Dydaktyka ogólna
Download
Report
Transcript Dydaktyka ogólna
Dydaktyka ogólna
Materiały na zajęcia
z dydaktyki informatyki
Ewa Kołczyk
Podstawowe terminy
uczenie się – świadomy proces nabywania
wiadomości, umiejętności i nawyków
nauczanie – planowe kierowanie procesem
uczenia się
kształcenie – proces nauczania-uczenia się
wpływający na wszechstronny rozwój
zdolności poznawczych: myślenia,
spostrzegania, uwagi, pamięci, wyobraźni
Ewa Kołczyk
Rozwój systemów dydaktycznych
Jan Amos Komeński (1592-1670), sztuka
nauczania (i wychowania), system klasowo–
lekcyjny, zasada poglądowości
Jan Fryderyk Herbart (1776-1841), teoria
nauczania wychowującego, nauczanie przez
przyswajanie, szkoła tradycyjna
John Dewey (1859-1952), sztuka uczenia
się, uczenie się przez działanie, nauczanie
problemowe
Ewa Kołczyk
Podstawowe terminy
pedagogika – nauka o wychowaniu
dydaktyka ogólna – nauka pedagogiczna,
badająca działalność osób uczących się i
nauczających
dydaktyka przedmiotowa – teoria i praktyka
nauczania i uczenia się konkretnego
przedmiotu
metodyka nauczania – dyscyplina
praktyczna zajmująca się metodami
nauczania wybranych treści
Ewa Kołczyk
Funkcje dydaktyki
eksplanacyjna, diagnostyczna i
prognostyczna
instrumentalno-techniczna
normatywna – ustalanie celów
kształcenia, kryteriów doboru materiału,
wymagań w zakresie opanowania
wiedzy
Ewa Kołczyk
Programy nauczania
cele kształcenia
materiał nauczania (tematy)
instrukcja metodyczna
Materiał nauczania - uproszczona
wersja dyscypliny naukowej
Ewa Kołczyk
Cele kształcenia
cele ogólne (ideały, zadania)
cele szczegółowe (operacyjne)
Instrukcja metodyczna
standardy osiągnięć uczniów
sposoby oceniania
Ewa Kołczyk
Tendencje w doborze
treści kształcenia
materializm
(encyklopedyzm)
formalizm
utylitaryzm
HISTORYCZNIE
strukturalizm
egzemplaryzm
WSPÓŁCZEŚNIE
Ewa Kołczyk
Kryteria doboru treści kształcenia
niezależność
istotność
rzetelność
zainteresowania
użyteczność
wyuczalność
wykonalność
UCZEŃ
DZIEDZINA
Ewa Kołczyk
Treść nauczania (wg prof. B. Niemierki)
materiał nauczania
Ewa Kołczyk
Układ treści kształcenia
w kursie nauczania
liniowy
spiralny
koncentryczny
Ewa Kołczyk
Funkcje podręcznika
informacyjna (uporządkowany przekaz)
badawcza (pytania, pobudzanie do
myślenia, ukierunkowanie na syntezę)
transformacyjna (przykłady
zastosowania, modelowe rozwiązania,
ćwiczenia)
samokształceniowa
Ewa Kołczyk
Sposoby uczenia się i metody nauczania
Metody
nauczania
Sposoby
uczenia się
Czynności
nauczyciela
podające
przez
podawanie
przyswajanie gotowej
wiedzy
poszukujące przez
kierowanie
odkrywanie
procesem
eksponujące przez
eksponowanie
przeżywanie wartości
praktyczne
przez
działanie
Czynności
ucznia
przyswajanie
gotowej wiedzy
rozwiązywanie
problemów
poznawanie
wartości
organizowanie przeobrażanie
działalności
rzeczywistości
Ewa Kołczyk
Metody nauczania
podające
poszukujące
wykład
pogadanka
opowiadanie
objaśnienie
praca z tekstem
metoda problemowa
aktywizujące
eksponujące
wycieczka
wystawa
praktyczne
Ewa Kołczyk
gry dydaktyczne
dyskusje
metoda przypadków
metoda sytuacyjna
pokaz
doświadczenie
ćwiczenia
metoda projektów
Stożek doświadczenia Dale’a
Ludzie
pamiętają
5-10%
10-30%
czytanie
słuchanie
oglądanie obrazów, diagramów
oglądanie filmu, demonstracji
50-70%
gry z podziałem na role, praktyczne działanie
90%
zastosowanie w praktyce, nauczanie innych
Ewa Kołczyk
Pomoce dydaktyczne
podręczniki, dokumentacje, leksykony
oprogramowanie – cechy klas
programów
programy do demonstracji zagadnień
slajdy, instrukcje, karty pracy, plansze,
pomoce elektroniczne: adresy stron
WWW, pliki do ćwiczeń
Ewa Kołczyk
Formy pracy
indywidualna
zbiorowa – cała klasa
grupowa – w grupach 2-4 osobowych
Ewa Kołczyk
Schemat budowy lekcji
wersja 1
przygotowanie
klasy do pracy
sprawdzenie/nawiązanie do pracy
domowej
określenie celów lekcji, nawiązanie do
poprzedniego materiału
podający
problemowy
przebieg zajęć
podsumowanie
operacyjny
ekspozycyjny
lekcji
wyjaśnienie zadania domowego
Ewa Kołczyk
Schemat budowy lekcji
wersja 2
Zaangażowanie
Poszukiwanie
Transformacja
Prezentacja
Refleksja
Ewa Kołczyk
Konspekt lekcji
Imię i nazwisko prowadzącego zajęcia
Temat lekcji
Data:
Czas trwania zajęć:
Szkoła:
Klasa:
Informacja o tym, co już uczniowie umieją i co jest
przewidziane na kolejnych zajęciach
Cele lekcji:
Środki dydaktyczne:
Treści zadań (rozwiązania zadań), przykładów,
definicji, opisów poleceń, algorytmów itp.
