Transcript Simulatie en rollenspel

Geschiedenis beleven
Simulatie en rollenspel als
werkvorm in de geschiedenisles
Enkele overdenkingen bij de
huidige geschiedenisdidactiek



De inductieve methode, gebaseerd op het
actief analyseren van bronnen en ander
basismateriaal, leidt tot een vrij
technische, ambachtelijke benadering van
de geschiedenis
De grote meeslepende verhalen zijn
verdwenen (zie Arie Wilschut)
Motiveringsprobleem?
Leerplandoelen VVKSO:

1ste graad 32 – 2de graad ASO/KSO 23 –
2de graad TSO/KSO 22: de leerlingen
kunnen zich inleven in het dagelijks leven
van de mens tijdens de bestudeerde
beschavingen
Spontaan wordt dan gedacht aan een
modeshow, een proefmoment, …
In combinatie met andere
leerplandoelen krijgt dit doel ook
een andere dimensie:


De leerlingen kunnen deze kenmerken (van de
bestudeerde samenlevingen) verbinden met
fundamentele maatschappelijke problemen en de
aanwezigheid ervan in de eigen tijd
De leerlingen geven voorbeelden van gelijkenissen
en verschillen in maatschappelijk gedrag tijdens de
bestudeerde samenlevingen en in de hedendaagse
tijd; bijvoorbeeld de houding tegenover de
medemens, de natuur, de bovennatuur; het
gebruik van instrumenten en techniek; de
verplaatsingen van grote bevolkingsgroepen
(migratie) …; gelijkheid, vrijheid, rechtvaardigheid
In combinatie met andere
leerplandoelen krijgt dit doel ook
een andere dimensie:


De leerlingen kunnen informatie uit de
bestudeerde beschavingen en uit de eigen tijd
uitdrukken in verschillende vormen (geschreven
en gesproken taal, beeldtaal, lichaamstaal) en ze
voor anderen verduidelijken
De leerlingen beseffen dat de fundamentele
problemen van mens en samenleving dezelfde
blijven maar dat de oplossingen veranderlijk zijn
en met de historische context verbonden
In combinatie met VOET-en (vbn.
eerste graad):
Opvoeden tot burgerzin:



kunnen op een verdraagzame manier omgaan
met verschillen in sexe, huidskleur en etniciteit
kunnen verschillende gezinsvormen en
gezinsculturen beschrijven en er begrip voor
opbrengen
kunnen zich een beeld vormen van het gedrag
van mannen en vrouwen in de maatschappij in
het algemeen en het gezin in het bijzonder en
dit toetsen in de eigen leefkring
In combinatie met VOET-en (vbn.
eerste graad):
Sociale vaardigheden:






zich als persoon present stellen: uitkomen voor een
eigen mening […]
respect en waardering voor anderen opbrengen: de
eigenheid van medeleerlingen accepteren en
waarderen
in groepsverband meewerken en een toegewezen
opdracht uitvoeren
bij een opgegeven groepstaak of bij een
groepsdiscussie leiding geven
opkomen voor de eigen rechten en voor de rechten
van anderen uit de groep
ongelijk of onmacht toegeven in een discussie of in
een spelsituatie
In combinatie met VOET-en (vbn.
eerste graad):
Sociale vaardigheden:




De leerlingen beheersen elementen van het
communicatieve handelen …
De leerlingen kunnen in een groepsdiscussie hun
mening weergeven, handhaven en bijsturen
De leerlingen kunnen onder begeleiding een taakgroep
organiseren en bevorderen de onderlinge
verstandhouding
De leerlingen kunnen uit aangeboden informatie, leefen omgangsgewoonten binnen gezinnen of culturen
weergeven en hun eigen gedrag daartegenover
verwoorden en bespreekbaar stellen
Het kan niet elke les ‘feest’ zijn


Eenvoudige vormen van simulatie:
leerlingen volgen een les(deel)
actief/passief vanuit een rol
Uitgewerkt rollenspel (vb. De Griekse
kolonisatie)
Simulatie

