Transcript W. M. Kolasa Automatyzacja bibliotek

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
Wojciech Kowalewski
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
FIDKAR Małopolski
– dokonania, trudności, perspektywy
IX Ogólnopolska Konferencja "Automatyzacja bibliotek publicznych”
Warszawa, 25-26 listopada 2010 r.
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
Nasze doświadczenia...

PER
ASPERA
AD
ASTRA
2000: projekt wdrożenia zintegrowanego systemu komputerowego
dla bibliotek publicznych w Małopolsce. Założenia
perspektywiczne projektu prowokują bibliotekarzy małych
i średnich bibliotek publicznych do rozpoczęcia procesów
komputeryzacji
 2001-2003: wzrost zapotrzebowania na systemy do obsługi
bibliotek publicznych; wzmożone instalacje programu MAK oraz
cykle szkoleń podnoszą świadomość i inicjują powstawanie
katalogów
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
Nasze doświadczenia...

PER
ASPERA
AD
ASTRA
2004: większość dużych i średnich bibliotek publicznych w
Małopolsce posiada bazy katalogowe, które można udostępnić w
Internecie
 2005-2006: pomysł stworzenia katalogu rozproszonego FIDKAR
Małopolski
• podłączenie pierwszych baz katalogowych w wyszukiwarce
FIDKAR
• kampania na rzecz tworzenia baz regionalnych w WBP
(instalacje BibReg, szkolenia MARC21)
• przystąpienie bibliotek naukowych Krakowa do projektu
• podział portalu FIDKAR Małopolski na serwisy:
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
Nasze doświadczenia...
PER
ASPERA
AD
ASTRA
2006: pierwsze lokalne inicjatywy integrujące zasoby bibliotek

publicznych
• EBiPO i FIDKAR Oświęcimski (multiwyszukiwarka bibliotek
publicznych i szkolnych) http://www.mbp.oswiecim.pl/
• Porozumienie Bibliotek Tarnowskich (FIDKAR Tarnowski;
MAK) http://www.biblioteka.tarman.pl/fidkar/
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
Nasze doświadczenia...

