Transcript Belgische diagnostische referentieniveaus

Ronde Tafel Radiologie
26 juni 2010
Patiëntendosimetrie
Belgische diagnostische referentieniveaus
Michel Biernaux
Bescherming van de gezondheid
Gezondheid & Leefmilieu
Wettelijke context
De Europese Richtlijn MED 97 legt aan elke lidstaat het opstellen en het
gebruik van diagnostische referentieniveaus op voor radiodiagnostische
onderzoeken
Article 4
Optimization
2. Member States shall:
(a) promote the establishment and the use of diagnostic reference levels for
radiodiagnostic examinations…
In de omzetting van deze richtlijn, heeft België de nadruk gelegd op het
lopende programma van kwaliteitsborging die de schatting van de doses
aan de patiënt omvat
Deze benadering heeft geleid tot de uitwerking van de brochure:
« Gebruik van de röntgenstralen voor medische doeleinden »
Wettelijke context
DRN : dosisniveaus voor routine-onderzoeken op groepen van standaard
patiënten of op standaard fantomen en voor brede categorieën van
toesteltypes
Standaard patiënt : heeft een thorax PA van 20 cm en een gewicht van 70kg.
Het document [EUR96] beveelt aan dat de metingen worden uitgevoerd op
standaard patiënten of op patiënten die weinig afwijken van gemiddelde
patiënten met bij voorkeur een gemiddelde gewicht van 70 ± 3 kg.
Vanwege het geringe aantal standaard patiënten, nemen sommige landen
tijdens de meetperiode alle beschikbare patiënten en berekenen ze de
gemiddelde waarde van de gemeten doses om de dosis voor een standaard
patiënt te bekomen.
Wettelijke context
Radiologisch centrum :
• De richtlijnen van het Agentschap voor de driejaarlijkse
dosisstudies raden een minimum aantal patiënten aan
per type onderzoek van : 20 of 50.
• Elk centrum neemt alle beschikbare patiënten om de
gemiddelde waarde van de dosis per type examen te
bepalen.
Nationaal niveau :
• Daarentegen, kan op nationaal niveau een voldoende
aantal standaard patiënten bereikt worden voor de
verschillende onderzoeken voorzien in de driejaarlijkse
dosis studies.
Eerste studie van driejaarlijkse dosis
•
•
12 oktober 2006 : publicatie van de richtlijnen van het Agentschap
« Patiëntendosimetrie »
Moeizame toepassing
- Eerste herinneringsbrief in juni 2007
- Enquête in september 2008
•
November 2008 eerste rondetafel radiologie
- Voorlopige resultaten voor conventionele RX en CT bij volwassenen
- Onvoldoende gegevens voor dynamische RX en HD
- Onvoldoende gegevens voor pediatrische onderzoeken
•
Gegevenstransfer: weinig bevredigend
- Tweede herinneringsbrief in september 2009
- Eind december 2009 : antwoordcijfer van 47%
Vaststelling van de belgische DRN
Mini Ronde Tafel 20 januari 2010
FANC – Consilium Radiologicum – BVZF
om de eerste Belgische DRN voor de conventionele
radiologie en de CT te bepalen
Dosisdata:
• radiologische centra 215/458  47%
• 70 000 dosimetrische gegevens
• geografische verdeling
Opmerking : onvoldoende gegevens voor dynamische/HD RX en pediatrie
Huidige situatie
Jaarlijkse evolutie van de dosimetrische gegevens die door het
Agentschap worden ontvangen
80,5%
80531
RX conventioneel
CT
Dyn/HD
Pediatrie
78,8%
54989
77,3%
12,6%
14,5%
13460
2643
2008
12572
10130
15,2%
3,6%
3,9%
618
686
2,6%
1814
2009
4%
2,5%
3,8%
2791
2791
3811
2010
Vaststelling van de Belgische DRN
Verdeling per provincie
REGIO
Aantal betrokken diensten
Toegestuurde gegevens per
Publiek
Privé
Totaal
Brussel Hoofdst. Gewest
28
22
50
13
26,0%
Waals Brabant
7
15
22
5
22,7%
Vlaams Brabant
16
18
34
21
58,8%
Antwerpen
31
29
60
36
60,0%
Limburg
14
13
27
20
70,4%
Luik
23
43
66
23
34,8%
Namen
6
9
15
11
73,3%
Luxemburg
6
5
11
2
18,2%
West Vlaanderen
31
18
49
22
44,9%
Oost Vlaanderen
30
35
65
36
55,4%
Henegouwen
31
28
59
26
42,4%
223
235
458
215
46,9%
Totaal
provincie (aantal en %)
Huidige toestand
Verdeling van de ontvangen dosimetriegegevens
Last update: jan. 2010
Vaststelling van de Belgische DRN
Verdeling van gegevens per type onderzoek
Conventionele RX
78%
CT
Dynamische RX
15%
RX-pediatrie
3%
4%
0%
Last update: eind 2009
CT-pediatrie
Vaststelling van de Belgische DRN
1. Verdeling van gegevens voor conventionele radiografie bij
volwassenen :
