ZAGROŻENIA

PODSTAWOWE INFORMACJE

OPRACOWANIE: J. SZLĘZAK

WPROWADZENIE

Zjawiska naturalne i działalność człowieka nie zawsze pozytywnie wpływają na nasze bezpieczeństwo. Destrukcyjne działania sił przyrody człowiek może jedynie ograniczać. A co z naszą własną działalnością? Musimy sobie uświadomić, że tak naprawdę w każdym momencie życia grożą nam rozmaite niebezpieczeństwa. Na szczęście świadomość zagrożeń i wiedza o sposobach ich unikania zwiększają nasze bezpieczeństwo. Do tego prawie nic nie kosztują.

UMOWNY PODZIAŁ ZAGROŻEŃ ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA ZAGROŻENIA NATURALNE ZAGROŻENIA PRZEMYSŁOWE ZAGROŻENIA TRANSPORTOWE ZAGROŻENIA SPOŁ-POLIT.

ZAGROŻENIA MIĘDZYNARODOWE

ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA skażenie gruntu skażenie wody skażenie powietrza zagrożenia gatunku

pożary lasów ZAGROŻENIA NATURALNE śnieżyce powodzie susze osunięcia gruntu silne wiatry epidemie ruchy tektoniczne plagi roślinne i zwierzęce lawiny

ZAGROŻENIA PRZEMYSŁOWE wypadki w kopalniach uszkodzenie reaktora awaria instalacji eksplozje gazów awarie sieci zasilania

ZAGROŻENIA TRANSPORTOWE awarie sprzętu przewóz m. niebezp.

uszkodzenia szl. kom.

wady szlaków kom.

zła organizacja ruchu

ZAGROŻENIA SPOŁ-POLIT.

zamieszki blokady dróg strajki imprezy dużej rangi wizyty osób kontrow.

ZAGROŻENIA MIĘDZYNARODOWE naruszenie przestrzeni roszczenia terytorialne asymetryczny rozwój wojna

TERRORYZM atak chemiczny atak biologiczny atak bombowy atak jądrowy atak informatyczny

TERRORYZM

Atak chemiczny

• Najbardziej dostępnym środkiem jest chlor i amoniak (znajdujący się w instalacjach chłodniczych i przemysłowych), wysadzenie tego rodzaju instalacji może doprowadzić do znacznego skażenia.

• Sarin - gaz bojowy paraliżujący układ nerwowy, wystarczającą ilość tego gazu była w stanie wyprodukować sekta Aum.

Trwałość niektórych bojowych środków trujących w różnych warunkach Rodzaj bojowego środka trującego Słonecznie, lekki wiatr, temp. 15 0 C Sarin Tabun Soman Vx Iperyt siarkowy 0,25 – 4,0 godz.

1 – 4 dni 2,5 – 5 dni 3 – 21 dni 2 – 7 dni Wietrznie, deszczowo, temp. 10 0 C 0, 25 – 1 godz.

0,5 – 6 dni 3 – 36 godz.

1 – 12 godz.

0,5 – 2 dni Bezwietrznie, słońce, pokrywa śniegu, temp. – 10 0 C 1 – 2 dni 1 dzień – 2 tygodnie 1 – 6 tygodni 1 – 16 tygodni 2 – 8 tygodni

400

1 2 0 1

LICZNIK – 2-3 liczby

3 0

MIANOWNIK – zawsze 4 cyfry LICZNIK Pierwsza cyfra – ZASADNICZA WŁAŚCIWOŚĆ MATERIAŁU 2 – gaz; 3 – materiał ciekły, zapalny; 4 – materiał stały, zapalny; 5 – materiał utleniający; 6 – materiał trujący; 8 – materiał żrący. Druga i trzecia cyfra – RODZAJ NIEBEZPIECZEŃSTWA, DODATKOWE CECHY 0 – brak dodatkowego zagrożenia; 1 – wybuchowość; 3 – łatwopalność; 5 – właściwości utleniające; 6 – toksyczność; 8 – działanie żrące; 9 – niebezpieczeństwo gwałtownej reakcji w wyniku samoczynnego rozkładu. MIANOWNIK

Zawsze czterocyfrowy. Jest to numer materiału niebezpiecznego

.

