Transcript PowerPoint-presentatie

Schoolmanagement en
Kwaliteitszorg
Les 3
Ondernemingsnummer 472217675
Erkend door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming – instellingsnummer 941
Culture is the way we do things around here.
schoolcultuur
•
•
•
•
•
1. het begrip ‘cultuur’
2. cultuur van een organisatie
3. Schoolcultuur
4. Belang van de schoolcultuur
5. Cultuurverandering…
• 1.Waargenomen
gedragsregels
• 2.Groepsnormen
• 3.Expliciete waarden
• 4.Formele filosofie
• 5.Spelregels
• 6.Klimaat
• 7.Veronderstelde
vaardigheden
• 8.Denkwijzen
• 9.Gedeelde zingeving
• 10.Symbolen
Verwante begrippen
• Organisatiecultuur/ schoolcultuur heeft in de
(zowel oudere als recentere) literatuur vele
verwante begrippen. We noemen
bijvoorbeeld de filosofie, missie en visie van
een organisatie, het organisatieklimaat en de
sfeer, de stijl en de identiteit van de
organisatie.
• Artefacts, visible organizational
structures and processes
(wat ik zie ….)
• Espoused values, strategies,
goals, philosophies
(wat ik lees ….)
• Basic underlying assumptions,
unconscious, taken for granted
beliefs, perceptions, thoughts
and feelings
(wat men denkt, aanneemt…)
De organisatiecultuur van scholen
Artefacts, visible organizational structures and processes
• De dagelijkse omgang tussen leerkrachten en leerlingen - het
waarneembare gedrag- kenmerken een bepaalde cultuur.
- Het aanspreken van leerkrachten met 'u' en 'meneer' of 'meester'
geeft een ander cultuurbeeld dan het tutoyeren van leerkrachten
door de leerlingen.
- Hetzelfde geldt voor het in de rij naar binnen gaan van klassen
(groepen) versus het naar binnen gaan van een hele massa leerlingen
tegelijk.
• Hier manifesteert de cultuur zich in het gedrag; in Scheins
terminologie de artefacten.
De organisatiecultuur van scholen
“Espoused values": waarden en normen van de school , 'de officiële filosofie van
de school'. Deze waarden en normen zijn bewust, men weet dat het zo behoort.
Het schoolteam heeft dit vastgelegd, verankerd.
Dit niveau van ideeën vindt men veelal in het
officiële schoolwerkplan. Voorbeelden hiervan zijn
(1) "de school besteedt ruime aandacht aan sociale
vorming"; (2) "de school vindt multicultureel
onderwijs belangrijk" en (3) "het onderwijs is
gericht op een ononderbroken
ontwikkelingslijn van kinderen".
Deze ideeën zijn toetsbaar aan het gedrag: doet
men ook werkelijk wat men beweert?
•
•
•
•
Aannames in het onderwijs:
Basic underlying assumptions, unconscious, taken for granted beliefs,
perceptions, thoughts and feelings
“De leerling staat centraal”
De leerkracht doet er toe
Pesten op school, dat kan niet
Het gaat in de school om de totale ontwikkeling van de
kinderen: hoofd, hart, handen…
• Kinderen zijn nu mondiger dan vroeger…
• Als je het huiswerk afschaft heb je nooit genoeg tijd om de
stof door te werken".
• ………………………………
Karakteristieken van de cultuur van
een organisatie
• er is overdracht; cultuur wordt aangeleerd:
socialisatie;
• cultuur veroorzaakt gecoördineerd handelen;
daardoor ontstaat een zekere ….
• structurele stabiliteit (misschien nog wel het
meest essentiële van cultuur….)
Mijn school is (was) een ……..
• Schoolculturen zijn vast te leggen door middel
van het onderzoeken van gedragingen ("zo
doen wij dat") en belevingen van praktijken,
voorts door het onderzoeken van de waarden
en normen (attitudes) die men hanteert ten
opzichte van het onderwijs ("dat vinden wij":
de officiële filosofie van de school) en ten
slotte, voor zover communiceerbaar, het
achterhalen van de aannames.
Cultuur als metafoor
• Staessens
• Met als schoolhoofd:
• Familieschool
• “grootvader”
• Professionele instelling
• “architect”
• Living apart together
• “figurant”
Cultuur als metafoor
• Devos
• Regelgerichte school
• Vakgerichte school
• Leerlinggerichte school
•
De regelgerichte school: «In dit type school krijgen de leerkrachten alleen
zeggenschap over de methoden en de handboeken die ze gebruiken. De
school is sterk bureaucratisch en hiërarchisch. De schoolleiding voert vooral uit
wat van bovenaf is opgelegd en formuleert geen eigen schooldoelen. Er is
geen overleg tussen de directie en de leerkrachten, noch tussen de
individualistische leerkrachten onderling. In vernieuwingen en
ouderparticipatie zien ze bedreigingen.»
•
De vakgerichte school: «Dit type school richt zich meer op de afnemende
klant: de werkgevers van de oud-leerlingen en het vervolgonderwijs. Naar de
behoeften van de leerlingen zelf wordt amper gevraagd. Ook hier
individualistische leerkrachten, die wel mee oordelen over het
onderwijsaanbod. De besluitvorming blijft verder vooral een zaak van de
directie.»
•
De leerlinggerichte school: «Hier werken leerkrachten en directie beter
samen. De directie betrekt de leerkrachten actief in een groter deel van het
schoolbeleid: de missie en visie, de aankoop van didactisch materiaal, de
verdeling van het lestijdenpakket, de bijscholingen, de evaluatienormen,
reglementen, onderwijsvernieuwingen De school ontwikkelt een eigen beleid
en richt dat op de leerlingen. Zij peilt naar de behoeften van leerlingen en
ouders.»
Mijn school is (was) een ……..
Belang van schoolcultuur
Denk aan:
• Wat leraren effectief doen in de klas.
• (Nieuwe) leraren
• Bij invoeren van vernieuwing…
• Optreden van leerkrachten t.a.v. leerlingen
• Aanpak binnen bepaalde leergebieden
• Ouders
• Leerlingen
Schoolcultuur in verandering
• Waar zitten belangrijke sleutelposities in
verband met schoolcultuur?
Bepaalt de leider de cultuur?
Of bepaalt de cultuur het
leiderschap?
Schoolcultuur in verandering…
Beïnvloedt een
schoolreglement de cultuur?
Of beïnvloedt de
schoolcultuur het reglement
Schoolreglementen en regelduidelijkheid
• Veel geboden & verboden?
• Participatief of directief?
• …
Schoolcultuur in verandering…
Beïnvloedt een
schoolwerkplan de cultuur?
Of beïnvloedt de
schoolcultuur het
schoolwerkplan?
Schoolcultuur in verandering…
Beïnvloedt een visie op
leerbegeleiding de cultuur?
Of beïnvloedt de schoolcultuur
de leerbegeleiding in een
school?
Schoolcultuur veranderen
• Wat kan een schoolteam doen om
verandering in de schoolcultuur in beweging
te brengen?
Schoolcultuur veranderen
Schoolcultuur benaderen en onderzoeken ?
Hoe?
- Beperkte werkgroep?
- Artefacten: wat zien we?
- Vastgelegde waarden en normen
- Aannames: Wat denken we?
Schoolcultuur veranderen
Schoolcultuur benaderen en onderzoeken ?
Hoe?
- Collegiale visitatie?
zie artikel www.dhosgent.be
Paul Cautreels, Peter Van Petegem
(UAntwerpen)
Collegiale visitatie?
-
-
-
Teams van leerkrachten
bezoeken elkaar
verzamelen informatie
over de kwaliteit van de school en
haar inspanningen om deze te
verbeteren
geven hierover een oordeel
doen aanbevelingen in dit verband
Bronnen voor vaststellingen





