Transcript Urustadbir Korporat Dan Shari`ah - e

Urustadbir Korporat Dan Shari’ah
(Corporate And Shari’ah Governance)
Bagi Institusi Kewangan Islam
Program Bengkel Eksekutif Kewangan Islam Ahli-Ahli
Jawatankuasa Fatwa Seluruh Malaysia, 27-29 Oktober
2010, Kuala Lumpur
Prof. Madya Dr. Mohamad Akram Laldin
Pengarah Eksekutif, ISRA
ISI KANDUNGAN PEMBENTANGAN
1. Kepentingan Urustadbir Shari’ah dalam Kewangan
Islam
2. Urustadbir Shari’ah :




Kerangka yang mencukupi (Adequate Framework)
Model
Peranan dan Tanggungjawab Penasihat Shari’ah
Penasihat Shari’ah: Kriteria
3. Beberapa Isu Penting:



Pendekatan Berbeza dalam Pembuatan Keputusan
Penasihat Shari’ah Sepenuh Masa
Badan Profesional Penasihat-pensihat Shari’ah
ISRA
‫األكاديمية العالمية للبحوث الشرعية‬
International Shari’ah Research Academy for Islamic Finance
 Matlamat Penubuhan: Matlamat penubuhan ISRA ialah untuk
menggalakkan ’applied’ research dalam bidang Shari’ah dan Kewangan Islam.
Ia juga bertindak sebagai repositori bagi pandangan2 Syarak atau fatwa2 dan
menjalankan kajian ke atas isu-isu kontemporari dalam industri kewangan
Islam. ISRA akan menyumbang kepada mengukuhkan pembangunan modal
insan dalam bidang Shari’ah dan menyediakan ’platform’ bagi penglibatan lebih
ramai practitioners, cendekiawan Islam, penggubal undang2, ahli akademik
melalui penyelidikan dan dialog, kedua-duanya dalam persekitaran domestik
dan antarabangsa.
 Visi: Berhasrat menjadi Pusat Kajian Shari’ah terbaik dalam
bidang Kewangan Islam
 Misi:Integration of Shari`ah Experts and Industry Practitioners



Synergizing Total Human Capital Development in IF
Relevant to the Market Needs
Authoritative in Research Findings
26 March 2008:
Penubuhan diumumkan
02 May 2008:
Penubuhan Rasmi
11 November 2008:
Pelancaran Rasmi
April 2010:
Dua Tahun Operasi
Urustadbir Shari’ah: Kepentingan
…….Kepatuhan Sebenar
kepada Urustadbir Shari’ah
Menggalakkan Kestabilan
Kewangan ….dan
Perkembangan yang
memberangsangkan
Shari’ah
ialah tulang
belakang
industri
Urustadbir
Shari’ah
PATUH
SHARI’AH
Legitimasi
Produk
Keyakinan
dan
Kepercayaan
stakeholders
Kewajipan
Urustadbir
Fidusiari dalamKorporat Normal
Transaksi
Kewangan Islam
Urustadbir Shari’ah
Adequate Framework ?
Urustadbir Penasihat Shari’ah mesti merangkumi unsur-unsur
berikut:
• Peruntukan
dalam statut IF
• Peruntukan
dalam
Perlembagan
atau Artikel
bagi Persatuan
IFIs
Penguatkuasaan
Kebebasan
• Intelektual
• Struktur
• Kewangan
• Tumpuan
• Kemudahan
dan akses
maklumat
mencukupi
Objektiviti
Mandat
Menyeluruh
• Tanggungjawab IFI kpd:
• Patuh Shari’ah
• Penasihat Shari’ah
• Istilah rujukan yang
jelas, peranan dan
tanggungjaawab
Urustadbir
No
Peruntukan dan prosedur yang jelas dan transparen adalah
perlu dalam perkara-perakra berikut:
Perkara
Contoh: Dalam BNM GPS 1
1.
Perlantikan atau Keahlian
BOD atau AGM dll
2.
