Transcript Presentatie Themabijeenkomst onderwijs in kleine

Programma
20:00 Voorstelrondje en persoonlijke doelstellingen en
vragen inventariseren
20:30 Presentatie ontwikkelingen en trends door Josien
Hissink
Pauze/koffie
21:15 Presentatie Hoog Keppel door Henny Dokter
21:45 Vragen en aanbevelingen
voor uw dorp
Voorstelrondje
• Wie bent u?
• Uit welke kern komt u?
• Hoe is het gesteld met het basisonderwijs op
dit moment en verwachtingen voor de
toekomst?
• Wat wilt u vanavond leren/te weten komen?
• Welke vragen hebt u?
Voorstelrondje (1)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wim Gudde – Kranenburg Werkzaam op school, Op de hoogte van ontwikkelingen
Jannie Stokkink – Exel e.o. Kinderen in Exel op school. Actie tot behoud school. > 80
inwoners, nu zakt het aantal: wat te doen?
Wim Giesbers – Bestuurslid VKK uit Rekken; 15 dorpen ‘onder zijn hoede’
Wim Mateman – Barlo’s belang (Aalten). Zeer actueel onderwerp. 100 ll op school, jongste
klas 5 ll. Volgende klas 1…. Toekomstige stagnatie. Probleem voor zijn!
Herman Ligterink – Barlo’s belang, idem
Siska Schreurs – Halle Heide. Kleine school,65 ll. Nu stagnatie in lage klassen: krimp aanwezig.
Nathalie Ortalo – 10 jaar in Halle Heide. Gezellige kern, 1 school, 1 winkel. School stagneert.
Bianca van den Berg – Ons aller belang Ijzerlo. Kleine school, 100 leerlingen, 2014 ~ 70 ll.
Daling voorkomen: kijken wat eraan gedaan kan worden. Nu dorpsplan maken, ook in DWG:
Hoe in het dorpsplan rekening te houden met school?
Petra Arentsen – Soeren’s Belang (Laag Soeren). Mensen die niet aan school zijn verbonden
betrekken bij school: hoe kunnen zij bijdragen?
Chanel Bleiker – Laag Soeren. Teruglopend leerlingenaantal.
Juul van Rijn – Oud voorzitter OR school Laag Soeren. Nu school in Sprengenhuus (Kulturhus)
75 leerlingen. Schaddeveld is hoofdvestiging. Veluwezoomscholengroep, nevenvestiging in
Dieren. Plan voor toekomst. Ouders denken mee. Hoe school Laag Soeren op eigen manier
presenteren: identiteit.
Voorstelrondje (2)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ron Janssen – Locatieleider school in Laag Soeren. Probleem in verleden gehad. 25 jaar geleden nog
maar 35 leerlingen: samen gaan met andere school in het dorp bleek oplossing. Dorp zonder school
is ten dode opgeschreven. Krimp en toekomst! Onderwijskundige oplossingen voor
kwaliteitsbehoud.
Martijn Wolters – Stichting Aktief Spijk. 40 leerlingen op school.. Sprake van sluiting. Gemeente wil
school nog 3 jaar laten bestaan. Hard voor maken dat school blijft bestaan. Nu bezig met dorpsplan.
Eef Booltink – SAS (Idem)
Albert Bos – consulent bij VKK sinds 2 maanden Veluwe/Gelderse Vallei
Johan Kuster – Leefbaarheid Netterden. 50 leerlingen, 4 kinderen uit Duitsland, 4 kinderen van
Nederlandse kinderen die in Duitsland wonen. Grensgebied. Leefbaarheid is met school in contact,
ook met alle verenigingen: samen sterk voor voortbestaan school
Christel van Dee – Netterden + voorzitter MR 10 basisscholen Essentius (oude ijsselstreek) Wat kan
gedaan worden om de Krimp tegen te gaan? Op iedere school (9) Directeur momenteel, mogelijk
samenvoegen om kosten te dekken?
Co Broekhuizen – Netterden. (Idem)
Henny Dokter – Hoog Keppel.
Wim Klompenhouwer – Varsselder dorpsbelangen (oude ijsselstreek). Samenwerking in dorp.
Aantrekkelijk houden van dorp met o.a. school en MFA: mensen naar het dorp toe trekken!
Robert Vegter – Voorzitter Exel. Leraar VO in het westen. Hoofdbestuurder vakbond AOb. Gevolgen
voor personeel, ouders, sociale omgeving, andere belangen.
