Transcript presentatie - Een G-krachtige praktijk

Een G-krachtige praktijk
MBO Taalacademie 19/09/2014
http://g-krachtigelespraktijk.associatie.kuleuven.be
Partners
Inhoud
1. Uitgangspunten
2. Projectmethodiek
3. Output
4. Effectmeting
1. Uitgangspunten - Peilingstoetsen PAV (2014)
1. Uitgangspunten
Functionele geletterdheid in de realiteit
• PIAAC-studie (2013) bevestigt resultaten IALS (1996): 15% van de
Vlamingen tussen 15 en 65 is laaggeletterd, 19% scoort
onvoldoende mbt digitale geletterdheid
• OECD-rapport ‘Learning for jobs’ (2010) : nood aan meer aandacht
voor geletterdheid in bso en dbso
• Vele uitstromers bso zijn onvoldoende geletterd (Duquet et al.,
2006; Kurvers, 2010).
• De geletterheidsontwikkeling van bso-leerlingen stagneert: tussen
3 en 6 BSO wordt geen vooruitgang vastgesteld (CTO, 2007).
1. Uitgangspunten
Sara, verzorgende in een bejaardentehuis
Een greep uit het takenpakket:
- Gegevens in een dagstaat noteren
- Patiëntendossier doornemen
- Voorschriften voor de toediening van medicatie toepassen
- Transport organiseren
- Vergaderverslag maken
- In bieb of op internet informatie i.v.m. rouwen, suikerziekte, …
zoeken en verwerken
- Overzicht van eigen werkzaamheden samenstellen
- Vergaderkalender opzoeken op het digitale platform van de
organisatie
1. Uitgangspunten
Sara, verzorgende in een bejaardentehuis
Een greep uit het takenpakket:
- Gegevens in een dagstaat noteren
- Patiëntendossier doornemen
- Voorschriften voor de toediening van medicatie toepassen
- Transport organiseren
- Vergaderverslag maken
- In bieb of op internet informatie i.v.m. rouwen, suikerziekte, …
zoeken en verwerken
- Overzicht van eigen werkzaamheden samenstellen
- Vergaderkalender opzoeken op het digitale platform van de
organisatie
Functionele
geletterdheid
...
1. Uitgangspunten
initiatieven voor geletterdheidsbevordering in Vlaanderen
• Geletterdheidsbevordering in bso
• Voornamelijk binnen de algemene basisvorming: PAV of
Nederlands/Wiskunde
• Weinig in authentiek beroepsgerichte contexten
• Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen
• Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming
• Focus op volwassenonderwijs, aanvankelijk geen aandacht voor bso
• Focustraject G-kracht Centrum voor Taal en Onderwijs
• Coaching van praktijkleerkrachten ivm G-kracht
• 10 scholen (2010-2012)
• Inmiddels bekroond met Wablieft-prijs
• Inmiddels opgenomen in Strategisch Plan Geletterdheid Verhogen
1. Uitgangspunten
Een G-krachtige praktijk
• Bouwt voort op de inzichten uit Focustraject G-coach
• Doelgroep:
• Niet: in-service leerkrachten
• Wel: lerarenopleidingen
• Inbedden van geletterdheidsdidactiek in de vakdidactiek
van de praktijkvakken
 Van een exploratieve en beperkte naar een
structurele en pro-actieve aanpak
2. Methode
“Practice as you preach”
opleiding volgen,
je informeren
initiatief nemen,
promotie maken
verantwoor
delijkheid
dragen
zelfwaardegevoel
zelfvertrouwen
zelfredzaamheid,
onafhankelijkheid,
emancipatie
opleiding volgen,
je informeren
zelfwaardegevoel
echte
zelfvertrouwen
Zij vormen de
initiatief nemen,
doelgroep
van
een
promotie maken
G- krachtige praktijk
verantwoor
delijkheid
dragen
zelfredzaamheid,
onafhankelijkheid,
emancipatie
2. Methode
a. Professionele leergemeenschap
b. Practise as you preach
c. Collegiaal coachen
2. Methode
a. Professionele leergemeenschap
• Mix van geletterdheidsexperts en praktijkvaklectoren
• 3 grote domeinen:
• Voeding - Verzorging
• Elektriciteit – Mechanica
• Plastische Opvoeding
2. Methode
a. Professionele leergemeenschap
• Doelstellingen
• Conceptafbakening
• Vorming mbt geletterdheidsdidactiek/taalontwikkelend
lesgeven / taalbewust beroepsonderwijs
• Implementatie eigen niveau praktijkvaklectoren
• Intervisiemomenten
2. Methode
a. Professionele leergemeenschap
Conceptafbakening
Functionele geletterdheid aan de lerarenopleiding?
