Transcript Eerste - Nieuwegen

Programma
Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek
Programma
INLOOP
9.45 uur
10.00 uur
PRESENTATIES
10.05 uur
10.30 uur
DISCUSSIE
10.55 uur
11.10 uur
11.25 uur
12.15 uur
LUNCH
12.45 uur
Inloop met koffie en thee
Locatie: horecagelegenheid, ingang van het gebouw
Welkomstwoord
Locatie: HG00.062, halverwege de linkervleugel op de begane grond
Presentatie drs. Mijke Jetten
Locatie: HG00.062
Presentatie Renée Peters BA
Locatie: HG00.062
Uitleg praktijkdeel
Locatie: HG00.062
Pauze met koffie en thee
Locatie: horecagelegenheid
Discussie in subgroepen
Locaties: HG00.062, HG00.065, HG00.071 en HG00.086
Centrale nabespreking
Locatie: HG00.062
Lunch
Locatie: horecagelegenheid
Mijke Jetten
Zin of onzin?
Interreligieuze educatie aan christenen en
moslims in Nederland
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Opzet presentatie
• Deel 1
Korte terugblik op het onderzoek
• Deel 2
Interreligieus communiceren. Maar hoe dan?
• Deel 3
Spanningen: praten over praten!
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 1.
Terugblik
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 1. Terugblik (1)
Aanleiding. Wat u mij vertelde …
Breed scala interreligieuze initiatieven maar …
1
… gebrek aan doelformulering
2
... gebrek aan methodische aanpak
3
… gebrek aan effectmeting
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 1. Terugblik (2)
Vraagstelling. Wat ik meten wil …
Hoe draagt een cursus voor christenen en moslims, gericht
op interreligieuze communicatie, bij aan …
1
… de ontwikkeling van kennis, belangstelling en
vaardigheden aangaande het proces van
interreligieuze communicatie?
2
… ontwikkeling van kennis, belangstelling en
houdingen aangaande de eigen religie?
3
… ontwikkeling van kennis, belangstelling en
houdingen aangaande de vreemde religie?
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 1. Terugblik (3)
Uitvoering. Het land in …
•
Empirische onderzoek. Christenen en moslims met
belangstelling voor interreligieuze communicatie.
•
Effectstudie: voormeting & nameting
Experimentele groep & controlegroep
Vragenlijsten
•
Deelnemers aan 21 dialooggroepen (christenen &
moslims), oktober 2009 – april 2010
Amersfoort (♀), Amsterdam (♀ + ♀♂), Arnhem (♀ + ♀♂ + ♀♂ ), Deventer (♀♂),
Doetinchem (♀♂), Dongen/Rijen (♀♂) , Ede (♀ + ♀♂), Haarlem (♀♂), Heerlen (♀),
Hengelo (♀♂), Rotterdam (♀♂), Terneuzen (♀), Uden (♀♂), Utrecht (♀♂) , Venray
(♀♂) , Zwolle (♀♂ + ♀♂)
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 2.
Interreligieuze
communicatie
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 2. Interreligieuze communicatie (1)
Doelen
Het gesprek met de ander als leermodel ter ontwikkeling
van …
1.
… de eigen religieuze identiteit.
‘Wie ben ik?’; ‘Waar sta ik voor?’.
2.
… aandacht voor het vreemde.
‘Wie is de ander?’; ‘Waar staat de ander voor?’.
3.
… maatschappelijke samenwerking.
Versterking solidariteit; vermindering kans conflicten.
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 2. Interreligieuze communicatie (2)
Belang
•
Wederkerigheid
1. Hoe kan ik mij actief opstellen om de ander te leren
kennen en begrijpen, en om mezelf verstaanbaar te
maken?
2. Wat moet de ander doen om begrepen te worden,
en om mij te leren kennen en verstaan?
•
Bewustwording van de diverse aspecten van
communicatie vergemakkelijkt en verdiept het
interreligieuze gesprek.
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 2. Interreligieuze communicatie (3)
Methode
Dialogische communicatie [De ander in zijn eigenheid leren kennen; wederkerigheid]
Religie [thema vasten, bepaald godsbeeld, inhoud van een Korantekst,
Communicatie
ritueel als het gebed]
[vraag stellen, mening geven,
instemmend geluid maken, nee knikken]
Interpretatie naar … [toegang tot de betekenis van religie]
Taaluiting [uitspraak die het elkaar leren kennen bevordert]
Vorm [teken dat religie
Betekenis [idee waar het teken
Onthulling [de spreker maakt zijn eigen ervaringen
waarneembaar maakt, zoals gebed,
kaars, kerk, kruisje, hoofddoek]
naar verwijst, zoals godsgeloof,
dienstbaarheid, gemeenschapsbesef]
bekend, zoals persoonlijke gedachten, gevoelens, wensen]
“Ik vind het belangrijk om op vrijdag naar de moskee te gaan.”
Feitelijke bewering
Gemeenschap [betekenis
Persoon [betekenis van religie
van religie die gedeeld wordt binnen
een gemeenschap, zoals doop,
geloofsgetuigenis, rituele reiniging]
die geldt voor dit individu, zoals
vasten verbinden met nieuwe kleren,
kruisje slaan voor een test]
[de spreker doet controleerbare
uitspraken]
“Ik ga op zaterdag naar de kerk.”
