Transcript APC werkgroep

Werkconferentie APC project
‘APC curriculum Huisartsopleidingen en
vertaling naar APC onderwijs’
15 juni 2012
Projectgroep Communicatie
1. Welkom Allen!





1. Welkom en introduceren projectgroep fase 2
2. Doelen en ontwikkeling APC project fase 1
3. Onderwijsproducten fase 1
4. Doorstart APC project fase 2
5. Doelen en programma
Bedankt!
Kees van der Post en Blanca Smit verlaten de
projectgroep na fase 1!
Bedankt voor alle hulp en welkom aan …
Welkom!
Patrick Dielissen en Mirjam Nijveldt, zij zullen
de projectgroep versterken in fase 2!
De projectgroep is nu als volgt samengesteld …
Projectgroep Communicatie fase 2

Angelique Timmerman (UM) - gedragswetenschapper, projectleider APC project

Geurt Essers (LUMC) - gedragswetenschapper, promovendus contextspecifieke
communicatie (huisartsopleiding UMC St. Radboud)

Chris Rietmeijer (VU) - huisarts, onderwijsontwikkelaar en teamleider

Patrick Dielissen (UMC St. Radboud) – huisarts, onderwijsontwikelaar, docent

Mirjam Nijveldt (Huisartsopleiding Nederland) – onderwijskundige, betrokken bij
Scholingsplan voor Huisartsopleiders, Landelijk Opleidingsplan, KBA ontwikkeling
2. Doel en ontwikkeling fase 1

Ontwikkeling landelijk APC curriculum met de
volgende uitgangspunten (doel APC project):

1. Complexe beroepssituaties, toenemende integratie
van medische vakinhoud en APC (contextspecificiteit)
2. Vormgeving volgens het ‘geleidelijkheidprincipe’
over de 3 jaren (opklimmende moeilijkheidsgraad)
3. Integratie opleidingsdriehoek, dezelfde taal ‘spreken’
4. Toenemende congruentie doelen, inhoud en toetsing



Werkwijze APC project fase 1

Projectgroep heeft aan APC onderwijsontwikkeling
gewerkt door voortgang te toetsen aan de
onderwijspraktijk middels 2-3 werkconferenties per jaar

Werkconferenties zijn gericht op informeren,
uitwisselen en werken aan APC onderwijsontwikkeling
met docenten, aios en huisartsopleiders

Dank voor jullie enthousiasme en expertise!
Ontwikkeling visie op (leren) APC

Focus in APC project fase 1 heeft gelegen op visie
ontwikkeling:





Communicatie van de huisarts: rol van doelen in het consult
Leren van APC: communicatievaardigheden en doelgericht
communiceren
Redenen:
1. Noodzakelijk voor APC onderwijs en toetsing,
2. Geen landelijke onderwijsvisie huisartsopleiding
3. Onderwijsproducten fase 1





1. Visie op Communicatie van de huisarts
2. Visie op leren van APC in de huisartsopleiding
3. APC curriculumstructuur voor onderwijs en toetsing
4. APC onderwijsprogramma’s op extranet website HN
5. Aanbeveling implementatie APC onderwijs en
toetsing
4. Doorstart APC project fase 2

APC project fase 2 kent twee pijlers:
1. Ontwikkeling APC curriculum
- Actualisatie eindtermen en competenties
communicatie
- Uitwerken KBA’s en communicatie sjablonen
- Ontwikkelen contextspecifieke toetsing
2. Implementatie APC curriculum huisartsopleidingen
- Centralere rol leren in de praktijk - Opleider
Randvoorwaarden APC project fase 2

Randvoorwaarden APC project fase 2 zijn:

Projectduur 2 jaar: mei 2012-mei 2014
Focus is parallel: aios, opleiders/ docenten
Vertaling visie op (leren van) APC naar de curricula
opleidingsinstituten
Accorderen toetsthema’s en KBA’s door Consilium
voor de Huisartsopleiding