Voorstelrondje (3)
•
•
•
Alie Lerink – Haarlo’s belang (man), zelf werkzaam in onderwijs in Noordijk. Kon zodoende
aanschuiven vanavond. School behouden belangrijk: bindende functie voor dorp. 75-80 kinderen,
nog geen krimp. Komende jaren misschien. In Noordijk ook 75 kinderen, onderkant wordt al
minderen. Stichting Oponoa (12 scholen bij aangesloten). Gezamenlijke directie is er al.
Andre Hulshof – Haarlo’s Belang (idem als Alie)
Henk Jan Pardijs – Haarlo’s Belang. (idem)
Onderzoek en trends
Bronnen:
- Provincie Gelderland
- Centrum voor christelijk onderwijs
- SBO (Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt)
- Platform Primair Onderwijs Zeeland
- CMO Groningen
- BOKD
Bevolkingsprognose Gelderland
2010-2040
- Na 2020 minder snelle groei bevolking
- Rond 2027: meer sterftes dan geboortes: minder
natuurlijke aanwas en dus krimp
- Huishoudengroei: alleen vanwege alleenstaande
huishoudens
- Rond 2019: 20% van Gelderlanders 65+
(stedendriehoek en achterhoek al in 2014)
- In 2020 zal de Achterhoekse bevolking al
gekrompen zijn t.o.v. 2008
Bevolkingsprognose Gelderland
2010-2040
Bevolkingsprognose Gelderland
2010-2040
Centrum voor christelijk onderwijs
• “De briefschrijvers vertegenwoordigen 175 basisscholen van
uiteenlopende denominatie, bevolkt door 27.500 leerlingen met
bijna 3000 personeelsleden. Het gaat om scholen in De Achterhoek,
Oost-Gelderland en de Liemers. Eerder kwamen er vergelijkbare
signalen uit Limburg, Zeeland en de noordelijke provincies.
• In bovengenoemde delen van Gelderland gaat het om een daling
van het leerlingenaantal van 20 tot 25%. Dat zou in 2020 tot een
verlies van zo'n 500 volledige arbeidsplaatsen kunnen leiden.
• Waar al jarenlang veel te weinig geld beschikbaar komt voor
materiële instandhouding, is volstrekt helder dat er dus op
personeel bezuinigd gaat worden.”
Krimp als kans (SBO)
“Uit de door ons opgestelde leerlingenprognoses
blijkt dat vooral in Groningen, Friesland,
Drenthe, Gelderland en Limburg het
leerlingenaantal sterk zal dalen (11 à 12% in de
periode 2009-2015)”
Krimp als kans (SBO)
Stap 1: Signaleren van leerlingendaling en
herkennen van de gevolgen
Stap 2: oplossingen vinden om de negatieve
gevolgen tegen te gaan
(5 clusters van oplossingen mogelijk)
Krimp als kans (SBO)
1. Samenwerking met andere scholen en mobiliteit
- Organisatorisch: 1 directeur en locatieleiders
- Lerarenpool: personele problemen opvangen (met
kansen!)
2. Strategisch personeelsbeleid
- Uitzendbasis
- Uitruil van personeel mogelijk
maken
Krimp als kans (SBO)
3. Bevorderen van uitstroom ouder personeel en behoud
van jong personeel
- Jonge leerkrachten aantrekken
4. Brede school
- Samenwerken met bso of psz
- Naschoolse activiteiten
5. De concurrentie aangaan
- Promotie en PR van de school
- Marketing en profilering
Platform Primair Onderwijs Zeeland
(Onderwijs ons goed)
-
Over 10 jaar: 5000 leerlingen minder
Nu op 8 kernen na in iedere kern een school
Kleinschaligheid is waardevol
School = leefbaarheid
Praktisch: korte afstand
Keuzevrijheid: denominatie
Straks is er niks te kiezen!
Platform Primair Onderwijs Zeeland
(Onderwijs ons goed)
Uitdagingen:
- Onderwijskundige kwaliteit behouden
- Bereikbaarheid van basisscholen garanderen
- Hoe om te gaan met denominatieve
diversiteit?