• WEL: authentieke geletterdheidstaken die terugkeren bij
de uitoefening van het beroep
• WEL: geletterdheidstaken als middel om
vakdoelen/lesdoelen te bereiken
• NIET: academische geletterdheid in se
2. Methode
a. Professionele leergemeenschap
Implementatie op eigen niveau
2. Methode
a. Professionele leergemeenschap
implementatie op eigen niveau
2. Methode
a. Professionele leergemeenschap
implementatie op eigen niveau
2. Methode
a. Professionele leergemeenschap
Intervisie
2. Methode
b. Practise what you preach:
• explicitering van de didactiek aan studenten
(toekomstige leerkrachten praktijkvakken)
• implementatie in de stage van de studenten
2. Methode
b. Professionele leergemeenschap
Implementatie in de stages van studenten
2. Methode
c. Collegiaal coaching
• Projectmedewerkers worden
geletterdheidscoach in hun eigen opleiding
• Elke geletterdheidscoach coacht min. 2
collega’s bij de implementatie van
geletterdheidsdidactiek in hun praktijk
• Intervisie over de coaching
2. Methode
c. Collegiaal coachen
3. Output
http://g-krachtigelespraktijk.associatie.kuleuven.be
• Opleidingswerkboek
• Checklist G-krachtige lespraktijk
• Digitaal leerpad voor (aspirant-)leerkrachten
3. Output
• Checklist G-krachtige lespraktijk
• Onderzoeksinstrument
• Evaluatiedocument voor stagelessen
• Checklist voor eigen praktijk
(studenten/leerkrachten/lectoren)
3. Output
Digitaal leerpad
Inhoudelijke klemtonen:
• Kansen voor functionele lees-, schrijf-, reken- en ict- taken
in praktijklessen leren herkennen
• Werkvormen voor geletterdheidstaken
• Ondersteunen van geletterdheidstaken
• Samenwerking praktijkvakken en algemeen-vormende
vakken in de opleiding
3. Output
Digitaal leerpad
• Voor lerarenopleidingen of voor professionalisering
leerkrachten
• Geschikt voor blended leren en afstandsonderwijs, maar net
zo goed inzetbaar in klassieke didactieklessen
• Klemtoon op good practices, niet op theorie
• Tal van papieren en verfilmde lesopzetten (niveau secundair
onderwijs + niveau lerarenopleiding)
• Differentiatie: kern/verdieping
• 1 opdracht per stap, een integratieopdracht aan het einde
4. Effectmeting
Flankerende effectmeting op twee niveaus
1. studenten
• percepties
• praktijk
2. lectoren
• percepties
1. projectmedewerkers
2. olievlek: lectoren gecoacht door projectmedewerkers
4. Effectmeting
Onderzoeksvragen
1. studenten
• percepties:
• Hebben de studenten meer inzicht gekregen in (het belang van werken aan)
functionele geletterdheid na input van hun praktijklector?
• Geven zij aan hier meer aandacht aan te besteden in hun (toekomstige) lespraktijk?
• praktijk:
• Is er meer aandacht voor geletterdheid terug te vinden in de lesvoorbereidingen van
studenten na input van hun praktijklector?
2. lectoren
• percepties projectmederwerkers en lectoren gecoacht door projectmedewerkers:
• Hebben de lectoren onder invloed van het coachingstraject meer inzicht gekregen in
(het belang van werken aan) functionele geletterdheid?
• Geven zij aan hier meer aandacht aan te besteden in hun (toekomstige) lespraktijk?
