Studiedag ‘Armoede in Vlaanderen’ Vlaams Verbond Voor Gepensioneerden 18 oktober 2010

INLEIDING

LMP 06.10.10

2

VLAAMS CENTRUM SCHULDBEMIDDELING

• • • •

VCS = steunpunt voor de diensten schuldbemiddeling van OCMW en CAW

Bestuur: VVSG en SAW Subsidiëring: Vlaamse overheid (Welzijn) Kernopdrachten: 1.

2.

Vorming en opleiding: basisopleiding en verdiepingsmodules voor juristen en maatschappelijk werkers Juridische helpdesk voor schuldbemiddelaars 3.

• • • Kenniscentrum: onderzoek naar aantal dossiers en profiel hulpvrager Handboek schuldbemiddeling, Cahier schuldenlast Website en e-zine 4. Opmaken van beleidsdossiers (betalingsbevel, telecom, minderjarigen) LMP 06.10.10

3

CIJFERS EN ONDERZOEK: NBB

• Nationale Bank: m.b.t. particulieren: zie www.nbb.be

– Positieve centrale (consumentenkredieten / hypothecaire kredieten) – Negatieve centrale (achterstanden en opzeggingen vermelde kredieten) – Collectieve schuldenregeling (rechterlijke beslissingen inzake) = Middel voor onderzoek (opmaak statistieken) = ook preventiemiddel (kredietgevers bij wet verplicht gegevens Nationale Bank te raadplegen alvorens ze een consumentenkrediet verstrekken aan een persoon) LMP 06.10.10

4

CIJFERS EN ONDERZOEK: NBB

Enkele belangrijke evoluties voor het jaar 2009: • Aantal geregistreerde kredietovereenkomsten stijgt: 8.157.065(+3,2%). Aantal personen: 4.899.920 (+1,9%) • • 123.803 nieuwe achterstallige kredietovereenkomsten (+8,4%) Aantal contracten met betalingsachterstanden stijgt tot 511.628 (+3,3%); aantal wanbetalers tot 356.611 (+3,6%) • • Totaal achterstallig bedrag stijgt met 16,1% tot 2,16 miljard €.

Problemen bij hypothecair krediet is nieuw. • • Collectieve schuldenregeling in België: 78.147 (+11,4%) aantal nieuwe CSR: 15.904 (+23,3%) Een derde in collectieve schuldenregeling heeft schuldoverlast door andere schulden dan krediet (energiefacturen, telecom enz.).

LMP 06.10.10

5

CIJFERS EN ONDERZOEK: VCS

• Vlaams Centrum Schuldbemiddeling – Jaarlijkse kwantitatieve registratie (cijfers) – Tweejaarlijkse kwalitatieve registratie via steekproeven (profielen, soorten schulden, …) – zie www.centrumschuldbemiddeling.be

onderzoek en registratie >> LMP 06.10.10

6

CIJFERS EN ONDERZOEK: VCS

Antwerpen 2007 2008

Eenmalige bemiddeling Schuldbemid deling an sich 7004 2787 Schuldbemid deling+budget begeleiding 1882 6915 2372 1320

Limburg 2007 2008 Oost Vlaanderen 2007 2008

3067 2981 4093 1197 639 1616 494 1708 1450 3651 1457 2932

Vlaams Brabant 2007 2008 West Vlaanderen 2007 2008

2060 846 356 2293 3234 1090 511 1858 740 3460 1505 8396 793

Vlaanderen 2007

5067

2008

19458 19300 18221 8040 6050

2009

8041 6842 Schuldbemid deling+budget beheer 3887 4391 2376 2380 3739 4139 2398 2404 5948 6305 18348 19619 20656 Collectieve schulden regeling

Totaal

924 1420 972 1075 1512 2096 832

16484 16418 8251 8546 12502 14275 6492

991 1496 1643 5736 7225 8423

7289 13276 13706 57005 60234

62183 LMP 06.10.10

7

CIJFERS EN ONDERZOEK: VCS

Leeftijd in jaren

Jonger dan 19 19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-64 65 en ouder

Totaal % aandeel steekproef 2008 aanvragers

0,4 17 24 29 20 5 5

100 % aandeel steekproef 2009 aanvragers

0,1 19 24 28 19 4 6

100 Nationaliteit

Belgische Europese Unie (niet-Belgische) Niet-Europese Unie

Totaal % aandeel steekproef 2008 aanvragers % aandeel steekproef 2009 aanvragers

94 95 2 4

100

3 2

100

LMP 06.10.10

8

CIJFERS EN ONDERZOEK: VCS

Arbeidssituatie

Werkend Werkloos (niet-werkende werkzoekende) Niet beroepsactief

Totaal % aandeel steekproef 2008 aanvragers

46 28

% aandeel steekproef 2009 aanvragers

45 31 26

100

24

100 Scholingsgraad

Maximaal lager secundair onderwijs Hoger secundair onderwijs Hoger of universitair onderwijs