Plan lekcji
Ewa Kołczyk
Plan lekcji
czas
materiał sposób
trwania rzeczowy realizacji
min.
pytania
treści
przykłady
zadania
osiągane sposób
uwagi
cele
oceniania
metody
czego
się uczą
formy
czynności
nauczyciela
i uczniów
Ewa Kołczyk
co i jak
Style uczenia się
racjonalny
intuicyjny
słowny
wzrokowy
aktywny
refleksyjny
sekwencyjny
globalny
Ewa Kołczyk
Dokumentowanie pracy
dziennik
arkusze ocen
zeszyty uczniowskie
rozkład materiału + PSO / plan
wynikowy
codzienny plan pracy (konspekty)
Ewa Kołczyk
Plan wynikowy
problematyka zajęć
temat zajęć
wymagania
podstawowe
rozszerzające
dopełniające
środki dydaktyczne
procedury sprawdzania i oceniania
liczba godzin
Ewa Kołczyk
Cele nauczania
cele hierarchiczne:
uczeń musi, powinien, może
cele z kategorii:
• wiedza
• umiejętności
• postawa
cele operacyjne: wiedzieć, rozumieć, analizować,
wskazać, wyjaśnić, dobrać, klasyfikować,
formułować, napisać, narysować, obliczyć, odczytać
z wykresu, planować, podać nazwę, sprawdzić,
rozpoznać, uruchomić, wykazać, wyróżnić,
zbudować, zmienić, oznaczyć....
Ewa Kołczyk
Zasady nauczania
poglądowości
przystępności (stopniowania trudności)
świadomego i aktywnego udziału ucznia
systematyczności
trwałości wiedzy
operatywności (wiązania teorii z
praktyką)
Ewa Kołczyk
Zasady w nauczaniu informatyki
pozwól na eksperymenty
proponuj zadania na miarę ucznia
podawaj pomysły, a nie rozwiązania
wprowadzaj nowe, gdy jest potrzebne
utrwalaj nowe
rozmawiaj o procesie, nie tylko o
efekcie
Ewa Kołczyk
Funkcje oceny
diagnostyczna
metodyczna
dydaktyczna
wychowawcza
selekcyjna
Ewa Kołczyk
Wymagania programowe
służą do zdefiniowania treści ukrytej za
skalą stopni szkolnych
wykraczające
hierarchia wymagań
rozszerzające
Skala stopni:
dopuszczający
dostateczny
dobry
bardzo dobry
celujący
konieczne
podstawowe
dopełniające
Ewa Kołczyk
Stopień szkolny:
oznacza spełnienie wymagań
ma charakter pomocniczy
jest elementem niezbędnej informacji
zwrotnej
różnicuje uczniów ze względu na
osiągnięcia
Ewa Kołczyk
Testy dydaktyczne
zamiast zadań „opowiedz” i „opisz”
zadania praktyczne
poprawne formułowanie pytań i zadań
dobór treści pytań zgodny z przyjętymi
celami nauczania
jednolitość formy zadań w obrębie testu
rzetelność, trafność i obiektywizm
Ewa Kołczyk
Rzetelność – zgodność wyników
(dla tych samych uczniów w równoległych wersjach testu)
Przyczyny nierzetelności
wyrywkowa
reprezentacja treści
Podnoszenie rzetelności
dyspozycja ucznia
większa liczba
brak konsekwencji
czynności
w punktowaniu
dłuższy czas
szczegółowy schemat
punktowania
Ewa Kołczyk
Trafność pomiaru – zasadne
wnioskowanie o osiągnięciach ucznia
Brak trafności
mało czynności
pomijanie czynności
czynności
pozaprogramowe
Oszacowanie trafności
zgodność treści
planowanej z
realizowaną
zgodność treści
realizowanej ze
sprawdzaną
Ewa Kołczyk
Formy zadań testowych
pisemne teoretyczne:
rozszerzonej odpowiedzi, 20 min
krótkiej odpowiedzi, 3 min
z luką, 40 sek
wyboru wielokrotnego, 90 sek
na dobieranie, 60 sek
prawda-fałsz. 30 sek praktyczne:
próba pracy, 100 min
nisko symulowane, 20 min
wysoko symulowane.10 min
Ewa Kołczyk
Narzędzia sprawdzania
obserwacja
sprawdzian teoretyczny i praktyczny
projekt - kryteria oceny
odpowiedź ustna