4. Effectmeting
Onderzoeksdesign - participanten
1. Studenten
• percepties:
• onder begeleiding ingevulde online-vragenlijst, aangevuld met diepte-interviews
• studenten opleidingsjaar 2 (en 3 bij eindmeting)
• praktijk:
• lesvoorbereidingen eerste stageperiode
• studenten opleidingsjaar 2 (en 3 bij eindmeting)
2. Lectoren
• percepties projectmederwerkers en lectoren gecoacht door projectmedewerkers:
• nulmeting: onder begeleiding ingevulde vragenlijst
• procesmeting: video-opnames ervaringsuitwisselingen projectmedewerkers
• eindmeting: online-vragenlijst
Nulmeting: percepties studenten
Onderzoeksgroep
Online-vragenlijst
Richting
Experimentschool
Groep T KHLim
KHL
EM
/
12
/
PO
10
/
/
VV
/
/
10
Controleschool
Groep T KHLim
KHK
7
/
/
/
/
11
/
15
/
Totaal
Diepte-interview
Richting
Experimentschool
Groep T KHLim
KHL
EM
/
4
/
PO
3
/
/
VV
/
/
3
Controleschool
Groep T KHLim
KHK
2
/
/
/
/
4
/
4
/
Totaal
19
21
25
6
7
7
Nulmeting: percepties studenten
Onderzoeksinstrumenten
+ diepte-interviews
Nulmeting: percepties studenten
Resultaten nulmeting
• Studenten zijn weinig vertrouwd met het begrip functionele geletterdheid
• voornamelijk gekoppeld aan taalcorrectheid, vakterminologie en 'taalvaardigheden'
 vaak vage omschrijvingen
Geletterdheid doet mij sowieso denken aan
taal, en dan functioneel, dat ge het moet
 Ik denk dat het te maken heeft metgebruiken,
de juiste spelling
taal bij
opmij
de juiste
dus dat en
kwam
gewoon over
plaats te gebruiken. Ik heb er nog nooit
van
gehoord.
dat het gaat over het juist toepassen van taal,
 Specifieke vaktermen.
zoals foutloos schrijven bijvoorbeeld.
 Deze term is mij onbekend, maar ik zou er de taal en schrijfwijze aan
koppelen.
 Het functioneel kunnen omgaan met taalvaardigheden en gebruiken van
taalvaardigheden.
 De taalvaardigheid die een leerkracht nodig heeft.
Nulmeting:
percepties studenten
Euhm, het functioneel maken,
dan
denk ik echt aan dat wij moeten
Ik dacht dat ge met hulmiddelen,
Resultaten
nulmeting
gaan letten op hoe ze schrijven, dus
dat ze materiaal hadden of zo om
dat ze correct alles noteren.
mee teaan
werken.
• De
meerderheid van de studenten vindt werken
geletterdheid in
Ik kan me voorstellen
datmaar
als ge kunstenaar zou worden, da ge toch
lespraktijk gematigd
belangrijk,
wel een
nen vaag
tekst of
bij verkeerd
uw werk moet
kunnen
schrijven,
dus ja, da’s taken,
wel
• ze hebben vaak
idee van
begrippen
als functionele
belangrijk dat dat ook aan bod is gekomen, maar dan eerder onder
hulpmiddelen,
…
een les Nederlands, want als ge tijdens uw les PO de aandacht gaat
• ze vinden het
niet realistisch om er tijd aan te besteden in de praktijkles
leggen op lezen en schrijven, dan verdwijnt eigenlijk de praktijk,
• ze zien niet in
hoede
erlessen
binnenrond
de praktijkvakken
geïntegreerd aan geletterdheidswaar
draaien.
vaardigheden kan worden gewerkt
• ze schuiven de verantwoordelijkheid door naar algemene en theoretische vakken
In de praktijkles denk ik niet dat
daar tijd of ruimte voor is, je kunt
wel als ze een fout maken ze daar
op wijzen, maar niet echt een
lesmoment spenderen aan taal.
Leessituaties? Euhm, situaties waarin
de leerlingen moeten lezen. Daar een
voorbeeld van geven? Dat vond ik al
moeilijker, omdat … bij ons is alles
plastisch.
Nulmeting: percepties studenten
Resultaten nulmeting
• Bijna alle studenten beseffen dat geletterdheidsvaardigheden heel
belangrijk zijn in het latere beroepsleven en het dagelijks leven, maar
• zo goed als geen enkele student haalt dit aan bij de omschrijving van het begrip
functionele geletterdheid
• ze linken dit niet aan het werken aan die vaardigheden in hun praktijklessen
Ze krijgen een brief van de vakbond of van
het stadsbestuur of zo, en dan moeten ze die
kunnen lezen en dan moeten ze misschien
een brief terugschrijven. En dan, voor cijfers,
bankuittreksels en van die dingen.
Ik ben zelf ook niet zo
Ik vind dat wel belangrijk dat ze lezen, maar zelf
Nulmeting:
percepties studenten
wiskundig, dus ga ik ook nooit
persoonlijk doe ik dat niet graag, dus ik vrees
nie van ja, tabellen of zo, dat,
dat ik dat
niet zo veel ga laten doen, omdat ik
Resultaten
nulmeting
nee.
dat zelf saai vind.
