Transcript Duurzame ontwikkeling in opleidingen van het hoger

Uitkomsten pilot
Duurzame ontwikkeling in
opleidingen van het hoger
onderwijs
2.4
2.3
PLAN
3.4
2
1
1.4
4.1
AISHE
4.2
1
2
1.2
4.3
3
1.1
4
4.4
5
5.4
5.3
5.1
5.2
CHECK
Roos Wemmenhove
DHO
DO
3.3
3
2.1
1.3
25 november 2010
De Rode Hoed, Amsterdam
3.2
4
2.2
Symposium Groene ICT en
duurzaam hoger onderwijs
3.1
5
Stichting DHO
• gelooft dat hoger onderwijsinstellingen een
cruciale rol hebben in kennisinnovatie. Immers,
de huidige studenten zijn de toekomstige
beleidsmakers, technici, managers, ICT-ers,
politici…
• streeft ernaar dat: 'Iedere student het hoger
onderwijs verlaat met leidersschapskwaliteiten
voor duurzame ontwikkeling.‘
DHO doet dit door:
• Ondersteunende diensten:
•
AISHE audits – Keurmerk Duurzaam Hoger
Onderwijs
•
Change-agent trainingen
•
Advies op maat
•
Workshops
•
Organisatie themadagen
• Netwerk: www.plado.nl
• Projecten rond specifieke themagebieden: o.a
•
dit pilotprogramma & afsluitend symposium
•
duurzaam inkopen in hoger onderwijs,
Cradle2Cradle, “leerlijn water''
Pilot: 6 opleidingen
doorgelicht mbv AISHE
• AISHE = Auditing Instrument for
Sustainability in Higher Education
• inzicht in hoeverre duurzame
ontwikkeling binnen de opleiding is
ingebed + ambitieniveau
• AISHE = zelfassessment- en
auditinstrument
AISHE
• Gebaseerd op EFQM (European Foundation
for Quality Management) en INK (Instituut
Nederlandse Kwaliteit)
kwaliteitsinstrumenten
• ontwikkeld voor opleidingen van
hogescholen en universiteiten
• herkend door de NVAO als betrouwbaar en
valide instrument voor het behalen van de
Bijzonder Kwaliteitskenmerk Duurzame
Ontwikkeling
AISHE
• Kan ingezet worden als zelfassessment
instrument waarmee opleiding op
procesmatige manier:
• Stand van zaken inbedding duurzame
ontwikkeling bepaalt
• Eigen ambities in relatie tot duurzame
ontwikkeling bepaalt
• Kan ingezet worden als kwaliteitsinstrument
waarmee een opleiding het Keurmerk
Duurzaam Hoger Onderwijs en zelfs een
Bijzonder Kwaliteitskenmerk Duurzame
Ontwikkeling erkend door de NVAO, kan
behalen.
AISHE
• Gaat uit van een breed integratief concept
van duurzame ontwikkeling
• Niet alleen milieu/energie maar
• People – Planet – (Profit) Prosperity
• Hier en elders: (lokaal-regionaal-mondiaal)
• Nu en later (tijdsdimensie)
People
Sustainable
Planet
Viable
(haalbaar)
Prosperity
6 opleidingen
•
•
•
•
HAN– logistiek en economie
Haagse Hogeschool - Climate & environment
Marnix Academie – Lerarenopleiding
Hogeschool Rotterdam – Industrieel product
ontwerpen
• Hogeschool Leiden - Commerciële economie
• Radboud Universiteit Nijmegen Biowetenschappen
→ nog geen ICT opleidingen geaudit
6 opleidingen
• 2 van de 6 opleidingen hebben een 0-meting
uitgevoerd:
• waar staat de opleiding in relatie tot
duurzame ontwikkeling?
• Welke ambities heeft de opleiding, hoe
kunnen die ambities gerealiseerd worden?