Totaal

LMP 06.10.10

% aandeel steekproef 2008 % aandeel steekproef 2009

67 30 3

100

59 38 3

100

9

CIJFERS EN ONDERZOEK: VCS

Schuldoorzaak

Levenswijze niet in overeenstemming met de inkomsten (moeilijkheden met het beheer) / overbesteding Tekort aan administratieve vaardigheden Geen, te laag of onregelmatig inkomen Ziekte van aanvrager, partner, kind of persoon ten laste Echtscheiding/breuk Afhankelijkheidsproblemen (alcohol, drugs) Opstapeling/verlening van uitstel tot betaling Verlies van job door aanvrager of partner Grote onvoorziene uitgaven Faillissement in geval van zelfstandige Overlijden van de partner Detentie Borgstelling ten gunste van een vriend/familie Ongeval Psychische problemen Andere oorzaak

Kans op aanwezigheid in een dossier in 2008, in % Kans op aanwezigheid in een dossier in 2009, in %

51 47 48 31 20 20 18 8 6 4 3 2 2 18 54 54 49 26 21 21 19 14 7 3 3 2 1 1 1 9 LMP 06.10.10

10

CIJFERS EN ONDERZOEK: VCS

LMP 06.10.10

11

DIENSTVERLENING OCMW en CAW’s: overzicht

LMP 06.10.10

12

• • •

DIENSTVERLENING OCMW en CAW’s: overzicht

Geen schuldoverlast – wel budgetteerproblemen –

Budgetbegeleiding

–

Budgetbeheer

Wel schuldoverlast – geen budgetteerproblemen –

Schuldbemiddeling

–

Collectieve schuldenregeling

Wel schuldoverlast – wel budgetteerproblemen –

Schuldbemiddeling + BBG/BBH

–

Collectieve schuldenregeling + BBG/BBH

LMP 06.10.10

13

Budgetbegeleiding en - beheer

LMP 06.10.10

14

Budgetbegeleiding en - beheer

Wanneer en hoe ?

- Geen schuldoverlast - Inventaris en budgetplan - Professionele (psychosociale) opvolging bij naleven budgetplan (en veranderingen leven)

Wie ?

 (alle) OCMW’s en (veel) CAW’s  andere personen en organisaties LMP 06.10.10

15

Schuldbemiddeling

LMP 06.10.10

16

Schuldbemiddeling

Wanneer en hoe ?

- Schuldoverlast (maar geen collectieve schuldenregeling) - Inventaris en budgetplan met ruimte voor schuldaflossing - Bemiddeling inzake de wijze van terugbetaling van schulden - Opvolging bemiddelde afspraken - Met/zonder budgetbegeleiding of budgetbeheer LMP 06.10.10

17

Schuldbemiddeling (vervolg)

- OPMERKING: een schuldoverlast die voortvloeit uit een consumentenkrediet (= kredietopening, lening op afbetaling of financieringshuur aangegaan voor privédoeleinden): schuldbemiddeling VERBODEN tenzij men een erkenning heeft

Wie ?

 OCMW’s en CAW’s (met een administratieve erkenning voor schuldbemiddeling)  Advocaten, notarissen en gerechtsdeurwaarders (met erkenning van rechtswege voor schuldbemiddeling)  andere personen en organisaties LMP 06.10.10

18

Collectieve schuldenregeling

LMP 06.10.10

19

Collectieve schuldenregeling

Wanneer en hoe ?

- Schuldoverlast; op duurzame wijze niet meer in staat opeisbare of nog te vervallen schulden te betalen; geen handelaar/koopman (bijv. wel vrij beroep of zelfst. zaakvoerder bvba) - Gerechtelijke procedure: aanvraag via de arbeidsrechtbank - Schuldbemiddelaar aangesteld door de rechtbank - Minnelijke aanzuiveringsregeling LMP 06.10.10

20

Collectieve schuldenregeling (vervolg)

- Gerechtelijke aanzuiveringsregeling - Totale kwijtschelding van schulden - Plichten voor schuldenaar ?

- Kwijtschelding van schulden ?

- Kostprijs procedure ?

- Lot van de gezinswoning /auto ?

Wie doet wat ?

 OCMW’s en CAW’s (met erkenning schuldbemiddeling)  (pro deo) advocaat, notaris, gerechtsdeurwaarder  andere personen en organisaties LMP 06.10.10

21

Preventie van schuldoverlast

LMP 06.10.10

22

Preventie van schuldoverlast

- Nieuwe website met informatie over eerste

hulp bij schulden: www.eerstehulpbijschulden.be

- Budgetplanner beschikbaar op dezelfde site.

LMP 06.10.10

23

www.centrumschuldbemiddeling.be

LMP 06.10.10

24