Transcript YEREL YÖNETİMLERİN SOSYAL VE KÜLTÜREL HİZMETLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

YEREL YÖNETİMLERİN
SOSYAL VE KÜLTÜREL HİZMETLERİ
ÜZERİNE BİR İNCELEME
Yrd.Doç.Dr.Şermin Atak
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
Şenol Gezer
Maliye Uzmanı
12 Aralık 2013
YEREL YÖNETİMLER
Mahalli müşterek ihtiyaçların karşılandığı halka en yakın birimlerdir.
Yeniden yapılanma süreci ile 1992 yılından bugüne yerel
yönetimlerde halkın daha fazla katılımcı olacabileceği mekanizmalar
geliştirilmiştir.
Kent Konseyleri bu katılımcı mekanizmaların en önemlisidir.
Kent Konseyleri
• Kentin vizyonunu kenttaşlarla belirleme imkanı sağlar.
• Sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı sağlamaya yöneliktir.
• Saydamlığı sağlar.
• Hesap sorma ve hesap vermeyi kolaylaştırır.
• Katılımı arttırır.
• Yerel Yönetim ilkelerini hayata geçirir.
Kent Konseyleri
• Hemşehrilik hukuku çerçevesinde herkesi buluşturur.
• Eylemde ortaklık geliştirilmesini sağlar.
• Ortak akıl ve uzlaşma ile kentin kalkınma önceliklerine yön verir.
• Demokratik bir yapılanma ve yönetişim mekanizmasını gerektir.
Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Kent
Konseylerinin İşlev Farklılıkları
•
Gelişmiş ülkelerde Kent Konseyleri doğrudan “Kentlerin Yaşam Kalitesi”nin
artırılmasına yönelik projeler yoluyla çalışmalarını sürdürmektedir.
•
Gelişmekte olan ülkelerde ise Kent Konseyleri doğrudan “Demokratikleşme”
sürecinin geliştirilmesine yönelik kararlara katılmayı öğrenme çabası olarak
başlatılmıştır.
•
Türkiye hızla gelişmekte olan bir ülkedir. Kent Konseyleri ile ilgili
düzenlemeler mevzuata yansıtıldıktan sonra kent konseylerinde süreçlerinin
işletilmesi münferit başarılı uygulamalar dışında heyecanını kaybetmiştir.
•
Yerel seçimler sonrası tekrar yeni bir ivme kazanacak olan yerel
yönetimlerin seçim sonrasında kent konseylerini heyecanlı bir biçimde
canlandıracaklarını ve kent konseyleri aracılığı ile katılımcılığın
arttırılacağını söyleyebiliriz.
Kent Konseyleri ile Katılımcılığın Artırılmasının Yanında
Yerel Yönetimlere Aktarılan Sihirli Kavramlar
•
Stratejik Planlama
•
Toplam Kalite Yönetimi
•
Yurttaş Odaklılık
•
Kurumsal Kimlik
•
Toplumsal Sorumluluk
•
Ortak Akıl
•
Öğrenen Şehirler
•
Pilot Projeler
Yerel Yönetimlerin Hizmet Sunumlarındaki
Kriterleri
• Kamu Yararı
• Mahalli İhtiyaçlar
• Öncelikler
• Eşitliklik
• Hizmet Alanı
• Hizmet Süresi
Yerel Yönetimlerin sosyal ve kültürel hizmetlerinin
örgütlenmesi farklılık arz edebilmektedir.
• Sosyal ve Kültürel Hizmetler
• Eğitim ve Kültür Hizmetler
• Kültürel Hizmetleri
• Kültür ve Spor Hizmetleri
• Sağlık ve Sosyal Hizmetler
daireleri ya da şubeleri biçiminde teşkilatlanmaktadır.
Kültürel Hizmetlerin Niteliği
İnsan sosyal bir varlık olup kültürel hizmetler ile ilgili ihtiyaçlara da sahiptir.
Kültürel hizmetler içinde “erdemli malları” ve “erdemli hizmetleri”
barındırmaktadır.
•
Erdemli mal ve hizmetlerin kamu tarafından desteklenmesi gerekmektedir.
•
Erdemli mal ve hizmetler toplumun kültürünün yükseltilmesi için gereklidir.
•
Ferdi ve toplumsal ihtiyaçları olan insanların toplumsal ihtiyaçları içinde yer
almaktadır.