24%
Mammografie
Thorax
Lumbale Wervelzuil
18%
Bekken
42%
Abdomen
Schedel
8%
2%
6%
Vaststelling van de Belgische DRN
Analyse uitgevoerd op:
1. Patiënten
- geheel van de gegevens (patiënten)
- selectie van typepatiënten :
70 +/- 3kg vs 70 +/- 5kg vs 70 +/- 10kg
2. Technologie
- zonder rekening te houden met het soort detector : niet
voorzien in de formulieren
(niet vermeld)
3. Indicator
- invoering van 25e percentiel
DAP (cGy.cm²) per type onderzoek bij volwassene
Aantal
Type onderzoek
Totaal aantal
patiënten
Standaard patiënten
70 ± 3 kg
70 ± 5 kg
DRN
70 ± 10 kg
(cGy.cm²)
zalen
25e p
75e p
25e p
75e p
25e p
75e p
25e p
75e p
25e p
75e p
Abdomen
71
99
337
133
330
129
322
118
315
120
330
Bekken face (AP)
111
120
396
176
441
174
447
169
458
170
450
Thorax PA
97
11
34
13
36
13
36
13
36
13
35
Thorax lateraal
87
31
98
41,8
109,3
42
112,9
40,3
111,5
40
110
Thorax aan bed
30
11
23
12,2
21,8
12
21,1
10,7
21,2
12
25
Lumbale wervelzuil totaal*
90
6,4
20,9
7,8
22,1
7,9
22,2
7,6
21,5
7,5*
21*
face
79
89
290
99
270
100
276
97
275
95
280
profiel
77
189
525
211
506
209
508
207
508
200
500
totaal
27
59
168
-
-
-
-
-
-
60
150
face
17
24
58
-
-
-
-
-
-
25
60
profiel
18
21
54
-
-
-
-
-
-
20
50
CC
MLO
Gemiddelde
DRN (mGy)
1,89
2,07
1,98
2,0
Schedel
* Gy.cm²
Mammografie** (mGy)
**gemiddelde borstklierweefsel dosis
102
ESD (mGy) per type onderzoek bij volwassene
Aantal
Type onderzoek
Totaal aantal
patiënten
Standaard patiënten
70 ± 3 kg
70 ± 5 kg
DRN
(mGy)
70 ± 10 kg
zalen
25e p
75e p
25e p
75e p
25e p
75e p
25e p
75e p
Abdomen
35
1
3,9
1,7
4,5
1,7
4,2
1,7
4,5
1,5
4,5
Bekken face (AP)
34
1,3
4,1
1,8
4,5
1,9
4,5
1,7
4,3
1,8
4,5
Thorax PA
35
0,1
0,23
0,15
1,27
0,13
0,27
0,13
0,26
0,15
0,25
Thorax lateraal
31
0,4
1,2
0,54
1,22
0,53
1,23
0,5
1,22
0,5
1,2
Lumbale wervelzuil face
30
1,8
5,2
2,9
6,6
2,9
6,3
2,6
6,1
2,5
6,5
profiel
29
5,2
14,7
8,4
17
7,3
16,2
7,2
16,2
6
16
totaal
13
1,6
4,4
-
-
-
-
-
-
-
4,5
face
10
1,3
3
-
-
-
-
-
-
-
3,5
profilel
12
0,4
0,9
-
-
-
-
-
-
-
1
Schedel
Formule : vanuit het rendement
ESD = RDF x Rdt (1 m) x (100/FSD)² x mAs
RDF = retrodiffusiefactor
FSD : focus skin distance
Rdt : rendement
25e perc 75e perc
Vaststelling van de Belgische DRN
2. Verdeling van gegevens voor CT bij volwassenen
27%
26%
Schedel
Sinussen
Thorax
Lumbale
wervelzuil
10%
14%
23%
Abdomen
Vaststelling van de Belgische DRN
Opmerkingen :
- vaststelling van DRN uitgedrukt in DLP
- geen toelichting over CTDI : weighted of volume
- onduidelijkheid in de formulieren voor CT :
 CTDIw – CTDIvol en pitch
- verschillen tussen uitgevoerde onderzoeken en die van
de vooropgestelde lijst
- DRN bepaald in DLP per scan, niet voor het volledige
onderzoek
DLP (mGy.cm) per type onderzoek bij volwassene
Type onderzoek
Aantal
DLP (mGy.cm)
DRN in DLP
(mGy.cm)
zalen
25e percentile
75e percentile
25e perc
75e perc
Abdomen
62
416
829
415
830
Schedel
64
742
1017
740
1020
Lumbale wervelzuil
35
478
864
475
870
Sinussen
30
69
152
70
150
Thorax
63
242
408
240
400
OPTIMALISATIE en DRN
•
DRN zijn voor gestandaardiseerde onderzoeken en standaardpatiënten
opgesteld, en zouden niet zonder rechtvaardiging, voor gangbare
procedures overschreden moeten worden
•
De methode die door de Europese Commissie wordt aanbevolen, is deze
van 75e percentiel van de verdeling van de dosis
•
Invoering van een indicator « goede praktijk» die 25e percentiel van de
verdeling van de dosis is
•
DRN zijn geen « limieten van dosis » het zijn hulpmiddel voor de
optimalisering
•
DRN zijn dosimetrische indicatoren van de kwaliteit van de praktijken
Optimalisatie en DRN
de 1ste etappe: bepaling van een diagnostisch
referentieniveau (DRN) - 75e percentiel –
analyse van oorzaken voor de uiterste
waarden per lus van kwaliteit
de 2de etappe: optimalisering van de
procedures - nieuwe DRN (75e percentiel) - de
uiterste waarden beperken zich, de
verdelingskromme verplaatst zich naar de
linkerkant – analyse van oorzaken (lus van
kwaliteit)
de 3de etappe: optimalisering van de
procedures - nieuwe NRD - de uiterste
waarden zijn nog verlaagd en de
verdelingskromme verplaatst zich naar de
linkerkant
Bedankt voor
uw aandacht