Hulp bij vastzetten door identificatie (vb.
Parisoordeel, mythologische verhalen …)
Orpheus
De eerste Griekse zanger; vaak afgebeeld met zijn
lier
Kalliope
Moeder van Orpheus, de belangrijkste onder de
muzen, godinnen van de kunst, die voor de goden
dansten en zongen
Oiagros
Koning van Thracië of een riviergod;
vader van Orpheus?
Apollo
God van de muziek en de dichtkunst; misschien wel
de echte vader van Orpheus; schenkt Orpheus de
lier
Eurydike
Nimf en geliefde van Orpheus; sterft na een
slangenbeet
Kerberos
Driekoppige waakhond aan de ingang van de
onderwereld
Charon
Veerman die de doden over de rivier van de
onderwereld (de Acheron/Styx) brengt
Hades
God van de onderwereld; heerst over de schimmen
van de doden en bewaakt de rijkdommen onder de
grond
Persephone
Echtgenote van Hades, door hem geschaakt; woont
telkens een half jaar in de onderwereld (winter) en
een half jaar op aarde (zomer)
Demeter
Godin van het graan en van de vruchtbaarheid
Tantalus
Bewoner van de onderwereld; gestraft voor zijn
hoogmoed; moest in de onderwereld honger en
dorst lijden
Sisyphus
Bewoner van de onderwereld; gestraft omdat hij
eens de dood boeide; moest in de onderwereld
steeds opnieuw een zware steen op een heuvel
duwen
Danaïden
50 dochters van koning Danaë die in hun
huwelijksnacht hun man vermoordden; moesten in
de onderwereld een bodemloos vat vullen
Hermes
De boodschapper van de goden en god van de
reizigers; heeft vleugels aan zijn voeten en op zijn
helm
Simulatie


Hulp bij vastzetten door identificatie (vb.
Parisoordeel, mythologische verhalen …)
Hulp bij het aanschouwelijk voorstellen
van historische gegevens
Ik, Umberto, wisselaar in Genua, verklaar hierbij van
……………………...., koopman in dezelfde stad, de
som van ……. florijnen te hebben ontvangen.
Gedaan te Genua, …. ……….. 12….
Handtekening + zegel Umberto
Simulatie



Hulp bij vastzetten door identificatie (vb.
Parisoordeel, mythologische verhalen …)
Hulp bij het aanschouwelijk voorstellen
van historische gegevens
Identificatie en concrete voorstelling van
de sociale verhoudingen
De sociale verhoudingen
Burgers, metoiken en slaven in
Athene
De bevolking van de Atheense polis ca. 432
v. C.
Burgers
Metoiken
Slaven
TOTAAL
40.000
15.000
110.000
165.000
Burgers
Vrouwen en kinderen van burgers
Metoiken (totaal)
Slaven (totaal)
TOTAAL
40.000
110.000
40.000
110.000
300.000
24%
9%
67%
100%
13%
37%
13%
37%
100%
De bevolking van de Atheense polis ca. 432 v. C .
120.000
100.000
80.000
Reeks1
60.000
40.000
20.000
0
Burgers
Metoiken
Slaven
Simulatie in een klas van 30 lln.
Volledige bevolking
 4 burgers
 4 burgervrouwen
 7 kinderen uit de oikos van burgers
 4 metoiken (mannen, vrouwen en
kinderen)
 11 slaven
De sociale verhoudingen
Spartiaten, perioiken en heloten
De bevolking van Sparta in de 5de
eeuw v.C.
9000 spartiaten
 60.000 perioiken
 150.000 heloten
In een klas van 25 leerlingen:
 1 spartiaat
 7 perioiken
 17 heloten