PER
ASPERA
AD
ASTRA
2007: powstanie Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej
•
pierwsze próby integracji opisów bibliograficznych z obiektami
cyfrowymi
 2008: czynna współpraca niektórych bibliotek publicznych
z MBC (Chrzanów, Olkusz, Tarnów, Zakopane, …)
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
2005-2008: wnioski
•
•
•
•
•
•
PER
ASPERA
AD
ASTRA
znaczący przyrost katalogów i baz bibliograficznych MAK
bazy przesyłane on-line, udostępniane z serwera WBP
- model pośredni
wszystkie bazy udostępnione również przez MAKwww
trudności organizacyjne:
brak katalogów centralnych - niektóre biblioteki udostępniają
nawet kilkanaście baz (filie)
konieczność dokonywania cyklicznej aktualizacji baz
i opisów do baz
część baz wymaga różnych operacji informatycznych, tj. import,
definiowanie indeksów i in.
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
2005-2008: wnioski
•
•
PER
ASPERA
AD
ASTRA
sprawozdawczość: statystyka odwiedzin podawana wyłącznie
dla FIDKARa
skomplikowane operacje informatyczne dla bibliotek, które nie
wykupiły serwera z39.50 (Libra) lub go nie posiadają (DOS)
•
•
eksport danych (txt), zmiana separatorów pól, import do MAKa,
definiowanie indeksów i in.
problemy techniczne z uzyskaniem aktualizacji katalogów
•
•
wymagana znajomość struktury baz danych
z uwagi na objętość baz (do 100 MB) konieczne było stworzenie
zdalnego dostępu dla bibliotekarzy z terenu (np. FTP)
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
2005-2008: wnioski
PER
ASPERA
AD
ASTRA
RK@M: w „krytycznym” momencie - ok. 150 katalogów
•
•
ok. 100 baz MAK (80% MARC21, 15% MARCBN, 5% inne)
pozostałe bazy (SOWA, Libra, Prolib oraz CDS/ISIS)
BR@Ma: bazy bibliograficzne - ok. 40 baz
KR@K: ok. 15 katalogów bibliotek naukowych
• głównie model bezpośredni
•
systemy: Virtua, TINLIB, Prolib, MAK, …
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
FIDKAR: 2008
PER
ASPERA
AD
ASTRA
inf. o wstrzymaniu prac nad rozwojem systemu MAK
•
•
•
•
•
trudności w implementacjach opartych na trybie wielodostępu
(środowisko sieciowe, katalogi centralne)
słabe efekty z39.50 (klient, serwer)
zanikająca kompatybilność z nowymi OS (np. MS Vista, 7, …)
liczne ograniczenia programowe i sprzętowe
duża redundancja baz danych; brak relacyjności:
•
brak możliwości wiązania opisu bibliograficznego z hasłem
formalnym i przedmiotowym
•
brak współpracy w zakresie pobierania haseł wzorcowych z KHW
(np. CKHW, KHW BN, słowników systemowych)
•
brak możliwości tworzenia rekordów haseł niekontrolowanych
kartotekami wzorcowymi (osoba, instytucja, impreza, tytuł i in.) na
potrzeby LKHW
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
FIDKAR: 2008
PER
ASPERA
AD
ASTRA
inf. o wstrzymaniu prac – cd.
•
•
•
•
brak planów rozwojowych…
porażka v. 5.0 i gasnący entuzjazm użytkowników MAKa
mało przyjazny, nie intuicyjny
…
dynamiczny rozwój rynku usług outsourcingowych
•
•
niskie koszty zakupu systemu w usłudze hostingu
nowe zadania dla bibliotek (np. digitalizacja)
wymagania współczesnego użytkownika
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
FIDKAR: 2008
PER
ASPERA
AD
ASTRA
wzrost zapotrzebowania na zintegrowane systemy
biblioteczne, powody:
•
niewystarczająca (nierozwojowa) funkcja aplikacji FIDKAR
•
•
•
•
•
trudności administracji w rozbudowanych instalacjach
brak obsługi rekordów KHW
brak możliwości dokonywania operacji przez czytelnika (rezerwacja,
prolongata zbiorów)
błędy programowe (poprawianie kodu)
brak możliwości prezentacji okładek książek itp.
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
zadania
PER
ASPERA
AD
ASTRA
konieczność zautomatyzowania procesów związanych z
aktualizacją baz – model bezpośredni (serwer z39.50)
definitywna migracja do formatu MARC21
rezygnacja z MAKwww
(problemy w definiowaniu pól zasobu)
model pośredni wyłącznie dla bibliografii „zamkniętych”
(BR@Ma)
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
FIDKAR: 2008-2010
PER
ASPERA
AD
ASTRA
exodus z MAKa
•
•
•
•
duże biblioteki (miejskie, powiatowe) wybierają systemy do
kompleksowego zarządzania zbiorami bibliotecznymi
zauważalne tendencje do ujednolicania systemów w skali
miast i powiatu
następuje rozwój lokalnych katalogów rozproszonych, np.
Tatrzański katalog rozproszony, Katalog rozproszony powiatu
miechowskiego, …
biblioteki nie rezygnują z udost. danych przez serwisy z39.50
