Transcript BCC_11092012

Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń
społecznych i ich rola w prawidłowym
funkcjonowaniu przedsiębiorstwa
Warszawa 11 września 2012 r.
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Wykaz aktów prawnych:
-
-
-
-
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych
(Dz. U. z 2009 Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji
(Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.),
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa
(Dz. U. z 2012 r. Nr 749),
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. nr
164, poz. 1027 ze zm.),
Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych
z
ubezpieczenia
społecznego
w
razie
choroby
i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r., nr 77, poz. 512 ze zm.)
2
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Obowiązek opłacenia składek na
ubezpieczenia społeczne – od jakich
przychodów pracodawca ma obowiązek
odprowadzać składki do ZUS
Prowadzący: Barbara Szczęsna, Paweł Wąsikowski
Warszawa 11 września 2012 r.
3
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
SYSTEM UBEZPIECZEŃ W POLSCE
UBEZPIECZENIA
SPOŁECZNE
UBEZPIECZENIE
ZDROWOTNE
- emerytalno-rentowe,
- wypadkowe,
- chorobowe.
ZUS
Zakład Ubezpieczeń
Społecznych
NFZ
Narodowy Fundusz
Zdrowia
Warszawa 11 września 2012 r.
4
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
ZATRUDNIANIE PRACOWNIKÓW
A UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE
na podstawie umowy o pracę
obowiązek podlegania
ubezpieczeniom społecznym:
emerytalno-rentowym,
wypadkowemu,
chorobowemu.
na podstawie umowy
agencyjnej, zlecenia lub innej
umowy o świadczenie usług
obowiązek podlegania
ubezpieczeniom społecznym:
emerytalno-rentowym,
wypadkowemu,
(art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12
ust. 1, ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych)
(art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych)
dobrowolność podlegania
ubezpieczeniu chorobowemu.
(art. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych)
Warszawa 11 września 2012 r.
5
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym podlegają m.in.
PRACOWNICY
(Od dnia nawiązania stosunku
pracy do dnia rozwiązania tego stosunku)
ZLECENIOBIORCY
(od dnia oznaczonego w umowie
jako dzień rozpoczęcia wykonywania umowy, do dnia
rozwiązania umowy lub jej wygaśnięcia)
OSOBY PROWADZĄCE POZAROLNICZĄ
DZIAŁANOŚĆ (od dnia rozpoczęcia wykonywania
działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania,
z wyłączeniem okresów zawieszenia)
Warszawa 11 września 2012 r.
6
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady podlegania ubezpieczeniom
społecznym
Za pracownika uważa się osobę pozostającą w
stosunku pracy, a także osobę wykonującą pracę na
podstawie zawartej:

umowy zlecenia lub umowy agencyjnej, innej umowy o
świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu
Cywilnego dotyczące zlecenia,