TERRORYZM BIOLOGICZNY

• • • –

PODSTAWOWE POJĘCIA.

Biologiczne środki masowego rażenia.

BIOLOGICZNE ŚRODKI MASOWEGO RAŻENIA SĄ TO CZYNNIKI BIOLOGICZNE, KTÓRE MOGĄ BYĆ WYKORZYSTANE W DZIAŁANIACH MILITARNYCH, TERRORYSTYCZNYCH LUB KRYMINALNYCH.

–

Broń biologiczna .

BRONIĄ BIOLOGICZNĄ MOGĄ BYĆ MIKROORGANIZMY, BIOAKTYWNE SUBSTANCJE BIOLOGICZNE – PRODUKTY METABOLIZMU DROBNOUSTROJÓW ORAZ SZTUCZNIE WYTWORZONE SUBSTANCJE, KTÓRE WYKAZUJĄ AKTYWNOŚĆ SWOICH BIOLOGICZNYCH WZORCÓW.

TERRORYZM BIOLOGICZNY

• • •

Wojna biologiczna.

WOJNA BIOLOGICZNA TO DZIAŁANIA, KTÓRE MAJĄ NA CELU WYELIMINOWANIE NA STAŁE LUB PRZEJŚCIOWO PRZECIWNIKA, ZNISZCZENIE ŹRÓDEŁ POŻYWIENIA, SKAŻENIE WODY I WYWOŁANIE EPIDEMII WŚRÓD WOJSK LUB LUDNOŚCI CYWILNEJ.

–

Terroryzm biologiczny .

TERRORYZM BIOLOGICZNY TO NIELEGALNE UŻYCIE BRONI BIOLOGICZNEJ W CELU WYMUSZENIA OKREŚLONYCH DZIEŁAŃ STRUKTUR PAŃSTWA, LUDNOŚCI CYWILNEJ LUB POJEDYŃCZYCH OSÓB DLA OSIAGNIĘCIA CELÓW POLITYCZNYCH LUB OSOBISTYCH.

–

Kryminalne przestępstwa biologiczne.

KRYMINALNE PRZESTĘPSTWA BIOLOGICZNE TO BEZPRAWNE MORALNIE I POLITYVZNIE AKTY PRZEMOCY POPEŁNIANE Z PRZYCZYN POLITYCZNYCH, RELIGIJNYCH LUB IDEOLOGICZNYCH.

• • • •

TERRORYZM BIOLOGICZNY

NIEKTÓRE WŁAŚCIWOŚCI BRONI BIOLOGICZNEJ: produkcja większości czynników biologicznych jest szybka, tania i łatwa; tajna produkcja broni biologicznej może być prowadzona w większości działających laboratoriów; groźne skutki powoduje nawet niewielka ilość czynnika biologicznego; łatwość rozprzestrzeniania się w powietrzu;

• • • • •

TERRORYZM BIOLOGICZNY

atak z użyciem czynników biologicznych jest trudny do wykrycia; skutki oddziaływania czynników biologicznych są długotrwałe i trudne do opanowania; możliwość mutowania materiału biologicznego w celu uzyskania potrzebnych cech; wysoka śmiertelność; konieczność stosowania specjalnych procedur do zwalczania napadu biologicznego, wymagających zaangażowania dużych nakładów ludzkich, sprzętowych, finansowych;

TERRORYZM BIOLOGICZNY

• • • • •

KONSEKWENCJE UŻYCIA BIOLOGICZNYCH ŚRODKÓW MASOWEGO RAŻENIA. panika ogarniająca duże grupy ludności z powodu masowych zachorowań na choroby zakaźne; strach powodujący urazy psychiczne i poczucie zagrożenia; straty materialne; postawienie w stan nadzwyczajnego pogotowia służb państwowych, medycznych, ratowniczych; możliwość skażenia środowiska: zatrucie ujęć wody,

• • • TERRORYZM BIOLOGICZNY

zakażenie zwierząt i wywołanie wśród nich ognisk chorób, skażenie gleby i roślin, wprowadzenie do środowiska drobnoustrojów będących produktem inżynierii genetycznej, np. drobnoustrojów niosących geny kodujące zdolność wytwarzania toksyn lub wieloodporność na antybiotyki i środki dezynfekcyjne.