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Fidkar: 2008-2010
Exodus z MAKa
•
duże biblioteki (miejskie, powiatowe) wybierają systemy do
kompleksowego zarządzania zbiorami bibliotecznymi (w 2006 miejskie
biblioteki w Krakowie zakupiły system SOWA2)
•
zauważalne tendencje do ujednolicania systemów w skali powiatu
•
postępuje dalszy rozwój lokalnych katalogów rozproszonych, np.
Tatrzański katalog rozproszony, Katalog rozproszony powiatu
miechowskiego, …
•
rozwój systemów w usłudze hostingu
statystyka odwiedzin (2007-2010)
model bezpośredni (z39.50): 28 – SOWA2; 1 – PROLIB; 1 – PATRON3
(gł. katalogi centralne bibliotek powiatowych i miejskich, instalacje powiatowe)
model pośredni (serwer WBP): 69 baz (52 – MAK; 16 – LIBRA)
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
statystyka odwiedzin (2007-2010)
28 baz zamkniętych (SOWA2, MAK) - Kraków i Małopolska
12 baz otwartych (w tym: Bibliografia Małopolski)
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
statystyka odwiedzin (2007-2010)
8 katalogów bibliotek naukowych Krakowa (Virtua, Tinlib, Prolib, MAK)
7 katalogów (zbiory specjalne): Biblioteka XX Czartoryskich, … (MAK)
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
wnioski
FIDKAR Małopolski spełnił funkcję, ponieważ :
• od roku 2005 nastąpił wzrost świadomości bibliotekarzy na procesy
związane z komputeryzacją bibliotek i małych placówek filialnych
(17. powiatów zakupiło lub wymieniło oprogramowanie biblioteczne)
• nastąpiła zdecydowana poprawa jakości opracowanych zbiorów
(formalne, rzeczowe, KHW, …)
• wśród niektórych bibliotek gminnych (Podhale, Orawa) zaistniała
konieczność tworzenia bibliografii lub tematycznych zestawień
bibliograficznych dotyczących regionu
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
wnioski
FIDKAR Małopolski:
• przygotował do przyszłego korzystania z PROFESJONALNEGO
OPROGRAMOWANIA bibliotecznego, umożliwiającego współpracę z
protokołem z39.50 i szanującego standardy biblioteczne (MARC21,
ISO 2709)
• wywarł wpływ na decyzje dot. ujednolicania systemów bibliotecznych
w skali miast i powiatów i powstanie regionalnych serwisów z39.50
(Multi-OPAC)
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
wnioski
FIDKAR Małopolski:
• spełnił funkcję propedeutyczną:
•
•
•
•
integracja systemów oraz baz zawierających różne typy dokumentów
(katalogi, bibliografie regionalne, …)
ujednolicenie formatów baz danych (MARC, nie-MARC)
przełamanie barier stosowanej metodyki kontroli spójności danych i
języka informacyjno-wyszukiwawczego
strony kodowej, organizacji danych, platformy systemowej…
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
wnioski
FIDKAR Małopolski:
• stanowił alternatywę dla katalogów centralnych (problem spójności);
przy braku realnej współpracy z NUKAT (współkatalogowanie, wsp.
bierna)
3. miejskie biblioteki Krakowa (Krowoderska, Podgórska, Śródmiejska)
pracujące w systemie SOWA2/MARC21 wykorzystują CKHW (tzw. model
„schowkowy” lub „klikany”) do tworzenia haseł autorytatywnych
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
wnioski
FIDKAR Małopolski:
• w okresie użytkowania MAKa w większości bibliotek stanowił
jedyne źródło udost. katalogów i baz bibliograficznych on-line
• miał zasadniczy i decydujący wpływ na rozwój małych
i średnich bibliotek publicznych oraz integrację środowiska
bibliotekarzy i czytelników
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
statystyka odwiedzin (2007-2010)
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
http://www.rajska.info
- Rozproszony Katalog Małopolski (RK@M) - http://rkam.rajska.info/
- Bibliografia Regionalna Małopolski (BR@Ma) - http://fidkar.rajska.info/
- Katalog Rozproszony Krakowa (KR@K) - http://krak.rajska.info/
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
Bibliografia Małopolski (SOWA2) - http://bibliografia.rajska.info/
Małopolska Biblioteka Cyfrowa
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
Dziękuję za uwagę...
mgr Wojciech Kowalewski
Szef Zespołu ds. Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej
Instruktor ds. komputeryzacji bibliotek
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
Instytut Informacji Naukowej
i Bibliotekoznawstwa UJ
tel. (12) 37-52-233, (12) 37-52-277
[email protected]
Małopolska Biblioteka Cyfrowa