Sociologie: Jeugdcultuur
Download
Report
Transcript Sociologie: Jeugdcultuur
Thema 6:
Jeugdcultuur
6.1 WAT IS ‘JEUGDCULTUUR’?
6.2 GESCHIEDENIS VAN JEUGDCULTUREN
6.3 HEDENDAAGSE JEUGD EN MEDIA
Generaties
Generatie
Een groep mensen die onder gelijke maatschappelijke
omstandigheden en onder een bepaald waardebesef geleefd
hebben.
Bepaald geboortejaar of cohorte
Bepaalde grote ankerpunten
Einde W.O.II, mei 1968, economische crisis, opkomst ICT, …
Generatieconflict
generatiekloof
Verschillende generaties
Stille generatie (1930-1945)
Babyboomers (na W.O. II)
Generatie X (vanaf 1964)
The lost generation (‘70/ ’80)
Generation Z, generatie M, einsteingeneratie,
internetgeneratie
6.1 Wat is ‘jeugdcultuur’?
1. DEFINITIE
2. ALGEMENE KENMERKEN
3. FUNCTIES
4. HET GEBRUIK VAN SYMBOLEN
Inleiding
Weet je nog?
Dominante cultuur/ subcultuur/ tegencultuur
Subcultuur
Een cultuurpatroon dat in bepaalde opzichten afwijkt (verschilt)
van de dominante cultuur, maar ook in ruimte mate ermee
overeenkomt.
Wordt gedragen door groepen (leeftijdsgroep, beroepsgroep,
levensbeschouwelijke groep, …).
• Jeugdcultuur
1. Definitie
Puberteit
Biologische geslachtsrijping
Jeugd of adolescentie
Levensfase gekenmerkt door een discrepantie tussen de
volledige autonomie op psychologisch, sociaal en politiek
vlak en een afhankelijkheid van de ouders op economisch
vlak (Vranken & Henderickx, 2007)
Periode tussen kindertijd en volwassenheid
1. Definitie
Jeugdcultuur
Subcultuur
“Geheel van culturele uitingen, belevingen, waarden en
normen die typisch zijn voor jongerengroepen.”
Specifiek gedrag, ideeën, kledij, kapsel, muziekstijl, tijdschriften,
…
Twee algemene elementen:
Identiteitsvorming
Zich afzetten tegen volwassenen
2. Algemene kenmerken
(Malschaert & Traas, 2002)
Grote verscheidenheid en snelle verandering
Jeugdsubculturen
Conformisme aan de groep, non-conformisme
tegenover buitenwereld
Inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen
Neiging om extreem te zijn
Behoefte om grenzen af te tasten
Creativiteit
Zoeken naar zingeving, neiging tot mystiek
Voorbeeld: hiphop
Ontsnappen uit de getto
Voorbeeld: punk
Tegen traditionele machtsverhoudingen in
economische crisis
3. Functies
Losmaken uit het ouderlijk milieu en eigen identiteit
ontwikkelen
Mogelijkheid tot experimenteren
Leren omgaan met problemen
Een context voor het zoeken naar leeftijdsgenoten en
het vinden van een mogelijke partner
Samenhorigheidsgevoel en zich onderscheiden van anderen
Symbolische grens tussen in-group en out-group
4. Het gebruik van symbolen
4. Het gebruik van symbolen
Proces van ‘resignification’ (Clarke, 1977):
Bestaand object in een andere context te plaatsen
Het plaatsen van een bestaand symbool binnen een andere
sociale groep
Symbool wordt ‘ander’ symbool
Betekenis van het oorspronkelijke object uitvergroten
Object tot symbool maken
Overdrijven
Combineren van bestaande woorden tot een geheime taal of
code
‘Slang’
6.2 Geschiedenis
1. HET ONTSTAAN VAN JEUGDCULTUUR
2. GENERATIE x JEUGDCULTUUR
1. Het ontstaan van jeugdcultuur
Na de 2de wereldoorlog (jaren ‘50)
Stijgende welvaartspeil
Langere schoolloopbaan
Ruimte vrij tussen kindertijd en volwassentijd
Muziek
Rock & roll
Rolmodellen, zoals Elvis Presley, James Dean, Marlon Brando
1. Het ontstaan van jeugdcultuur
Jaren ’60:
Bloeiende economie
