Transcript Presentatie Theo Kocken

Overgang naar stelsel van
2020-2120:
Metamorfose vereist!
(Geen knutsel-aanpassingen aan
een onhoudbaar systeem)
Theo Kocken,
Hoogleraar Risk Management VU,
CEO, Cardano
17 april 2014
Opbouwen annuïteiten:
Omzetten “waarde” (premiebetaling/inleg)
in
“inkomensstroom gedurende pensioen”
Inleg door
deelnemer
Projectie =
Toezegging annuïteit
..............
2
Waarde na rentedaling
(annuïteit duurder)
Premie Inleg
door deelnemer
Projectie =
Toezegging annuïteit
..............
Dus je koopt een annuïteit
Voor iedere premie-inleg
En die verandert in prijs als de rente verandert ....
=> Rentegevoeligheid hoog (CF’s tot wel 70 jaar in de toekomst)
3
Opbouwen annuïteiten, in 1 grote pot .....
Toezeggingen gepensioneerden
Toezeggingen actieven
Gemiddelde
rentegevoeligheid
Rentegevoeligheid
pensioenfonds
Rentegevoeligheid
gepensioneerden
actieven
4
Probleem “zachte aanspraken” in
collectief pensioenfonds:
Waarde na
parameter
aanpassing
Projectie =
Toezegging variabele annuïteit
[obv subjectieve parameters]
Inleg door
deelnemer
.............
.
Verwachte inflatie ?
Ultiem Foute Regelgeving
(UFR)
Verwachte aandelen
risicopremie?
Inflatierisico premie??
BNW-curve
Discontering =
Waardering variabele annuïteit
[obv subjectieve parameters]
Verwachte macrostabiele risicopremie??
• Complex tot zeer complex
 Waarde van inleg kan veranderen door verandering parameters via commissies =
herverdeling vermogen via pensioenfondsen tot > 30%
5
Complexiteit leidt tot rijk-reken-illusie
“Geen gezeik, iedereen rijk”:
Pensioenakkoord 2011:
• Met anders rekenen krijgt iedereen meer indexatie
(zie plaatjes appendix en zoek de grap!)
Henk Krol, Henk Brouwer e.a. 2014 :
• Beetje anders rekenen en we zijn uit de problemen
Bernard Wientjes 2014:
• Macro stabiele discontering nodig; we kunnen niet uit de
voeten met systeem waar de pensioenuitkering afhangt
van de stand van de markt
6
<= John Nash
7
SOLIDARITEIT?
WAAR DEZE WAARDE TOEVOEGT!
• Voordeel intergenerationele risicodeling CPB
(2012, 2014) :
– Grofweg een paar procent welvaartsvoordeel
• Onder ideale aannames van continuïteit etc.
• Nadelen:
–
–
–
–
Geen maatgesneden leeftijdsdifferentiatie mogelijk
Onnodig veel “onnatuurlijk” renterisico
Enorme ondoorzichtigheid en complexiteit
Generatieconflicten en wantrouwen
8
Wat willen we wel?
•
•
•
•
•
•
•
•
Risiconemen om pensioen betaalbaar te houden
Zekerheid .... Maar niet meer dan gegeven kan worden
Complexiteit naar laagst mogelijke niveau brengen
Politiek risico naar laagst mogelijke niveau brengen
Win-lose situaties vermijden
Voldoende leeftijdsdifferentiatie
En misschien keuzevrijheid
Solidariteit waar dit welvaartswinst oplevert zonder
andere criteria sterk aan te tasten
• Overdracht opgebouwd vermogen mogelijk
9
Wat willen we wel?
ZEKERHEID ...
Maar het gaat er vooral om wat je
belooft versus wat je denkt te leveren
De psychologie van “reference levels”
[Lees: Nominaal pensioeninkomen]
Under-promise, Over-deliver
Prof. Laurie Santos,
Yale University
10
Balans tussen criteria:
Het Duale Contract
Twee-componenten ontwerp
Geleidelijke verschuiving naarmate Human Capital afneemt
Kapitaal:
Participaties
Risky assets
Conversie geleidelijk
in de tijd
Inkomensstroom:
Annuïteit
.............
.
Collectief belegd,
individueel eigendom
Collectief belegd,
collectief eigendom maar
duidelijke individuele
waarde
(risk sharing: micro langleven)
12
Geleidelijk gegarandeerde
NOMINALE annuïteit kopen…
Kapitaal:
Geïnvesteerd
bedrag in
beleggingen
bijv. aandelen
.....