umowy o dzieło,
jeżeli umowy zostały zawarte z pracodawcą, z którym dana osoba pozostaje
równocześnie w stosunku pracy lub z innym niż pracodawca, ale w ramach
tych umów praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy, z którym osoba
ta pozostaje w stosunku pracy.
Warszawa 11 września 2012 r.
7
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady podlegania ubezpieczeniom
społecznym – o czym należy pamiętać
W przypadku zatrudniania osób na podstawie umowy
zlecenia, które jednocześnie są zatrudnione na podstawie
umowy o pracę u innego pracodawcy, należy uzyskać od nich
oświadczenie o wysokości podstawy wymiaru
ze stosunku pracy
Warszawa 11 września 2012 r.
8
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady podlegania ubezpieczeniom
społecznym – kontrakt menedżerski
Umowa kontraktu menedżerskiego może mieć charakter:
umowy o pracę
umowy zlecenia
podleganie ubezpieczeniom
społecznym na takich samych
zasadach jak pracownik
podleganie ubezpieczeniom
społecznym na zasadach
przewidzianych dla zleceniobiorców.
Warszawa 11 września 2012 r.
9
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady podlegania ubezpieczeniom
społecznym – kontrakt menedżerski cd.
Wpis do ewidencji działalności gospodarczej w zakresie
zarządzania i jednocześnie zawarta umowa kontraktu
menedżerskiego - podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu,
rentowym i wypadkowemu jak zleceniobiorca, ubezpieczenie
chorobowe dobrowolnie.
Wpis do ewidencji działalności gospodarczej przy
jednoczesnym osiąganiu przychodów z tytułu
prowadzenia działalności gospodarczej i na podstawie
kontraktu menedżerskiego (przychody z działalności
wykonywanej osobiście) – zbieg tytułów do ubezpieczeń.
Warszawa 11 września 2012 r.
10
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady podlegania ubezpieczeniom
społecznym – kontrakt menedżerski cd.
Przykład 1
Jan Kowalski jest menedżerem firmy budowlanej. Poza zawartym
z tą firmą kontraktem menedżerskim jest wpisany do ewidencji
działalności gospodarczej jako przedsiębiorca. Z uwagi jednak na to,
że w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej wykonuje
wyłącznie
te
usługi,
które
stanowią
przedmiot
kontraktu
menedżerskiego - w rozumieniu przepisów podatkowych osiąga
wyłącznie przychody z działalności wykonywanej osobiście. Wobec
powyższego
podlega
ubezpieczeniom
społecznym
jako
zleceniobiorca.
Warszawa 11 września 2012 r.
11
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady podlegania ubezpieczeniom
społecznym – kontrakt menedżerski cd.
Przykład 2
Jan Nowak wykonuje pracę na postawie kontraktu menedżerskiego
w firmie budowlanej. Kontrakt ten wykonuje w ramach prowadzonej
pozarolniczej działalności gospodarczej. Oprócz usług w zakresie
zarządzania firmą przedmiotem prowadzonej przez niego działalności
gospodarczej jest również świadczenie usług reklamowych.
W rozumieniu przepisów podatkowych osiąga on zarówno przychody
z działalności wykonywanej osobiście jak i z tytułu działalności
gospodarczej. W takim przypadku mamy do czynienia ze zbiegiem
dwóch tytułów do ubezpieczeń społecznych tj. z tytułu pozarolniczej
działalności gospodarczej oraz kontraktu menedżerskiego.
Warszawa 11 września 2012 r.
12
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady podlegania ubezpieczeniu
zdrowotnemu – członkowie rad nadzorczych
Podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu,
jeżeli posiadają miejsce zamieszkania na terytorium RP
Nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu jeżeli
posiadają miejsce zamieszkania poza terytorium Polski
WAŻNE !!!
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne stanowi
kwota przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od
osób fizycznych, otrzymywanego z tytułu pełnionej funkcji, a zatem
świadczenia pieniężne jak i rzeczowe, w tym zwrot kosztów podróży
służbowych.
Warszawa 11 września 2012 r.
13
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady podlegania ubezpieczeniu
zdrowotnemu – członkowie rad nadzorczych
Przykład 1
W dniu 1 października 2007 r. osoba, posiadająca miejsce
zamieszkania na terytorium Polski powołana została na członka rady
nadzorczej w spółce. W akcie powołania nie został zamieszczony
żaden zapis o prawie tej osoby do jakichkolwiek świadczeń z tytułu
pełnionej funkcji. Osoba ta podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu od
1 października 2007r. do dnia zaprzestania pełnienia funkcji członka
rady nadzorczej.
Warszawa 11 września 2012 r.
14
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady podlegania ubezpieczeniu
zdrowotnemu – członkowie rad nadzorczych
Przykład 2
Osoba, posiadająca miejsce zamieszkania na terytorium Polski, pełni
obowiązki członka rady nadzorczej w spółce. Z tytułu sprawowania
tej funkcji w lipcu 2012r. otrzymała świadczenie pieniężne
w wysokości 1 000 zł oraz zwrot należności z tytułu podróży
służbowej – w wysokości 300 zł. Podstawę wymiaru składki na
ubezpieczenie zdrowotne za lipiec 2012r. stanowi kwota 1 300 zł.
Warszawa 11 września 2012 r.
15
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady zgłaszania do ubezpieczeń
Płatnik składek zobowiązany jest do złożenia
formularza – zgłoszenie płatnika składek ZUS ZFA lub
ZUS ZPA w terminie 7 dni od:

daty zatrudnienia pierwszej osoby fizycznej lub powstania
stosunku prawnego uzasadniającego objęcie ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi pierwszej osoby,

daty powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego
i rentowych dla ubezpieczonych zobowiązanych do opłacania
składek na własne ubezpieczenia albo osób współpracujących.
Płatnik składek zobowiązany jest dokonać:

zgłoszenia do ubezpieczeń zatrudnionych osób w terminie 7 dni
od daty powstania obowiązku ubezpieczenia na formularzu ZUS
ZUA albo ZUS ZZA,

