Transcript differentieel diagnose

Fibromyalgie:
van ongeloof en scepsis
tot definitie en differentieel diagnose
Prof. Piet Geusens, MD, PhD
Biomedisch Onderzoekscentrum, Reumatologie, UHasselt
&
Interne Ziekten/Reumatologie, Maastricht UMC
Maastricht UMC & UHasselt
Aantal publicaties
PubMed 15 05 2012
• “Widespread pain”
• “Fibromyalgia”
Engelstalig:
– 20 jaar vóór criteria
– 20 jaar na criteria
Maastricht UMC & UHasselt
totaal
3568
6825
361
3844
Van ongeloof en scepsis ….
Maastricht UMC & UHasselt
… via statements en vragen …
Brodie (1783-1862)
Maastricht UMC & UHasselt
… via websites, twitters en blogs …
Tijd om afscheid te nemen...
Dit blog bestaat ondertussen 5 jaar...
Vijf jaar heb ik getracht iedereen die te maken krijgt met fibromyalgie en
aanverwante zoveel mogelijk informatie aan te reiken.
Vijf jaar heeft dit – zeker rekening gehouden met mijn ziekte – nogal wat
inspanningen gekost.
Inspanningen die ik met veel plezier heb volgehouden, maar
aan alles is een begin en een eind... ook aan dit blog...
Ik dank iedereen
- meer dan 2.600.000 bezoekers en
wens jullie allemaal het allerbeste ! http://blogs.seniorennet.be/jules/
Maastricht UMC & UHasselt
… naar een definitie en
differentieel diagnose
• European League Against Rheumatism (EULAR) &
American College of Rheumatology (ACR)
• Onderliggende ziektes
Maastricht UMC & UHasselt
WAT IS HET PROBLEEM?
EPIDEMIOLOGIE
Maastricht UMC & UHasselt
Geschatte prevalentie in populatiestudies
• Chronische veralgemeende pijn (CWP)
• Fibromyalgie
7-11 (18)%
1-5 (11)%
– Cave: verschillende leeftijden, criteria, selectiebias
• Polymyalgia reumatica (>50 jaar)
Maastricht UMC & UHasselt
0.6%
Prevalentie van chronische gegeneraliseerde
pijn (CWP) volgens leeftijd en geslacht
Maastricht UMC & UHasselt
Wolfe et al. Arthritis Rheum. 38, 19–28 (1995)
Prevalentie van CWP en fibromyalgie
volgens leeftijd en geslacht
Maastricht UMC & UHasselt
Wolfe et al. Arthritis Rheum. 38, 19–28 (1995)
Aantal inwoners
Limburgse bevolking
Maastricht UMC & UHasselt
Leeftijd (jaren)
20-60 jaar:
n=600.000
>
Chronische
veralgemeende
pijn:
n=42-66.000
Fibromyalgie: n=6-30.000
Fibromyalgie in de reumapraktijk
Maastricht UMC & UHasselt
Vanhoof, Geusens, Ann Rheum Dis, 2002, 453
WAT IS DE IMPACT?
Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie: effect op levenskwaliteit
Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie en werkonbekwaamheid
Maastricht UMC & UHasselt
CONTROVERSEN
Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie: controversen
• Een specifieke aandoening/ziekte (EULAR, ACR)
→ uitleg, medicatie, oefentherapie
• Psychosomatiek
→ psychotherapie
• Non-disease
→ empirische symptomatische therapie,
doctorshopping
Maastricht UMC & UHasselt
DEFINITIE(S)
Maastricht UMC & UHasselt
Definitie van fibromyalgie (continue schaal)
ACR 2010
• Veralgemeende pijn, constant sinds >3 maanden
– geen andere ziekte die de pijn kan verklaren
• Vaststellingen:
– Aantal pijnplaatsen (aangegeven door patiënt) tijdens laatste week: xx/19
– Score:
• vermoeidheid
0-1-2-3
• niet uitgeslapen opstaan 0-1-2-3
• cognitieve symptomen
0-1-2-3
• hoofdpijn
0-1
• abdominale pijn
0-1
• depressie
0-1
• Totale score: 0-31
Maastricht UMC & UHasselt
McBeth, Nat. Rev. Rheumatol. 8, 108–116 (2012);
Casus 1 Huisarts
Pijn
Lage rugpijn, discopathie L4-L5, Ischialgie L4-L5 dermatoom , 04/08: whiplash tgv auto ongeluk(je), Lang
aanslepende post-traumatische hoofdpijnklachten ± 6maand, Na val 12/08 weer pijn over de hele rug,
11/10 veralgemeende pijnen musculoskeletaal (waar pezen aan bot aanhechten) , Een gevoel van
gekneusdheid, gewrichten lijken te klein, Spierpijn na relatief kleine inspanningen, Naar de avond toe