Kelayakan yang diterima
Individu yang mempunyai sifat yang baik dan
pengetahuan atau kepakaran yang cukup
dalam Usul Fiqh dan Fiqh Mu’amalat
3.
Ketidaklayakan
Melanggar syarat-syarat tertentu perlantikan
atau berprilaku tidak baik
4.
Pemberhentian dan Peletakan
jawatan(resignation)
Notis awal dan pemberian alasan
5.
Komposisi
Minimum 3 org ahli
6.
Sekretariat
Sekretariat atau sekurang-kurangnya 1
pegawai Shariah
7.
Halangan pengamalan
Bilangan lembaga (pengarah)
8.
Struktur membuat laporan
Laporan kepada lembaga pengarah dll
9.
Penguatkuasaan
Statut dan peruntukan undang-undang
Model Lembaga Penasihat Shari’ah
No Model
1.
Majlis Pemasihat Shariah Pusat dan Lembaga
Penasihat Shariah yang berbeza di peringkat Bank:
Malaysia, Pakistan, Sudan.
2.
Lembaga Penasihat Shariah di peringkat bank
sahaja: GCC
3.
Mendapatkan sumber luar bagi Perkhidmatan
Penasihat Shariah: Europe
4.
Lembaga Shariah Berpusat bagi semua kumpulan:
Dallah al-Baraka
5.
Individu2 yang mengambil peranan sebagai
Penasihat Shariah
Jaminan Supaya Patuh Shari’ah
Majlis Penasihat
Shariah Pusat
Peringkat IFIs
Jawatankuasa Shariah
Garispanduan Bank
Negara
Audit Shariah
Standard Urustadbir AAOIFI
Standard IFSB
Peranan dan Tanggungjawab Penasihat Shariah
Pelabur, Pelanggan,
Shareholders, Org Awam,
Kerajaan
Stakeholders
Penasihat
Shari’ah
Bank Islam atau Jendela
Islam, Takaful, Pelaburan
Islam
Pengurusan
IFI
Stakeholders’ Advocate
on Shari’ah Compliance and
Best Services
Untuk memberi nasihat kpd BOD mengenai perkara
berkaitan Shariah dlm operasi bisnes
Untuk meluluskan panduan patuh Shariah
Untuk meluluskan dan mengesahkan dokumentasidokumentasi berkaitan
Contoh: BNM GPS1
Peranan dan
Tanggungjawab
Jawatankuasa
Shariah
Untuk membantu pihak2 berkaitan berkenaan Shari’ah
dengan memberi nasihat apabila diminta
Untuk memberi nasihat mengenai perkara yang akan
dirujuk kpd Majlis Penasihat Shari’ah BNM (SAC)
Untuk menyediakan pandangan Shari’ah secara bertulis
Untuk membantu SAC berkenaan rujukan untuk nasihat
Untuk merujuk semua isu Shariah kepada
jawatankuasa Shariah
Untuk menggunapakai nasihat jawatakuasa
Shariah
Untuk memastikan dokumen2 produk
disahkan
Contoh: BNM GPS1
Peranan dan
Tanggungjawab
IFIs
Untuk mempunyai panduan patuh Shariah
Untuk menyediakan akses kpd dokumen2
berkaitan
Untuk menyediakan sumber2 yang
mencukupi
Untuk membayar ahli-ahli jawatankuasa
Shariah
Dahulu dan Sekarang
 Lembaga Penasihat Shari’ah dikaitkan dengan pemberian nasihat
mengenai Shari’ah, mengeluarkan fatwa dan mengenalpasti unsur2
yang halal dan haram dalam operasi dan perkhidmatan IFIs. Cth:
Sekadar berperanan untuk meluluskan sahaja.
 Namun pada hari ini, mereka perlu mengambil bahagian di dalam
ruanglingkup kewangan Islam yg lebih besar yg merangkumi inovasi
dalam menghasilkan produk baru yg mudah dipasarkan dan
membongkar kontrak2 dan model2 alternatif di samping melonjakkan
agenda Islam dan Maqasid Al Shari’ah.