TERRORYZM BIOLOGICZY

• • • • • • • • • • •

Ospa prawdziwa

Pierwsze zastosowanie ospy jako broni przypisuje się Brytyjczykom. Miało to miejsce w XVII w. w czasie walk z Francuzami i Indianami na terenie Ameryki Północnej. W ZSRR w latach 80 wdrożono program namnażania wirusa ospy prawdziwej przystosowanego do uzbrajania bomb i rakiet międzykontynentalnych. Aktualnie tylko dwa ośrodki badawcze – w Atlancie i w Moskwie dysponują wirusem ospy prawdziwej. WHO w 1977 roku ogłosiła, że świat jest wolny od ospy a w 1980 roku zaproponowała zaprzestanie szczepień. W Polsce ostatnie zachorowania stwierdzono w czasie epidemii 1962 roku (99chorych, 9 zgonów). Przebycie choroby zapewnia odporność na całe życie.

Zakażenie.

Poprzez błony śluzowe górnych dróg oddechowych bezpośrednio wdychając kropelki wydzieliny z dróg oddechowych chorego lub pośrednio drogą pyłową przy kontakcie ze zmianami skórnymi, wydzielinami i wydalinami chorego, a także z jego pościelą i ubraniem.

Postępowanie.

Chorzy lub podejrzani o zachorowanie podlegają specjalnym przepisom sanitarnym. Chorzy z rozpoznaną chorobą muszą być hospitalizowani w pojedynczych, specjalnie przystosowanych pomieszczeniach. Osoby opiekujące się chorym muszą przestrzegać specjalnych zasad postępowania. Ciała zmarłych muszą być poddane kremacji.

TERRORYZM BIOLOGICZNY

• • • • • • • • •

OGÓLNE, PODSTAWOWE ZASADY OCHRONY

.

Bezwzględnie stosować się do zaleceń służb specjalistycznych. Do niezbędnego minimum ograniczyć ilość osób mogących mieć kontakt z osobami lub przedmiotami mogącymi stanowić zagrożenie. Wyznaczyć szlaki komunikacyjne i pomieszczenia dla osób mogących stanowić zagrożenie. Stosować środki chroniące drogi oddechowe i oczy, ubrania ochronne, jednorazowe rękawiczki gumowe. Środki ochrony muszą być pozostawiane w części „brudnej”. Mycie rąk i tych części ciała, które mogły mieć kontakt z potencjalnym źródłem zakażenia mydłem i odpowiednim środkiem odkażającym.

Systematyczna dezynfekcja pomieszczeń, które mogą być zakażone.

Zachować szczególną ostrożność przy przyrządzaniu posiłków (obróbka termiczna).

Zachować procedury, obowiązujące w postępowaniu z podejrzanymi przesyłkami

TERRORYZM BIOLOGICZNY

• • • • • • •

Wąglik .

Jako możliwa broń biologiczna jest badana od około 80 lat. Istnieją uzasadnione obawy, że badania te są prowadzone aktualnie w wielu krajach. WHO uważa, że rozsianie 50 kg wąglika nad liczącym 5 milionów mieszkańców miastem spowodowałoby 250 000 zachorowań, z których 100 000 nie leczonych, zakończyłoby się śmiercią.

Zakażenie.

Droga zakażenia jest jednocześnie podstawą podziału choroby na trzy postacie:

wąglik skóry

jest najczęstszy i występuje po zetknięciu się z chorym zwierzęciem lub zanieczyszczonymi produktami;

wąglik płuc

obecnie pojawia się rzadko, dawniej często występował u sortowaczy wełny i w podobnych zawodach;

wąglik przewodu pokarmowego

jest powodowany zjedzeniem zakażonego, niedogotowanego mięsa chorych zwierząt.

( występujący najczęściej w Afryce i Azji)

TERRORYZM BIOLOGICZNY

• • • • •

Tularemia.

Jest to choroba bakteryjna, wywoływana przez pałeczkę

rancisella tularensis.