zadanie domowe
praca na lekcji
zeszyt uczniowski
e-portfolio
Ewa Kołczyk
Taksonomia celów nauczania
Działania
Umiejętności
Wiadomości Umiejętności
poznawczych
A – zapamiętanie
wiadomości
B – zrozumienie
wiadomości
C – zastosowanie
wiadomości w
sytuacjach typowych
D – zastosowanie
wiadomości w
sytuacjach nietypowych
Ewa Kołczyk
praktycznych
A – naśladowanie
działania
B – odtwarzanie
działania
C – sprawność
działania w stałych
warunkach
D – sprawność
działania w zmiennych
warunkach
Wymagania programowe
a kategorie celów
podstawowe A i B
rozszerzające B i C
dopełniające C i D
Ewa Kołczyk
Jakościowe określanie wymagań
na stopnie
dst – umie wykonać zadanie wg instrukcji (z
pomocą nauczyciela)
db – umie wykonać samodzielnie analogiczne
zadanie
bdb – umie samodzielnie zanalizować inne
zadanie i wykorzystać w nim zdobyte
umiejętności
celująca – umie samodzielnie analizować
zadania i rozpoznawać nowe funkcje i
możliwości nieznanego oprogramowania
Ewa Kołczyk
Budowanie testu sprawdzającego
dobór form zadań i czasu trwania testu,
ułożenie zadań,
określenie czynności sprawdzanych,
przypisanie ich do kategorii celów,
określenie poziomu wymagań,
opracowanie modelu odpowiedzi i schematu
punktowania,
przeliczanie punktów na ocenę.
Ewa Kołczyk
Przedmiotowy system oceniania
wymagania (na poszczególne stopnie)
regulamin (kontrakt)
narzędzia oceny
sposób ustalania oceny końcowej
Ewa Kołczyk
Przygotowanie uczniów do życia
umiejętność ciągłego uczenia się
umiejętność samodzielnego myślenia
umiejętność rozwiązywania problemów
przez:
mówienie i słuchanie, czytanie i pisanie,
stosowanie arytmetyki i matematyki
rozbijanie problemu na podproblemy,
stosowanie rysunku, schematu, prowadzenie
,,burzy mózgów'', używanie komputera
Ewa Kołczyk
Umiejętność myślenia
niższego rzędu polega na odtwarzaniu
zapamiętanych faktów
wyższego rzędu wymaga znajomości
faktów, ale także rozumienia zasad
rządzących faktami i zależności między
nimi
Ewa Kołczyk
Opisowa definicja problemu
dane – opis sytuacji początkowej w postaci
faktów
cel – opis pożądanej sytuacji końcowej, jak
można sprawdzić, czy problem został
rozwiązany
przydatne narzędzia, źródła pozyskania
pomocy, ograniczenia, reguły, których należy
przestrzegać
dlaczego problem jest ważny dla ciebie?
Ewa Kołczyk
Plan rozwiązywania problemu
zrozumieć problem
zaplanować kolejne kroki rozwiązania
wykonać zaplanowane kroki
sprawdzić, czy problem został
rozwiązany
Ewa Kołczyk
Strategie rozwiązywania problemów
metoda zstępująca
metoda wstępująca
operacja elementarna = idea + proces
rozwiązania
„poszukaj czegoś podobnego”
Ewa Kołczyk
Metody algorytmiczne i heurystyczne
określoność pełna
niezawodność
gwarantowana
zastosowanie
ograniczone
typowe zadania
rutynowa sprawność
Ewa Kołczyk
nieokreśloność
brak niezawodności
zastosowanie w
różnych sytuacjach
nowe, nieznane
zadania
postawa twórcza
Zjawisko transferu
bliski, wykonywany automatycznie
odległy, pozornie brak powiązań i
analogii
wspomaganie uczenia skierowanego na
transfer odległy
Ewa Kołczyk
Model problemu
myślowy
słowny
pisany
matematyczny
komputerowy
Ewa Kołczyk
Zadanie:
Ile jest równań postaci x2-px+q=0, gdzie
p,q są naturalne i pierwiastki równania są
mniejsze od 8?
Ewa Kołczyk