Platform Primair Onderwijs Zeeland
(Onderwijs ons goed)
Platform Primair Onderwijs Zeeland
(Onderwijs ons goed)
1e scenario: veel vernieuwing en individuele
rijkdom
- Jonge gezinnen; tweeverdieners, forensen
- Onderbouw in het eigen dorp. Regionale naschoolse
opvang in centraal gelegen plaats
- Bovenbouw in regionale vestiging
-
Verder reizen
1000 leerlingen, groot gebouw met veel faciliteiten
Hele jaar open, behalve met kerst: keuzevrijheid vakantie
ICT in de lessen
Afspraken over naschoolse activiteiten (muziek, sport,
spelen)
Platform Primair Onderwijs Zeeland
(Onderwijs ons goed)
2e scenario: veel vernieuwing en sociale
welvaart
- Te weinig jonge gezinnen in dorpen
- Schoolbesturen slaan handen ineen: 1 regionale
school
- Integraal kindcentrum 0-12 jr
- Kinderen worden door school gehaald en
thuisgebracht
- Leraren voor basistaken en ondersteuning /
begeleiding
- Regionale rust, regelmaat en welzijn
Platform Primair Onderwijs Zeeland
(Onderwijs ons goed)
3e scenario: sociale welvaart, weinig vernieuwing
- School kantjeboord tot nieuwe wijk voor jonge
gezinnen gebouwd werd
- Meer garantie voor toekomst: nieuw gebouw, brede
school in nieuwe wijk
- Geïntegreerde BSO voor 0-12 jaar
- Verschillende ruimtes voor interesses
- Speciale aandacht en begeleiding
- Vervoer vanuit andere dorpen voor school of BSO
- Consultatiebureau
- ‘s Avonds buurtcentrum in gebouw met sport, cursus,
ontmoeting
Platform Primair Onderwijs Zeeland
(Onderwijs ons goed)
4e scenario: weinig vernieuwing, veel
individuele rijkdom
-
Veel thuiswerkende tweeverdieners
Vrijheid eigen tijd indelen; geen behoefte aan BSO
Afstand is geen probleem; kwaliteit is criteria
Veel kleine scholen hebben moeite met voortbestaan
Concurrentie op basis van kwaliteit onderwijs
Positionpaper Krimp en onderwijs (SBO)
Primair Onderwijs (basisonderwijs) = basisvoorziening
 Gemeentelijke verantwoordelijkheid.
 Zelfstandige schoolbesturen / direct bestuurd door
gemeente = 70-30%
 Reisafstand > 5 km: leerlingenvervoer door
gemeente
 Huisvesting voor rekening van
gemeente
Positionpaper Krimp en onderwijs (SBO)
Bekostiging basisonderwijs:
• ‘Buitenkant’ door gemeente
• ‘Binnenkant’ door schoolbestuur (uit lumpsum voor
personeel en materieel)
• Lumpsum = o.a. gebaseerd op aantal leerlingen op 1
oktober van voorgaand schooljaar (T-1 systeem)
• < 140 ll: kleine scholen toeslag
Kiezen voor kwaliteit (CMO Gr)
Onderzoek naar de keuze voor een basisschool in de
gemeente Bellingwedde (Groningen)
1. Wat zijn de belangrijkste overwegingen van ouders om te
kiezen voor een basisschool?
2. Wat zijn overlevingskansen van kleine basisscholen op basis
van prognose?
3. Wat vinden ouders belangrijke
voorzieningen ihkv leefbaarheid
woonomgeving?
N=208 (34%)
90% heeft zelf schoolgaande kinderen
Overwegingen
Top 5 criteria om te kiezen voor een school:
1. Kwaliteit van het onderwijs
2. School dicht bij huis
3. Leerkrachten gaan prettig om met de kinderen
4. Levensbeschouwelijke grondslag
5. Aandacht voor kinderen met
speciale begeleiding
Overwegingen
Top 5 redenen om een kind van school te halen:
1. Kind wordt gepest
2. Tegenvallende leerprestaties
3. School is te klein
4. Wijziging pedagogische richting
5. Verlies levensbeschouwelijke
grondslag
Belangrijke voorzieningen dorp
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Basisschool (97%)
Bushalte (96%)
Speeltuin (92%)
Sportveld (86%)
Huisarts (86%)
Supermarkt (85%)
Belang basisschool voor dorp
1.
2.
3.
4.
Basisschool is onmisbaar: 95%
Keuze voor dorpsschool om school te behouden: 73%
Combi bao/psz/dorpshuis is goed idee: 67%
Samenvoegen openbaar en christelijk onderwijs voor
behoud school: 47%
5. Verhuizen als basisschool uit dorp verdwijnt: 19%
Conclusies
• Basisschool in het dorp is heel belangrijk voor ouders
• Ouders verhuizen niet vanwege opheffing school
• Als samenvoeging onvermijdelijk is, dan goede spreiding
scholen in de gemeente
• Ideale basisschool =
–
–
–
–
–
40-200 leerlingen
Dichtbij mogelijk
Goede kwaliteit
Prettige leerkrachten
Aansluitend bij levensovertuiging
Het verhaal achter de cijfers (BOKD)
Mens
Ratio
Emoties: Zachte data
Feiten: Harde data
Binding met de buurt, sociale samenhang
Babyboom, vergrijzing, demografische
ontwikkelingen
Leefbaarheid en identiteit
Prognoses: regeren is vooruitzien
Woonbeleving
Kwaliteit onderwijs
Kwaliteit onderwijs
Uitgangspunten om mee te nemen.