 Pada masa ini, penasihat2 Shariah perlu terlibat di dalam peranan
meluluskan (endorsement) di samping peranan2 lain seperti meneliti
dokumen2 berkaitan produk dan transaksi, memahami tujuan dan
operasi produk2 Islam secara keseluruhan, mengukuhkan urustadbir
IFI, memastikan keputusan lembaga difahami oleh pegawai2 IFI,
meneliti semula patuh Shariah IFI dll.
 Ini
menunjukkan
perlunya
kesungguhan,
keperihatinan,
komitmen,dan kecekapan cendekiawan2 Islam.
 Semakin dinamik peranan yg dimainkan, semakin kukuh industri
kewangan Islam
Kriteria Shari’ah
 Pada masa kini, kebanyakan institusi kewangan Islam atau bank
negara memperuntukkan kriteria minimum bagi perlantikan
penasihat Shariah sebagaimana berikut: Mempunyai ilmu yang diperlukan, kepakaran atau pengalaman dalam
Fiqh Muamalat atau Usul Al Fiqh, kadangkala pihak yang meluluskan
tidak mensyaratkan ‘paper’ qualification’, iaitu penidikan secara formal
dalam Shari’ah;
 Ilmu yang cukup mengenai pengamalan semasa dalam kewangan dan
kewangan Islam; dan
 Individu yang mempunyai akhlak yang baik.
 Walaubagaimanapun, tiada mekanisme penyeliaan (monitoring)
tertentu yang diamalkan sekalipun ‘stricter screening’ dibuat dalam
pemilihan penasihat Shariah.
 Terdapat keperluan terhadap ‘monitoring mechanism’ seperti pada
hari ini, lebih ramai cendekiawan muda yang menyertai bidang ini,
ramai cendekiawan yang memegang jawatan penasihat Shariah
untuk banyak institusi dan lebih banyak peranan yang perlu
dimainkan oleh penasihta Shari’ah.
Katiteria Penasihat Shari’ah
Secara Idealnya: Seorang Faqih atau Mujtahid
Seorang penasihat Shari’ah mesti mempunyai kriteria berikut:
1. Seorang yang mempunyai ilmu and kepakaran yang cukup
dalam fiqh mu’amalat dan usul fiqh
2. Kefahaman yang cukup tentang amalan semasa kewangan
Islam konvensional
3. Kefahaman mendalam tentang Maqasid Shari’ah
4. Kemampuan mengeluarkan hukum Syarak
5. Kefahaman mendalam tentang isu dan permasalahan yang
dikemukakan
6. Amanah dan dinamik
7. Seorang yang mempunyai reputasi dan akhlak yang baik.
Cabaran-cabaran Penasihat Shari’ah
Sumber manusia
Ketiadaan penasihat yg pakar, berpengalaman dan
cekap:
Penasihat Shariah atau ulama– pembuatan
keputusan, Pegawai Shari’ah –sokongan,
penyelidikan, pegawai urustadbir di IFIs –sokongan,
mandat
Kerangka undang
-undang
Memenuhi prasyarat Shari’ah melalui prasyarat
undang2, cukai dll
Kerangka patuh Shari’ah dan penyeliaan yg kukuh
di IFIs: Kawalan, audit, report dalaman
Transparensi
Jurang maklumat di antara cendekiawan Shari’ah
and pegawai IFIs, keyakinan,
Kesukaran utk menyebarkan maklumat
Cabaran
Kreativiti dan Inovasi
Jurang ilmu
Objektif komersial VS
objektif Shari’ah
Untuk menghasilkan produk baru: Menjangkau sempadan
rujukan klasik,Memerlukan kemampuan berijtihad yang
mantap, Memahami keperluan pasaran, budaya kewangan,
Keterbatasan masa–membangunkan industri secara
konsisten, Memerlukan fokus & tumpuan sepenuh masa
Memerlukan sokongan dinamik daripada Division Shariah
