Transcript ART.History.de.negentiende.eeuw.2.ROMANTIEK

2. ROMANTIEK
HARTSTOCHT EN VERLANGEN
HEFTIGE EMOTIES
• Eind 18e eeuw: vervreemding natuur
– Rationalisme (verstandelijke benadering)
– IR
– Verstedelijking
• Reactie: Romantiek
– Heftige emoties
– Persoonlijke beleving
HEFTIGE EMOTIES
Van Gogh
HEFTIGE EMOTIES
• WELTSCHMERTZ
– Ontsnappen aan werkelijkheid
– Thema’s:
•
•
•
•
•
dromen
natuur
verre verleden (ME)
exotische landen en culturen
het universele of religieuze
– Verstedelijking
• SEHNSUCHT
– Verlangen naar het onbereikbare (en de dood)
TERUG NAAR DE NATUUR
caspar david friedrich
TERUG NAAR DE NATUUR
• Natuur in gevoel uitdrukken
• Natuur spiegel emoties kunstenaar
TERUG NAAR DE NATUUR
caspar david friedrich
TERUG NAAR DE NATUUR
Aan Boord van een zeilschip - Caspar David Friedrich (1818-1820)
TERUG NAAR DE NATUUR
Die Moldau - Smetena
TERUG NAAR DE NATUUR
• Engelse landschapsparken:
– Heuvels (kunstmatig)
– Watervallen
– Grotten
– Ruïnes
• Sprookjesachtig
TERUG NAAR DE NATUUR
Sonsbeekpark – Arnhem
TERUG NAAR DE NATUUR
Sonsbeekpark – Arnhem
TERUG NAAR DE NATUUR
Kronenburgerpark - Nijmegen
TERUG NAAR DE NATUUR
Giselle - balletdecor
TERUG NAAR DE NATUUR
Romantische poëzie
IDEALISEREN EIGEN NATIE EN VERLEDEN
Historische roman
IDEALISEREN EIGEN NATIE EN VERLEDEN
Sprookjes – gebroeders Grimm
IDEALISEREN EIGEN NATIE EN VERLEDEN
Gothic Novel
IDEALISEREN EIGEN NATIE EN VERLEDEN
King Arthur – geromantiseerde Middeleeuwen
IDEALISEREN EIGEN NATIE EN VERLEDEN
Neogotiek - Engeland
SPROOKJES EN VOLKSVERHALEN
• Nationalisme: algemeen streven naar eenheid
– deel van natie of volk:
• eigen geschiedenis
• rijk aan oude mythen, sagen, legenden en sprookjes
• inspiratie middeleeuwse heldenverhalen
– traditionele volksmuziek
SPROOKJES EN VOLKSVERHALEN
Gebroeders Grimm
Hans Christian Andersen
GENIALE KUNSTENAARS
Componist Beethoven – gave Gods!
BOVENAARDS EN DRAMATISCH
Ivy Bridge – W. Turner (1813) aquarel
BOVENAARDS EN DRAMATISCH
Flint Castle – William Turner (1838)
BOVENAARDS EN DRAMATISCH
Ovidius verbannen uit Rome – W. Turner (1838)
BOVENAARDS EN DRAMATISCH
Stoomboot in sneeuwstorm – W. Turner (1842)
BOVENAARDS EN DRAMATISCH
Zonsopgang boven een meer – W. Turner (1840)
BOVENAARDS EN DRAMATISCH
Venetië – Claude Monet (1908)
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
Caspar David Friedrich
• Thema van de dood, zwaarmoedigheid
• Natuur:
– spiegel persoonlijke gevoelens/emoties
– eenzaamheid en verlatenheid
– goddelijk en bovennatuurlijk
– kleine zoekende religieuze godzoekende mens,
overweldigende grootse natuur
– verlangen naar oneindig, bovenaardse kosmos
• Maan: symbool betovering, angst en onbekende
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
Klosterfriedhof im Schnee – Caspar David Friedrich (1810)
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
Ich grübe mir gern in die Stille ein Grab
Ich fühle mich tot, als wär ich erfroren,
Als hätt sich die Welt zu sterben verschworen.
Ich grübe mir gern in die Stille ein Grab
Und warte begraben deine Wiederkehr ab.
Vom langen Warten versteinern die Wangen,
Doch lebt auch im Stein noch ein sehnend Verlangen.
Ich weiß nur, daß ich nicht fühlen will;
Vielleicht steht dann endlich das Warten still.
Der Wind, der heult vor den nächtlichen Toren,
Als würde da draußen nur Unglück geboren.
Er klagt wie ein Hund in die Leere hinein,
Und stets drängen Hunger und Sehnsucht herein.