5. Doelen werkconferentie

Doelen (en programma) zijn:
1. Informeren over huidige stand APC project
2. Presenteren landelijk APC curriculum
3. Bespreken gevolgen voor APC onderwijs en toetsing
Lunch
4. Informeren over principes curriculumontwikkeling
(tEACH)
5. Plannen maken voor vertaling naar APC
onderwijsinstituten
Evaluatie
Wat is contextspecifieke
communicatie?
Een ontdekkingsreis van 2 jaar, samengevat in 10
minuten




Wat is context?
Hoe bepaalt context de communicatie?
Het doel van de arts
Het consultmodel

Wat is context?
Contextmodel
Consultfactoren:
type consult
fysieke omstandigheden
aard van het probleem
beschikbare tijd
arts-patiëntrelatie
Artsfactoren
Sociodemografische kenmerken
Persoonlijke omstandigheden
Vaardigheden / Vermogens
Overtuigingen
(Voor-) Kennis
Verwachtingen
Doelen
Patiëntfactoren
Sociodemografische kenmerken
Persoonlijke omstandigheden
Vaardigheden / Vermogens
Overtuigingen
CommunicatieHulpvraag; Verwachtingen
Wensen; Behoeften
Kritische beroepsactiviteit als
context
(Toetsthema, KBA, EPA)
Toetsthema Acute zorg:
KBA consultarts
Werkwijze:

Beschrijving communicatie bij KBA consultarts

Vergelijken met criteria M.A.A.S. Globaal

Mengpaneel
MAAS-Globaal
OPENING



ruimte voor verhaal van patiënt
globale oriëntatie op reden van komst
vragen naar andere redenen van komst
HULPVRAGEN



noemen van hulpvragen, wensen of verwachtingen
noemen van aanleiding voor komst nu
afronden van vraagverheldering
LICHAMELIJK ONDERZOEK



instrueren van patiënt
toelichten van onderzoek
bejegenen van patiënt zorgvuldig en respectvol
DIAGNOSE




noemen van bevindingen en diagnose/hypothese
noemen van oorzaken of verband tussen bevindingen en diagnose
noemen van prognose of te verwachten beloop
naar reactie vragen
MAAS-Globaal Acute zorg Consultarts
OPENING



ruimte voor verhaal van patiënt
globale oriëntatie op reden van komst
vragen naar andere redenen van komst
HULPVRAGEN



noemen van hulpvragen, wensen of verwachtingen
noemen van aanleiding voor komst nu
afronden van vraagverheldering
LICHAMELIJK ONDERZOEK



instrueren van patiënt
toelichten van onderzoek
bejegenen van patiënt zorgvuldig en respectvol
DIAGNOSE




noemen van bevindingen en diagnose/hypothese
noemen van oorzaken of verband tussen bevindingen en diagnose
noemen van prognose of te verwachten beloop
naar reactie vragen
Mengpaneel
Opbrengst
Document met:
Toetsthema’s-KBA’s-communicatievaardigheden
Een ordeningsprincipe voor het curriculum
Maar wat als…….





Maar wat als de patiënt slecht Nederlands
spreekt?
Maar wat als de patiënt andere verwachtingen
heeft (al dan niet cultureel bepaald)?
Maar wat als de familie van de patiënt is
meegekomen?
Maar wat als de patiënt enorm nerveus is?
Maar wat als…………………
Doodlopende weg

Wat is context?
Contextmodel
Consultfactoren:
type consult
fysieke omstandigheden
aard van het probleem
beschikbare tijd
arts-patiëntrelatie
Artsfactoren
Sociodemografische kenmerken
Persoonlijke omstandigheden
Vaardigheden / Vermogens
Overtuigingen
(Voor-) Kennis
Verwachtingen
Doelen
Patiëntfactoren
Sociodemografische kenmerken
Persoonlijke omstandigheden
Vaardigheden / Vermogens
Overtuigingen
CommunicatieHulpvraag; Verwachtingen
Wensen; Behoeften
Meanwhile in Maastricht…….
Doelgerichte communicatie
2011: Proefschrift Wemke Veldhuijzen:


Communicatie is doelgericht
Consultspecifieke doelen worden door de
individuele arts gekozen op grond van
taakopvatting en poging tot aansluiting bij
individuele patiënten en hun medische
problemen.
Contextmodel
Consultfactoren:
type consult
fysieke omstandigheden
aard van het probleem
beschikbare tijd
arts-patiëntrelatie
Artsfactoren
Sociodemografische kenmerken
Persoonlijke omstandigheden
Vaardigheden / Vermogens
Overtuigingen
(Voor-) Kennis
Verwachtingen
Doelen
Patiëntfactoren
Sociodemografische kenmerken
Persoonlijke omstandigheden
Vaardigheden / Vermogens
Overtuigingen
CommunicatieHulpvraag; Verwachtingen
Wensen; Behoeften

Context bepaalt dus het doel van de arts in het
consult!!
Doelgerichte communicatie
2011: Proefschrift Wemke Veldhuijzen:
“Vervolgens selecteren de artsen de
communicatietechnieken waarvan ze verwachten
dat ze het meest effectief zijn bij het realiseren
van de consultspecifieke doelen in de omgang
met de specifieke patient van dat moment”

Het doel van de arts bepaalt dus zijn/haar
communicatie!!
Doelgerichte communicatie
2011: Proefschrift Wemke Veldhuijzen:




Vaak meerdere doelen tegelijk
Soms strijdig met elkaar
Te weinig tijd
Prioriteren
Samenvattend
Taken (vd beroepsgroep)
in de context (consult-, arts- patiëntfactoren)
genereren doelen (vd huisarts, hier en nu)
leidend tot communicatie (mengpaneel)
Taken

Taken: zie competentieprofiel met de
eindtermen

De huisarts werkt in een context waarin de
verschillende taken meer of minder relevant zijn
en/of aandacht vereisen.
Voorbeeld: vrouw komt voor het inbrengen van een
spiraal
Taken (uit de eindtermen):
Taakgebied 1: Medisch handelen
De huisarts:

is in staat een IUD in te brengen
Taken (uit de eindtermen):
Taakgebied 2: Communicatie
De huisarts:







Creëert een sfeer van vertrouwen
Toont betrokkenheid bij de patiënt
Past zinsbouw en woordkeus aan etc.
Licht de opbouw van het consult toe
Exploreert het referentiekader van de patiënt
Stimuleert de patiënt te reageren op gestelde vragen
Etc etc
Taken (uit de eindtermen):
Taakgebied 7: Professionaliteit
De huisarts:

Neemt verantwoordelijkheid voor de geboden zorg en stelt
prioriteiten
Houdt betrokkenheid en distantie in een gezonde balans
Maakt eigen persoonlijk en professioneel handelen
bespreekbaar….
Gaat respectvol om met verschillen in normen en waarden…

Etc etc



Context
Wat is hier de context?
 Consultfactoren
 Patiëntfactoren
 Artsfactoren
consultfactoren
patiëntfactoren
artsfactoren
Taak in context geeft doel

Wat zijn de mogelijke doelen van de arts?
Taak in context geeft doel
Van doel naar communicatie




De taak in de context bepaalt het doel vd arts
Dit doel zal in het consult steeds wisselen
Dit doel leidt tot inzetten van specifieke
communicatievaardigheden en –methodieken, in
een bepaalde mate
Metafoor van het mengpaneel
Stelling

