Transcript Organisatie van plusgroepbijeenkomsten in het PO

Organisatie van
plusgroepbijeenkomsten
in het PO
Judith te Boekhorst-Reuver
Nora Steenbergen-Penterman
Desirée Houkema
© SLO 2009
Startopdracht
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
© SLO 2009
Begeleidingsmaatregelen
voor (hoog)begaafde leerlingen
•
Versnellen
•
Compacten
•
Verrijken
Overleg met ouders over de
consequenties van een apart traject
© SLO 2009
Verrijken
Het aanbieden van leerstof die een beroep doet op de specifieke
leereigenschappen van een (hoog)begaafde leerling
•
•
Binnen de eigen groep
Buiten de eigen groep
– In een binnenschoolse verrijkingsgroep
– In een buitenschoolse verrijkingsgroep
© SLO 2009
Verrijken: voordelen en nadelen
Korte filmopname van het VWL Vooruitwerklab
(een buitenschoolse verrijkingsgroep) van het CBO:
http://www.ru.nl/socialewetenschappen/ambulatorium/cbo/algeme
en/verrijkingsklas
Vraag:
Wat zijn volgens u de voor- en nadelen van een verrijkingsgroep?
© SLO 2009
Voordelen en nadelen van
verrijken binnen de eigen groep
Voordelen:
• Vertrouwde omgeving (eigen groep) met leeftijdsgenoten
• Diversiteit aan niveaus maakt diversiteit aan leerlingrollen binnen
het leerproces mogelijk
• Zelfstandig werken maakt een ontwikkeling door (mits daartoe
begeleiding wordt geboden)
• Leerling blijft in beeld van de groep en groepsleerkracht
Nadelen*:
• Leerling wil niet altijd iets anders doen dan klasgenoten
• Waarschijnlijk minder omgang met ontwikkelingsgelijken
• Minder kans op uitdaging
• Extra inspanning en gewenste competenties groepsleerkracht
*
m.n. als verrijking alleen in de eigen groep wordt aangeboden
© SLO 2009
Voordelen en nadelen van
verrijken binnen een verrijkingsgroep
Voordelen:
• Omgang en samenwerking met 'ontwikkelingsgelijken'
• Wisseling in groepssamenstelling vergroot de diversiteit aan
mogelijke leerlingrollen binnen het leerproces
• Selecte groep (qua aantal en niveau) biedt betere mogelijkheid tot
aansluiting bij behoeften en interesses individuele leerling
• Meer mogelijkheden tot variatie in werkvormen
• Gespecialiseerde leerkracht
• Leerlingen ervaren (weer) meer leerplezier (ook in eigen groep)
Nadelen:
• Niet alle leerlingen willen uit de eigen groep gehaald worden
• Niet in alle gevallen voldoende samenhang tussen begeleiding en
aanbod verrijkingsgroep en eigen groep
• Groepsleerkracht denkt soms dat de noodzaak tot een aangepast
onderwijsaanbod in de eigen groep verdwijnt
• Extra organisatie en extra vragen van ouders
© SLO 2009
Verrijken buiten de eigen groep
Hoe vergroot je
de voordelen
en verklein je
de nadelen?
Ga uit van
de aandachtspunten voor
een effectieve verrijkingsgroep
in de checklist
‘Hoogbegaafdenwijzer Basisonderwijs!
© SLO 2009
Checklist
‘Hoogbegaafdenwijzer Basisonderwijs’
Ontwikkeld door SLO samen met leerkrachten van
(hoog)begaafde leerlingen, intern begeleiders en
onderwijsadviseurs (2007).
Doelen
• aandachtspunten bieden bij het opstellen, implementeren
en vastleggen van beleid voor (hoog)begaafde leerlingen in
het basisonderwijs
• inzicht bieden in de huidige stand van zaken
Digitaal in te vullen via
http://www.infohoogbegaafd.nl/hbpo/school/00007/00006
© SLO 2009
Checklist
‘Hoogbegaafdenwijzer Basisonderwijs’
Kan worden ingevuld door
• leerkracht / bouwcoördinator
• intern begeleider / coördinator (hoog)begaafdheid
• directie
• werkgroep (hoog)begaafdheid
Advies: invullen door meerdere personen geeft zicht op
verschillende zienswijzen, aanleiding tot discussie en
daardoor beter de werkelijke stand van zaken weer.