wyrejestrowania w stosunku do osób, którym wygasł tytuł do
ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA w terminie 7 dni od daty
zaistnienia tego faktu.
Warszawa 11 września 2012 r.
16
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady rozliczania składek
Płatnik składek zobowiązany jest obliczać, potrącać
z przychodów ubezpieczonych, rozliczać i opłacać
należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy
Płatnik składek powinien uwzględnić należne składki na
ubezpieczenia od wszystkich dokonanych lub
postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat
stanowiących podstawę wymiaru składek – od
pierwszego do ostatniego dnia miesiąca
kalendarzowego, którego dokumenty dotyczą.
WAŻNE !!!
W przypadku gdy płatnik nie dokona lub nie postawi do
dyspozycji ubezpieczonego wypłat za dany miesiąc
kalendarzowy, wówczas składa raport rozliczeniowy z zerową
podstawą wymiaru składek.
Warszawa 11 września 2012 r.
17
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zasady rozliczania składek
W przypadku gdy imienne raporty miesięczne i deklaracje
rozliczeniowe nie zostaną zidentyfikowane, ZUS może:
żądać od płatnika
ponownego złożenia
dokumentów
sporządzić z urzędu
dokumenty
korygować błędy
stwierdzone w tych
dokumentach
WAŻNE !!!
Ponadto ZUS może wprowadzać i korygować dane bezpośrednio
na kontach ubezpieczonych lub kontach płatników składek.
Po otrzymaniu z ZUS informacji o dokonanych korektach, płatnik
składek jest zobowiązany do skorygowania danych w swoich
dokumentach rozliczeniowych.
Warszawa 11 września 2012 r.
18
Nowy Portal Informacyjny - NPI
Nowy Portal Informacyjny - NPI
Nowy Portal Informacyjny dedykowany jest do udostępniania drogą
elektroniczną usług świadczonych klientom przez ZUS:
 usługi informacyjne – dedykowane wszystkim użytkownikom, np.
udostępnianie informacji ogólnodostępnych związanych z tematyką ZUS, w
szczególności aktualnie obowiązujących wzorów dokumentów służących do
komunikacji z ZUS ,
 usługi informacyjne – dedykowane użytkownikom uwierzytelnionym,
np. dostęp do danych ubezpieczonego, świadczeniobiorcy, płatnika, lekarza
czy komornika, które są zgromadzone na tzw. indywidualnych kontach w
systemach dziedzinowych ZUS,
 usługi o charakterze transakcyjnym – dedykowane dla użytkowników
uwierzytelnionych, pozwalające np. na przesłanie dokumentu do ZUS,
zarezerwowanie wizyty w wybranej jednostce terenowej oraz usługa e-Płatnik
- tj. dostępna przez WWW funkcjonalność stanowiąca alternatywę dla
aplikacji Płatnik.
19
Nowy Portal Informacyjny - NPI
Funkcjonalności
Profile użytkowników
Profil ogólny (funkcje ogólne po zalogowaniu)
Profil płatnika + aplikacja ePłatnik + ePłatności
Profil ubezpieczonego
Profil świadczeniobiorcy
Rezerwacje wizyt
20
21
22
23
24
25
Nowy Portal Informacyjny – NPI – e-Płatnik
Kartoteka płatnika
Rejestr ubezpieczonych
Kreatory wspomagające tworzenie dokumentów
- Obsługa płatnika
- Obsługa ubezpieczonego
- Obsługa członka rodziny
- Obsługa rozliczenia
Dokumenty
- Dokumenty wg statusu
- Tworzenie nowego dokumentu
26
27
28
29
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Pomoc w spłacie zobowiązań –
co zrobić kiedy pojawiają się trudności
w regulowaniu składek
Prowadząca: Iwona Kołsut
Warszawa 11 września 2012 r.
30
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Pozaegzekucyjne możliwości odzyskania
należności przez ZUS
Odroczenie terminu płatności
Rozłożenie spłaty należności na raty
Dobrowolne wpłaty w ramach
zawieszonego postępowania
egzekucyjnego
Warszawa 11 września 2012 r.
31
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Przejściowe trudności finansowe
i niemożność opłacenia składek bieżących