• Er is een significant verband tussen hoe de studenten hun eigen
geletterdheidsvaardigheden inschatten en hoe belangrijk ze het vinden dat
elke leerkracht eraan werkt (m.a.w. wie vindt dat hij over een goede
leesvaardigheid beschikt, vindt het belangrijk dat alle leerkrachten daar aan
werken, enz.)
• De studenten schatten hun eigen ICT-vaardigheden unaniem het hoogst in,
maar hier zien we geen significant verband met hoe belangrijk ze het
vinden als onderdeel van de klaspraktijk.
Nulmeting: percepties studenten
Resultaten nulmeting
• De percepties van de studenten van de experimentgroep en de
controlegroep lopen nagenoeg parallel.
Eindmeting percepties studenten
• Globale conclusie
 De experiment heeft systematisch vooruitgang geboekt, de
controlegroep niet! Deze vooruitgang is net significant (p=
0,05).
Eindmeting percepties studenten
Significante vooruitgang experimentgroep
p=0,027
p=0,019
Eindmeting percepties studenten
Significante vooruitgang experimentgroep
p=0,003
p=0,049
Eindmeting percepties studenten
Significante vooruitgang experimentgroep
p=0,013
p=0,014
Eindmeting percepties studenten
Citaten uit diepte-interviews
Focus op vormcorrectheid verdwenen
Inzicht in functionaliteit toegenomen
Hoe ik functionele geletterdheid heb opgevat?
Je laat de leerlingen lezen en schrijven, maar
niet om te lezen of om te schrijven,
bijvoorbeeld je gaat nu een tekst lezen om te
lezen. Maar dat ze bijvoorbeeld een
receptenfiche lezen om dat dan toe te passen
in de keuken.
Leerlingen begrippen laten aanleren,
maar niet met als doel om enkel die
begrippen en die definities te kennen,
maar ook dat ze die nodig hebben
om een ander doel te bereiken. Zoals
bij ons bijvoorbeeld bij praktijk een
receptenfiche. Als daar staat
bijvoorbeeld koken en bakken en
pocheren, dat zijn allemaal definities
en begrippen voor hen, maar ze
moeten die wel kennen om hun
bereiding te maken. Dus er zit altijd
een achterliggend doel achter.
Eindmeting percepties studenten
Citaten uit diepte-interviews
Rol van praktijkvakleerkracht
wordt onderschreven
Als iedereen dat doet in
elke les, dan zijn die
leerlingen er heel veel
mee bezig en dat zal zijn
vruchten afwerpen
Als je een brief krijgt van de gemeente
bijvoorbeeld, dan moet je daar toch op een deftige
manier op kunnen antwoorden. En als je nooit iets
geschreven hebt, dan zal dat niet lukken. Als je in
het beroeps zit, heb je 18uur praktijk per week
bijvoorbeeld in de laatste jaren en als je daar nooit
iets moet schrijven, maar enkel die paar uurtjes die
je van de algemene vakken hebt, dan wordt het
moeilijk.
Nulmeting: praktijk studenten
Nulmeting lesvoorbereidingen studenten
• Experimentgroep en controlegroep
• 3 richtingen:
• Voeding-Verzorging
• Plastische opvoeding
• Elektriciteit-mechanica
• 2e opleidingsjaar
• lesvoorbereidingen eerste stageperiode 2e jaar
• 3 lesvoorbereidingen per student
Nulmeting: praktijk studenten
Score-instrument: checklist G-krachtige lespraktijken
• Interscoorderbetrouwbaarheid:
• scoring door 2 projectmedewerkers (geen betrokken lectoren)
• tussentijds overleg en bijsturing scorewijzer/scoring
• Beoordelingsschaal: 5-puntenschaal
--
Niet aanwezig; ruim onvoldoende
-
Zeer beperkt aanwezig; onvoldoende
+/-
Beperkt aanwezig; matig
+
Voldoende aanwezig; goed
++
Meer dan voldoende aanwezig; zeer goed
Nulmeting: praktijk studenten
Aantallen per richting experiment- en controlegroep
Richting
Aantal studenten
Aantal lesvoorbereidingen
Experim.
Controle
Totaal
Experim.