• 4 van de 6 opleidingen hebben een 2sterrenkeurmerk in aanvraag
ICT opleidingen
• Nog geen ICT opleidingen geaudit dmv AISHE
• Wel: 14 oktober bijeenkomst over duurzame
ontwikkeling in het ICT onderwijs
• Personen vanuit 10 opleidingen aangemeld, 6
aanwezig: VU, Universiteit Leiden, Hogeschool
van Amsterdam, Stenden, Haagse Hogeschool,
Hogeschool Utrecht, Fontys hogescholen
(aangemeld), HAN (aangemeld), Open
Universiteit (aangemeld), Hogeschool Zuyd
(aangemeld)
ICT opleidingen
• Conclusie: inbedding van duurzame
ontwikkeling in ICT opleidingen nog beginnend
• Koplopers lijken:
• Master Computer Science VU
• Master IT Governance: OU/Fontys
• Interesse en ambitie is er zeker
• Uitkomsten vervolg 14 okt tijdens workshop in
de middag op dit symposium
• Aanbod op korte termijn nog 2 ICT opleidingen
auditen dmv AISHE
0
PLAN
DO
CHECK
1.1
1.2
1.3
1.4
2.1
2.2
2.3
2.4
3.1
3.2
3.3
3.4
4.1
4.2
4.3
4.4
5.1
5.2
5.3
5.4
11
22
1
2
1
2
1
2
2
2
1
2
1
2
1
2
2
1
2
1
2
1
2
1
2
2
2
2
2
3
4
5
AISHE
Visie
Beleid
Communicatie
Interne milieuzorg
Netwerk
Expert-groep
Ontwikkelingsplan personeel
Onderzoek, externe dienstverlening
Profiel van de afgestudeerde
Onderwijsmethodologie
Rol van de docent
Toetsing
Curriculum
Geïntegreerde probleemaanpak
Stages, afstuderen
Specialisme
Waardering door medewerkers
Waardering door studenten
Waardering door werkveld
Waardering door maatschappij
Keurmerk *
1
Meting via 5 fasenmodel
• Activiteitengeorienteerd: losse delen
• Procesgeorienteerd: commitment van
management, project
• Systeemgeorienteerd: ingebed in systeem,
evaluaties worden gebruikt voor verbetering
• Ketengeorienteerd: relatie met toeleverend
onderwijs en arbeidsmarkt
• Maatschappijgeorienteerd: relatie met
samenleving
Algemene uitkomsten
- Alle opleidingen: 2-sterrenkeurmerk behaald/in
aanvraag óf ambitie dat te halen
- Hoge ambities van opleidingen die 2
sterenkeurmerk (in aanvraag) hebben: 3 (3x) of
4 (1x)
- Meting = niet representatief voor gemiddelde
opleidingen in NL want organisatie AISHE audit
vergt commitment
- Wél: wat betekent 2-sterrenkeurmerk voor
anderen, o.a. ICT opleidingen
Visie, beleid & communicatie
(plan)
* 2-sterren Keurmerk: fase 2 procesgeorienteerd:
– de opleiding heeft een visie op duurzame
ontwikkeling: wat betekent duurzame
ontwikkeling voor ons als opleiding? Hoe
verhouden we ons daartoe?
– Dit is vastgelegd, en er is een beleidsplan op
geformuleerd. Ook wordt er intern en extern
regelmatig over duurzame ontwikkeling
gecommuniceerd.
– er zijn faciliteiten om dit beleid uit te voeren
Visie, beleid & communicatie
(plan)
Ambities zijn over het algemeen hoog. Met name
communicatie: alle opleidingen willen naar fase
3, één opleiding naar fase 4, één zelfs 5:
– fase 3: het management kent standpunten rond
duurzaamheid van staff en studenten en
gebruikt deze standpunten om communicatie
vorm te geven, dit gebeurt regelmatig op
verschillende niveaus
– Fase 4: betrekken toeleverend onderwijs en
arbeidsmarkt; transdisciplinair
- fase 5: samenleving actief betrokken &
toonaangevende publicaties
Duurzame bedrijfsvoering
(plan)
Alle opleidingen hebben of willen naar minimaal
2-sterrenkeurmerk: fase 2 procesgeorienteerd:
– duurzame bedrijfsvoering maakt deel uit van
beleid van de opleiding: is op de hoogte van het
instellingsbeleid, heeft haar eigen rol daarin
bepaald en daar waar mogelijk maatregelen
genomen.
– bepaalde aspecten (bijv energie, inkoop, afval)
worden redelijk tot goed beheerst
– Studenten worden op enigerlei wijze betrokken
Duurzame bedrijfsvoering
(plan)
Ambitie meestal fase 3 (systeemgeorienteerd):
– een functionerend milieuzorgsysteem
– jaarlijks milieujaarverslag
– duurzame bedrijfsvoering wordt bewust in het
onderwijs gebruikt (oefening, casusmateriaal,
etc)
Fase 4 (ambitie van 2 opleidingen):
– eisen aan toeleveranciers
– gecertificeerd milieuzorgsysteem
– actieve rol van studenten in verbetering
Expertise: netwerk &
expertgroep (plan)
Vrijwel alle opleidingen hebben fase 2 minimaal
gehaald, dat is meer dan nodig voor 2-sterren:
• de opleiding zorgt dat expertise op gebied van
duurzame ontwikkeling die voortvloeit uit
externe contacten ten goede komt aan het
onderwijs
• de opleiding faciliteert expertise opbouw en
ook –uitwisseling tussen staff op gebied van
duurzame ontwikkeling en zorgt dat deze
mensen bij onderwijsontwikkeling worden
betrokken.
• ambitienieveau is 3 of 4!
Expertise: ontwikkelingsplan
personeel (plan)
Vereist (en door meerderheid behaald) voor 2
sterren: fase 2:
– er is een ontwikkelingsplan van het personeel
mbt duurzaamheid, en er zijn faciliteiten.