w ustawowym terminie płatności
W odniesieniu do składek, których termin płatności
jeszcze nie upłynął – płatnik może wystąpić z
wnioskiem o odroczenie terminu płatności
Udzielenie ulgi w formie odroczenia pozwala płatnikowi
na uniknięcie negatywnych skutków związanych z
powstaniem zaległości w opłacaniu należnych składek
(ZUS nie pobiera odsetek za zwłokę i nie wdraża postępowania
egzekucyjnego)
WAŻNE !!!
Do udzielonej ulgi ZUS nalicza opłatę prolongacyjną, która wynosi 50 %
stawki odsetek za zwłokę obowiązującej w dnu zawarcia umowy
Warszawa 11 września 2012 r.
32
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zaległości z tytułu nieopłaconych składek
na ubezpieczenia
W odniesieniu do zaległych składek – płatnik może
wystąpić z wnioskiem o rozłożenie powstałych zaległości
na raty
Udzielenie ulgi w formie układu ratalnego powoduje, że
Zakład nie nalicza odsetek za zwłokę od następnego dnia po
dniu wpływu wniosku w tej sprawie, jak również zawiesza
postępowanie egzekucyjne prowadzone w odniesieniu do
należności objętych ulgą lub nie wdraża postępowania
egzekucyjnego
WAŻNE !!!
Odsetki za zwłokę nie są naliczane od następnego dnia po złożeniu wniosku o
układ ratalny. Do udzielonej ulgi Zakład nalicza opłatę prolongacyjną, która
wynosi 50 % stawki odsetek za zwłokę.
Udzielona przez Zakład ulga zawsze dostosowana jest, w miarę możliwości
Zakładu, do sytuacji finansowej i zdolności płatniczych zobowiązanego.
Warszawa 11 września 2012 r.
33
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego
a układ ratalny
ZUS może wyrazić zgodę na zawieszenie postępowania
egzekucyjnego w celu umożliwienia dłużnikowi spełnienia
warunków niezbędnych do zawarcia układu ratalnego
(na koncie płatnika figuruje zadłużenie w części niepodlegającej
ulgom – składka na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie
zdrowotne)
Co to oznacza w praktyce dla pracodawców???
Prowadzona wobec płatnika egzekucja zostaje
zawieszona
Płatnik ma obowiązek regulowania składek bieżących
i zaległych, tak aby możliwe było przystąpienie do
ratalnej spłaty zadłużenia
Warszawa 11 września 2012 r.
34
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
NALEŻY PAMIĘTAĆ !!!
W odniesieniu do składek finansowanych przez ubezpieczonych
niebędących płatnikami składek nie stosuje się układów
ratalnych oraz odroczenia terminu płatności składek (art. 30
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych)
Co to oznacza w praktyce dla pracodawców
mających zaległości z tytułu składek ???
Zakład może udzielić ulgi dopiero wówczas, gdy
uregulowane zostaną należności z tytułu
składek w części niepodlegającej ulgom (składka
na ubezpieczenie emerytalne i składka na ubezpieczenie
zdrowotne wraz z odsetkami za zwłokę do dnia zapłaty
włącznie)
•
Warszawa 11 września 2012 r.
35
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
NALEŻY PAMIĘTAĆ !!!
W przypadku, gdy przed wpływem wniosku o rozłożenie na
raty należności, prowadzona była egzekucja przez dyrektora
oddziału będącego organem egzekucyjnym, dodatkowym
warunkiem rozłożenia na raty należności z tytułu składek jest
zapłata lub rozłożenie na raty kosztów egzekucyjnych
Co to oznacza w praktyce dla pracodawców
mających zaległości z tytułu składek ???
Zakład może udzielić ulgi dopiero wówczas, gdy
uregulowane zostaną koszty egzekucyjne lub
organ egzekucyjny wyrazi zgodę na rozłożenie
ich na raty
•
Warszawa 11 września 2012 r.
36
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Ulgi a pomoc publiczna
Pomoc publiczna – korzyść finansowa udzielana
przedsiębiorcy przez państwo lub ze środków
państwowych. ZUS może udzielić pomocy publicznej
w formie:

rozłożenia należności na raty,

odroczenia terminu płatności,

umorzenia należności,

zawieszenia postępowania egzekucyjnego.
Rodzaje pomocy publicznej udzielanej przez ZUS:

pomoc de minimis,

pomoc indywidualna na naprawę szkód spowodowanych
klęskami żywiołowymi lub innymi nadzwyczajnymi zdarzeniami,

pomoc indywidualna na restrukturyzację.
Warszawa 11 września 2012 r.
37
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Pomoc de minimis
Udzielenie pomocy de minimis możliwe jest, gdy:

łączna wartość pomocy w okresie ostatnich 3 lat kalendarzowych
nie przekroczyła 200 tys. euro, w sektorze transportu 100 tys.
euro,

płatnik nie jest przedsiębiorcą w trudnej sytuacji ekonomicznej
w rozumieniu wytycznych wspólnotowych.
WAŻNE !!!
Pomoc de minimis nie podlega notyfikacji przez Komisję Europejską
Warszawa 11 września 2012 r.
38
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Pomoc publiczna na restrukturyzację
Notyfikacja Komisji Europejskiej w przypadku, gdy:

płatnik składek jest przedsiębiorcą zagrożonym (w trudnej
sytuacji ekonomicznej) w rozumieniu wytycznych
wspólnotowych.
Jeżeli wnioskowana ulga stanowić ma pomoc na
restrukturyzację – przedsiębiorca musi pamiętać, że
pomoc taka może być udzielona raz na 10 lat
WAŻNE !!!
Pomoc publiczna na restrukturyzację nie może zostać udzielona do czasu
podjęcia przez Komisję decyzji zezwalającej na jej udzielenie lub uznania
takiej decyzji za podjętą.
Warszawa 11 września 2012 r.
39
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Odroczenie – przesłanki rozwiązania umowy
nieopłacenie w terminie odroczonej należności głównej,
nie wywiązanie się przez płatnika składek z obowiązku opłacania
bieżących składek przez okres dłuższy niż 14 dni,
nieopłacenie w ustawowym terminie kwoty odpowiadającej wysokości
składki na ubezpieczenia emerytalne, a także składki na
ubezpieczenie zdrowotne za okres objęty ulgą,
złożenie przez płatnika pisemnego oświadczenia o odstąpieniu od
realizacji umowy,
ujawnienie, po podpisaniu umowy, nowych okoliczności,
a
istniejących w dniu jej podpisania, z których wynika, że dłużnik
wprowadził Zakład w błąd w celu uzyskania ulgi w spłacie należności i
uniknięcia egzekucji,
gdy Komisja Europejska wyda decyzję o obowiązku zwrotu pomocy
publicznej.
Warszawa 11 września 2012 r.
40
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Układ ratalny – przesłanki rozwiązania
umowy
posiadanie nieopłaconych
wymagalności upłynął,
dwóch
rat
układu,
których
termin
opłacanie rat w częściowej wysokości, gdy łączna kwota niedopłat
przekroczyła wartość 5% należności z tytułu składek wraz z opłatą
prolongacyjną objętych umową,
nie wywiązanie się przez płatnika składek z obowiązku opłacania
bieżących składek przez okres dłuższy niż 14 dni,
nieopłacenie należności objętych układem w terminie płatności
ostatniej raty, wynikającym z harmonogramu spłaty
złożenie przez płatnika pisemnego oświadczenia o odstąpieniu od
realizacji umowy,
ujawnienie, po podpisaniu umowy, nowych okoliczności,
a
istniejących w dniu jej podpisania, z których wynika, że dłużnik
wprowadził Zakład w błąd w celu uzyskania ulgi w spłacie należności i
uniknięcia egzekucji,
gdy Komisja Europejska wyda decyzję o obowiązku zwrotu pomocy
publicznej.
Warszawa 11 września 2012 r.
41
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Nieopłacenie składek – jakie
konsekwencje ponosi pracodawca
w związku z nieregulowaniem
zobowiązań wobec ZUS
Prowadząca: Aneta Marzec
Warszawa 11 września 2012 r.
42
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Tryb opłacania składek
Składki opłacane są na wskazane przez Zakład centralne rachunki
bankowe, przy użyciu bankowego dokumentu płatniczego w
podziale na:
 ubezpieczenia społeczne
 ubezpieczenie zdrowotne
 Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych
 Fundusz Emerytur Pomostowych
Warszawa 11 września 2012 r.
43
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Terminy opłacania składek
Płatnik składek jest zobligowany do:
 przesłania dokumentów, w których wykazane jest rozliczenie
składek za poszczególnych ubezpieczonych
 opłacenia składek - za dany miesiąc kalendarzowy nie
później niż:
 do 5 dnia następnego miesiąca – jednostki budżetowe
 do 10 dnia następnego miesiąca – osoby fizyczne
opłacające składki wyłącznie za siebie
 do 15 dnia następnego miesiąca – pozostali płatnicy.
Warszawa 11 września 2012 r.
44
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Z czym musi się liczyć płatnik, jeżeli nie wywiązuje się
z obowiązku terminowego opłacania należnych składek
na ubezpieczenia
ZUS ma obowiązek wdrożyć postępowanie egzekucyjne
w ramach egzekucji:

administracyjnej (własnej prowadzonej przez Dyrektora ZUS, np.
zajęcie rachunku bankowego lub za pośrednictwem Naczelnika
Urzędu Skarbowego),