Onderwijs en toetsing van communicatie in de
praktijk zal dus (altijd?) plaats moeten vinden in
samenhang met het gesprek over de doelen die
de aios zich stelt of stelde.
Mengpaneel
Het consultmodel als basis
De schuiven van het mengpaneel moeten namen
krijgen. Welke communicatieve taken en
vaardigheden willen we onderscheiden? Denk
aan MAAS, Silverman. Deze taken vormen
samen het consultmodel.
Beginnen
Informatie
Lichamelijk
Uitleg
Beëindigen
van het
inwinnen
onderzoek
advies
van het
planning
consult
consult
Structuur
Relatie
bieden
opbouwen
Het consultmodel
Het consultmodel geeft ons onderwijskundig
gezien de taken die door een huisarts verricht
moeten/kunnen worden, en de
communicatievaardigheden en –methodieken
die daarvoor nodig zijn.
Vertaling naar vakdidactiek
Bouwstenen voor het APC onderwijs zijn:





Doelen in consult zijn leidraad voor APC onderwijs en
toetsing huisartsopleidingen
Opleider, docent en aios spreken dezelfde taal
Beheersing communicatie vaardigheden
Effectieve, contextspecifieke toepassing APC
Opleider en docent als rollenmodellen
Visie op het leren van APC
Aios leert APC door:




Herhaald en gericht toepassen (oefenen)
Observatie (zelf; door opleider/docent; rolmodel)
Feedback (tijdig/ concreet/ specifiek)
Reflectie (op eigen prestaties/ meer zelfsturing)
Toetsing



Proeve van bekwaamheid (in jaar 1)
Toepassen van contextspecifieke communicatie =>
contextspecifieke toetsing (jaar 2/3)
In gesprek met aios:
Reflectie op keuze doelen in relatie tot inzet
communicatie vaardigheden in consult
Toetsing

Hulpmiddelen bij beoordelen en geven feedback:
a) Doelen als leidraad in het consult
b) Consultmodel en communicatie vaardigheden
c) KBA’s met toenemende moeilijkheidsgraad
(beroepstaken)
Curriculumstructuur
Toetsthema
Onderwerp onderwijs
Context: patiëntfactoren
Kortdurende episode zorg
Basis consultvoering
Diversiteit: allochtonen
Spoedeisende zorg
Consultvoering in acute situaties
Diversiteit: ongeletterdheid
Chronische zorg
Motiverende gespreksvoering (MGV)
Diversiteit: lage SES
Zorg voor ouderen met complexe
aandoeningen
Consultvoering binnen zorgsysteem
Diversiteit: ouderen met zintuiglijke handicaps
Zorg voor patiënten met SOLK
Cognitief-gedragsmatige technieken (CGT), Motiverende
gespreksvoering (MGV), Oplossingsgerichte gespreksvoering
(OG)
Diversiteit: allochtonen of lage SES
Zorg voor mensen met psychosociale
problemen en psychiatrische
aandoeningen
Cognitief-gedragsmatige technieken (CGT), Motiverende
gespreksvoering (MGV), Oplossingsgerichte gespreksvoering
(OG)
Diversiteit: andere culturen
Palliatieve zorg
Alles-uit-de-kast: Aanwezig voor patiënt, Actuele
onderwerpen, Anticiperen (AAA)
Diversiteit: andere culturen
Preventie
Motiverende gespreksvoering (MGV)
Diversiteit: hoogopgeleiden
Praktijkmanagement
Leiding geven
Samenwerken
Rapportage en dossiervoering
Diversiteit: zelfde of ander opleidingsniveau, of
andere organisatiecultuur
Jeugd[
Consultvoering in gezinssysteem
Diversiteit: jeugd
Curriculumstructuur
Thema
Jaar 1
Kortdurende
episode zorg
1
Spoedeisende zorg 5
2
Jaar 2
Jaar 3
T3
T
T
T
(T)
Zorg chronisch
zieken
Zorg bij SOLK
(T)4
(T)
(T)
Psychosociale en
psychiatrische zorg
Ouderen / complexe
zorg
Palliatieve zorg
Preventie
Praktijkmanagement
(T)
(T)
(T)
(T)
(T)
Aanbevelingen implementatie =
Noodzaak fase 2 APC project