Hoge ambities: Meeste opleidingen hebben fase 4
– kennisbehoefte in relatie tot duurzame
ontwikkeling is in kaart gebracht, op basis
daarvan wordt aanstellings, ontslag- en
bijscholingsbeleid gemaakt voor de lange
termijn
Profiel van de afgestudeerde,
Toetsing (do)
2 vereist: (systeemgeorienteerd):
– duurzame ontwikkeling wordt expliciet in het
profiel genoemd, bij de vaststelling daarvan is
het personeel actief betrokken. Naar oordeel
van de opleiding omvat het profiel een redelijk
compleet beeld van kennis en vaardigheden
mbt duurzame ontwikkeling, en alle relevante
aspecten van duurzame ontwikkeling worden
getoetst.
- Alleen opleidingen die 2 sterren (in aanvraag)
hebben voldoen hieraan, de anderen niet. Wel
hebben de anderen dus die ambitie.
Profiel van de afgestudeerde
(do)
Opleidingen met 2 sterren in aanvraag:
- 2 hebben fase 2, 1 fase 3 en 1 fase 4, dus
overstijgt de eisen niet enorm
– fase 3 = afgestudeerden betrokken,
multidisciplinair, evaluaties en bijstellingen
- Fase 4 = werkveld actief betrokken (ook bij
toetsing), brede interdisciplinaire zin
Ambities zijn voorzichtig, in lijn met gewenste
keurmerkniveau
Rol van de docent (do)
- Vereist voor 2 sterren is fase 1:
‘een aantal docenten benadrukt bij de studenten
door de onderwijsinhoud en door hun houding
en gedrag het belang van een duurzame
attitude’
- Alle opleidingen hebben dat behaald.
- Groot verschil in ambitie tussen de opleidingen:
1 of 2, of juist naar 5.
Onderwijsinhoud (do)
- Vereist voor 2 sterren is fase 2:
- Basiskennis van DO heeft vast plek in
curriculum; hierop wordt voortgebouwd in rest
van curriculum in logische relatie met het
opleidingsprofiel
- Alle opleidingen zitten in fase 1 of 2, met één
uitzondering (fase 4). Net als bij profiel en
toetsing: niet extreem hoog.
- Ambitie is ook hier reëel, in lijn met gewenste
keurmerkniveau
Stages, afstuderen (do)
- Vereist voor 2 sterren is fase 2:
- ‘in praktijkopdrachten wordt, waar mogelijk,
aandacht besteed aan duurzaamheidsaspecten
en alle studenten zijn ervan op de hoogte dat dit
van hen verwacht wordt’
- Alle opleidingen die een 2 sterren keurmerk (in
aanvraag) hebben zitten in fase 3 en op één na
willen alle opleidingen tenminste in fase 3
komen: DO is hoofdaspect in minimaal één
grote praktijkopdracht.
Resultaatmeting (check)
- Vereist voor 2 sterren is fase 1:
- ‘Er zijn gegevens aanwezig over de waardering
die het personeel, de studenten, het werkveld
heeft mbt duurzame ontwikkeling in de opleiding’
- Gegevens over hoe ‘de maatschappij’ dit
waardeert zijn nog niet vereist voor 2sterrenkeurmerk, wel bij 3 sterren.
- De opleidingen die nog geen 2 sterrenkeurmerk
in aanvraag hebben beschikken niet over zulke
gegevens. Van de overigen zit de meerderheid
in fase 1.
Resultaatmeting (check)
- De ambitie is voor vrijwel alle opleidingen fase
3: gedocumenteerde, geanalyseerde
trendgegevens verzamelen over de waardering
die het personeel, de studenten en het werkveld
heeft mbt duurzame ontwikkeling in de opleiding,
deze gegevens vergelijken met de doelen en
gebruiken bij beleidsbepaling. Fase 2 slaat men
liever over.
- De ambities mbt gegevens over hoe ‘de
maatschappij’ duurzame ontwikkeling binnen de
opleiding waardeert zijn sterk wisselend.
Conclusies:
- ‘Het begint met visie, beleid en communicatie.’ Met
name op gebied van communicatie zijn ambities hoog.
Aan duurzame bedrijfsvoering wordt wisselende waarde
gehecht.
- Expertise: op gebied van expertise zijn ambities ook
hoog.
- netwerk en kennisuitwisseling onder staff zijn al in
verder stadium dan vereist voor 2 sterren. Is dit een
motor voor audit/verdere inbedding?
- Er wordt veel verwacht van ontwikkelingsplan
personeel mbt DO. Personeel wordt gezien als de
motor?
Conclusies:
- Stand van zaken en ambitieniveau bij
onderwijsdoelen en –inhoud wijkt niet erg af van
vereisten voor 2,3 4 sterrenkeurmerk: realisme
- Check: meting is nieuw voor opleidingen die een
0-meting uitvoeren.
- Opleidingen die al ambities hadden willen
metingen direct op systeemniveau aanpakken
en procesniveau overslaan.
Meer informatie www.dho.nl