eksponuje
książki. Stworzył minimalistyczne kompozycje,
aby uzyskać we wnętrzach niekomercyjny klimat
Atrialny hol budynku rozcina jego bryłę na całej wysokości w najszerszej części
podstawy trapezu
Fot. Wojciech Kryński
W części rekreacyjno-użytkowej mieszczą się:
Fot. W. Kryński
- galeria sztuki z zapleczem
- wielofunkcyjna sala konferencyjna
- kawiarenka, miejsca do odpoczynku i rekreacji
szatnia z kompleksem samoobsługowych szafek i pomieszczenia socjalne
Fot. Wojciech Kryński
Fot. Wojciech Kryński
W bibliotece otwartej zainstalowana jest tylko jedna bramka przy wejściu do strefy
bibliotecznej na parterze. Czytelnicy mogą się swobodnie poruszać na całej przestrzeni
bibliotecznej od parteru do czwartego piętra, mogą swobodnie dokonywać wyboru miejsc
pracy, pomieszczeń, korzystać ze zbiorów i bogatej oferty usług
fot. K. Filmanowicz








W strefie bibliotecznej znajdują się otwarte kolekcje
dziedzinowe z wolnym dostępem do zbiorów, a także:
kabiny do pracy indywidualnej
pokoje pracy zespołowej
sala konferencyjna z zapleczem socjalnym
sale szkoleniowe i dydaktyczne
pracownia komputerowa
pracownia multimedialna
specjalistyczne czytelnie i agendy:
–
–
–
–
–
–
–
Czytelnia Multimediów i Zbiorów Muzycznych
Czytelnia Czasopism Bieżących
Dział Informacji Naukowej
System Komputerowej Ewidencji Publikacji Pracowników
Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa
Regionalny Ośrodek Informacji Normalizacyjnej i Patentowej
Artoteka i Pracownia Zbiorów Specjalnych
Czytelnicy mają bezpośredni dostęp do zbiorów rozplanowanych w wydzielonych
obszarach wiedzy na czterech poziomach biblioteki otwartej. Strefa wolnego dostępu
pomieści docelowo ponad 450 tys. zbiorów i może być rozszerzona o część parteru.
Strefa wolnego dostępu obejmuje kolekcje dziedzinowe oparte na Uniwersalnej
Klasyfikacji Dziesiętnej - zbiory najnowsze, podstawowe i najważniejsze dla danej
dziedziny, rozmieszczone na 1.200 regałach.
Fot. Małgorzata Kuncewicz
Zbiory zakodowane są w elektronicznym systemie wolnego dostępu SWD ułatwiającym
identyfikację oraz chronione systemem radiowym RFiD – modułami spójnymi z
programem komputerowym Prolib
Fot. B. Hyla-Dąbek
Strefa wolnego dostępu – antresola na II poziomie
fot. Andrzej Kozak
Strefa wolnego dostępu na poziomie III
widok na antresolę
fot. W. Kryński
Biblioteka ma 600 miejsc do pracy
indywidualnej i grupowej w wydzielonych
strefach cichych i głośnych: do pracy
własnej, szkoleń, seminariów, pracy
dydaktycznej, spotkań naukowych, działań
kulturalnych i artystycznych, a także
odpoczynku i rekreacji.
 Czytelnicy mają do dyspozycji stanowiska
komputerowe, skanery, sprzęt audiowizualny
oraz urządzenia do samodzielnych
wypożyczeń rozmieszczone na całej
przestrzeni bibliotecznej.

Strefa wolnego dostępu na poziomie III z widokiem na czytelnię czasopism bieżących
fot. M.Kuncewicz
Fot. Teresa Brandyk
Miejsca pracy odpowiadają rożnym potrzebom i stylom i uczenia się
Fot. Andrzej Kozak
Fot. Iwo Adaszyński
Miejsca do rozmów i odpoczynku w holu
Fot. Maria Grecka
System umożliwia samodzielne wypożyczanie i zwrot książek. Selfchecki rozmieszczone są na
poziomach strefy wolnego dostępu
Fot. B. Hyla-Dąbek
Biblioteka jest przystosowana do potrzeb osób
niepełnosprawnych:
 Ma standardowe podjazdy pozwalające na korzystanie z
tarasu i wjazd od strony głównej
 windę zewnętrzną, która dowozi wprost do holu budynku
 windę wewnętrzną z sygnalizacją dźwiękową
 swobodę poruszania się po całym budynku i pomiędzy
zbiorami
 przystosowane miejsca pracy,
 stanowiska do obsługi osób z dysfunkcją wzroku
(oprogramowanie głośnomówiące i powiększające)
 bibliotekę cyfrową dla niewidomych
 opiekę przeszkolonych bibliotekarzy.
Od strony frontu na każdej kondygnacji znajduje się część pracownicza z kładkami
łączącymi rozdzielone świetlikiem części budynku
Fot. Beata Wołyniec
Cztery postawy wobec sztuki – Berdyszak, Sałaj, Kurak, Glinkowski
Wystawa partytur i muzycznych notacji Krzysztofa Pendereckiego
Uniwersytet Trzeciego Wieku
Obrona pracy dyplomowej z Instytutu Sztuk Wizualnych
Fot. Małgorzata Kuncewicz
Fot. Małgorzata Kuncewicz
Wizyta Państwa Elżbiety i Krzysztofa Pendereckich fot. M.Kuncewicz
• Budynek ma szereg nowoczesnych systemów
zabezpieczeń, zarówno ochrony obiektu,
zbiorów, jak i przebywających w nim ludzi, m.in.
szczególny poziom zabezpieczeń
przeciwpożarowych, system kontroli i dozoru,
antywłamaniowy, monitorujący.
• Systemy te są spójne i natychmiast informują o
zagrożeniu i jego przyczynach, a także o
wszelkich usterkach i awariach. Budynek jest
podzielony na strefy bezpieczeństwa.
• Z poszczególnych stref dzięki kontroli dostępu
mogą korzystać wyłącznie osoby uprawnione.
Obiekt jest chroniony i monitorowany.
parter
I poziom
II poziom
IV poziom
Biblioteki wraz z ich architekturą i nowym designem można
traktować jako wyznacznik aspiracji, potrzeb i wartości
społecznych oraz zmian, jakie zaszły w bibliotekach.

Widoczne są wyraźnie zależności między strukturą
architektoniczną a zmieniającą się misją i funkcją bibliotek,
kontekstem intelektualnego, społecznego i politycznego
klimatu.

Interesująca jest transformacja biblioteki od obiektu
miejskiego, fizycznego do ery uniwersalnej biblioteki
cyfrowej, zakładającej koegzystencję przestrzeni wirtualnej i
fizycznej.