Babyboom
Jongeren als consumenten
Reclame
Interessante marketinggroep
Jongeren die de maatschappij willen veranderen (tegen het
kapitalisme)
Tot ‘60: jeugdcultuur als probleem beschouwd
Voorbeelden: rockers, mods, hippies
Voorbeeld: hippies
Voorbeeld: rockers
Voorbeeld: mods
http://www.youtube.com/watch?v=T2eFwK9emZg
1. Het ontstaan van jeugdcultuur
Jaren ’70:
Economische crisis
punkgolf
Vredesboodschappen van Hippies werden agressieve slogans
‘No Future’ of ‘hate and war’
1. Het ontstaan van jeugdcultuur
Jaren ’80:
MTV
New-wave
Gothic
Hardrock
Hiphop
House
1. Het ontstaan van jeugdcultuur
Jaren ’90:
Dance
Strijd tussen jongeren
Johny’s en marina’s versus alternatievelingen
Sinds 2000:
Emo’s
Urbanpop (R&B)
2. Generatie x jeugdcultuur
GeneratieX
GeneratieY
GeneratieZ
…
Jeugdcultuur1
JC2
JC3
X
X
X
X
X
X
JC4
JC5
X
X
X
…
6.3 Hedendaagse jeugd en
media
1. HEDENDAAGSE JEUGD
2. MEDIA EN JEUGD
3. MEDIA EN JEUGDCULTUUR
4. EINDE VAN JEUGDCULTUREN?
1. Hedendaagse jeugd
Hedendaagse jeugd:
Jongeren vinden het moeilijk om zichzelf te omschrijven aan
de hand van één jeugdsubcultuur
‘Supermarkt van stijlen’
Uit het ruime aanbod stellen jongeren zelf hun stijl samen
De link tussen stijl, muziek en identiteit is minder sterk
Nadruk op eigen identiteit
‘M-generatie’ (Me, Myself & I)
Belang van authenticiteit
Nuchter en bewust in het leven staan
1. Hedendaagse jeugd
‘Bricolage’
Toch: sterke invloed van media, reclame en
commercie
Gevolgen: groepsdruk en druk van de reclame die aanzet tot
consumeren
1. Hedendaagse jeugd
Grenzen tussen jongeren en volwassenen vervagen:
Jong zijn is meer ‘merk’ dan een leeftijdskenmerk geworden
Iedereen wil ‘jong’ zijn
Jongeren: vroeg volwassen
In 2007: meer dan de helft van de jongeren tussen 14-25 jaar heeft
een vakantiebaan (Sinnaeve I., 2007).
Toch: generatiekloof, maar minder conflict
Kloof:
Iets van alle tijden
Jong-zijn met eigen meningen, gedachten en ideeën
Gebruik van technologie
2. Media en jeugd
Huidige samenleving is een informatiesamenleving
Hoogtechnologische wereld
Een digitale, mediagestuurde, 24u/24u informatiesamenleving
Informatie gaat razendsnel
Maar ook: een netwerksamenleving
Opkomst ICT
Netwerk: uitgebreid en complex geheel van sociale relaties
Digitale communicatie en informatie (in principe) voor
iedereen beschikbaar
Via WWW met iedereen en alles verbonden
2. Media en jeugd
Netwerken zijn belangrijk voor jongeren
Omgaan met vrienden of ‘peers’ als belangrijke
vrijetijdsbesteding
Media als een sociale machine: contact met sociale netwerk
Facebook
Netlog
Gsm
YouTube
…
2. Media en jeugd
Media en jongeren
Mediabezit (1)
‘early adopters’
Media alomvertegenwoordigd
Audiovisuele/ interactieve/ printmedia
Bron: Onderzoeksrapport Apestaartjaren 4, 2011
2. Media en jeugd
Media en jongeren
Mediagebruik (2)
Privatisering, maar toch ‘een collectieve, sociale bezigheid’
Radio, televisie en muziek beluisteren
Redenen:
Informatiegaring
Ontspanning
Sociale contacten
Muziek downloaden
Naar een andere omgang met nieuwe media
Webgeneratie? (Hartmann, 2004)
2. Media
Media en jongeren
Mediamaker (3)
Interactiviteit van de nieuwe media
Leidt tot een grotere participatie van de gebruiker
Blog
Eigen website
Interactieve spelletjes of tv-programma’s
Uploaden filmpjes bv. tutorials
• http://www.youtube.com/watch?v=DueKjKYWWn8