Pałeczka tularemii, ze względu na swoje właściwości infekcyjne, łatwość przenoszenia i zdolności wywołania choroby powodującej śmierć, od dawna była brana pod uwagę jako broń biologiczna. Podczas II wojny światowej eksperymentowali z nią Japończycy. Po II wojnie badania prowadzono w USA oraz w ZSRR a potem w Rosji.

Prawdopodobne jest istnienie szczepów, różniących się budową antygenową od znanych typów a także odpornych na antybiotyki. Według WHO rozpylenie 50 kg pałeczki tularemii na terenie zamieszkałym przez 5 mln ludzi spowodowałoby 250 00 chorowań z czego 19 tysięcy zakończyło by się śmiercią. Dodatkowo możliwe jest długotrwałe przetrwanie zakażenia i nawroty choroby. Jest wrażliwa na działanie środków chemicznych i ogrzewanie przez 10 min

TERRORYZM BIOLOGICZNY

• • • • • • • • • • • •

Zakażenie

. Do zakażenia dochodzi różnymi drogami: w następstwie ukąszenia przez owady, ugryzienia przez zwierzęta dzikie lub udomowione, kontaktu ze skażonym mięsem; przez wdychanie skażonego powietrza. Czas wylęgania wynosi około 3-5 dni. Choroba występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej.

Zapobieganie.

Polega głównie na unikaniu kontaktu z chorymi zwierzętami i szczególnej uwadze przy oprawianiu upolowanych zwierząt. Szczepionka podawana jest osobom, które ze względu na uprawiany zawód mogą ulec zakażeniu. Chorzy nie muszą być izolowani ponieważ nie ma transmisji choroby między ludźmi. Personel medyczny postępuje zgodnie z procedurami obowiązującymi na oddziałach zakaźnych. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków.

TERRORYZM BIOLOGICZNY

• • • • • •

Dżuma.

W historii ludzkości niejednokrotnie występowały wyniszczające pandemie dżumy. W czasie II wojny światowej Japończycy prowadzili w Chinach doświadczenia z użyciem dżumy jako broni biologicznej rozprzestrzeniając zakażone pchły wśród mieszkańców. Po II wojnie światowej badania prowadzono w USA i ZSRR, głównie nad sposobami rozsiewania zarazków, ponieważ używanie pcheł do celów wojskowych okazało się nieprzydatne.

Według WHO rozsianie w powietrzu 50 kg pałeczek dżumy w mieście liczącym 5 mln mieszkańców spowodowało by zachorowanie 150 000 a śmierć 36 000 ludzi.

Dżuma występuje na całym świecie. Rezerwuarem zarazków są chore zwierzęta, przeważnie gryzonie pchły.

Zakażenie.

Do zakażenia dochodzi przez poprzez ukłucie zakażonej pchły, wdychanie skażonego powietrza, pogryzienie przez chore zwierzę, kontakt bezpośredni z chorym człowiekiem rozsiewającym zarazki oraz z przedmiotami skażonymi ropą lub wydzielinami z dróg oddechowych.

TERRORYZM BIOLOGICZNY

•

Dżuma. Zapobieganie.

• Profilaktycznie szczepionka podawana jest ludziom pracującym nad zarazkami dżumy oraz wojska, przebywające w endemicznych strefach dżumy.

W przypadku wystąpienia u dużej ilości zdrowych ludzi nagłej gorączki z kaszlem, bólów w klatce piersiowej, krańcowego osłabienia, przechodzących w ciężką postać zapalenia płuc, kończącego się zgonem, należy brać pod uwagę możliwość dżumy płucnej lub płucnej postaci wąglika.

W wypadku stwierdzenia zachorowania obowiązuje

: • ograniczenie kontaktu z chorym (2 m), • osoby opiekujące się chorym muszą poddać się szczepieniu, • przy kontakcie z chorym obowiązuje maska chirurgiczna lub z filtrem powietrza, ochronne okulary, rękawice i odpowiednie ubranie, • ciała zmarłych podlegają spaleniu.

TERRORYZM BIOLOGICZNY

• • • • • • • • •

OGÓLNE, PODSTAWOWE ZASADY OCHRONY

.