sądowej (prowadzonej za pośrednictwem Komornika Sądowego).
ZUS ma obowiązek:

zabezpieczać należności na majątku (hipoteka, zastaw
skarbowy),

stosować sankcje i inne środki dyscyplinujące (np.
zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, wpis do
KRS, złożenie wniosku o upadłość).
Warszawa 11 września 2012 r.
45
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Wdrażanie postępowania egzekucyjnego
Termin płatności
składki
wysłanie
upomnienia
Niezwłocznie
wystawienie tytułu
wykonawczego
7 dni
koszty egzekucyjne
5% + 1%
Odsetki za zwłokę
5, 10, 15
Warszawa 11 września 2012 r.
46
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Odpowiedzialność za zobowiązania
z tytułu składek – kiedy ZUS może
dochodzić swoich wierzytelności
z majątku osobistego członków zarządu
Prowadząca: Aneta Marzec
Warszawa 11 września 2012 r.
47
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu
składek
W przypadku stwierdzenia bezskuteczności egzekucji
wobec płatnika ZUS może ustalić odpowiedzialność
osób trzecich za zobowiązania z tytułu nieopłaconych
składek, odsetek za zwłokę oraz kosztów
egzekucyjnych
Osoby trzecie wobec których ZUS może wydać decyzję
o odpowiedzialności:

członkowie zarządu spółek kapitałowych (sp. z o.o., akcyjna)

wspólnicy spółek osobowych (cywilnych, jawnych, partnerskich),
komplementariusze spółek komandytowych lub komandytowoakcyjnych,

członkowie organów zarządzających innych osób prawnych, np.
fundacji, stowarzyszeń,

nabywcy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
Warszawa 11 września 2012 r.
48
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kiedy ZUS może wydać decyzję
o odpowiedzialności wobec członków zarządu spółek
kapitałowych
Jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub
w części bezskuteczna, a członek zarządu
nie wykazał, że:

we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości
lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości
(postępowanie układowe) albo

niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie
postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości
(postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy.
nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja
umożliwi zaspokojenie zaległości spółki w znacznej
części
Warszawa 11 września 2012 r.
49
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Odpowiedzialność członków zarządu – o czym należy
pamiętać
Członek zarządu odpowiada za odsetki za zwłokę do dnia
wydania decyzji o odpowiedzialności
Przymusowe dochodzenie należności wobec osób trzecich
prowadzone jest z całości ich majątku i podobnie jak
w przypadku płatnika może być prowadzone w trybie
egzekucji administracyjnej i sądowej
ZUS może zabezpieczyć swoje wierzytelności na majątku
osobistym członków zarządu
Warszawa 11 września 2012 r.
50
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola zwolnień lekarskich
przez płatników składek
Prowadzące: Dorota Bunkowska, Anna Pol
51
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby lub konieczności
sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad członkiem rodziny:
kontrola prawidłowości orzekania o czasowej
niezdolności do pracy (kontrola zasadności
od pracy),
zwolnienia
kontrola formalna zaświadczeń lekarskich,
kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień
lekarskich.
52
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do
pracy z powodu choroby wykonują lekarze orzecznicy
zaświadczenia wytypowane przez ZUS
na wniosek płatnika, zaświadczenia wskazane
przez płatnika
art. 59 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
53
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola prawidłowości orzekania
Lekarz orzecznik wydaje orzeczenie w kwestii zasadności wystawienia
zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy po przeprowadzeniu
badania.
W celu umożliwienia przeprowadzenia kontroli
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
prawidłowości orzekania o czasowej
niezdolności do pracy, wniosek o kontrolę
powinien zostać złożony w trakcie trwania
orzeczonej niezdolności.
54
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola prawidłowości orzekania
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości lekarz orzecznik na druku
ZUS ZLA/K określa datę ustania niezdolności do pracy. Od wskazanej
daty
uprzednio
wystawione
zaświadczenie
ZUS
ZLA
staje
się
nieważne.
Wystawiony przez lekarza orzecznika druk ZUS
ZLA/K traktowany jest na równi z zaświadczeniem
stwierdzającym brak przeciwwskazań do pracy na
określonym stanowisku, wydanym w myśl
art. 229 § 4 kodeksu pracy.
55
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola zwolnień lekarskich przez płatników
– podstawy prawne
Art. 68. ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek
są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń
lekarskich
są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych
co do wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie
z ich celem
56
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola zwolnień lekarskich przez płatników
Do kontroli zwolnień lekarskich
uprawnieni są płatnicy składek na
ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają
do ubezpieczenia chorobowego
powyżej 20 ubezpieczonych
Art. 61 ust. 1 pkt 1 i art. 68 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
57
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola zwolnień lekarskich – podstawy prawne
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
27.07.1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu
wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia
lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku
kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. 65, poz. 741 ze zm.)
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
27.07.1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli
prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy
oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz. U. Nr 65,
poz. 743 ze zm.)
58
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
kontrola formalna zaświadczeń ZUS ZLA
polega na sprawdzeniu, czy zaświadczenie:
• nie zostało sfałszowane
• zostało wydane zgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu
wystawiania zaświadczeń lekarskich
jeżeli zachodzi podejrzenie, że zaświadczenie
lekarskie zostało sfałszowane, płatnik
składek
występuje do lekarza leczącego o
wyjaśnienie
sprawy.
w razie podejrzenia, że zaświadczenie lekarskie
wydane zostało niezgodnie z przepisami w
sprawie zasad i trybu wystawiania
zaświadczeń
lekarskich, płatnik składek
występuje o
wyjaśnienie sprawy do
terenowej jednostki
organizacyjnej ZUS.
59
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnienia
Kontrola prowadzona jest na podstawie imiennego
upoważnienia wystawionego osobie przeprowadzającej kontrolę przez
płatnika uprawnionego do kontroli wykorzystania zwolnienia
lekarskiego od pracy. Upoważnienie wystawia się zgodnie z wzorem
stanowiącym załącznik do rozporządzenia MPiPS z 27.07.1999 r.
Upoważnienie to uprawnia do wykonywania kontroli:
w miejscu zamieszkania lub czasowego pobytu osoby
kontrolowanej
w miejscu zatrudnienia osoby kontrolowanej.
60
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola zwolnień od pracy z powodu choroby polega
na ustaleniu, czy ubezpieczony w okresie orzeczonej niezdolności
do pracy:
nie wykonuje pracy zarobkowej,
nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy
w sposób niezgodny z jego celem.
WAŻNE!
wykonywanie czynności mogących przedłużyć okres niezdolności
do pracy jest zawsze wykorzystywaniem zwolnienia niezgodnie
z jego celem
61
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Przykład 1
Ubezpieczona (umowa o pracę) w okresie orzeczonej niezdolności
do pracy z powodu choroby od 05.03.2012 r. do 15.06.2012 r. (okres