steeds meer pijnen, Toename bij hogere mentale work-load en emotionele stress
Vaststellingen
Drukpijnlijk MCP gewrichten, Multipele tender points (trapezius, epicondyli, lage rug,…)
Score
Moeheid, doorslaapstoornissen (3AM), Spanningshoofdpijn, Irritable bowel syndrome , Vlug in tranen,
emotioneel erg labiel
Nervositas , Menopause gerelateerde klachten: warmte opwellingen, male pattern alopecia, Stijve vingers en
polsen, moet steeds strekken, Stramme, gezwollen vingers s’morgens , Warmte lijkt te helpen, Geen
voosheid , noch paresthesieën
KO
Geen synovitis noch deformaties, ROM normaal tot licht beperkt (vingers, schouders, lage rug), Peesreflexen
normaal en kracht matig afgenomen
Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie syndroom (FMS)
Expert opinie EULAR
• FMS begrijpen veronderstelt een evaluatie van pijn,
functie en psychosociale context
• FMS zou moeten erkend worden als een complexe en
heterogene aandoening met abnormale
pijnverwerking en andere secundaire factoren
• Therapie moet met al deze factoren rekening houden
Maastricht UMC & UHasselt
Carville, Ann Rheum Dis 2008;67:536
DIFFERENTIEEL DIAGNOSE
Maastricht UMC & UHasselt
FMS: geassocieerde klachten
Maastricht UMC & UHasselt
Goldengerg, The American Journal of Medicine (2009) 122, S14
Pijn en/of
sensorische
amplificatie
Maastricht UMC & UHasselt
Maastricht UMC & UHasselt
Goldengerg, The American Journal of Medicine (2009) 122, S14
Laboratorium onderzoek
• ESR, CRP
• Perifeer bloedbeeld
• Nier- en leverfunctie testen
• TSH
Op indicatie volgens context:
• RF, ACCP, ANF, ENA, Lyme, HIV, andere, …
• Ferritine, vitamine B12, 25(OH)vitamine D3,
foliumzuur in RBC
• CPK
• Serum calcium, ionogram, …
Maastricht UMC & UHasselt
Arnold, Mayo Clin Proc. 2011;86(5):457
Yunus, Rheum Dis Clin North Am. 2002;28(2):201
Fibromyalgie syndroom (FMS):
een 6-stappenplan
1.
Case finding
2.
Evaluatie ernst
Veralgemeende pijn
>3 maanden
3.
Differentieel
diagnose
Medische geschiedenis
Klinisch onderzoek
Laboratorium onderzoek
Andere
Patiënt: aantal pijnpunten xx/19
Anamnese xx/12
FMS score: xx/31
MUMC&UHasselt
4.
Therapie
5.
Follow up
FMS
uitleg
medicatie
FMS
►kinesist
(3 jaar)
evt. revalidatie
Ψ en/of CVS
►Liaison
psychiatrie
Andere
klachten/ziektes
6. Bij falen
Multidisciplinair
Pijncentrum
Fibromyalgie syndroom (FMS):
een 6-stappenplan
1.
Case finding
2.
Evaluatie ernst
Veralgemeende pijn
>3 maanden
3.
Differentieel
diagnose
Medische geschiedenis
Klinisch onderzoek
Laboratorium onderzoek
Andere
Patiënt: aantal pijnpunten xx/19
Anamnese xx/12
FMS score: xx/31
MUMC&UHasselt
4.
Therapie
5.
Follow up
FMS
uitleg
medicatie
FMS
►kinesist
(3 jaar)
evt. revalidatie
Ψ en/of CVS
►Liaison
psychiatrie
Andere
klachten/ziektes
6. Bij falen
Multidisciplinair
Pijncentrum
Conclusies
• Het fibromyalgie syndroom (FMS)
– frequent
– een complexe en heterogene aandoening
– met weerslag op individu en gemeenschap
• Er zijn nog vele controversen omtrent definitie en diagnose
• Internationaal aanvaarde criteria dragen bij tot een betere
definitie, diagnose, therapie en wetenschappelijk onderzoek
• Differentieel diagnose is een essentiële stap naar een juiste
diagnose en geïndividualiseerde therapie
Maastricht UMC & UHasselt
Fibromyalgie syndroom (FMS):
een 6-stappenplan
1.
Case finding
2.
Evaluatie ernst
Veralgemeende pijn
>3 maanden
3.
Differentieel
diagnose
Medische geschiedenis
Klinisch onderzoek
Laboratorium onderzoek
Andere
Patiënt: aantal pijnpunten xx/19
Anamnese xx/12
FMS score: xx/31
MUMC&UHasselt
4.
Therapie
5.
Follow up
FMS
uitleg
medicatie
FMS
►kinesist
(3 jaar)
evt. revalidatie
Ψ en/of CVS
►Liaison
psychiatrie
Andere
klachten/ziektes
6. Bij falen
Multidisciplinair
Pijncentrum