De onderwijsproducten fase 1 vormen het raamwerk
voor een nieuw landelijk APC curriculum, echter
alvorens te implementeren zijn de volgende stappen
nodig …
Aanbevelingen (1)

1. Na definitieve vaststelling toetsthema’s en KBA’s
uitwerking van communicatie indicatoren

2. Integratie competenties communicatie met andere
competentiegebieden:



Patiëntgebonden communicatie
Consultoverstijgende communicatie
Niet-patiënt gebonden communicatie
Aanbevelingen (2)

3. Implicaties voor APC onderwijs en toetsing
uitwerken, ondersteunen instituten bij implementatie
plan voor lokaal APC curriculum

4. In afstemming met de werkgroep Toetsing
uitwerken toetsing van contextspecifieke doelgerichte
communicatie
Tot zo ver fase 1




BAC O&T gaf positief advies
De hoofden hebben dat op 25 mei overgenomen
Daarom taart!!!
Fase 2 kan nu starten ….
En nu begint dus fase2: de
implementatie
Wat vinden jullie van dit landelijk curriculum?

Wil je dit landelijke curriculum inderdaad “thuis”
implementeren?

Wat betekent dit voor je eigen rol?

Wat lijkt je leuk/uitdagend?

Wat lijkt je lastig/vervelend?
Overleg svp in drietallen
Dan plenair : kunnen we de volgende stap zetten?

Wat staat ons te doen?




Doelgerichtheid als inhoudelijk en didactisch principe:
o.a. scholing staf
Grotere rol van HAO en HAB: o.a. scholing HAO en
HAB
Curriculumopbouw volgens KBA principe: integratie
APC met medische inhoud
Toetsing APC in jaar 1 en contextspecifiek jaar 3
Bezinning op huidige lokale
situatie




Doelgerichtheid als inhoudelijk en didactisch principe:
o.a. scholing staf
Grotere rol van HAO en HAB: o.a. scholing HAO en
HAB
Curriculumopbouw volgens KBA principe: integratie
apc met medische inhoud
Toetsing APC in jaar 1 en contextspecifiek jaar 3
Beantwoord voor jezelf het vragenformulier 1
Bezinning op huidige lokale
situatie
Kort plenair uitwisselen
Wat wordt je eerste doel?





Op wie wil je je richten?
Wat wil je ze leren?
Hoe wil je dat doen?
Wanneer wil je dat doen?
Wie gaat het doen?
Vul samen met mensen van je eigen instituut
het vragenformulier 2 in!
Wat wordt je eerste doel?

Kort plenair uitwisselen van doelen
Wat hebben je “leerlingen”
nodig?




Wat moeten ze leren in communicatie en wat in
didactiek?
Hoe kijken ze daar zelf naar? Hoe weet je dat?
Wat voor onderwijs hebben ze al gehad op het
gebied van communicatie en didactiek?
Hoe gelijk of verschillend zijn ze daarin?
Vul samen met mensen van je eigen instituut
het vragenformulier 3 in!
Een lesje uit Cambridge

PPP van Jonathan Silverman over
curriculumontwikkeling.
Terug naar vragenformulier 1 en 2



Bespreek met mensen van je eigen instituut wat
je eventueel zou willen aanpassen
Bespreek ook waar je hindernissen ziet en wat je
nodig hebt om die te overwinnen
Maak hier samen een kort puntsgewijs verslag
van ter presentatie
Uitwisseling met andere
instituten

In 4-5 tallen krijgt ieder ca 10 minuten de
gelegenheid om zijn/haar plan te presenteren en
de hindernissen daarbij aan de anderen voor te
leggen: herkennen zij dat en hebben zij daar
oplossingen voor?
Plenaire afsluiting



Wat heeft deze werkconferentie opgeleverd?
Hoe gaan we verder?
Programmawensen voor volgende keer?
Hartelijk dank voor jullie deelname!

Volgende werkconferentie APC project:
Vrijdag 23 november 2012 van 10-15 uur

TREFWOORDEN: APC werkgroep PP
context mengpaneel