De sociale verhoudingen
Een verfijnder benadering van de
Romeinse sociale verhoudingen
t.t.v. de republiek
Aulius Cornelius Piso
Geslacht:
Man
Leeftijd:
38
Sociale rang:
Patriciër
Extra gegevens:
Grootgrondbezitter, pater
familias van een grote familia
Appius Claudius Calvus
Geslacht:
Man
Leeftijd:
42
Sociale rang:
Patriciër
Extra gegevens:
Grootgrondbezitter, pater
familias van een grote familia
Decimus Aurelius Magnus
Geslacht:
Man
Leeftijd:
35
Sociale rang:
Patriciër
Extra gegevens:
Grootgrondbezitter, oudste
zoon van de pater familias van
een grote familia
Marcus Aemilius Catullus
Geslacht:
Man
Leeftijd:
55
Sociale rang:
Patriciër
Extra gegevens:
Grootgrondbezitter, oudste
zoon van de pater familias van
een grote familia
Cornelia
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Vrouw
34
Vrouw van Aulius Cornelius
Piso, grootgrondbezitter en
pater familias van een grote
familia; zelf dus matrona in het
huis van Aulius
Claudia
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Vrouw
33
Vrouw van Appius Claudius
Calvus, grootgrondbezitter en
pater familias van een grote
familia; zelf dus matrona in het
huis van Appius
Gaius Calceolarius
Geslacht:
Man
Leeftijd:
38
Sociale rang:
Plebejer
Extra gegevens:
Schoenmaker in de Subura
(Romeinse armenwijk)
Gnaius Panificior
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Man
30
Plebejer
Bakker in de Subura (Romeinse
armenwijk)
Caeso Porcius
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Man
37
Plebejer
Rijke bankier op de
Quirinalisheuvel. Door
geldzaken met verarmde
patriciërs schatrijk geworden
Lucius Frumentator
Geslacht:
Man
Leeftijd:
54
Sociale rang:
Plebejer
Extra gegevens:
Graanhandelaar. Door
speculatie met graan in tijden
van hongersnood schatrijk
geworden
Porcia
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Lucia
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Vrouw
18
Oudste dochter en enig kind
van de schatrijke bankier
Caeso Porcius
Vrouw
25
Dochter van de schatrijke
graanhandelaar Lucius
Frumentator
Quintus Vinitor
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Man
56
Plebejer
Wijnteler. Mijn kwaliteitswijn
heeft veel succes in de betere
kringen in Rome en zo heb ik
goede contacten kunnen
leggen
Servius Mercator
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Man
44
Plebejer
Groothandelaar. Mijn
handelskantoor aan de
Tiberhaven is gespecialiseerd
in exotische producten voor de
Romeinse elite
Spurius Balneator
Geslacht:
Man
Leeftijd:
46
Sociale rang:
Plebejer
Extra gegevens:
Badmeester in het badhuis
nabij het forum
Alexandros Iatros
Geslacht:
Man
Leeftijd:
54
Sociale rang:
extraneus (buitenlander)
Extra gegevens:
Grieks geneesheer in Rome
Primus
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Secundus
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Man
18
Slaaf
Deurslaaf bij de rijke patriciër
Aulius Cornelius Piso
Man
25
Slaaf
Slaaf in de Tiberhaven (laden
en lossen van schepen)
Tertius
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Quartus
Geslacht:
Leeftijd:
Sociale rang:
Extra gegevens:
Man
48
Slaaf
Huisslaaf bij de rijke patriciër
Aulius Cornelius Piso, belast
met het onderwijs van de
kinderen
Man
27
Slaaf
Slaaf uit de lijfwacht van de
rijke patriciër Aulius Cornelius
Piso
Toepassingen







Romeinse naamgeving
Sociale groepen en verhoudingen
Familia
Sexeverhoudingen
Mogelijkheden tot sociale promotie
Politieke zeggenschap
…
Simulatie




Hulp bij vastzetten door identificatie (vb.
Parisoordeel, mythologische verhalen …)
Hulp bij het aanschouwelijk voorstellen
van historische gegevens
Identificatie en concrete voorstelling van
de sociale verhoudingen
Inleving, beleving van uit één standpunt
De Perzische oorlogen