•
Evrensel olarak insanların toplumsal bir varlık olarak sosyal kültürel
ihtiyaçlarının var olduğu ve antropolojik incelemelerde her toplumun yaşama
desenine bağlı maddi ve manevi kültür ögeleri oluşturduğu ve sonraki
kuşaklara aktardığı görülmektedir.
Kentler ve Kültürel Hizmetler Örnekleri
Üzerinden Düşünmek
•
Antik Kentler
•
Tiyatrolar
•
Aktörler
•
Atina’da önemli hizmet
alanlarından biri sosyal kültürel
işlerdi. Bir yüzyıl içinde 2000 oyun
6000 müzik eseri yorumlanırdı.
•
20.000 kişinin katıldığı tiyatrolar
çevreden gelen katılımcıların da
hizmetlerden yararlanabileceği
imkan sunardı.
•
Her yurttaş hayatı boyunca bu
etkinliklerin birinde mutlaka aktör
olarak yerini alırdı.
Kültürel Hizmetlere Yönelik Harcamalar
• Belediye mevzuatı mahalli müşterek ihtiyaçlar içerisinde kültürel
hizmetleri de saymaktadır.
• Ancak altyapı, coğrafi ve kent bilgi sistemleri, çevre ve çevre sağlığı,
temizlik ve katı atık, zabıta, itfaiye, acil yardım kurtarma, trafik, defin
ve mezarlıklar, konut gibi hizmetlerden sonra ifade edilen “kültür ve
sanat” ile “sosyal hizmet ve yardım” belediyelerin harcama
öncelikleri hakkında fikri vermektedir.
• Öncelik sırasında “belediyenin mali durumu” ve “ivedilik” önem
taşımaktadır.
2013 yılı mahalli idareler bütçe giderleri
fonksiyonel sınıflandırılması(6 Ay)
• Dinlenme kültür ve din
hizmetleri
• 1.818.073.000 TL
• Tüm giderler
•
35.210.263.000 TL
• %5.16
2012 yılı mahalli idareler bütçe giderleri
fonksiyonel sınıflandırılması(12 Ay)
• Dinlenme kültür ve din
hizmetleri
•
• Tüm giderler
•
3.668.381.000 TL
69.298.699.000 TL
• %5.29
2012 Yılı
Sosyal Yardımlar (12 Ay)
• Hane Halkına Yapılan
Transferler
• Tüm Giderler
759.472.000 TL
69.298.699.000 TL
% 1.09
2013 Yılı Sosyal Yardımlar(6 Ay)
•
Hane Halkına Yapılan Transferler
•
Tüm Giderler
•
337.228.000 TL
• 35.210.263.000 TL
• %0.95
Seçim Dönemleri
• 2009 yerel seçimleri döneminde hane halkı
transferlerinin seçim dönemlerinde %40 kadar arttığı
görülmüştür.
• Benzer durum kültürel harcamalar için geçerli değildir.
Sonuç Yerine Tartışmaya Açmak
• Katılımcı mekanizmaların işletilmesi ile hesap verebilirlik sağlanabilir
mi?
• Kaynakların etkin,etkili ve ekonomik kullanılmasında halkın etkisi
nasıl sağlanabilecektir?
• Erdemli Mal ve Hizmetlerin sağlanmasında Halk Konserleri,
Festivaller ve Tiyatrolar gibi kültürel hizmetlerin diğer altyapı vb.
hizmet alanlarına göre mevcut durumunun belirlenmesi için yol
gösterici bir düzenleme yapılması gerekli midir?
Kaynaklar
•
•
•
Sacit Hadi Akdede(2011), Kültür ve Sanatın Politik Ekonomisi, Elif Yayınları,
Ankara.
Kürşat Bumin(2002), Demokrasi Arayışında Kent, Ankara.
Akif Çukurçayır(2009), Yurttaş Odaklı Yerel Yönetim, Konya.
•
George P. vd., Yerel Yönetimlerde Belediyelerde Başarının Yolları, Birlik
Yayınları.
•
Bozkurt Güvenç(2004), Kültürün ABC’si, YKY Yayınları, İstanbul.
•
Metin Meriç, Mustafa Sakal(2005),Yerel Yönetimler ve Finansmanı, İzmir.
•
Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü, Genel Yönetim Mali
İstatistikleri Bültenleri(www.portal.muhasebat.gov.tr)