“Geef mensen oplossingen en je krijgt weerstand. Geef ze
problemen en ze komen in beweging”
“Om tot passende oplossingen te komen is het nodig bewoners te
betrekken en inzicht te geven in de problematiek.”
Wie heeft hier ervaring mee?
In de praktijk
 Draagvlak voor de school in het dorp
 Kwaliteit onderwijs behouden
 Rol school, dorpsbelangenorganisatie, inwoners,
gemeente
 Alternatieven, mogelijkheden zoals specialisatie,
fusie, vervoer
 Samenwerking
 Toekomstperspectief:
nieuwbouw, uitbreiding, …
 slimme combinaties mogelijk
Afronding bijeenkomst:
Aandachtspunten voor onderwijs in kleine kernen tot 1000 inwoners (1)
• Leefbaarheid van het dorp voorop stellen. Hiervoor school versterken,
functies van school uitbreiden. School in het dorp versterken door
bijvoorbeeld 1 school in grote kern met meerdere scholen te sluiten.
• Ondersteuning van de dorpsschool door scholen in de regio: bezuinigen,
investeren in kleine scholen.
• Als dorp exploitatie van de dorpsschool overnemen zoals in Hoog Keppel.
Schoolgebouw omdopen tot dorpshuis levert nieuwe mogelijkheden.
Sponsoren, subsidies, inwoners die garant staan, fondsen.
• Voedingsgebied basisschool: 3-12% van de bevolking is 4-12 jaar oud.
(afhankelijk van bebouwing etc.). Handig rekenmodel.
• Laat de kwaliteit van de school zien! Bijvoorbeeld openbare
keuringsrapporten van de onderwijsinspectie (link) Zoals die van
Basisschool de Bongerd in Hoog Keppel
Afronding bijeenkomst:
Aandachtspunten voor onderwijs in kleine kernen tot 1000 inwoners (2)
• Werk samen met verenigingen, kinderopvang, school, dorpshuis,
gebruikers om een pand exploitabel te maken, de leefbaarheid in het dorp
te vergroten en activiteiten voor jong en oud aan te kunnen bieden in het
dorp.
• Laat zien dat je als gemeenschap samen de schouders eronder zet! Als er
een gemeenschapsruimte is kan een dorp ook bloeien en leven, zonder
dat er een school is.
• Betrek capabele mensen (met kennis van zaken als: juridisch, ruimtelijk,
architectuur, management, fondsenwerving, subsidies verkrijgen)
• Leer van elkaar en krijg inspiratie. Geef elkaars statuten en huishoudelijk
reglementen om van te leren. Ga op bezoek, organiseer excursies.
• Kijk eens naar het concept ‘sterrenscholen’
Afronding bijeenkomst:
Vragen/opmerkingen
• Kijk op: www.sprengenhus.nl
• De sterrenschool 2.0, concept en implementatie is te bestellen
via www.argumentenfabriek.nl prijs € 54,95 . Informatie op
www.desterrenschool.nl . Als kleine organisatie moet je gaan shoppen in
dit concept om te kijken wat goed is. Je kunt het ook als groeimodel
gebruiken, zelfs wel verstandig , denk ik.
• Activiteiten Noordelijke provincies voor behoud school: Speciale leraren
samen delen bijvoorbeeld.
• Scholen die zich profileren: Zutphen / grensscholen
• Platform: Samen groeien aan krimp (Jan van Woerkom, Ppog). Hulp en
ondersteuning zoeken. Platform bijvoorbeeld: mensen hebben zich
aangemeld.
• Bijeenkomsten samen bundelen!!! Ook al Groningen, Friesland,
• Limburg, nu meer aandacht opeisen, gezamenlijk.
Tot ziens!
• Succes in uw dorp!
• Voor informatie, contact en kennisuitwisseling, benader de VKK:
VKK Gelderland
Dr. Grashuisstraat 8
7021 CL ZELHEM
0314-6311698
[email protected]
www.vkkgelderland.nl
• Deel zelf kennis met anderen op www.kennisplatformbewoners.nl
– Maak gratis en makkelijk account aan
– Deel documenten online met dorpsbewoners uit o.a. Gelderland