Perzen
Grieken in Klein-Azië
Atheners
Plataeërs
Spartanen
Toen dus de Atheners zich bij Marathon hadden opgesteld,
was het ongeveer als volgt: het leger breidde zich uit in de
slagorde op dezelfde lengte als het Perzische, doch het
middendeel was slechts enkele rijen diep, en daar was het
leger het zwakst terwijl de vleugels het sterkst waren. (…) De
Atheners stormden op het gegeven bevel, in looppas tegen de
barbaren los. De ruimte tussen de beide legers bedroeg niet
minder dan acht stadiën (175-195 m). Toen de Perzen zagen
hoe hun vijanden in looppas kwamen aanrennen, hielden ze
zich gereed om hen op te vangen en meenden dat het
vanwege de Atheners gekheid was en een daad van algehele
vernietiging. Zij merkten immers hoe gering hun aantal was
en hoe ze stormenderhand aansnelden, zonder de minste
steun van paardenvolk en boogschutters. De strijd bij
Marathon duurde lang. Het middendeel werd door de
barbaren overwonnen. Ze zetten de achtervolging in.
Maar op de beide vleugels zegevierden de Atheners en de
Plataeërs. En toen ze overwonnen hadden, lieten zij de
barbaren vluchten, trokken hun beide legers samen en
streden tegen hen die in het midden doorgebroken waren;
hier overwonnen de Atheners.
Zij achtervolgden de vluchtende Perzen en sloegen hen neer
tot zij aan de schepen kwamen … In de slag van Marathon
sneuvelden van de barbaren 6400 man, van de Atheners 192.
Een voorbeeld van een
uitgewerkt rollenspel
De Griekse kolonisatie
midden 8ste – midden 6de eeuw v.C.
Waarom dit onderwerp?






Actualisering
Historisch referentiekader
Chronologisch en ruimtelijk
referentiekader
Bronnenonderzoek
Oorzaken – aanleiding – gebeurtenis –
gevolgen
…
De Griekse kolonisatie: de bronnen
en hun interpretatieproblemen

De geschreven bronnen: het voorbeeld
van Cyrene
De stichting van Cyrene (trad. 631
v.C.) – de geschreven bronnen



Pindaros, Pythische oden
Herodotos, Historiën
462 v.C.
midden 5de
eeuw v.C.
Privilegie van de inwoners van Cyrene
afkomstig uit Thera
4de eeuw
v.C.
Het verhaal van Herodotos




Honger in Thera
Theraïers raadplegen het orakel van Delphi
Beslissen om één zoon per gezin o.l.v. Battos uit
te sturen om in Noord-Afrika een kolonie te
stichten
Tekstanalyse: Herodotos heeft twee verhalen
(één Theraïsch en één Cyreens) verwerkt tot
één verhaal
Het aandeel van de archeologie



Er is al Grieks vaatwerk uit de 1ste helft
van de 7de eeuw (vóór de komst van de
Theraïers)
Cyrene bestond al vóór de komst van de
eerste Grieken
Er zijn van bij de aanvang van de site
sporen die wijzen op Spartaanse
aanwezigheid
De Fenicische handelsroutes (eind
9de – 7de eeuw v.C.)
Verspreiding van Euboïsch
vaatwerk (8ste eeuw v.C.)
Pithecusae
Schema ontwikkeling kolonies





8ste eeuw of vroeger: autochtone rurale
nederzetting
8ste-7de eeuw: aankomst van kleine groepen
Grieken (handelaars, avonturiers, huurlingen …)
7de-6de eeuw: De Griekse bevolkingsgroep
werkt zich dank zij de rijkdom uit handel op en
verwerft de macht
7de-6de eeuw: nieuwe groepen Grieken komen
aan en versterken de band met de polis van
herkomst
7de-6de eeuw: de (koloniale) polis wordt
uitgebouwd naar Grieks model (acropolis,
tempels, agora, …)
Waarom zo’n grootschalige
migratie tussen het midden van de
8ste en het midden van de 6de
eeuw v.C.?