Volgen van een leerling
Observeren in de klassen
Gesprekken en vergaderingen
Leerlingenwerk
Documenten
Beoordeling
Maakt duidelijk wat het team
denkt over de vaststellingen


Is een weergave van de kennis van de
teamleden over leren en onderwijzen
Geeft antwoord op vragen zoals:
“Hoe goed…?”


Geeft de stem weer van het team
Van belang bij: formuleren van
conclusies, het schrijven van het rapport,
en het nemen van beslissingen
‘Het is belangrijker te weten wat je ziet, dan
te zien wat je al weet’.
Een conclusie
portretteert de school op het
moment van de visitatie
Vereist bewijzen vanuit
minstens twee bronnen
 Maakt het denken van het
team helder en duidelijk
 Vereist consensus binnen het
team

Criteria voor conclusies
Een conclusie moet:

Accuraat zijn

Belangrijk zijn

Het oordeel van het team weergeven

In de tegenwoordige tijd geformuleerd zijn
Een conclusie = een beschrijving
+ een oordeel
De drie focusdomeinen
Het leren van de leerlingen
Het onderwijzen
Het door de school
ondersteunen van het
leren en onderwijzen
Stappen
Bij de start:
In de school:
De eerste indrukken
Vaststellingen + beoordeling
`
In het teamlokaal:
Voorlopige conclusies
`
Eindconclusies
ENKELE ‘UITKOMSTEN’
-
-
“Het was schitterend om te zien hoe een
groep leerkrachten in drie dagen uitgroeide
tot een team dat op professionele wijze
leerde observeren, vaststellingen maken en
conclusies formuleren. En dit met maar één
doel: de school verder helpen en motiveren
om het leren van de leerling te bevorderen!”
“Het samen voortdurend stilstaan bij de
vraag: ‘Wat zijn de voorwaarden voor goed
onderwijs?’ én de constante zelfreflectie
i.v.m. het eigen professioneel werk.”
CONTACT OF MEER INFO?




[email protected]
Cautreels, P., & Van Petegem, P. (2006). Ik zie,
ik zie wat jij niet ziet. Collegiale visitatie als
hefboom voor schoolontwikkeling. Mechelen,
Wolters Plantyn.
Van Petegem, P., & Cautreels, P. (2008).
Shadowing van leerlingen: een zelfevaluatieactiviteit die het kerngebeuren op school in de
schijnwerper plaatst. KIO, afl. 18, april,
Mechelen, Wolters.
Van Petegem, P., & Cautreels, P. (2008). Hoe
beter ik kijk, hoe meer ik zie: reflectieve
analyse van leerlingenwerk door leraren. KIO,
afl. 20, december, Mechelen, Wolters.
Cultuurmanagement =
Geleidelijkheid
PCDA
Cultuur management: de weg van de geleidelijke
verandering
1. Uitdagen huidige overtuigingen
4. Observeren veranderingen/ verbeteringen
2. Ontwikkelen nieuwe kennis/vaardigheden
3. Aanbrengen kleine veranderingen
Professionalisering van leerkrachten
Werner Bosman DPB-Gent
37
Cultuurmanagement =
Afleren
Van gewoontes, onbespreekbaarheden,
vanzelfsprekendheden, …
Wat kan deze cursus betekenen voor
mijn PGE?
Veel succes