Transcript het Risico Analyse Model - van de Sande in lezingen

VOORSPELLEN IS LASTIG
Het Risico Ananalyse Model
ACHTERGRONDEN
& GEBRUIK
ROEL POPPING
JAN VAN WIJK
HANS VAN DE SANDE
het Risico Analyse Model
1. Het RAM is bedoeld om de vele factoren die meespelen
bij het ontstaan van risico te begrijpen en aldus het
crowdmanagement te verbeteren
2. Het is gebaseerd op een fasenmodel van evenementen
3. In de voorfase van evenement worden de fundamenten
van succes of ramp gelegd
4. Helaas wordt van organisatie-zijde teveel in een te vroeg
stadium vastgelegd
5. Het publiek besluit pas op het laatste moment wat het
doen zal
6. Op de dag zelf blijkt dan hoe goed de voorbereidingen en
de inschattingen waren
7. We behandelen eerst het fasen model en daarna het RAM
Drie soorten crowd management in tijdschema
© 2006 JP van de Sande RuG
1) Crowd management
2) Crowd control
De nacht voor
het evenement
PREPARATIE
In deze fase wordt RAM gebruikt
De omstandigheden veranderen voortdurend
Hoe dichter bij de dag, hoe meer informatie
EVENTUEEL:
MOBILISATIE
3) Riot control
ACTIE
1) Crowd management
© 2006 JP van de Sande RuG
• Doel: ordelijk en profijtelijk verloop massabijeenkomst
• Regeling en begeleiding
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Aan en afvoer; Voorkomen verstopping en stremming
Geen kruising vervoers- of voetgangers-stromen
Dranghekken, barricades, draaihekken, wegwijzers
Publiek niet “duwen”, maar “trekken”
Veiligheidsdiensten, gidsen, stewards (ervaren en goed gebriefd)
Regelgeving, communicatie van regels, plan bijstelling regels
Noodplannen, calamiteitenplannen (+ nodige reserves)
Communicatie met massa, tussen personeel en met leiding
Voorkomen lange wachttijden en gevoel van doelloosheid
Sfeermakers, kleuren, verlichting, muziek
Catering, toiletten, garderobes, voertuigstalling
Bescherming tegen weer: Temperatuur, neerslag, wind
Crowd management
2) Crowd control
© 2006 JP van de Sande RuG
• Doel: voorkomen rellen en andere uitbarstingen
• Preventie en proactie
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Kundige en ervaren leiding. Afwezigheid groupthink en routinedenken
Informatie over sfeer, plannen betrokkenen. Inzicht in statistische kansen
Kennis over soorten geweldsuitbarstingen (amusement vs. onderhandeling)
Heldere draaiboeken met verschillende scenario’s en noodplannen
Coördinatie tussen diensten
Adequate verbindingen (betrouwbaar, niet afluisterbaar)
Beschikbaarheid getrainde verkenners/observatoren + procedures
Gerichtheid op spanningsverlaging (Geen hoorns, heli’s etc, alcoholbeleid)
Snelle en onopvallende verwijdering ‘harde kern’
Vermijden anonimiteit (ME helm etc), en ‘oorlogsvoorbereiding’
Contact hebben en houden met publiek, beleefd, open, correct, en met gein
Aanwezigheid 1e klas omroep installatie. Wees eerlijk in berichtgeving
Handhaaf tolerantiegrenzen vroeg en strikt
Vermijdt Win-Verliessituaties tot het uiterste
Crowd control
3) Riot control
• Doel: uitschakelen tegenstander
• Gevechtsactie
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Ken je tegenstander, en pas strategie en tactieken daaraan aan
Gebruik nu wel misleiding itt eerdere fasen
Zorg voor heldere en eenduidige strategie
Tracht tegenstander te concentreren i.p.v verspreiden
Tracht zoveel mogelijk de ‘leiders’ uit te schakelen
Probeer eigen mensen onder controle te houden
Leg zoveel mogelijk beslissingsbevoegdheid in het veld
Wees duidelijk in communicatie naar tegenstander
Kies omgeving waar weinig stuk kan
Bedenk dat bluffen niet meer helpt
– Heb geduld
Riot control
TE DOWNLOADEN OP: http://www.vandesandeinlezingen.nl/serv02.htm
VOORSPELLEN I
Voorspellen is lastig, vooral wanneer het de toekomst betreft
•
•
•
•
Zekerheid bestaat niet
We kunnen dus slechts kansen bepalen
Ook deze kansen zijn weer niet zeker
De kansen veranderen gedurende de planningsperiode
•
Bijv door veranderende weersvoorspelling, onverwachte publiciteit, andere leiding etc
•
•
KORTOM: duisternis heerst
Het Ram stelt U in staat de nodige aanpassingen gedurende de
preparatiefase snel in te voeren om hun effect in te schatten
Er is nooit volledige informatie, maar kwaliteit en kwantiteit van
info neemt meestal toe gedurende Planningsfase
Het te voorspellen feit is meestal zeer onhelder gedefinieerd. Het
Ram is ontworpen om kansen te berekenen op:
Geweld, Gedrang en Ongelukken
•
•
•
(in de practijk is het te voorspellen feit bovendien vaak nog: PLEURIS uitbraak)
VOORSPELLEN II
•
Kansschatting berust op het uitsplitsen van de vraag in
zoveel mogelijk relevante factoren die d.m.v. subvragen
onderzocht worden
Het is onmogelijk hierbij volledig te zijn
Het is moeilijk de antwoorden op subvragen te
standaardiseren
Elke subvraag kan of met schatting (expert) of met
empirische data (research) beantwoord
Probleem is ook de wijze van combinatie van factoren
•
•
•
•
(additief/ multiplicatief ?; interactief/modererend?)