Push-factoren: wat dreef mensen uit het
thuisland weg?
Pull-factoren: wat trok mensen elders
aan?
Didactische verwerking: een
‘ingebed’ rollenspel



Een verkennende instap
Het rollenspel
Een kaartoefening
Waarom verhuizen mensen?



Aan de hand van een gesprek
Aan de hand van krantenknipsels
Aan de hand van een kleine oefening
Waarom verhuizen mensen?




Eigen ervaringen van leerlingen (verhuis
omwille van nieuwe job, na echtscheiding,
om op een mooiere plek te wonen …)
Allochtonen (E.U.-ambtenaren, Turkse
migranten, Nederlanders in de grensstreek
…): Waar vandaan? Waarom uit hun land
weggetrokken? Wat hopen ze hier te
vinden?
Historische voorbeelden: Italianen en
Ieren in Amerika, Chinezen in Londen …
Actuele voorbeelden bootvluchtelingen …
Migratie
Mijn oudste broer gaat volgend jaar in Parijs
studeren.
Tom verhuisde na de echtscheiding van zijn
ouders met zijn vader naar een
appartement.
Mijn oom is verhuisd naar Engeland. Hij
werkt er als vertegenwoordiger van Côte
d’Or.
Noord-Afrikaanse bootvluchtelingen
verdrinken voor de kust van Sicilië.
Tom Boonen verhuist naar Monaco om
fiscale redenen (hij betaalt daar minder
belasting).
De grootvader van Ahmed kwam in 1965 uit
Turkije naar België om hier in de fabriek te
werken.
In navolging van haar groot idool Madonna
wil Britney Spears in Londen gaan wonen.
Roemeense zigeuners vragen asiel in
België. Ze zijn in hun thuisland weggepest.
Westvlaamse boer verhuist met gezin naar
Zuid-Franrijk om daar een rendabele
boerderij over te nemen.
Afrikaans meisje van 16, op de vlucht voor
gearrangeerd huwelijk, vraagt asiel in
België.
Domein
EC/SO/CU
Push
Pull
Waarom verhuizen mensen?
PUSH-factoren: wat
drijft mensen weg?






Armoede thuis
Gebrek aan toekomst
Ruzie
Discriminatie
Vervolging
…
PULL-factoren: wat lokt
mensen aan?






Kans op werk
Toekomstperspectief
Betere woonomgeving
Een stimulerende
omgeving
Avontuur
…
Waarom verhuisden de oude
Grieken?