Open vraag [de spreker ontlokt een reactie omdat
informatie over de ervaring van de ander ontbreekt]
“Waarom speelt het gebed zo’n belangrijk rol in uw leven?”
Reflectie [de spreker herformuleert de ervaring van de
Letter [betekenis van religie die
Geest [interpretatie om de
overeenstemt met wat voorgegeven
is, zonder afwijking of vrijheid;
eenduidige betekenis]
betekenis van religie in een bepaalde
context op het spoor te komen;
meerduidige betekenis]
ander]
“Als ik er maar voor mijn familie ben. Dat vind ik belangrijker dan
de juiste rituelen doen.” (onthulling)  “Dus eigenlijk zeg je:
naastenliefde is belangrijker dan ieder dag bidden”.
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 3.
Spanningen: Praten
over praten
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 3. Spanningen (1)
Behoefte interreligieuze gesprek
Afweging
Is er eigenlijk behoefte aan het interreligieuze gesprek?
•
Positieve observaties
Enthousiasme voortrekkers
Vervolgactiviteiten
•
Maar ook
Eerste ontmoeting (christenen én moslims)
Eenzijdige interesse (christenen)
Eenzijdig initiatief (christenen)
Moeilijke werving (moslims)
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 3. Spanningen (2)
Behoefte interreligieuze gesprek
Verklaring
Is er eigenlijk behoefte aan het interreligieuze gesprek?
•
Diversiteit motieven
Persoonlijke interesse; vooroordelen wegnemen; bekering; kennis opdoen; sociale betrokkenheid;
sociale plicht
•
Diversiteit bereikbaarheid
Folder; via-via; sleutelpersonen; omgang met agenda
•
Diversiteit in geloofsopvattingen
Geschiedenis van oecumene; minderheid versus meerderheid; waarheid geloof; standvastigheid geloof
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 3. Spanningen (3)
Mogelijkheid interreligieuze gesprek
Afweging
Is het interreligieuze gesprek eigenlijk wel mogelijk?
•
Positieve observaties
Belang gespreksvaardigheden
•
Maar ook
Ongeduld: niet ‘praten over praten’ maar geloofsverdieping
(christenen én moslims)
(Potentiële) miscommunicatie
Mijke Jetten
Interreligieuze educatie aan christenen en moslims
Deel 3. Spanningen (4)
Mogelijkheid interreligieuze gesprek
Verklaring
Is het interreligieuze gesprek eigenlijk wel mogelijk?
•
Diversiteit motieven
Persoonlijke interesse; vooroordelen wegnemen; bekering; kennis opdoen; sociale betrokkenheid;
sociale plicht
•
Moeilijkheid
Ongelijke groepen in bijvoorbeeld opleidingsniveau en taalbeheersing; generatieverschillen; verschillen
tussen gemengde groepen en vrouwengroepen
Discussiegedeelte
Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek
Uitleg discusiegedeelte
Discussiegedeelte
Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek
Stellingen (1)
• Herkent u ze vanuit uw persoonlijke, lokale
ervaringen?
• Vormen ze een belemmering in de interreligieuze
dialoog?
• Welke oorzaken liggen eraan ten grondslag?
• En: hoe kunnen we er op een vruchtbare wijze mee
omgaan.
Discussiegedeelte
Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek
Stellingen (2)
1. Een interreligieuze dialoog voeren? Dat is nergens
voor nodig.
2. Een interreligieuze dialoog voeren? Dat is niet
mogelijk.
3. Het onderscheid tussen vorm en betekenis is nuttig
voor het verdiepende gesprek
4. In een vrouwengroep verloopt het gesprek
gemakkelijker
5. Christenen onthullen en moslims presenteren feiten
6. Christenen bevragen en moslims verdedigen zichzelf.
Discussiegedeelte
Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek
Uitleg
Praktisch
• Subgroepen: pak een kaartje. Moslims: groen
• Zoek na de pauze je lokaal op; maak een u-vorm
• Begin en eindig stipt op tijd (11.25 – 12.15 uur)
• Wijs een voorzitter en een verslaglegger aan
• Héél kort voorstelrondje
Inhoudelijk
• Bespreek twee van de drie stellingen in de envelop
• Let op de inhoud én op de aard van de communicatie
Terugkoppeling
• In de groep én centraal (verslaglegger) (enkele
minuten)
• Inhoud én aard van de communicatie
Discussiegedeelte
Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek
Terugkoppeling
Discussiegedeelte
Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek
Afsluiting
Discussiegedeelte
Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek
Wat kunt u van ons verwachten? En wat
vragen wij van u?
Cursus
• Gebruik (elementen van) het materiaal, maar koppel
terug
• Informeer ons: (hoe) gaat u verder? Bekendmaking en
verslaglegging via ons netwerk en website
(www.nieuwegen.nl)
• Ondersteuning vanuit de RU Nijmegen
• Begeleiders: evaluaties en bedankje
Onderzoek
• Vervolg: studiedag met resultaten effectmeting
• Via mail: regelmatige update
Lunch
Elkaar werkelijk verstaan. Gelovigen in gesprek
Lunch