Max Dauthendey
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
De monnik op het strand – Caspar David Friedrich (1810)
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
Twee mannen die beschouwend naar de maan kijken – Caspar David Friedrich (1819)
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
• Gothic literatuur: Edgar Allen Poe
– Spook- en horrorverhalen
• Donker, mysterieus, bovennatuurlijk
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
De nachtmerrie – Henry Füssli (1781)
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
De nachtmerrie – Henry Füssli (1802)
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
Saturnus, die zijn kinderen verslindt – Franceso de Goya (1819)
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
Goya’s Ghosts – DVD
DE ROMANTISCHE NACHTMERRIE
Twee oude mensen soep etend – Franceso de Goya (1819-1823)
EXOTISCHE FANTASIEËN
Algerijnse vrouwen in hun appartementen – E. Delacroix (1834)
EXOTISCHE FANTASIEËN
De slachting bij Chios – E. Delacroix (1824)
NOSTALGISCH EN EXOTISCH BOUWEN
• Romantiek: escapisme
– vlucht uit werkelijkheid in verleden en fantasie.
• Architectuur 19e eeuw:
– nationalisme
– nostalgie
– Exotisme
NOSTALGISCH EN EXOTISCH BOUWEN
• Architectuur 19e eeuw:
– Verleden:
• Classicisme (opleving klassieke oudheid)
• Gothic revival (gotische opleving uit ME)
• Eclecticisme (combinatie van stijlen)
– Fantasie
NOSTALGISCH EN EXOTISCH BOUWEN
Classicisme
Arc et Senans – Ledoux
NOSTALGISCH EN EXOTISCH BOUWEN
Gothic Revival
Houses of Parliament - Londen
NOSTALGISCH EN EXOTISCH BOUWEN
Eclecticisme
Rijksmuseum - Amsterdam
NOSTALGISCH EN EXOTISCH BOUWEN
Fantasie
Schloss Neuschwanstein - Duitsland
Het Royal Pavilion
Architect John Nash – Brighton (GB)
Het Royal Pavilion
Architect John Nash – Brighton (GB)
Het Royal Pavilion
Architect John Nash – Brighton (GB)
Arts en Craftsbeweging
•
•
•
•
•
Reactie uit de Romantiek op industrialisatie.
Handwerk i.p.v. mechanische produkten.
Voorbeeld uit gilden systeem Middeleeuwen.
VS en Engeland
Inspiratie uit de natuur (planten bloemen)
Arts en Craftsbeweging
• Gilde: beroepsgroep (ME)
• Beroep: ambacht leren -> vakman worden
• Leerling – gezel – meester
–
–
–
–
–
–
Smidsgilde
Weversgilde
Slagersgilde
Bakkersgilde
Schoenmakersgilde
Kunstenaarsgilde
Arts en Craftsbeweging
Voorloper: A.W.N Pugin (architect en ontwerper)
• Gothische stijl (ME)
• Interieur Houses of Parliament
• Inspiratie voor John Ruskin en William Morris
Arts en Craftsbeweging
The House of Lords (Palace of Westminster) - Pugin
Arts en Craftsbeweging
• John Ruskin: bouwstijl Neogothiek
Arts en Craftsbeweging
"Edinburgh Lecture diagram: Decorated cusped gothic window“ – J. Ruskin e.a.
Arts en Craftsbeweging
• William Morris: veelzijdig man
• Bedrijf Morris & Company: veel medewerkers
• Toegepaste kunst- en interieurverzorging
• Cottagestijl: The Red House (Philip Webb)
Arts en Craftsbeweging
The Red House – W. Morris & P. Webb
Arts en Craftsbeweging
Biljartkamer – William Morris
Programmamuziek
• Definitie:
muziek die associaties oproept met:
– een gedicht
– een beschrijving
– een verhaal
Programmamuziek
Beethoven componist
• 3e symfonie: onstuimigheid en hartstochten
• 6e symfonie – Pastorale: programmamuziek
• 9e symfonie: grote dynamiek
krachtige gevoelsuitingen
Programmamuziek
Beethoven’s 6e symfonie: Pastorale
Programmamuziek
Andere componisten:
Franz Liszt
Hector Berlioz
Richard Strauss
Programmamuziek
Beethoven’s 9e: zijn laatste symfonie
• Grote dynamiek
• Krachtige gevoelsuitingen
Ode to Joy
Romantische muziek:
- weerspiegeling lijden kunstenaar
- woedende wanhoop
- dromen, dankbaarheid en durf
Programmamuziek
Grotere orkesten
Idée fixe: muzikaal motief
LIED: romantisch expressiemiddel
Burgerij:
•
•
•
•
Concertbezoek
Danszalen
Balletuitvoeringen
Kamermuziek (in besloten kring)
LIED: romantisch expressiemiddel
Ballade:
• Muziek met een verhaal
– wendingen
– stemmingswisselingen
LIED: romantisch expressiemiddel
Zang
met piano begeleiding
LIED: romantisch expressiemiddel
• Liederen componisten
Johannes Brahms
Robert Schumann
Franz Schubert
LIED: romantisch expressiemiddel
• Liederen componisten
Johannes Brahms
Robert Schumann
Franz Schubert
Franz Schubert
• ‘Schubertiades’
Franz Schubert
• muzikaal gedicht – zangstem - pianobegeleiding
Der Erlkönig
Liedtekst: Johan Wolfgang von Goethe
Duivelskunstenaars
Paganini: viool-virtuoos
Duivelskunstenaars
• wonderkinderen en piano-virtuozen
Frederic Chopin
Franz Liszt