• http://www.youtube.com/watch?v=pcIF7-VFrs8
…
3. Media en jeugdcultuur
Door de sterke mediatisering worden
jeugdsubculturen snel verspreid
Bijv. ‘Emosubcultuur’ ontstaan via internet
Dubbelzinnige relatie met media
Enerzijds: subculturen hebben media ‘nodig’
Bekendheid en verspreiden van ideeën
Anderzijds: nadelen
Negatieve berichtgeving (1)
Commercialisering (2)
3. Media en jeugdcultuur
Negatieve berichtgeving (1)
Media besteden vaak aandacht aan negatieve aspecten van
jeugdcultuur, door:
Overdrijving
Incidenten worden breed uitgesmeerd
Veralgemening
“alle gabbers zijn racisten”; “alle housers zijn xtc-slikkers”
Vervorming
Bijkleuren in een bepaalde richting
Perspectivisme
Eigen ervaringen als standaard nemen
3. Media en jeugdcultuur
Commercialisering van jeugdsubculturen (2)
Jeugdcultuur wordt koopwaar
Oorspronkelijke diepere betekenis van symbolen wordt ‘te grabbel
gelegd’
Banalisering en trivialisering van het oorspronkelijke
gedachtegoed
Media spelen een belangrijke rol in het ontstaan, de
evolutie en de dood van jeugdsubculturen
Voorbeelden
4. Einde van jeugdculturen?
Naar een einde van jeugdculturen?
Door ‘categorisering’ werkelijkheid beheersbaar maken
Mode en kleding worden beschouwd als een verlengstuk van onze
identiteit of van ons zelfbeeld
Hedendaagse jeugdcultuur
Individualiteit en authenticiteit
Zich onderscheiden
Mediatisering van jeugdsubculturen
Commercialiseren van stijlen
Een ware ‘supermarkt’
4. Einde van jeugdculturen?
In onze moderne samenleving
Conflict tussen ergens bij willen horen en zich willen
onderscheiden
Conflict tussen persoonlijke identiteit en sociale identiteit
Persoonlijke identiteit=
‘iemand uniek willen zijn’, een individu dat zelfstandig kan
denken en kiezen.
Sociale identiteit=
het gevoel van samenhorigheid t.a.v. bepaalde groepen wat voor
het individu als identiteitsbevorderend werkt. Het bewustzijn
tot een bepaalde groep te behoren en door anderen zo
behandeld te worden.
4. Einde van jeugdculturen?
‘De groeiende nadruk op individualiteit en
toenemende aversie tegen groepslidmaatschap’, als
einde van jeugdculturen?
Heeft jeugdcultuur nog een functie in de identiteitsvorming?
Onderzoek van Maerten Prins
Bevraging van jeugdculturele jongeren
Heeft jeugdcultuur nog betekenis?
Vergelijkend onderzoek: 1989 - 2001
4. Einde van jeugdculturen?
Conclusies:
Jeugdculturen zijn nog steeds een belangrijk indelingsprincipe
Punk
Kak
Alternatief
Gabber
Metal
Skate
Normaal
Skinhead
Hip hop
Straight-edge
4. Einde van jeugdculturen?
Stijlsurfen
Groepsgrenzen zijn minder strikt en jeugdculturen overlappen
Maar: ‘surfen’ meestal binnen clusters van jeugdculturen die
verwant zijn
Alternatief, skate, metal en punk
Men is lid van meerdere jeugdsubculturen
‘uber-bricolage’
Geen betekenisloze, maar betekenisvolle objecten worden
gecombineerd en samengesteld tot een unieke stijl
Wil mezelf zijn ook al is
dat anders
Poppoll Flash
Behoren tot een
gelijkdenkende
vriendengroep is
belangrijk
Mijn kamer toont wie ik
ben
Mijn kleren tonen wie ik
ben
0
20
40
(helemaal) eens
60
80
100
Bronnen
Tekst
Prins, M. (2007). Jeugdculturen binnenstebuiten. Identificatie
en distinctie in de homologie van jeugdculturen, in: Ladda
vzw, Talkie walkie. Jongerensubcultuur: 4 believers/nonbelievers Leuven/Voorburg: Acco., pp. 78-94