–
•
Bijv: als het slecht weer is, wordt de reputatie van het evenement minder belangrijk,
of: als er weinig mensen komen, houdt de harde kern zich vanzelf koest
Van elk subgegeven moet men dus twee dingen weten:
Hoe zwaar weegt het? en Hoe wordt het door andere
factoren beïnvloed?
KANSEN
•
•
•
•
•
•
•
Bij voorspellen zijn twee zaken van belang:
KANSEN en ERNST GEVOLGEN
Van kansen heeft bijna niemand een idee
De basiskansen op ellende zijn erg klein, dus zelfs
een verdubbeling van de kans zegt nog niet veel
Of er ongelukken etc. gebeuren hangt meestal af
van onverwachte factoren
Onverwachte factoren passen niet in een model
Kansinschattingen worden sterk beïnvloed door de
verwachte ernst van de gevolgen
KORTOM: De mens is geen rationele beslisser
Het RAM
•
•
•
•
•
•
Voor passende preparatie is nuttig: Schatting van kansen op incidenten
Er zijn drie soorten incidenten:
1. Geweld, ontstaan door escalatie van conflict tussen partijen
2. Gedrang, ontstaan door verplaatsing van dichtopeengepakte menigten
3. Ongelukken, door chaotische/slechte organisatie of weersomstandigheden
Kansen hangen van vele factoren af
Zelfs experts kunnen maar een beperkt aantal factoren aan
Er is dus behoefte aan een instrument om veel factoren tegelijk te verwerken
Het Risico Analyse Model is zo’n instrument
HET RAM HEEFT TWEE DOELEN:
1. Voorspelling van risico’s op incidenten
2. Beslishulp bij het analyseren van risico's op de klassieke wijze
–
–
Doel 1 werkt voorlopig alleen globaal voor geweld en dan nog op basis expert
oordelen, niet op empirische data
Zolang nog weinig data voorhanden zijn is vooral doel 2 operationeel.
2 soorten EFFECTEN van RAM
IRRATIONEEL
1. Het geven van schijnzekerheid (zie KANSEN)
2. Verleggen van de verantwoordelijkheid van
leiding & bestuur naar “de RuG”
RATIONEEL
1. Tegengaan starheid van planning door besef van
veranderlijkheid vooruitzichten
2. Besef van de talrijkheid van determinanten
3. Rekening houden met onderlinge beïnvloeding
determinanten
4. Noodzaak tot systematische dataverzameling
STRUCTUUR RAM
1.
2.
3.
4.
5.
6.
KENMERKEN PUBLIEK
KENMERKEN OMGEVING
VERWACHTINGEN, REPUTATIES, SFEER
KWALITEIT VAN ORGANISATIES
POLITIESTRATEGIE
WHAT IF?
PARTIJEN
1. PUBLIEK
1. Overall
2. Groepjes, harde kernen etc
2. ORGANISATIE
1. Evenementen organisatie
2. Overheid
3. DIENSTEN
1.
2.
3.
4.
Politie (normaal en ME)
Security organisaties
Brandweer en GHOR
Vervoer
4. MEDIA
RAM 1
Start pagina
Hier de gevraagde info geven die dient ter identificatie
van evenement en beoordelaar
RAM 2
Pagina 2: Publiek en omgeving
Hier kunt U gegevens kwijt over het verwachte publiek,
zoals hoeveelheid, samenstelling en dergelijke
Ook kunt u hier een aantal inschattingen doen over
Relevante aspecten van de situatie waar dat publiek in komt
te verkeren
Zijn er nauwe doorgangen waar veel mensen eventueel
doormoeten
RAM 3
Pagina 3: Geschatte verwachtingen
Hier kunt U aangeven welke verwachtingen er bij
verschillende partijen bestaan tav het evenement
Verwacht in dagen voor evenement
In ogen
RAM 4
Pagina 4: Organisatie
Hier kunt U weergeven wat bekend is over de
organisatiekracht en kwaliteit van de verschillende betrokken
Organisaties
NB: vredesdetachement slaat op Amsterdamse politie en houdt in
Dat politiebegeleiding van evenement
1. Terdege doorgesproken is met de organisatoren
2. Gedaan wordt door (buurt)agenten met ervaring in bejegening
3. Die zoveel mogelijk contacten leggen met het publiek
1.