Aan de hand van een gestuurd rollenspel +
observatie
De leidende rol wordt gespeeld door de leraar;
zo behoudt die de controle en kan hij steeds
bijsturen als leerlingen hun rol niet spontaan
spelen
De observatie gebeurt door de leerlingen die
niet actief meespelen, aan de hand van het
zelfde observatieschema
Rollenspel
Er wordt een vergadering geënsceneerd van burgers uit de
polis Chalcis aan het eind van de 8ste eeuw. Op de agenda
één punt: moet er een expeditie op het getouw gezet
worden om vanuit onze polis Chalcis een kolonie te stichten
en zo ja, waar moet deze expeditie naar toe?
Er zijn 12 deelnemers aan de vergadering. Elk ontvangt
vooraf een ‘identiteitskaart’ met zijn persoonlijke gegevens.
Die gegevens moeten tijdens het spelen zo veel mogelijk
aan bod komen. De leerlingen krijgen daarnaast ook de
ruimte om hun personage door improvisatie wat meer
karakter te geven. Het ligt voor de hand om de leerlingen
vooraf wat te coachen, met hen de ‘identiteitskaarten’ door
te nemen en eventueel tijdens een pauze kort te repeteren.
Het spelen verloopt des te beter als de leerkracht de rol
van de voorzitter opneemt en zo het hele spel kan
controleren, bijsturen, deelnemende leerlingen kan
stimuleren om hun standpunt te uiten, beter te
verklaren etc.
De leerlingen die niet actief deelnemen aan het
rollenspel krijgen een duidelijke observatie-opdracht. Die
kan gedifferentieerd worden:
enkele leerlingen proberen de aangevoerde motieven in
te delen per domein (economisch, sociaal, cultureel);
enkele leerlingen proberen de aangevoerde motieven in
te delen in push- en pull-factoren
Leonidas
58 jaar
Grootgrondbezitter
Voorzitter van de vergadering
Standpunten:
Jij leidt de vergadering en bent bezorgd om het
welzijn van de polis.
Je leidt de problematiek in met de volgende
vaststellingen:
De bevolkingsgroei van de voorbije decennia zorgt voor
spanningen in de polis.
Onze polis dreigt overbevolkt te geraken.
Er is een tekort aan goede landbouwgronden voor de zonen
van de lokale boeren.
Een nevengevolg is de stijging van de graanprijzen; het
wordt steeds duurder leven in Chalcis.
Heel wat jonge boeren zijn overgeschakeld op ambachtelijk
werk (pottenbakken, vervaardigen van werktuigen, …),
maar nu dreigt er een overproductie en dus een overaanbod
op de markt.
Enkele andere poleis die met dezelfde problemen kampen
hebben ervoor gekozen om elders in de wereld kolonies te
stichten om met een deel van de bevolking naar toe te
trekken.
Is dit ook voor onze polis een oplossing, zo ja, waar kunnen
we zo’n kolonie stichten en wie is er bereid om mee te
vertrekken of zijn zonen mee te sturen?
Alexandros
50 jaar
Graan-, olijf- en wijnboer
Vader van vier kinderen (2 zonen en 2 dochters)
Conservatief
Standpunten:
Sterk gehecht aan de oude traditionele waarden van
oikos en polis.
Schrik van het vreemde.
Angst om kinderen te zien uitzwerven.
Voorstel om de polis af te sluiten voor immigranten
en zo overbevolking tegen te gaan.
Achatos
48 jaar
Boer
5 kinderen (4 zonen en 1 dochter)
Standpunten:
Schrik voor de toekomst; wat moet er van zijn
zonen komen? Op de boerderij is zeker geen plaats
voor nog eens 4 volwassen mannen met hun gezin.
Het vinden van nieuwe landbouwgronden elders kan
een oplossing zijn
Estebe
47 jaar
Boer gespecialiseerd in olijfteelt
Standpunten:
De grond in Chalcis leent zich heel goed tot de olijfteelt
en hier en ver buiten Chalcis is grote vraag naar olijfolie;
met de olijventeelt is veel te verdienen; Chalcis kan rijk
worden door meer olijven te telen, maar dan moet er
extra grond ter beschikking zijn.
Het ligt voor de hand om voor graanteelt dus uit te
wijken naar andere regio’s waar betere gronden ter
beschikking zijn en hier de graanteelt op te geven ten
voordele van de olijfteelt
Demetrios
Burger
45 jaar
Standpunten:
Maakt zich zorgen over de hoge graanprijzen. Door
overbevolking wordt er ter plekke niet voldoende graan
meer geteeld en het ingevoerde graan dat op de markt
verkocht wordt is heel duur doordat vreemde handelaars