€
Jaarlijkse
pensioenpremie
50 jaar
Pensioendatum
Inkomensstroom:
Beleggingen
geïnvesteerd
voor
aankopen
annuïteiten
Jaarlijkse
pensioenuitkering
€
Pensioendatum
13
Geleidelijk gegarandeerde annuïteit kopen…
Kapitaal:
Geïnvesteerd
bedrag in
beleggingen
bijv. aandelen
€
.....
50 jaar
Pensioendatum
Inkomensstroom:
Beleggingen
geïnvesteerd
voor
aankopen
annuïteiten
Jaarlijkse
pensioenuitkering
€
Pensioendatum
14
Geleidelijk annuïteit kopen…
Kapitaal:
Geïnvesteerd
bedrag in
beleggingen
bijv. aandelen
€
.....
50 jaar
Pensioendatum
Inkomensstroom:
Beleggingen
geïnvesteerd
voor
aankopen
annuïteiten
€
….
Jaarlijkse
pensioenuitkering
Pensioendatum
15
Geleidelijk annuïteit kopen…
Kapitaal:
Geïnvesteerd
bedrag in
beleggingen
bijv. aandelen
€
.....
50 jaar
Pensioendatum
Inkomensstroom:
Beleggingen
geïnvesteerd
voor
aankopen
annuïteiten
€
….
Jaarlijkse
pensioenuitkering
Pensioendatum
16
Geleidelijk annuïteit kopen…
Kapitaal:
Geïnvesteerd
bedrag in
beleggingen
bijv. aandelen
€
.....
.....
50 jaar
.....
Risky assets na
pensionering
Pensioendatum
Inkomensstroom:
Beleggingen
geïnvesteerd
voor
aankopen
annuïteiten
€
….
Jaarlijkse
pensioenuitkering
Pensioendatum
17
Impliciete asset allocatie
“Huidige 10 jaars uitsmeer-FTK”
versus
“life cycle aanpak met risky assets in uitbetalingsfase”
250%
nFTK met max. 10 jaar uitsmeren
defensieve life cycle duaal contract
offensieve life cycle duaal contract
percentage in risky assets
200%
150%
Huidige contract per 2015
(10 jaar uitsmeren)
100%
Lifecycle contract met deel
risky assets pensionering
50%
0%
30
40
50
60
leeftijd
70
80
18
Heterogene langleven pools
• Zelfde prijs voor 1 euro levenslange annuïteit
• Ongeachte levensverwachting
• Kan tot 25% subsidiëren rijk door arm leiden
19
Lastige oplossingen
ter voorkoming ex-ante waarde-overdracht
arm => rijk:
• Homogene groepen verzekerden (beroepen etc?)
• Prijsdifferentiatie bij toetreding
• Indirecte prijsdifferentiatie via verevening
Complex en gevoelig onderwerp...
Maar het nu niet meenemen in discussie
omwille complexiteit
is niet te rechtvaardigen
20
Annuïteitenvormen,
Meer dan alleen de vaste annuïteit
21
Nederland is
“annuïteitenland nr 1”
Voorbeeld discussie met een Belg:
“Annuïteit kopen? Haha, ik ben gek,
als ik volgend jaar overlijd ben ik de schlemiel”
UK vorige maand: “Annuïteiten mogen ook als Lump Sum
worden opgenomen”
Pensions minister Steve Webb
(cynisch):
"If people do buy a Lamborghini but know
that they'll end up just living on the state
pension, that becomes their choice"
Cultuur en tijdsgeest bepalen wat we normaal vinden!
22
Uitbetalingsfase:
Denken over verschillende soorten annuïteiten....
Vaste annuïteit
(geen risicovolle assets meer
gedurende pensionering)
1500
Annuïteit niet-dalend
inkomen plus deel
risicovolle assets voor
indexering (en opvangen
macro-langleven)
1250
1000
750
500
67
70
73
76
1500
Variabele annuïteit
(met mimimaal “floor”?)
1250
1000
750
500
67
70
73
76
23
Behoud:
Betaalbaarheid
Actuariële solidariteit
Verbeter:
Transparantie
INDIEN mogelijk in
homogene solidariteitskringen
Afscheid van:
Intergenerationele solidariteit
Keuzevrijheid indien gewenst
Leeftijdsdifferentiatie
Politiek risico
Simplicity !!!!
Duidelijkheid over zekerheid
Overdracht opgebouwd vermogen
24
Discussie ....