(zoveel mogelijk praatjes maken, niet met collegas bemoeien, niet klonteren)
4. En die terdege op de hoogte zijn van doelen van het publiek
RAM 5
Pagina 5: Strategie
Hier kunt U aangeven welke strategie de betrokken
ordehandhavers hebben en welke instructies gegeven zijn tav de
Omgang met het publiek
RAM 6
pagina 6: veranderende kenmerken van de situatie (What if?)
Het kan zijn dat tijdens het evenement de stemming omslaat van
een Wij-stemming naar een Wij-Zij polarisatie, bijvoorbeeld tav
overheidsdiensten (meestal politie) of tav andere groepen
Ook is het mogelijk dat in de loop van de gebeurtenissen een
betrekkelijk vrije atmosfeer verandert in een onontkoombare
gang van zaken waaraan niemand eigenlijk nog iets kan
veranderen (Bijv na heftige weersomslag, vuurwapengebruik,
brandstichting of door paniek-achtige verschijnselen
U kunt dit onderzoeken door de stand van de twee schuifjes te
veranderen.
Rechtsonder ziet U dan of de geweldskans ook verandert
RAM 7
Evaluatiepagina
Op deze pagina kunt U gegevens kwijt over de feitelijke
afloop van het evenement
Minimaal 1
Vul hier in hoeveel publiek er aanwezig was en hoe groot
Maximaal 10
Geweld
de inzet van de ordediensten
werkelijk was
Is er door groepen geweld gebruikt tegen mensen
Geef ook aan of1.2.er sprake
was van gewelddadige ongeregeldheden
En tegen zaken
en schat nu achteraf
hoe
dein sfeer
3.
Hoe
ernstiggrimmig
schat U dit geweld
(1 weingwas.
10 maximaal)
4.
Hoe was de sfeer
(1 zeer
vreedzaam 10 zeer grimmig)
Geef, als er groepsgeweld
was
bovendien
aan hoe ernstig
5.
Zijn er gevallen geweest waarbij mensen in het gedrang kwamen
Doe hetzelfde voor
het optreden van gedrang: zijn er wat
6.
Hoeveel ongelukken zijn ter kennis gekomen van politie,brandweer en GHOR?
dit betreft kritische incidenten geweest
Geef tenslotte aan hoe groot het aantal ongelukken geweest is
dat ter kennis van de GHOR is gekomen
geschiedenis
• Het Ram is door de Rijksuniversiteit Groningen voor en in opdracht van de
Amsterdamse politie gemaakt.
• Betrokkenen waren:
– Jan van Wijk, namens de Amsterdamse politie
– Dr Hans van de Sande, als deskundige in massapsychologie
– Dr Roel Popping, als deskundige in computersimulatie
• In de loop van het constructieproces zijn ca 15 deskundigen van politiekant
betrokken bij het bepalen van variabelen en parameterschattingen
• Er zijn sinds de oplevering van het RAM aan de Amsterdamse politie nog een
aantal wijzigingen aangebracht in het model.
• De belangrijkste is dat het kansschattingsmodule niet actief is. Dit heeft als
oorzaak het ontbreken van voldoende empirische gegevens waarop
kansschattingen gebaseerd kunnen worden. Voor mensen uit de practijk is dit
uiteraard erg frustrerend, maar aan onjuiste schattingen heeft U ook niets.
• Het gebruik als beslishulp is zeer aan te raden en door verschillende partijen als erg
nuttig ervaren
• We roepen iedere gebruiker op ons data te leveren. Neem hiervoor contact op met:
• [email protected]
Voor verdere studie
• Basistekst massapsychologie:
–
http://www.vandesandeinlezingen.nl/serv03.htm : Concept hoofdstukken 1, 2 & 3 van boek 'On Crowds'
• Algemene tekst over evenementen:
–
Bouman, P. & Duykeren, G.van (2005) Event security officer.Utrecht, Stichting SOEB.
• Gedrag van zich verplaatsende massa's :
–
–
–
www.crowddynamics.com
http://www.crowdsafe.com/FruinCauses.pdf
Fruin, J.J. (1971). Pedestrian Planning and Design Metropolitan Association of Urban Designers and
Environmental Planners, Inc. New York.
• Gedrag bij rampen:
–
–
–
–
Gwynne & Galea (2002) http://www.firemodelsurvey.com/pdf/maritimeEXODUS_2007.pdf
Bazerman and Watkins (2004). Predictable Surprises: The Disasters You Should Have Seen Coming, and How to
Prevent Them Boston: Harvard Business School Press
http://understandingkatrina.ssrc.org/Wachtendorf_Kendra/
Drabek, Thomas (1986) Human System Responses to Disaster: An Inventory of Sociological Findings. London.
Springer-Verlag
• Diversen:
–
Guiliani (2003): Leiderschap. Utrecht, Het spectrum
–
Veerkracht volgens Wildavsky: http://www.econlib.org/library/ENC/RisklessSociety.html