Bezwzględnie stosować się do zaleceń służb specjalistycznych. Do niezbędnego minimum ograniczyć ilość osób mogących mieć kontakt z ludźmi lub przedmiotami mogącymi stanowić zagrożenie. Wyznaczyć szlaki komunikacyjne i pomieszczenia dla osób mogących stanowić zagrożenie. Stosować środki chroniące drogi oddechowe i oczy, ubrania ochronne, jednorazowe rękawiczki gumowe. Środki ochrony muszą być pozostawiane w części „brudnej”. Mycie rąk i tych części ciała, które mogły mieć kontakt z potencjalnym źródłem zakażenia mydłem i odpowiednim środkiem odkażającym. Systematyczna dezynfekcja pomieszczeń do które mogą być zakażone.

Zachować szczególną ostrożność przy przyrządzaniu posiłków (obróbka termiczna). Na terenie, na którym stwierdzono użycie broni biologicznej unikać kontaktu ze zwierzętami mogącymi być nosicielami zarazków.

TERRORYZM

Atak bombowy

• Przeszło 90 procent zamachów terrorystycznych dokonywanych jest za pomocą materiałów wybuchowych. Najbardziej popularne są wszelkie pochodne TNT lub mieszanki z innymi materiałami wybuchowymi. Atak na budynek Administracji Federalnej w Oklahoma City dowiódł, że silny materiał wybuchowy można wyprodukować z azotowych nawozów sztucznych. Różnice polegają tylko na taktyce zastosowania tej broni.

TERRORYZM • •

Klasyczny atak bombowy

ładunek umieszczony zostaje pod celem, a jego wybuch spowodowany jest najczęściej przez zapalnik czasowy lub drogą radiową (ładunki zazwyczaj są wyposażone w zapalniki reagujące na ruch na wypadek próby rozbrojenia).

Indywidualne ataki samobójcze

.

TERRORYZM

• Używanie pojazdów wypełnionych materiałami wybuchowymi jako „pocisków kierowanych" - po raz pierwszy taką taktykę stosował Hezbollah, potem przejęła ją al Kaida.

• Skoordynowany atak za pomocą kilku ładunków tak jak w Madrycie (ładunki zostają zdetonowane poprzez telefony komórkowe).

• Użycie samolotów jako pocisków samosterujących lub kierowanych (przykład ataku na WTC i Pentagon z 11 września).

TERRORYZM

•

Brudna bomba jądrowa Broń, która przeraża fachowców, ale do tej pory nikt jej nie zastosował ze względu na trudność w przewożeniu i zagrożenie dla osób ją przygotowujących. W trakcie wybuchu tej bomby nie dochodzi do reakcji łańcuchowej, faktycznie należy ją uznać za rodzaj broni chemicznej. Rdzeń zbudowany z materiałów wybuchowych - otoczony jest materiałem radioaktywnym (mogą być to odpady po reakcji w elektrowniach jądrowych). Wybuch takiej bomby w jakimś wysokim budynku może spowodować skażenie promieniotwórcze dużego obszaru.

Współczynnik osłonności typowych ścian

(dla punktu znajdującego się 1m nad ziemią)

Materiał ściany Cegła pełna wypalana Cegła cementowa Beton zwykły zbrojony Mur pruski Kamień polny Drewno (sosna) Grubość ściany (w cm) 38 38 20 20 30 25 Współczynnik osłonności 60 110 20 10 70 4

Współczynnik osłonności pomieszczeń w typowych budynkach Rodzaj budynku Domy mieszkalne drewniane, parterowe Domy mieszkalne murowane, parterowe Domy wielopiętrowe (wieżowce) Lokalizacja pomieszczenia parter piwnica parter piwnica pomieszczenia na niższych piętrach pomieszczenia w środkowych kondygnacjach pomieszczenia piwniczne Przybliżony współczynnik osłabienia 2 – 3 5 – 10 10 – 15 30 – 50 20 40 – 100 250 – 1000

Zmiany mocy dawki promieniowania opadu w miarę upływu czasu od momentu wybuchu Czas jaki upłynął od chwili wybuchu (w h) 1 7 7x7 = 49 (2 doby) 7x7x7 = 343 (2 tygodnie) 7x7x7x7=2401 (100dni) 1 0,1 Zmiana mocy dawki promieniowania 0,01 0,001 0,0001