Controle
Totaal
VV
8
7
15
16
21
37
PO
10
4
14
25
13
38
EM
13
3
26
39
13
52
TOTAAL
31
14
55
80
47
127
Nulmeting: praktijk studenten
Globale beoordeling lesvoorbereidingen
-+/+
++
geen lezen, schrijven,…
wel wat lezen en/of schrijven maar geen geletterdheidstaak
bijvoorbeeld invullen cursus, taken opschrijven,…)
geletterdheidstaak maar zonder ondersteuning, eerder
toevallig,…
één of meerdere goede geletterdheidstaken, aandacht voor
didactische aanpak
les met veel benutte geletterdheidskansen, doordachte
didactische aanpak
Nulmeting: praktijk studenten
Vergelijking totaal
experimentgroep –
controlegroep
De resultaten zijn zeer
gelijklopend voor de
experiment- en
controlegroep!
Nulmeting: praktijk studenten
Let op:
enkel scores voor lesScoring afzonderlijke items (experiment + controlegroep)
voorbereidingen waarin
geletterdheidstaken
vakondersteunend
voorkomen
authentiek
functioneel
(= minderheid)
uitdagend
-+/+
++
doelbewust
duidelijke instructies
krachtige werkvormen
didactische hulpmiddelen
ondersteuning
samenwerking
feedback op inhoud
feedback op uitvoering
0
2
4
6
8
10
Opvallend:
niet uitdagend, niet doelbewust, geen duidelijke instructies en geen feedback op de
uitvoering (maar: voorbereiding ≠ uitvoering)
Contact
[email protected]
[email protected]
http://g-krachtigelespraktijk.associatie.kuleuven.be
Een G-krachtige praktijk
MBO Taalacademie 19/09/2014
WORKSHOP
http://g-krachtigelespraktijk.associatie.kuleuven.be
Partners
Inhoud
1. Kennismaking met het leerpad
2. Oefening met de checklist
1. Kennismaking met het leerpad
Opdracht 1: ‘vegetarisch koken’
- Welke geletterdheidstaken bevat deze les?
- Waarom zijn dit FUNCTIONELE
geletterdheidstaken?
1. Kennismaking met het leerpad
Opdracht 2: ‘schaal- en schelpdieren’
- Welke geletterdheidstaken bevat deze les?
- Waarom zijn dit FUNCTIONELE
geletterdheidstaken?
1. Kennismaking met het leerpad
Functionele geletterdheidstaken in de praktijkvakken
a. Authentieke functionele geletterdheidstaken
geletterdheidstaken die de leerlingen bij de uitoefening van
het latere beroep (of in de stage) ook zullen moeten kunnen
beoefenen.
b. Schoolse functionele geletterdheidstaken
lezen en schrijven, niet omwille van het lezen en schrijven
zelf, maar om de (beroepsgerelateerde) doelstellingen van
de les te bereiken.
1. Kennismaking met het leerpad
Kansen herkennen
Welke typische momenten/werkvormen van een
praktijkles lenen zich voor het inbouwen van
geletterdheidstaken?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
1. Kennismaking met het leerpad
Kansen herkennen
Vakbegrippen aanbrengen
Notities laten maken tijdens een demo
Een stappenplan aanreiken
Een stappenplan sorteren
Met ondersteuning zelf een stappenplan laten opbouwen
Besluiten laten formuleren uit proeven
Werken met authentieke documenten: etiketten, gebruiksaanwijzingen,
labels, verpakkingen, reglementen, brochures
Zelf- en peerevaluatiemomenten inbouwen: werken met checklists en
evaluatiefiches
Werken met videomateriaal
Een instructie wordt een geletterdheidstaak
De inleiding: ervaringscontext en actualiteit binnenbrengen in de les
• Vervang onderwijsleergesprek door groepswerk
1. Kennismaking met het leerpad
Andere knoppen
•
•
•
•
•
Aanpak: ondersteuning van een geletterdheidstaak
Denken vanuit leerplandoelen
Samenwerking PAV/praktijk
Voordelen
Integratieopdracht
2. Oefening met de checklist
Checklist G-krachtige lespraktijk
• Onderzoeksinstrument
• Evaluatiedocument voor lesontwerpen/lesrealisaties
(stages)
• Checklist voor eigen praktijk
(studenten/leerkrachten/lectoren)
2. Oefening met de checklist
Checklist G-krachtige lespraktijk
• Gegeven: lesplan leerkracht Plastische Opvoeding ‘het
portret’
• Opdracht:
•
•
Feedback de les adhv de checklist
Welke mogelijkheden biedt deze les om geletterdheidstaken in
te bedden? Hoe zou je dit aanpakken?
Contact
[email protected]
[email protected]
http://g-krachtigelespraktijk.associatie.kuleuven.be