Cendekiawan Shari’ah – pengamalan
semasa,operasi kewangan, budaya dan norma
dalam industri
Practitioners – Kefahaman Shari’ah dan nilai
Pelanggan–ciri2 unik produk2 kewangan Islam
Objektif Shari’ah vs. Pendapatan Kewangan
Shari’ah based vs. Shari’ah compliance
Transaksi beretika dan bertanggungjawab
Pelbagai Isu
Perbezaan Pendekatan
Rigid
Dan Tidak Fleksibel
Pembuatan
Keputusan Shari’ah
Terlalu Fleksibel
Pendekatan
Sederhana
IFSB
Garispanduan
Ijtihad, Ifta’ and
Khilaf
Prinsip2 dalam sistem
urustadbir Shari’ah, urustadbir
korporat, keterbukaan utk
mewujudkan transparensi dan
disiplin pasaran utk IFIs
AAOIFI
BNM
Standard mengenai
urustadbir Shari’ah,
fatwa dan patuh
Shari’ah
GPS 1 – Garispanduan
mengenai urustadbir
jawatankuasa Shari’ah
bagi IFIs
Perkara2 yg Perlu Difikirkan
Penasihat Shariah Sepenuh masa





Pakar Shariah Sepenuh masa yg menyelia operasi institusi
kewangan Islam
Mengawalselia operasi harian IFIs dan laporan kepada
lembaga Shari’ah.
Kelebihan: Mudah bagi pegawai IFIs utk berjumpa pakar
Shari’ah, justeru mengurangkan jurang di antara lembaga
Shari’ah dan pegawai2 IFIs dalam semua aspek serta
membolehkan lebih transparensi.
Membantu lembaga Shari’ah mengeluarkan fatwa
Lembaga boleh mengagihkan (delegate) isu-isu tertentu
Badan Professional utk Penasihat Shariah
Adakah ia perlu?
• Kelayakan yg
diterima?
• Standard Perlakuan
atau Amalan
Terbaik (Best
Practice)?
• Kod Etika?
Kecekapan &
Integriti
Khidmat
Nasihat
Berkualiti
• Kemahiran?
• Ilmu?
• Pendedahan
&Pengalaman?
• Ijtihad:Justifikasi
yg sah dan kukuh?
• Disiplin tertentu yg
diikuti?
Fatwa yg
Kurang
Bentuk yg Dicadangkan……..
URUSTADBIR
Sokongan daripada kerajaan dan
Penggubal Undang2
DANA
• Beroperasi menggunakan dana wakaf
• Sumbangan daripada ahli2 atau IFIs
MATLAMAT
• Memastikan kualiti terbaik,
Integriti Professionalisme dan
Kecekapan Penasihat2 Shari’ah
PERANAN
BENEFISIARI
• Stakeholders kewangan Islam
Sebagai tambahan:
• Lesen utk Shari’ah Advisor
• ‘Periodic Screening‘ utk
memperbaharui Lesen
Mewujudkan:
• Kualiti yg diterima
• Kod prilaku dan amalan
• Kod Etika
• Memastikan standard
• Program Professional (CPD) yg
berterusan utk Penasihat
Shari’ah
Kesimpulan
 Kerangka Urustadbir Shari’ah yang komprehensif adalah penting
untuk memastikan kewangan Islam seiring dengan perkembangan
pantas dalam pasaran.
 Penambahbaikan berterusan ke atas kerangka sedia ada dan
khidmat nasihat adalah perlu. Ia memerlukan sokongan dan
kerjasama semua stakeholders yang terlibat dalam kewangan Islam.
 Hari ini, penasihat Shariah perlu lebih dinamik dan cuba
mendapatkan pendedahan dan pengalaman seberapa banyak yang
termampu dan memastikan pengetahuan dan kemahiran mereka
bertambah untuk membolehkan mereka menyelia aktiviti2
kewangan Islam dengan lebih efektif dan seiring dengan
perkembangan kewangan Islam. Oleh kerana kualiti dan integriti
perkhidmatan kewangan Islam masih di tahap kurang
memberangsangkan, Urustdabir Shari’ah tidak boleh diambil
ringan.
TERIMA KASIH