Transcript Onderwijs, let op uw zaak! De kracht van onderwijzen

Onderwijs, let op uw zaak!
De kracht van onderwijzen
Prof. Dr. Wim Van den Broeck
Vrije Universiteit Brussel
Onvrede in het onderwijs
• Gebrek aan duidelijke, gemeenschappelijke visie van
wat de essentie van onderwijs is
 Hervormingsplannen veroorzaken onrust
 Overheid die zich zelf machteloos voelt
 Grote gevoeligheid voor nieuwe hypes
•
•
•
•
•
Vrees voor kwaliteitsverlies op alle niveaus
Onvoldoende inspelen op economische behoeften
Burn-out bij leerkrachten
Therapeutisering v/h onderwijs
Problematiek van nieuwkomers: taalachterstand
Oorzaken van onvrede
• Door elkaar lopende visies die moeilijk met elkaar
kunnen verzoend worden:
 Premoderne (autoritaire) visie:
 Autoriteit verleent betekenis
 Individu wordt gedomineerd door traditie
 Moderne visie:
 Verwerping van traditie en autoriteit ten voordele van rede en
wetenschap
 Autonoom individu als enige bron van betekenis en waarheid
 Postmoderne visie:
 Verwerping van soevereine autonome individu
 Alles is constructie: ieder zijn waarden en waarheden
 Nadruk op emoties, intuïties, fragmentatie van ervaringen
Wat is wezen van de school?
(Masschelein)
• Plaats en tijd waarop volwassen generatie en jonge
generatie elkaar ‘ont’-’moeten’
• Culturele bagage is grondstof om wereld te vernieuwen
• Principiële intellectuele gelijkheid = uitgangspunt
• Bij uitstek democratiserend en emanciperend
• De ‘vrije’ tijd, de ‘speelruimte’ waar kennis om de
kennis, het kunnen om het kunnen belangrijk is
• Liefde voor het vak, en leraar als liefhebber
• De les sluit niet aan bij de leefwereld van het kind, maar
doet de leefwereld vergeten
Tendensen in huidige onderwijs
• Naturalisme
 Natuurlijk leren vs. schools leren
• Formalisme
 Hoogtechnologische my vergt ‘leren
leren’ en leerheuristieken
 Nadruk op organisatie- en werkvormen
• Hyper-individualisme
 Adaptief of kindgericht onderwijs
 Differentiëren
 Taalproblematiek
 Uitstellen studiekeuze in het SO
Ervaringsgericht onderwijs
Onderzoek naar diagnoses in het
basisonderwijs
• 10,5% heeft diagnose in 6e leerjaar
• Meest voorkomend is dyslexie: 4,5% in 6e
leerjaar (ADHD: 3%, ASS: 1,4%)
• 17% comorbiditeit
• Verhoogde kans voor jongens
• Sociaaleconomische verschillen




Ouders lager onderwijs: 1%
Ouders middelbaar onderwijs: 9%
Ouders hoger onderwijs: 15%
Ouders universitair onderwijs: 3,5%
© Allyn & Bacon/ Longman 2007
Koppeling maatregelen aan
diagnose
• Leidt tot ‘jacht’ op diagnoses
• Uitzonderingsmaatregelen
 Hoe handelingsgericht is HGD?
 Zorgbeleid wordt afgestemd op diagnoses
• Wat zijn behandelingsimplicaties van
diagnoses?
 Dyslexie? Dyscalculie? ADHD? ASS?
 Wel procesdiagnostiek!
© Allyn & Bacon/ Longman 2007
STICORDI maatregelen
• Remediëren en stimuleren:




handelingsgericht model
Op maat
“evidence based”
Stimuleert actieve houding en veerkracht
• Compenseren en dispenseren:
 Defectmodel
 Gekoppeld aan diagnose
 Geen evidentie dat leerling daardoor beter af is
 Bv. voorleessoftware: cf. onderzoek Staels & Van den Broeck (2013)
 Geen evidentie dat kennis van diagnose op zich positief is
 Risico op installeren van handicap
© Allyn & Bacon/ Longman 2007
Goed onderwijs is beste preventie
• Leerproblemen in de eerste plaats aanpakken in
gewoon onderwijs
• Er bestaat GEEN specialistische aanpak om
kinderen te leren lezen of rekenen!
• Onderzoek van Slavin (2011)
 Als een interventie (binnenschoolse of buitenschoolse extra
instructie) slechts 1 of 2 maal per week gebeurt, heeft dat geen
enkel effect
 Leerkrachten die een goed uitgebouwd programma gebruiken
(een intensief leerlingvolgsysteem) hebben een groter effect,
maar zonder aanvullende individuele begeleiding duurt ook dat
effect niet lang
 Alleen programma’s die deze combinatie (dus met individuele
begeleiding in de school door de leerkracht) wel aanbieden zijn
ook op termijn succesvol
© Allyn & Bacon/ Longman 2007
Ervaringsgericht onderwijs
• Niet uitgaan v/d leefwereld v/h kind,
maar deze ontstijgen
• Directe instructie is meer effectief
• Betrokkenheid als kindkenmerk
• Hoekenwerk en zelfsturing
 Ondermijnt intrinsieke motivatie
 Te weinig talige interactie met juf
• Welbevinden
Welbevinden
• Welbevinden als noodzakelijke voorwaarde voor
leren
• Vermijden van ongemakken en frustraties
 kwetsbaar maken
 verwenning
• Onzekerheden uitdrukken a.h.v. psychologisch
jargon
• Emotionele educatie
• Gelukkig worden valt niet te leren
• Wel een goed gevoel geven over de wereld en het
leven
Zittenblijven
•
•
•
•
Samen tot aan de meet
Zou hoog liggen in Vlaanderen
Geen positieve effecten
“Results challenge the widely held view that
retention has a negative impact on achievement”
(Allen et al., 2009)
• Methodologische moeilijkheden maken conclusies
onmogelijk!
• Geen evenwichtig rapport
Theorie van Gardner
• Theorie van de Multipele Intelligenties (MI)
• Uitgangspunt: muzikale genieën en “idiots savants”
• Theorie van “meervoudige intelligenties”
 Intelligentie is vaardigheid om problemen in een
bepaald gebied te detecteren en op te lossen
 Acht vormen van intelligentie: linguïstische, logischwiskundige, spatiale, muzikale, lichaamskinetische,
naturalistische, interpersoonlijke en intrapersoonlijke
intelligentie
© Allyn & Bacon/ Longman 2007
Structuur van de intelligentie
© Allyn & Bacon/ Longman 2007
“Mensen doen schitteren”
•
•
•
•
•
•
•
“iedere jongen en ieder meisje opleiden op basis van hun talenten en
mogelijkheden”
“Zoals al decennialang is gebleken blijft de school maatschappelijke
ongelijkheid omzetten in ongelijkheid op vlak van onderwijs”
“de plaats waar je wieg staat bepaalt vandaag voor een deel waar je
terecht komt in de samenleving. Op de arbeidsmarkt zou de plaats
van je wieg niet langer een rol mogen spelen: talent moet daar het
onderscheidend criterium zijn”
“Het onderwijs moet iedereen mogelijkheden bieden om de sociale
ladder op te klimmen”
“Sociale afkomst mag niet de oorzaak zijn van zwakkere
onderwijsprestaties of verkeerde studiekeuzes”
“zo vroeg mogelijk een beeld krijgen van de talenten en het
ontwikkelingspotentieel van leerlingen”
“iedere jongen en ieder meisje op de juiste plek brengen, op basis
van hun aanleg en interesses”
© Allyn & Bacon/ Longman 2007
Conclusies
• Situatie is precair
• Vernieuwingen en hervormingen bieden geen
oplossing, integendeel ze bespoedigen de
problemen
• Herzien van onderwijsvisie: nieuwe synthese
 Engagerend onderwijs
 Onderwijs minder als middel, maar als doel op zich
beschouwen
• Inhoudelijke curricula opwaarderen
• Ballast verwijderen
Contact
[email protected]