Biedt mogelijkheid per onderdeel en aandachtspunt aan te geven
• mate van realisatie
• mate van belang
• toelichting
© SLO 2009
Checklist
‘Hoogbegaafdenwijzer Basisonderwijs’
Onderdelen
1. Algemeen
2. Signalering en vaststellen van onderwijsbehoeften
3. Aanpassingen in onderwijsaanbod en begeleiding
4. Evaluatie
5. Het opstellen van een beleidsstuk
© SLO 2009
1. Algemeen
•
Basis: visie, draagvlak en deskundigheid
"Onderwijs op maat... ook voor (hoog)begaafde leerlingen !"
Vorm
Vorm
Gedrag / organisatie
Gedrag / organisatie
Visie / beleid
Visie / beleid
Model Dolf Janson, Schoool & Begeleiding (2005)
© SLO 2009
2. Signalering en vaststellen van
onderwijsbehoeften
•
Uitgangspunt:
Het gaat om het vaststellen van een totaalbeeld van de
leerling in relatie tot gewenste én beschikbare
aanpassingen in onderwijsaanbod en begeleiding.
© SLO 2009
2. Signalering en vaststellen van
onderwijsbehoeften
•
Maak gebruik van
een combinatie van gegevens (zowel objectief als
subjectief)
op verschillende manieren verkregen (bijvoorbeeld via
toetsen, observaties, gesprekken en vragenlijsten)
afkomstig van alle betrokkenen (waaronder leerkracht,
leerling, ouders en overige betrokkenen)
gebruikmakend van beschikbare deskundigheid (intern
en extern)
© SLO 2009
2. Signalering en vaststellen van
onderwijsbehoeften
Bestaande signaleringsinstrumenten in het basisonderwijs:
• SiDi R
Website: www.eduforce.nl/
• Begaafdheid in beweging – Vroeg- en volschools: 5-12 jaar
Website: www.surplus-begaafden.nl/
• Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH)
Website: www.vangorcum.nl/
Ontwikkeld als hulpmiddel om leerlingen beter in beeld te
brengen en het handelen van de leerkracht daarop af te
stemmen.
Niet ontwikkeld om leerlingen te selecteren voor deelname aan
een verrijkingsgroep.
© SLO 2009
3. Aanpassingen in onderwijsaanbod
en begeleiding
•
•
•
•
•
•
Voor groep 1 t/m groep 8 (maar niet te gedifferentieerde groepen)
Selectie van leerlingen *
Wekelijks op een vaste tijd en locatie (gedurende langere tijd)
Minimaal 1½ uur beschikbaar (bij voorkeur een dagdeel)
Vaste begeleider die beschikt over
– Onderwijsbevoegdheid
– Affiniteit met (hoog)begaafde leerlingen
– Opleiding m.b.t. begeleiding van (hoog)begaafde leerlingen
Minimaal 2 en maximaal 10 leerlingen (of meerdere begeleiders)
*
Bijlagen: Selectie van leerlingen
© SLO 2009
3. Aanpassingen in onderwijsaanbod
en begeleiding
•
•
Biedt verrijkingsstof*
– Op diverse gebieden
– Specifiek ontwikkeld voor (hoog)begaafden
– Niet afkomstig van hogere leerjaren
Werk aan doelen en vaardigheden (cognitief, sociaal en emotioneel)
– Specifiek op (hoog)begaafden gericht
– Vanuit de individuele leerlingbehoeften
– Die vooraf met de leerling zijn besproken
– En stel eisen op basis van die doelen en vaardigheden
*
Bijlage: Verrijkingsstof
© SLO 2009
3. Aanpassingen in onderwijsaanbod
en begeleiding
•
•
•
•
Biedt begeleiding / feedback (zorg voor ruimte om te observeren)
Beoordeling
– Zowel product als proces
– Op basis van de gestelde leerdoelen
– Door leerkracht en leerling (reflectie)
– Weergeven op schoolrapport
Overleg verrijkingsgroepbegeleider en groepsleerkracht
(o.a. over samenhang en (ver)delen verantwoordelijkheid)
Samenhang begeleiding en aanbod verrijkingsgroep en eigen
groep (o.a. ten aanzien van het werken aan doelen en
vaardigheden, het werken aan eventuele opdrachten binnen de
eigen groep en het betrekken van medeleerlingen bij activiteiten
van de verrijkingsgroep)
© SLO 2009
4. Evaluatie
ad.Leerlingniveau
•
•
•
•
•
Met alle betrokkenen
– leerling
– ouders
– groepsleerkracht
– leerkracht verrijkingsgroep
– coördinator hb
– intern begeleider
– directie
A.d.h.v. evaluatieformulier / portfolio / reflectieverslagen
O.b.v. de in het handelingsplan / groepsplan gestelde doelen
Regelmatig (min. 2 à 3 keer per jaar)
En voer eventuele wijzigingen tijdig door
© SLO 2009
4. Evaluatie
ad.Schoolniveau
•
•
•
•
•
•
Signalering
Vaststellen van onderwijsbehoeften
Begeleiding
Deskundigheidsbevordering*
Interne en externe communicatie
Het gemaakte beleidsplan
(protocol (hoog)begaafdheid / kwaliteitskaart)
*
Zorg dat het organiseren en begeleiden van de
verrijkingsgroep(en) niet van één persoon afhankelijk is.