de marktprijs bepalen en met vette winsten gaan lopen.
Oplossing is zelf de graanhandel in handen nemen; zelf
gaan aankopen in vreemde landen en de handelsroutes
onder controle krijgen.
Biton
Reder; bezit 10 grote schepen en verhuurt die met
bemanning aan handelaars
Standpunten:
Zijn ervaring op zee leert hem hoe belangrijk het is om
vaste havens te hebben met eigen volk.
Als we verspreid over de zee zulke havens inrichten met
bewoners van Chalcis kunnen extra kosten vermeden
worden, kunnen door de reders van Chalcis meer
interessante vrachten worden verworven en zal de veiligheid
van reders en handelaars vergroten.
Chalcis wordt op die manier een belangrijk handelscentrum
binnen een netwerk en dat zal rijkdom en tewerkstelling
opleveren
Leander
Handwerkman – pottenbakker
Standpunten:
Hij heeft gehoord van handelaars in de haven dat
de kwaliteit van het vaatwerk in het buitenland
lamentabel is; nergens worden zulke goede en
mooie vazen gemaakt als in Hellas.
Er moet dus actief gezocht worden naar nieuwe
vaste afzetgebieden voor dit topproduct, dan
kunnen er in Chalcis meer mensen werken in de
pottenbakkerij en kunnen handelaars zich
specialiseren in de handel overzee.
Celeus
Smid
Standpunten:
Er is een groeiende vraag naar ijzeren werktuigen in
Chalcis en bij de boeren uit de omgeving; de sector
zou dus kunnen uitbreiden.
Maar het is moeilijk om aan voldoende grondstoffen
te komen en die zijn door de monopolies op de
handel erg duur.
Voorstel: kolonies in de buurt van gebieden met
ijzerertsmijnen.
Creon
Wijnboer
Standpunten:
Er is vanuit het buitenland een stijgende vraag naar
wijn. Door een gebrek aan gronden kunnen we hier
ter plaatse niet meer produceren. Elders rond de
Middellandse Zee liggen gronden die zich heel goed
lenen tot wijnbouw, maar de lokale boeren weten
niet hoe eraan te beginnen.
Oplossing: zelf wijnboeren uitsturen om daar
wijngaarden aan te leggen en ter plekke wijn te
produceren.
Akrisios
20 jaar
Boerenzoon
Standpunten:
Heeft thuis geen perspectieven; zijn drie oudere
broers zullen later wel de boerderij van vader
verdelen en voor hem zal er niet veel over zijn.
Heeft met zijn vader en zijn oudste broer al zo veel
ruzie gehad dat hij de betutteling beu is en wil wel
eens zelfstandig zijn.
Wil graag op avontuur om elders zijn fortuin te
beproeven.
Helios
Wijnhandelaar
Standpunten:
De vraag naar wijn neemt de laatste tijd sterk toe,
nu ook de barbaren de smaak te pakken hebben;
tot ver in het noorden wonen Kelten die schatrijk
zijn door de zouthandel en die op hun feestjes de
wijn laten vloeien.
We moeten dus de toegang tot die handelsroutes
onder controle proberen krijgen.
Acheron
Koper- en bronswerker
Standpunten:
Er is een groeiende vraag naar koperen en bronzen
voorwerpen voor de tempels hier in Chalcis en de
omliggende poleis. Maar het is moeilijk om aan
voldoende grondstoffen te komen en die zijn door
de monopolies op de handel erg duur.
Voorstel: kolonies in de buurt van gebieden met
koper- en tinmijnen.
Motieven om te verhuizen
.
Domein
EC/SO/CU
Push
Pull
Waarheen verhuisden de Grieken?



Kaartoefening
Voorbereiding in groep (leerlingen kunnen
gebruik maken van elementen uit de
vorige oefening)
Gezamenlijke synthese
Kolonisatiefiche
Moederpolis
Chalcis
Zoek in je atlas waar Chalcis ligt.
Geef aan in welke landstreek Chalcis ligt:
…………………………………………………….
Duid Chalcis met een rode stift aan op de blinde kaart.
Beschrijf de ligging van Chalcis (binnenland/kust/eiland,
welke zee in de buurt, uitwegen …)
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………
Kolonies
Corcyra
Zoek in je atlas waar Corcyra ligt.
Duid Corcyra met een rode stift aan op de blinde kaart.
Beschrijf de ligging van Corcyra (binnenland/kust/eiland, welke
zee in de buurt, uitwegen …)
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Wat kan de inwoners van Chalcis naar deze plek gelokt hebben?
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Andere suggesties



Feodaliteit
Kruistocht
…