zasiłku chorobowego), w dniu 07.03.2012 r. zgłosiła prowadzenie
pozarolniczej działalności gospodarczej. Mimo, iż upoważniła członka
rodziny
do
czynności
formalno-prawnych,
sama
podpisywała
dokumenty przekazywane do ZUS w każdym miesiącu (m.in. ZUS
DRA).
Ubezpieczona
została
zobowiązana
do
zwrotu
zasiłku
chorobowego za cały okres, gdyż w czasie orzeczonej niezdolności do
pracy podjęła pracę zarobkową. Sąd utrzymał w mocy decyzję organu
rentowego.
62
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Przykład 2
Ubezpieczona (umowa o pracę + nauczyciel akademicki) w
okresie orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby od
12.03.2012 r. do 20.07.2012 r. (okres zasiłku chorobowego z tytułu
umowy
o
pracę)
jako
nauczyciel
akademicki
nie
składała
zaświadczeń lekarskich na uczelni. Przeprowadzone postępowanie
wykazało, że w ww. okresie nie prowadziła wykładów, jednakże
przebywając w domu m.in. odbywała spotkania ze studentami,
sprawdzała prace dyplomowe. Za cały okres otrzymała od uczelni
wynagrodzenie za pracę. Na tej podstawie Ubezpieczona została
zobowiązana do zwrotu zasiłku chorobowego za cały okres, gdyż w
czasie orzeczonej niezdolności do pracy świadczyła pracę, mimo iż
nie w siedzibie pracodawcy.
63
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Przykład 3
Ubezpieczony (umowa o pracę) w okresie orzeczonej niezdolności do
pracy z powodu choroby od 28.06.2012 r. do 10.07.2012 r. (okres zasiłku
chorobowego), w dniu 30.06.2012 r. i 07.07.2012 r. brał udział w
posiedzeniach Rady Osiedla (działalność społeczna). Przeprowadzone
postępowanie wyjaśniające z lekarzem, który wystawił zaświadczenie
lekarskie ZUS ZLA wykazało, że udział ubezpieczonego w posiedzeniach
mógł wpłynąć na pogorszenie stanu zdrowia i tym samym przedłużyć
okres niezdolności do pracy. Na tej podstawie ubezpieczony został
zobowiązany do zwrotu zasiłku chorobowego za cały okres z uwagi na
wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego od pracy w sposób niezgodny z
jego celem.
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola zwolnień od pracy z powodu konieczności osobistego
sprawowania opieki nad członkiem rodziny polega na
ustaleniu, czy ubezpieczony:
czy ubezpieczony nie wykonuje pracy zarobkowej,
czy ubezpieczony nie wykorzystuje zwolnienia
od pracy niezgodnie z jego celem,
czy poza ubezpieczonym nie ma innych członków
rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie
domowym, mogących zapewnić opiekę*;
*nie dotyczy to sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.
65
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Przykład 4
Ubezpieczona (umowa o pracę + umowa zlecenie z innym
płatnikiem) w okresie zwolnienia lekarskiego od pracy z powodu
konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem
rodziny od 21.05.2012 r. do 25.05.2012 r. co drugi dzień, po
południu, przez 2 godziny wykonywała pracę z tytułu umowy
zlecenie - sprzątanie. W tym czasie chorym opiekowała się jej 19
letnia córka. Zasiłek opiekuńczy przysługiwał z tytułu zatrudnienia
(praca wykonywana przed południem), a w godzinach pracy nie było
domownika mogącego zaopiekować się chorym - stwierdzono brak
podstaw do pozbawienia prawa do świadczenia.
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych
za pracę w okresie orzeczonej niezdolności do pracy należy uznać m.in.:
-
-
-
-
udział w posiedzeniach rady nadzorczej i wykonywanie czynności nadzorczych
przez pracownika będącego m.in. członkiem rady nadzorczej spółki akcyjnej,
który otrzymywał za to wynagrodzenie (wyrok z dnia 20 stycznia 2005r. sygn.
akt I UK 154/04 OSNP z 2005r. nr 19, poz.307),
prowadzenie własnej działalności gospodarczej przez pracownika w okresie
trwania umowy o pracę (wyrok SN z dnia 17 stycznia 2002r., sygn. akt II UKN
71/00 - w OSNP z 2003r. nr 20, poz.498 oraz wyrok SN z dnia 7 października
2003r. sygn. akt II UK 76/03 - OSNP z 2004r. nr 14, poz.247),
odpłatne wykonywanie przez radcę prawnego czynności zawodowych, np.
podpisywanie dokumentów, reprezentowanie przed sądem, sporządzanie pism
procesowych (wyrok SN z dnia 14 grudnia 2005r. sygn. akt III UK 120/05 OSNP z 2006r. nr 21-22, poz.338),
zawarcie przez przedsiębiorcę w okresie pobierania zasiłku chorobowego umowy
o pracę z nowym pracownikiem w ramach prac interwencyjnych (wyrok SN z
dnia 5 czerwca 2008r. sygn. akt III UK 11/08 - OSNP z 2009r. nr 21-22, poz.
292).
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnienia
W razie stwierdzenia w trakcie kontroli nieprawidłowości,
osoba kontrolująca sporządza protokół.
W protokole należy wskazać na czym polega
nieprawidłowe wykorzystywanie zwolnienia od pracy.
Protokół należy przedłożyć ubezpieczonemu w celu
wniesienia przez niego uwag.
68
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Wątpliwości co do prawidłowości wykorzystania
zwolnienia od pracy rozstrzyga ZUS, uzyskując w miarę
potrzeby opinię lekarza leczącego.
W razie sporu ZUS wydaje decyzję, od której płatnikowi i
ubezpieczonemu przysługują środki odwoławcze.
WAŻNE!
ZUS wydaje decyzje w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych, zatem jedynie w odniesieniu do okresu, za
który przysługuje zasiłek z ubezpieczenia chorobowego
69
Praktyczna wiedza z zakresu ubezpieczeń społecznych
Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności
do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy
w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku
chorobowego za cały okres tego zwolnienia*.
Zasiłek chorobowy nie jest należny za cały okres
orzeczonej niezdolności z wyłączeniem okresu pobytu
w szpitalu**
Do zwrotu wypłaconego zasiłku zobowiązany jest
ubezpieczony (decyzja ZUS)
*
art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa
** wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2000r. sygn. akt II UKN 634/99 (OSNAPiUS z 2002r.
nr 2, poz.48)
70
Strona internetowa: www.zus.pl
Warszawa 2012 r.