© SLO 2009
5. Het opstellen van een beleidsstuk
•
•
•
•
•
Welke onderwijsaanpassingen zijn mogelijk?
Wie is waarvoor verantwoordelijk?
Hoe zijn de financiën geregeld?
Wat is de lange termijn planning?
Hoe wordt dit uitgewerkt in een plan van aanpak?
Betrek hierbij het hele team!
© SLO 2009
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
© SLO 2009
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
© SLO 2009
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
© SLO 2009
?
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
l l
© SLO 2009
In de meeste gevallen zijn verschillende
onderwijsaanpassingen noodzakelijk om
tegemoet te komen aan alle behoeften van een
(hoog)begaafde leerling.
“Het is daarom van belang dat er binnen een
school (of eventueel samenwerkingsverband
van scholen) meerdere aanpassingen geboden
worden en dat per leerling gekeken wordt welke
aanpassingen op welk moment tot de beste
resultaten leiden, zowel op cognitief als op
sociaal-emotioneel gebied”.
(Hoogeveen, L., van Hell, J., Mooij, T., & Verhoeven, L. (2004). Onderwijsaanpassingen voor
hoogbegaafde leerlingen. Nijmegen, Centrum voor Begaafdheidsonderzoek.
© SLO 2009
Netwerk plusgroepcoördinatoren
• Opgericht door SLO in 2007
• Doel: uitwisselen van ervaringen, info en lesideeën
• Middels:
> Nieuwsbrief Netwerk Plusgroepcoördinatoren
> Landelijke Netwerkdag Plusgroepcoördinatoren
> Regionale bijeenkomsten
• Momenteel 250 leden
• Nieuwe leden zijn van harte welkom
• Voor informatie over deelname netwerk en ontvangst
digitale nieuwsbrief stuurt u een e-mail naar het
secretariaat van het Landelijke Informatiepunt
(Hoog)begaafdheid Primair Onderwijs
([email protected]).
© SLO 2009
Vragen?
http://www.infohoogbegaafd.nl/hbpo/vragen/
© SLO 2009
Bijlagen
© SLO 2009
Ad. Selectie van leerlingen
•
Afhankelijk van inhoudelijke criteria
– visie school
– gedefinieerde doelgroep
– doelstelling en aanbod verrijkingsgroep
•
Afhankelijk van praktische criteria
– tijd
– ruimte
– (aantal) begeleider(s)
– (aantal) leerlingen in de verrijkingsgroep
– overige beschikbare onderwijsaanpassingen




Bepaal zelf wat bij uw school past
Hanteer een eenduidige werkwijze
Overleg met alle betrokkenen
Stel een proefperiode in van zes tot acht weken
© SLO 2009
Ad. Selectie van leerlingen
Het draait allemaal om de match tussen
de individuele cognitieve, sociale en emotionele leerlingbehoeften
en de beschikbare onderwijsaanpassingen.
Is dit wat deze leerling op dit moment nodig heeft?
© SLO 2009
Ad. Verrijkingsstof
≠ extra leerstof in de vorm van 'meer van hetzelfde of hooguit iets
moeilijker‘
= leerstof die een beroep doet op de specifieke leereigenschappen
van de (hoog)begaafde leerling
= leerstof die voldoet aan de volgende criteria:
• beroep doen op creativiteit
• open opdrachten
• hoog abstractieniveau
• hoge mate van complexiteit
• meerwaarde bieden ten opzichte van reguliere leerstof
• stimuleren van onderzoekende houding
• beroep doen op zelfstandigheid van de leerling
• uitlokken van een reflectieve houding / beroep doen op
metacognitieve vaardigheden
• uitlokken van interactie
© SLO 2009
Verantwoording
© 2009 Stichting leerplanontwikkeling (SLO),
Enschede
Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt
vermeld is het toegestaan om zonder
voorafgaande toestemming van de uitgever deze
uitgave geheel of gedeeltelijk te kopiëren dan wel
op andere wijze te verveelvoudigen.
Auteurs: Judith te Boekhorst-Reuver, Nora
Steenbergen-Penterman en Desirée Houkema.